A path to higher education and employment for refugees | Chrystina Russell

Translator: May Thant Reviewer: Myo Aung

Saida Aden Said: I still have this horrific image in my mind.

Saida Aden Said- ကြောက်လန့်စရာ ပုံရိပ် တွေကို ကျွန်မ မြင်ယောင်နေတုန်းပဲ။

I could see people falling down,

လူတွေ လဲကျနေတာကို၊ သေနတ်နဲ့ ပစ်ခတ်နေတာကို၊

gunshots.

ကျွန်မ မြင်ခဲ့ရတယ်။

I was so terrified.

ကျွန်မ သိပ်ထိတ်လန့်ခဲ့ရတယ်။

Really, I was crying a lot.

တကယ်ပါ၊ ကျွန်မ အလွန်ကို ငိုခဲ့ရတာ။

Someone who knew my father and my mom grabbed my hand, and he said,

ကျွန်မ မိဘတွေကို သိတဲ့ လူတစ်ယောက်က ကျွန်မလက်ကို လာဆွဲပြီး ပြောလိုက်တာက

"Let's go! Let's go! Let's go!"

"သွားမယ်၊ သွားမယ်၊ သွားမယ်" ခေါ်တော့၊

And I was like, "Where's my mom? My mom? My mom?"

"ကျွန်မ အမေရော၊ ကျွန်မ အမေလေ" ဆိုပြီး ကျွန်မ မေးလိုက်တယ်။

Noria Dambrine Dusabireme- ညဘက်ဆို ပစ်ခတ်သံတွေ ကြားရတယ်။

Noria Dambrine Dusabireme: During nights we would hear shots,

သေနတ်သံတွေ ကြားရတယ်။

we would hear guns.

ရွေးကောက်ပွဲတွေကို ကျင်းပဖို့ ရှိနေခဲ့တယ်။

Elections were supposed to happen.

We had young people going in the street,

ကျွန်မတို့ဆီက လူငယ်တွေ လမ်းပေါ်ကို ထွက်ကြတယ်။

they were having strikes.

ဆန္ဒပြကြတယ်။

And most of the young people died.

ပြီးတော့ လူငယ် အများစု သေကုန်ကြတယ်။

SAS: We boarded a vehicle.

SAS- ကျွန်မတို့ ကားတစ်စီးပေါ် တက်ခဲ့ကြတယ်။

It was overloaded.

လူတွေ အပြည့်အကျပ်ပဲ။

People were running for their lives.

လူတွေက အသက်ရှင်ဖို့အတွက် ပြေးလွှားနေခဲ့ကြရတယ်။

That is how I fled from Somalia.

ကျွန်မ ဆိုမာလီယာကနေ အဲဒီလို ထွက်ပြေးလာခဲ့တယ်။

ကျွန်မကို အမေက သတိရလွမ်းနေခဲ့တာ။

My mom missed me.

Nobody told her where I went.

ကျွန်မ ဘယ်ကို ထွက်သွားမှန်း ဘယ်သူကမှ သူမကို မပြောပြခဲ့ကြဘူး။

NDD: The fact that we did not go to school,

NDD- ကျွန်မတို့ ကျောင်းမသွားရဘူး၊ ဈေးမသွားရဘူး၊

we couldn't go to the market, we were just stuck home

အိမ်မှာပဲ နေရမယ်ဆိုတော့၊

made me realize that if I got an option to go for something better,

ကျွန်မအနေနဲ့ ဒီ့ထက်ပိုကောင်းတဲ့အရာကို ရွေးချယ်နိုင်မယ်ဆိုရင်၊

I could just go for it and have a better future.

ပိုကောင်းတဲ့ အနာဂါတ်ကို ရနိုင်မယ်ဆိုတာ သဘောပေါက်လာခဲ့တယ်

(Music)

(ဂီတသံ)

Ignazio Matteini: Globally, displaced people in the world

Ignazio Matteini- စစ်ဘေးရှောင်သူတွေဟာ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ

have been increasing.

ပိုပိုများလာနေကြပါတယ်။

Now there are almost 60 million people displaced in the world.

အခုဆို ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာ သန်း ၆၀ နီးပါး ရှိနေပါပြီ။

And unfortunately, it doesn't stop.

