Al Gore: Alarming new slides of the worsening climate crisis

Translator: Buyandelger Ulziikhuu Reviewer: Tulga Buya

Last year I showed these two slides so that

Өнгөрсөн жил би энэ хоёр хуудас мэдээллийг

demonstrate that the arctic ice cap,

Арктикийн мөсөн гадаргуу

which for most of the last three million years

сүүлийн гурван сая жилийн ихэнхид нь

has been the size of the lower 48 states,

48 муж улсын хэмжээтэй байсан бол

has shrunk by 40 percent.

40 хувиар багассан байдлыг харуулахаар сонсогчдод үзүүлж байсан юм.

But this understates the seriousness of this particular problem

Гэхдээ энэ мэдээлэл асуудал ямар хүнд байгааг бас сайн харуулж чадахгүй байна

because it doesn't show the thickness of the ice.

Яагаад гэвэл энд мөсний зузааныг харуулаагүй.

The arctic ice cap is, in a sense,

Арктикийн мөсөн гадаргуу бол нэг талаас

the beating heart of the global climate system.

дэлхийн цаг уурын тогтолцооны зохилох зүрх нь юм.

It expands in winter and contracts in summer.

Өвлийн улиралд тэлж, зун агшиж байдаг онцлогтой.

The next slide I show you will be

Та нарт үзүүлэх дараагийн хуудас дээр

a rapid fast-forward of what's happened over the last 25 years.

сүүлийн 25 жилийн туршид юу болсон талаар хурдасгаж харуулсан байна.

The permanent ice is marked in red.

Энд байнга байдаг мөсийг улаанаар тэмдэглэсэн байна

As you see, it expands to the dark blue --

За тээр, мөс гүн хөх өнгөрүү тэлж байна

that's the annual ice in winter,

Энэ бол өвлийн улиралд байдаг жил бүрийн мөсний хэмжээ

and it contracts in summer.

зуны улиралд агшиж байна.

The so-called permanent ice, five years old or older,

Байнга байдаг гэгдэх, тав болон түүнээс олон жилийн настай мөс

you can see is almost like blood,

яг л улаан өнгөтэй цус

spilling out of the body here.

урсан гарч байх шиг харагдаж байна.

In 25 years it's gone from this, to this.

25 жилийн дотор эндээс энэ хүрсэн байна.

This is a problem because the warming

Энэ л асуудал болоод байгаа юм. Учир нь

heats up the frozen ground around the Arctic Ocean,

дэлхийн дулаарал арктикийн далайн мөстсөн газрыг халааснаар

where there is a massive amount of frozen carbon

хөлдүү байсан их хэмжээний нүүрстөрөгчийг гэсгээж

which, when it thaws, is turned into methane by microbes.

метаны хий үүсэхэд нөлөөлж байна.

Compared to the total amount of global warming pollution in the atmosphere,

Агаар мандалд байгаа дэлхийн дулаарлаас үүссэн бохирдолын одоогийн нийт хэмжээ

that amount could double if we cross this tipping point.

үүнээс болоод хоёр дахин нэмэгдэх аюултай юм.

Already in some shallow lakes in Alaska,

Аляска мужийн зарим гүехэн нууруудын гүнээс

methane is actively bubbling up out of the water.

аль хэдийн метаны хий гарч эхэлсэн байна.

Professor Katey Walter from the University of Alaska

Аляскийн Их Сургуулийн Профессор Кэйти Уолтер

went out with another team to another shallow lake last winter.

өнгөрсөн өвөл багийнхныхаа хамтаар нэг нууран дээр очсон байна.

Video: Whoa! (Laughter)

Видео: Уао (инээв)

Al Gore: She's okay. The question is whether we will be.

Ал Гор: Тэр зүгээрээ. Харин бид нар зүгээрүү гэдэг ганц асуудал байна.

And one reason is, this enormous heat sink

Мөн Гринландын хойд талаас

heats up Greenland from the north.

аварга том халаагуур төөнөж байна.

This is an annual melting river.

Энд жил ирэх тусам хайлан урсах гол харагдана.

But the volumes are much larger than ever.

Голын хэмжээ улам бүр ихэссээр байна.

This is the Kangerlussuaq River in southwest Greenland.

Энэ бол Гринландын баруун өмнөдөд байх Кангерлуссуак гол.

If you want to know how sea level rises

Газар дээрх мөс хайлснаар далайн түвшин хэрхэн

from land-base ice melting

нэмэгддэгийг мэдэхийг хүсэж байгаа бол.

this is where it reaches the sea.

