A path to higher education and employment for refugees | Chrystina Russell

Translator: Rahoz Ibrahim Reviewer: Daban Q. Jaff

Saida Aden Said: I still have this horrific image in my mind.

سەعیدە عەدەن: هێشتا ئەو وێنە ترسناکانە لە مێشکمدایە.

I could see people falling down,

خەڵكم دەبینی دەکەوتن،

gunshots.

گوێم لەدەنگی تەقە بوو.

I was so terrified.

زۆر زۆر دەترسام.

Really, I was crying a lot.

لەڕاستیدا، زۆر گریام.

Someone who knew my father and my mom grabbed my hand, and he said,

کەسێك کە دایك و باوکمی دەناسی دەستی ڕاکێشام و وتی،

"Let's go! Let's go! Let's go!"

“با بڕۆین! با بڕۆین! با بڕۆین!”

And I was like, "Where's my mom? My mom? My mom?"

منیش هەر دەمگوت، “کوا دایکم؟ دایکم؟ دایکم؟”

Noria Dambrine Dusabireme: During nights we would hear shots,

نوریا دامبرین دوسابیرمی: لەشەودا گوێمان لە دەنگی تفەنگ بوو،

we would hear guns.

گوێمان لە تەقە بوو.

Elections were supposed to happen.

بڕیار بوو هەڵبژاردن ئەنجامبدرێت.

We had young people going in the street,

گەنجمان هەبوو دەچوونە شەقامەکان،

they were having strikes.

مانیاندەگرت.

And most of the young people died.

زۆربەی گەنجەکانیش مردن.

SAS: We boarded a vehicle.

سەعیدە: سواری ئۆتۆمبێلێك بووین.

It was overloaded.

بارەکەی زۆر بوو.

People were running for their lives.

خەڵك بۆ ڕزگارکردنی ژیانیان ڕایاندەکرد.

That is how I fled from Somalia.

من بەو شێوەیە لە سۆماڵ هەڵاتم.

دایکم بیری دەکردم.

My mom missed me.

Nobody told her where I went.

کەس پێی نەوتبوو بۆ کوێ ڕۆشتووم.

NDD: The fact that we did not go to school,

نوریا: ڕاستیەکە ئەوەیە نەچوینە قوتابخانە،

we couldn't go to the market, we were just stuck home

نەمانتوانی بچینە بازاڕ، لە ماڵەوە گیرمان خواردبوو،

made me realize that if I got an option to go for something better,

ئەمەش وای لێکردم کە بزانم کە بژاردەیەکم هەبێت بۆ شتێکی باشتر،

I could just go for it and have a better future.

دەتوانم بڕۆم بۆی و داهاتوویەکی باشترم هەبێت.

(Music)

(میوزیك)

Ignazio Matteini: Globally, displaced people in the world

ئیگانزیۆ ماتینی: پەنابەران بە گشتیی، لەسەر ئاستی لە جیهاندا

have been increasing.

تا ئێستا لە زیاد بووندان.

Now there are almost 60 million people displaced in the world.

ئێستا نزیکەی ٦٠ ملیۆن کەس لەجیهاندا ئاوارەن.

And unfortunately, it doesn't stop.

و بەداخەوە، تا ئێستا نەوەستاوە.

کریستینا رۆسێل: پێموایەکۆمەڵگەی مرۆیی،

Chrystina Russell: I think the humanitarian community

خەریکە درك بە وەدەکات لە ڕێی لێکۆڵینەوەو ڕاستیاکانەوە

is starting to realize from research and reality

that we're talking about a much more permanent problem.

کە ئێمە زیاتر قسە لەسەر کێشە هەمیشییەکان دەکەین.

Baylie Damtie Yeshita: These students, they need a tertiary education,

بایلی دامتی یشیتا: ئەم خوێندکارانە پێویستیان بە خوێندنی باڵا هەیە،

a degree that they can use.

و بڕوانامەیەك کە بتوانن بەکاری بهێنن.

If the students are living now in Rwanda,

ئەگەر خوێندکاران ئێستا لە ڕواندا ژیابان،

if they get relocated, still they can continue their study.

ئەگەر شوێنیان بۆدابینبکرێت، دەتوانن بەردەوام بن لە خوێندن

Still, their degree is useful, wherever they are.

لەگەڵ ئەوەشدا هەر چۆنێك بێت بڕوانامەکەیان بەسوودە لەهەر شوێنێك بن.