ပြီးတော့ ကံအကြောင်းမလှစွာနဲ့ပဲ မရပ်စဲနိုင်သေးပါဘူး။

Chrystina Russell- ကျွန်မ အထင် သုတေသနနဲ့ အရှိတရားကို ကြည့်ကြည့်ရင်

Chrystina Russell: I think the humanitarian community

ကျွန်မတို့ဟာ ရေရှည်ပြဿနာတစ်ခု ဆွေးနွေးနေရတာကို

is starting to realize from research and reality

that we're talking about a much more permanent problem.

လူ့အသိုင်းအဝန်းထဲမှာ စပြီး သိနားလည် လာနေကြပါပြီ။

Baylie Damtie Yeshita: These students, they need a tertiary education,

Baylie Damtie Yeshita- ဒီကျောင်းသားတွေဟာ သူတို့ အသုံးချနိုင်မယ့်

a degree that they can use.

အဆင့်မြင့်ပညာရေး၊ ဘွဲ့တစ်ခုခု လိုအပ်ကြပါတယ်။

If the students are living now in Rwanda,

တကယ်လို့ ကျောင်းသားတွေ ရဝမ်ဒါမှာ အခုနေနေတာဆိုရင်

if they get relocated, still they can continue their study.

သူတို့ နေရာရွှေ့ပြောင်းခံရတောင် ပညာဆက်သင်ယူနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

Still, their degree is useful, wherever they are.

သူတို့ရဲ့ ဘွဲ့ဟာ ဘယ်နေရာ ရောက်ရောက် အသုံးဝင်နေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

CR: Our audacious project was to really test

CR- ကျွန်မတို့ရဲ့ ခိုင်မာတဲ့ စီမံကိန်းကတော့

Southern New Hampshire University's Global Education Movement's

ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ အဆင့်မြင့်ပညာရေးကို ဆက်လက်မသင်နိုင်တဲ့သူတွေ

ability to scale,

ဘွဲ့ရအောင်နဲ့ အလုပ်ရဖို့အတွက်

to bring bachelor's degrees and pathways to employment

Southern New Hampshire University ရဲ့

to refugees and those who would otherwise not have access to higher education.

Global Education Movement ကို လက်တွေ့စမ်းသပ်ကြည့်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။

SAS: It was almost impossible, as a refugee person,

SAS- ဒုက္ခသည်တစ်ယောက် အနေနဲ့ ပညာဆက်သင်ပြီး အသက်မွေးဖို့ဆိုတာ

to further my education and to make my career.

လုံးဝနီးပါး မဖြစ်နိုင်ခဲ့တာပါ။

My name is Saida Aden Said,

ကျွန်မ နာမည်ကတော့ Saida Aden Said ပါ။

and I am from Somalia.

ကျွန်မ ဆိုမာလီယာကပါ။

I was nine years old when I came to Kakuma,

Kakuma ကို လာခဲ့စဉ်တုန်းက ကျွန်မ အသက် ၉ နှစ်ပါ။

and I started going to school at 17.

ကျွန်မ အသက် ၁၇ နှစ်မှာ ကျောင်းစတက်ခဲ့ပါတယ်။

Now I am doing my bachelor degree

အခုတော့ ကျွန်မ တက္ကသိုလ်ပထမဘွဲ့အတွက်

with SNHU.

SNHU နဲ့အတူ ပြင်ဆင်နေပါတယ်။

NDD: My name is Noria Dambrine Dusabireme.

NDD- ကျွန်မနာမည်ကတော့ Noria Dambrine Dusabireme ဖြစ်ပါတယ်။

I'm doing my bachelor of arts in communications

ကျွန်မက စီးပွားရေး လုပ်ငန်းကို အထူး ပြုပြီး ဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့အတွက်

with a concentration in business.

သင်ကြားနေပါတယ်။

CR: We are serving students across five different countries:

CR- လက်ဘနွန်၊ ကင်ညာ၊ မာလဝီ၊ ရဝမ်ဒါနဲ့ တောင်အာဖရိက ငါးနိုင်ငံမှာရှိတဲ့

Lebanon, Kenya, Malawi, Rwanda and South Africa.

ကျောင်းသားတွေအတွက် ကျွန်မတို့ ဆောင်ရွက်ပေးနေပါတယ်။

Really proud to have 800 AA grads to over 400 bachelor's graduates

ဝိဇ္ဇာကောလိပ်ကြိုကျောင်းထွက် ၈၀၀ ကျော်ကနေ တက္ကသိုလ်ပထမဘွဲ့ရ ၄၀၀ ကျော်နဲ့

and nearly 1,000 students enrolled right now.