Энд тэр хайлсан мөс далай тэнгист цутгаж байна.

These flows are increasing very rapidly.

Эдгээр урсгалууд улам бүр хурдассаар байна.

At the other end of the planet, Antarctica

Бөмбөрцөгийн нөгөө талд

the largest mass of ice on the planet.

дэлхийн хамгийн их хэмжээний мөстэй Антарктик тив байна.

Last month scientists reported the entire continent

Өнгөрсөн сард эрдэмтэд энэ тив бүхэлдээ™

is now in negative ice balance.

мөсний тэнцвэрт байдал алдагдсан гэж мэдэгдсэн билээ.

And west Antarctica cropped up on top some under-sea islands,

Антарктикийн баруун хэсгийн далайн гүний арлууд

is particularly rapid in its melting.

мөс хайлах тусам улам хурдан ил гарах болжээ.

That's equal to 20 feet of sea level, as is Greenland.

Энэ нь яг Гринланд шиг далайн түвшинээс дээш 6 метрт байна.

In the Himalayas, the third largest mass of ice:

Гималайн нуруунд дэлхийн гурав дахь том мөсөн гадаргуу хамаарагддаг.

at the top you see new lakes, which a few years ago were glaciers.

тэр дээр хэдхэн жилийн өмнө байсан мөсөн голууд шинэ нуур болсон харагдана

40 percent of all the people in the world

Дэлхийн бүх хүмүүсийн 40 хувь нь

get half of their drinking water from that melting flow.

ийнхүү хайлан урсах голоос ундны усаа авдаг.

In the Andes, this glacier is the

Андын нуруунд энэ мөсөн гол

source of drinking water for this city.

энэ хотын ундны усны эх үүсвэр болдог.

The flows have increased.

Урсгал нь улам бүр ихсэх болсон байна.

But when they go away, so does much of the drinking water.

Гэхдээ эдгээр голууд урсан одоход ундны ус бас л адил урсан алга болно гэсэн үг.

In California there has been a 40 percent

Калифорни мужийн Сиеррад байх цасны хэмжээ

decline in the Sierra snowpack.

40 хувиар багассан байна.

This is hitting the reservoirs.

Хайлсан мөс усан сангуудад хүрч байна.

And the predictions, as you've read, are serious.

Цаг уурын урьдчилсан таамаглал улам бүр ноцтой болсоор байгааг та бүхэн уншиж сонссон бизээ.

This drying around the world has lead to

Дэлхийн өнцөг бүлан бүрийн хуурайшиж байгаа байдал

a dramatic increase in fires.

гал түймрийн гаралт давтамжийг ихээхэн хэмжээгээр нэмэгдүүлж байна.

And the disasters around the world

Дэлхийн эргэн тойронд гарч буй гамшигт үзэгдэл

have been increasing at an absolutely extraordinary

тун гайхалтай бөгөөд өмнө үзэгдээгүй хурдаар

and unprecedented rate.

улам бүр нэмэгдсээр байна.

Four times as many in the last 30 years

Сүүлийн гучин жилийн дотор

as in the previous 75.

өмнөх 75 жилийн хэмжээнээс дөрөв дахин ихээр давтагдах боллоо.

This is a completely unsustainable pattern.

Энэ бол тэр чигтээ маш тогтворгүй хандлага юм

If you look at in the context of history

Энэ бүхнийг түүхэн цаг үетэй холбон харвал

you can see what this is doing.

байдал хэрхэн хувьссан талаар мэдэж болно.

In the last five years

Сүүлийн таван жилд

we've added 70 million tons of CO2

70 сая тонн нүүрстөрөгчийн хий ялгаруулсан байна.

every 24 hours --

бид 24 цаг тутам

25 million tons every day to the oceans.

өдөр бүр 25 сая тонн нүүрстөрөгчийг далайд хаяж байдаг.

Look carefully at the area of the eastern Pacific,

Номхон далайн зүүн талын хэсэг газар,

from the Americas, extending westward,

хоёр Америк тивээс баруун тийш

and on either side of the Indian subcontinent,

мөн Энэтхэг улсын хоёр талд байрлах

where there is a radical depletion of oxygen in the oceans.

далай дахь хүчилтөрөгчийн хэмжээ эрс ихээр багассан байна.

The biggest single cause of global warming,

Дэлхийн дулаарлын хамгийн том хүчин зүйл бол

along with deforestation, which is 20 percent of it, is the burning of fossil fuels.

газрын тос, байгалийн хий болон нүүрс зэрэг хурсдын гаралтай түлшний хэрэглээ юм. Мөн 20 хувь нь ой модгүй болж цөлжсөнөөс болж байна.