CR: Our audacious project was to really test

کریستینا: پڕۆژەی چاونەترسانەکەمان ئەوەبوو کە بەڕاستی تاقیبکرێتەوە

Southern New Hampshire University's Global Education Movement's

بزووتنەوەی پەروەردەی جیهانی لە زانکۆی “نیو هامبشایری باشور ”

ability to scale,

توانای پۆلێنکردن،

to bring bachelor's degrees and pathways to employment

بۆ بەدەستهێنانی پلەی بەکالۆریۆس و ڕەخساندنی هەلی کار

to refugees and those who would otherwise not have access to higher education.

بۆ پەنابەران و ئەوانەی دەرفەتیان نییە بۆ خوێندنی باڵا و بە پێچەوانەشەوە.

SAS: It was almost impossible, as a refugee person,

سەعیدە: ئەوە زۆر ئەستەمە، وەك کەسێکی پەنابەر،

to further my education and to make my career.

زیاتر برەو بە خوێندن و پیشەکەم بدەم.

My name is Saida Aden Said,

سەعیدە: ناوم سەعیدە عەدەن سەعیدە،

and I am from Somalia.

خەڵکی سۆماڵم.

I was nine years old when I came to Kakuma,

تەمەنم نۆ ساڵان بوو کاتێك هاتمە “کاکوما”،

and I started going to school at 17.

لە ١٧ ساڵیەوە دەستمکرد بە خوێندن.

Now I am doing my bachelor degree

ئێستا خەریکم بۆ بەدەستهێنانی بەکالۆریۆس

with SNHU.

NDD: My name is Noria Dambrine Dusabireme.

نوریا: ناوم نوریا دامبرین دوسابیرمی ە.

I'm doing my bachelor of arts in communications

ئێستا خەریکم بۆ بەدەستهێنانی بەکالۆریۆس لە هونەری پەیوەندیکردن

with a concentration in business.

لەگەڵ پسپۆڕی لە بازرگانیدا.

CR: We are serving students across five different countries:

کریستینا: ئێمە یارمەتی خوێندکاران دەدەین لە پێنج وڵاتی جیاوازدا:

Lebanon, Kenya, Malawi, Rwanda and South Africa.

لوبنان، کینیا، مالاوی، ڕواندا و ئەفریقای باشور.

Really proud to have 800 AA grads to over 400 bachelor's graduates

بە ڕاستی شانازی دەکەین بە بوونی ٨٠٠ نمرەی AA بۆ زیاتر لە ٤٠٠ دەرچووی بەکالۆریۆس

and nearly 1,000 students enrolled right now.

و نزیکەی ١٠٠٠ خوێندکار تا ئێستا تۆمارکراون.

So, the magic of this is that we're addressing refugee lives as they exist.

کەواتە، نهێنیەکە ئەوەیە کە ئێمە وەک خۆی هەڵسوکەوت لەگەڵ ژیانی پەنابەران دەکەین.

There are no classes.

هیچ پۆلێکی لێنییە.

There are no lectures.

هیچ وانەیەك نییە.

There are no due dates.

هیچ بەروارێکی دیاریکراو نییە.

There are no final exams.

هیچ تاقیکردنەوەیەکی کۆتایی نییە.

This degree is competency-based and not time-bound.

ئەو بڕوانامەیە پشت بە توانا دەبەستێ، پەیوەست نییە بە کاتەوە.

You choose when you start your project.

تۆ ئەو کاتە هەڵیدەبژێری کە پڕۆژەکەت دەستپێدەکات.

You choose how you're going to approach it.

تۆ خۆت شێوازەکەی هەڵدەبژێریت.

NDD: When you open the platform, that's where you can see the goals.

نوریا:کاتێك پلاتفۆڕمەکەت دەکەیتەوە، لەوێدا دەتوانی ئامانجەکەت ببینی.

Under each goal, we can find projects.

لە ژێر هەر ئامانجێك دەتوانین چەند پڕۆژەیەك بدۆزینەوە.

When you open a project, you get the competencies

کاتێك پڕۆژەیەك دەکەیتەوە، لێهاتوویی بەدەستدەهێنیت

that you have to master,

کە دەبێ بەڕێوەی ببەی،

directions

ئاڕاستەکان

and overview of the project.

زیاد لە پێویست بینینی پڕۆژەیەك.

CR: The secret sauce of SNHU

کریستینا: نهێنی سەرکەوتنی زانکۆی “نیو هامبشایری باشور”.

is combining that competency-based online learning

پەیوەستە لەسەر بنچینەی لێهاتوویی و فێربوون بە ڕێگای ئۆنڵاین.

with the in-person learning that we do with partners

لەگەڵ فێربوونی خودی

to provide all the wraparound supports.