ကျောင်းသားပေါင်း ၁၀၀၀ နီးပါး အခုလေးတင် စာရင်းသွင်းခဲ့ကြတာ တကယ့်ဂုဏ်ယူစရာပါ။

ဒုက္ခသည်တွေကို သူတို့ရဲ့ လက်ရှိအနေအထားမှာ သင်ကြားပေးတာက ထူးခြားတဲ့အချက်ပါ။

So, the magic of this is that we're addressing refugee lives as they exist.

အတန်းတွေ မရှိဘူး။

There are no classes.

သင်ခန်းစာ ပို့ချချက်တွေ မရှိဘူး။

There are no lectures.

There are no due dates.

နောက်ဆုံးရက်တွေ မရှိဘူး။

There are no final exams.

အတန်းတင် စာမေးပွဲတွေ မရှိဘူး။

ဒီဘွဲ့ဟာ အချိန်သတ်မှတ်ချက်နဲ့ မဟုတ်ဘဲ ကျွမ်းကျင်မှုပေါ်မှာ အခြေခံထားတာပါ။

This degree is competency-based and not time-bound.

စီမံကိန်းကို စတင်ချိန်မှာ ကိုယ်က ရွေးချယ်ရမှာ ဖြစ်ပြီး

You choose when you start your project.

You choose how you're going to approach it.

အဲဒါကို ဘယ်လို ချဉ်းကပ်မယ်ဆိုတာ ကိုလည်း ရွေးချယ်ရပါတယ်။

NDD: When you open the platform, that's where you can see the goals.

NDD- ဒီပလက်ဖောင်းကို ဖွင့်လိုက်ရင် ရည်မှန်းချက်များဆိုတာကို တွေ့ရပါမယ်။

Under each goal, we can find projects.

ရည်မှန်းချက် တစ်ခုစီရဲ့အောက်မှာ စီမံကိန်းတွေကို တွေ့ရပါမယ်။

When you open a project, you get the competencies

စီမံကိန်းတစ်ခု ဖွင့်ကြည့်မယ်ဆိုရင် ကိုယ်က လေ့လာရမယ့် ကျွမ်းကျင်မှုတွေ၊

that you have to master,

ဦးတည်ချက်တွေနဲ့ စီမံကိန်းရဲ့

directions

သုံးသပ်ချက်အကျဉ်းကို

and overview of the project.

တွေ့ရှိရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

CR: The secret sauce of SNHU

CR- SNHU ရဲ့ အဓိကအချက်ကတော့

is combining that competency-based online learning

ဖက်စုံမှ ထောက်ပံ့ပေးဖို့ ကျွမ်းကျင်မှု အခြေပြု အွန်လိုင်းသင်ကြားမှုနဲ့

with the in-person learning that we do with partners

လူချင်းတွေ့ သင်ကြားမှုတို့ကို

to provide all the wraparound supports.

မိတ်ဖက်တွေနဲ့အတူ ပေါင်းစည်း စီစဉ်ပေးထားမှုပါ။

That includes academic coaching.

အဲဒီ့မှာ ပညာရေးဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ပေးတာတွေ ပါပါတယ်။

It means psychosocial support,

စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ပေးတာတွေ၊

medical support,

ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အကူအညီတွေ၊

and it's also that back-end employment support

အဲဒီ့အပြင် ၉၅ ရာခိုင်နှုန်း ဘွဲ့ရပြီး ၈၅ ရာခိုင်နှုန်း အလုပ်ရစေတဲ့

that's really resulting in the 95 percent graduation,

အလုပ်အကိုင်ရရှိရေး နောက်ပိုင်း ထောက်ပံ့ပေးမှုတို့ကို

the 88 percent employment.

ဆိုလိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။

NDD: I'm a social media management intern.

NDD- ကျွန်မက လူမှုမီဒီယာ စီမံခန့်ခွဲသူ အလုပ်သင် တစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။

It's related to the communications degree I'm doing.

ဒီအလုပ်က ကျွန်မသင်ကြားနေတဲ့ ပြန်ကြားဆက်သွယ်ရေးဘွဲ့နဲ့ ဆက်စပ်ပါတယ်။

I've learned so many things out of the project and in the real world.

စီမံကိန်းပြင်ပနဲ့ လက်တွေ့ကမ္ဘာထဲမှာရှိတဲ့ အရာတွေအများကြီးကို ကျွန်မ သင်ခဲ့ရပါတယ်။

CR: The structured internship is really an opportunity

CR- အလုပ်သင် အစီအစဉ်က ကျောင်းသားတွေအတွက်

for students to practice their skills,

ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို လေ့ကျင့်ဖို့နဲ့

for us to create connections between that internship

ကျွန်မတို့အတွက် ဒီအလုပ်သင်နဲ့ နောက်ပိုင်း အလုပ်ငန်းခွင်ကြား ချိတ်ဆက်မှုကို

and a later job opportunity.