Oil is a problem, and coal is the most serious problem.

Газрын тос бол томоохон асуудал. Мөн нүүрс бол хамгийн ноцтой асуудал юм.

The United States is one of the two

АНУ болон Хятад дэлхийн хамгийн их

largest emitters, along with China.

нүүрстөрөгчийн хий ялгаруулдаг хоёр орон билээ.

And the proposal has been to build a lot more coal plants.

Гэтэл нүүрс хэрэглэх дулааны цахилгаан станцуудыг олныг барих санал тависаар байна.

But we're beginning to see a sea change.

Гэхдээ бид ихээхэн өөрчлөлт гарч эхэлснийг харж байна.

Here are the ones that have been cancelled in the last few years

Энд сүүлийн цөөн хэдэн жилийн дотор цуцлагдсан саналууд

with some green alternatives proposed.

мөн сэргээгдэх эрчим хүчний станцуудын санал харагдаж байна.

(Applause)

(алга ташилт)

However there is a political battle

Гэхдээ энд манай улсад

in our country.

улс төрийн тулаан байнга явагддаг.

And the coal industries and the oil industries

Нүүрсний болон газрын тосний үйлдвэрүүд

spent a quarter of a billion dollars in the last calendar year

сүүлийн жил 250 сая долларыг

promoting clean coal,

ногоон нүүрс гэгчийн сурталчилгаанд зарцуулсан байна.

which is an oxymoron.

Энэ бол өөр хоорондоо тэрсэлдэх ухагдахуун юм.

That image reminded me of something.

Энэ зураг надад нэг зүйлийг сануулаад байх шиг.

(Laughter)

(инээв)

Around Christmas, in my home in Tennessee,

Зул сарын баярын үеэр манай нутаг Теннэссид

a billion gallons of coal sludge was spilled.

нэг тэрбум галлон нүүрсэн намаг асгарсан.

You probably saw it on the news.

Та бүхэн бараг мэдээгээр харсан бизээ.

This, all over the country, is the second largest waste stream in America.

Энэ бол улсын хэмжээнд Америкийн хоёр дахь том хаягдал асгарсан явдал болсон юм.

This happened around Christmas.

Энэ яг Зул сарын баярын үеээр болсон явдал билээ.

One of the coal industry's ads around Christmas was this one.

Баярын үеэр нүүрсний нэг үйлдвэрийн суртчилгаа ингэж хийгдсэн.

Video: ♪♫ Frosty the coal man is a jolly, happy soul.

Видео: Даарсан боловч нүүрсхэн маань хөгжилтэй бөгөөд жаргалтай

He's abundant here in America,

Түүн шиг элбэг зүйл Америк улсад үгүй

and he helps our economy grow.

Түүний ашиг тус эдийн засагт маань хэрэгтэй

Frosty the coal man is getting cleaner everyday.

Даарсан боловч нүүрсхэн маань өдөр бүр цэвэрхэн

He's affordable and adorable, and workers keep their pay.

Түүн шиг хямдхан, сэтгэл татам зүйл үгүй

Al Gore: This is the source of much of the coal in West Virginia.

Ал Гор: Энэ бол Баруун Виржиниа дахь нүүрсний го эх үүсвэр юм.

The largest mountaintop miner is the head of Massey Coal.

Хамгийн том уулын оройн уурхайчин бол Массэй Нүүрсний уурхайн дарга юм.

Video: Don Blankenship: Let me be clear about it. Al Gore,

Видео: Дон Бланкершип: Би тодорхой хэлье. Ал Гор,

Nancy Pelosi, Harry Reid, they don't know what they're talking about.

Нанси Пелоси, Харри Райд, тэд нар юу яриад байгаагаа өөрсдөө ч ойлгодоггүй.

Al Gore: So the Alliance for Climate Protection

Ал Гор: Байгаль Орчныг Хамгаалах Нийгэмлэгээс

has launched two campaigns.

хоёр кампанит ажил зохион байгуулсан.

This is one of them, part of one of them.

Энд тэр кампанит ажлын нэг хэсгээс харуулья.

Video: Actor: At COALergy we view climate change as a very serious

Видео: Жүжигчин: НҮҮРСэргид цаг уурын өөрчлөлтийг

threat to our business.

бидний бизнест тулгарч буй маш ноцтой аюул гэж үздэг.

That's why we've made it our primary goal

Тийм ч учираас бидний гол зорилго бол

to spend a large sum of money

нүүрсний үнэн мөн чанарын талаарх

on an advertising effort to help bring out and complicate

мэдээллийг олон нийтэд хүргэж будилуулахын тулд

the truth about coal.