بۆ دابینکردنی هەموو شێوە پشتگیریەکان.

That includes academic coaching.

کە ڕاهێنانی ئەکادیمی لە خۆ دەگرێت.

It means psychosocial support,

واتە پشتگیری کۆمەڵایەتی و دەروونی،

medical support,

پشتیوانی پزیشکی،

and it's also that back-end employment support

و هەروەها بەخشینی پشتیوانی و دامەزراندنی کۆتایی

that's really resulting in the 95 percent graduation,

کە بە ڕاستی ئەنجامی دەرچوون لە ٩٥٪ە،

the 88 percent employment.

لە ٨٨٪ یان دامەزراون،

NDD: I'm a social media management intern.

نوریا: من بەڕێوەبەری تۆڕی کۆمەڵایەتی ژێر مەشقم.

It's related to the communications degree I'm doing.

پەیوەستە بەو پەیوەندییانەی کە ئەنجامی دەدەم.

I've learned so many things out of the project and in the real world.

من زۆر شت فێربووم لە دەرەوەی پڕۆژەکە و ژیانی ڕاستی.

CR: The structured internship is really an opportunity

کریستینا:کاری پێکهاتە بە ڕاستی دەرفەتێکە

for students to practice their skills,

بۆ خوێندکارەکان کە پڕۆڤە بە تواناکانیان بدەن،

for us to create connections between that internship

بۆ ئەوەی پەیوەندی دروست بکەین لە نێوان ئەو ڕاهێنانە

and a later job opportunity.

و هەلی کاری دواتر.

(Music)

(میوزیك)

This is a model that really stops putting time

ئەو مۆدێلە کە بەڕاستی کات بە فیڕۆ نادات

and university policies and procedures at the center

و سیاسەت و ڕێکارەکانی زانکۆ لە بەرەی گرنگیپێدانن

and instead puts the student at the center.

و خوێندکاران دەبنە بەرەی چەق.

IM: The SNHU model is a big way to shake the tree.

ئیگانزیۆ: زانکۆی “نیو هامبشایری باشور ” نموونە و هۆکارێکی گەورەیە بۆ گۆڕانکاری.

Huge.

مەزن.

It's a huge shake to the traditional way of having tertiary education here.

ئەوە گۆڕانکاریەکی مەزنە بۆ ڕێگا کۆنەکان بۆ بە دەستهێنانی خوێندنی باڵا لێرە.

BDY: It can transform the lives of students

بایلی: ئەوە دەتوانێ گۆڕانکاری لە ژیانی خوێندکاران بکات

from these vulnerable and refugee communities.

ئەوانەی لە کۆمەڵگای پەنابەرانی بێچارە دەژین.

NDD: If I get the degree,

نوریا: ئەگەر بڕوانامەم بەدەستهێنا،

I can just come back and work everywhere that I want.

دەتوانم بگەڕێمەوە و لەهەر شوێنێك بمەوێ کار بکەم.

I can go for a masters confidently in English,

دەتوانم بە متمانەوە ماستەر لە ئینگلیزی بخوێنم،

which is something that I would not have dreamt of before.

ئەوەش شتێکە کە پێشتر هەرگیز خەونم پێوە نەبینیوە.

And I have the confidence and the skills required

و من ئەو متمانەو کارامەیەم تێدا هەیە کە داوا کراوە

to actually go out and just tackle the workplace

لە ڕاستیدا بۆ ئەوەی بچمە دەرەوە و شوێنی کار بدۆزمەوە

without having to fear that I can't make it.

بە بێ هیچ ترسێك من ناتوانم ئەو کارە بکەم.

SAS: I always wanted to work with the community.

سەعیدە: هەمیشە حەز دەکەم ئیش لەگەڵ کۆمەڵگا بکەم.

I want to establish a nonprofit.

دەمەوێ ڕێکخراوێکی قازانج نەویست بنیات بنێم.

We advocate for women's education.

ئێمە داکۆکی لە پەروەردەی ژنان دەکەین.

I want to be someone who is, like, an ambassador

دەمەوێ ببم، بە کەسێکی وەك، باڵیۆز

and encourage them to learn

و هانیان بدەم بۆ خوێندن

and tell them it is never too late.

و پێیان بڵێم هەرگیز درەنگ نییە.

It's a dream.

ئەوە خەونە.