ဖန်တီးဖို့အတွက် အခွင့်အလမ်း တစ်ရပ် ဖြစ်ပါတယ်။

(Music)

(ဂီတသံ)

This is a model that really stops putting time

ဒီပုံစံဟာဆိုရင် အချိန်နဲ့ တက္ကသိုလ်မူဝါဒတွေနဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို

and university policies and procedures at the center

ဗဟိုချက်အဖြစ် ထားရှိမှုကို ရပ်တန့်လိုက်ပြီး

and instead puts the student at the center.

အဲဒီ့အစား ကျောင်းသားတွေကို ဗဟိုပြုထားတဲ့ ပုံစံပါ။

IM: The SNHU model is a big way to shake the tree.

IM- SNHU ပုံစံဟာ ပင်စည်ကြီး တစ်ခုလုံးကို လှုပ်ခါပစ်မယ့် နည်းလမ်းကြီးပါ။

Huge.

ဧရာမ နည်းလမ်းပါ။

It's a huge shake to the traditional way of having tertiary education here.

ရှိနေတဲ့ အဆင့်မြင့်ပညာရေးဆိုင်ရာ သမရိုးကျ လမ်းစဉ်ကို ကြီးမားစွာ ပြောင်းလဲပစ်မှာပါ။

BDY- ဒါက အားနည်းတဲ့ ဒုက္ခသည် အသိုင်းအဝိုင်းထဲက ကျောင်းသားတွေရဲ့ ဘဝကို

BDY: It can transform the lives of students

ပြောင်းလဲပစ်နိုင်ပါတယ်။

from these vulnerable and refugee communities.

NDD: If I get the degree,

NDD- ကျွန်မ ဘွဲ့ရမယ်ဆိုရင်

I can just come back and work everywhere that I want.

ကျွန်မ ပြန်သွားပြီး ကြိုက်တဲ့နေရာမှာ အလုပ်လုပ်နိုင်မှာပါ။

I can go for a masters confidently in English,

ကျွန်မ မဟာဘွဲ့ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့ ယုံကြည်မှုရှိရှိ ဆက်တက်လို့ရပြီ။

which is something that I would not have dreamt of before.

ဒါဟာ အရင်တုန်းက ကျွန်မ အိပ်မက်တောင် မမက်ဝံ့ခဲ့တဲ့ အရာပါ။

And I have the confidence and the skills required

ပြီးတော့ ကျွန်မ လုပ်နိုင်ပါ့မလားဆိုပြီး ကြောက်နေရတာမျိုး မရှိဘဲ

to actually go out and just tackle the workplace

တကယ့်ကို အပြင်ထွက်ပြီး လုပ်ငန်းခွင်မှာ လုပ်ပြနိုင်တဲ့

without having to fear that I can't make it.

ယုံကြည်ချက်နဲ့ အရည်အသွေးတွေ ကျွန်မဆီမှာ ရှိနေပါပြီ။

SAS: I always wanted to work with the community.

SAS- ကျွန်မက အသိုင်းအဝိုင်းနဲ့ အမြဲ အလုပ်လုပ်ချင်ခဲ့တာပါ။

I want to establish a nonprofit.

အကျိုးအမြတ်ရှာတာမျိုး မဟုတ်တာကို တည်ထောင်ချင်ပါတယ်။

We advocate for women's education.

ကျွန်မတို့က အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ပညာရေးအတွက် အကျိုးဆောင်ပေးပါတယ်။

I want to be someone who is, like, an ambassador

ကျွန်မဟာ သူတို့ရဲ့ သံအမတ်လို ပုဂ္ဂိုလ်မျိုး ဖြစ်ချင်ပြီး

and encourage them to learn

သူတို့ကို ပညာသင်ကြားဖို့ တိုက်တွန်းရင်း

and tell them it is never too late.

ပညာသင်ယူဖို့ ဆိုတာ ဘယ်တော့မှ နောက်မကျဘူး ဆိုတာ သူတို့ကို ရှင်းပြနေသူပါ။

ဒါဟာ ကျွန်မရဲ့ အိပ်မက်ပါပဲ။

It's a dream.