ихээхэн хөрөнгө мөнгө зарцуулах явдал юм.

The fact is, coal isn't dirty.

Үнэндээ бол нүүрс бохир биш шүү дээ.

We think it's clean --

Бид нүүрсийг цэвэрхэн гэж үздэг --

smells good, too.

бас сайхан ч үнэртэй.

So don't worry about climate change.

Цаг уурын өөрчлөлт гэж санаа бүү зовцгоо.

Leave that up to us.

Тэрнийгээ бидэнд даатгачих.

(Laughter)

(инээд)

Video: Actor: Clean coal -- you've heard a lot about it.

Видео: Жүжигчин: Цэвэр нүүрс, энэ талаар та нар олонтаа сонссон байх.

So let's take a tour of this state-of-the-art clean coal facility.

Одоо тэгвэл цэвэр нүүрсний энэ гайхалтай үйлдвэрээр аялаж үзье.

Amazing! The machinery is kind of loud.

Гайхалтай! Машин төхөөрөмж нь жаахан чанга дуутай л юм.

But that's the sound of clean coal technology.

Гэхдээ энэ бол цэвэр нүүрсний технологийн дуу чимээ шүү дээ.

And while burning coal is one of the leading causes of global warming,

Нүүрс шатаах явдал дэлхийн дулаарлийн гол хүчин зүйлүүдийн нэг болж байхад,

the remarkable clean coal technology you see here

та бүхний энд харж байгаа энэхүү гайхалтай цэвэр нүүрсний технологи

changes everything.

бүгдийг өөрчилж байна.

Take a good long look: this is today's clean coal technology.

Удаан гэгч нь сайн харцгаая, энэ бол өнөө үеийн цэвэр нүүрсний технологи

Al Gore: Finally, the positive alternative

Ал Гор: Эцсийн эцэст ингэж нэг эерэг хувилбар

meshes with our economic challenge

манай эдийн засгийн болон

and our national security challenge.

үндэсний аюулгүй байдлын бэрхшээлтэй нэгдэн нийлэх боллоо.

Video: Narrator: America is in crisis -- the economy,

Видео: Өгүүлэгч: Америк улс хямралд ороод байна, эдийн засаг

national security, the climate crisis.

үндэсний аюулгүй байдал, цаг уурын хямрал.

The thread that links them all:

Энэ бүхнийг хооронд нь холбож байгаа уяа бол

our addiction to carbon based fuels,

бохир нүүрс, гадаадын газрын тос гэх мэт нүүрстөрөгчид

like dirty coal and foreign oil.

тулгуурлсан түлшинд донтсон бидний хэрэглээ юм.

But now there is a bold new solution to get us out of this mess.

Гэхдээ бидэнд энэ бүх асуудлаас салах шийдмэг бөгөөд шинэ арга зам байна.

Repower America with 100 percent clean electricity

Америкийг 100 хувь цэвэр цахилгаанаар

within 10 years.

10 жилийн дотор хангах зорилт.

A plan to put America back to work,

Америкийг эргээд ажилд оруулах

make us more secure, and help stop global warming.

биднийг илүү аюулгүй байлгах, дэлхийн дулаарлын зогсооход туслах төлөвлөгөө.

Finally, a solution that's big enough to solve our problems.

Энэ л бидний асуудлыг зохицуулж чадах томоохон шийдэл юм.

Repower America. Find out more.

Америкийг шинэ эрчим хүчээр хангая.

Al Gore: This is the last one.

Ал Гор: За энэ хамгийн сүүлийнх нь.

Video: Narrator: It's about repowering America.

Видео: Өгүүлэгч: Энэ бол Америкийг шинэ эрчим хүчээр хангах санаачлага

One of the fastest ways to cut our dependence

Дэлхий ертөнцийг маань сүйтгэж байгаа хуучин бохир түлшнээс хамаарах

on old dirty fuels that are killing our planet.

бидний хамаарлыг хамгийн хурдан зогсоох арга замуудын нэг.

Man: Future's over here. Wind, sun, a new energy grid.

1-р хүн: Ирээдүй энд байна. Салхи, нар, шинэ эрчим хүч

Man #2: New investments to create high-paying jobs.

2-р хүн: Өндөр цалинтай ажлын байр бий болгох шинэ хөрөнгө оруулалт.

Narrator: Repower America. It's time to get real.

Өгүүлэгч: Америкийг шинэ эрчим хүчээр хангая. Үүнийг хэрэгжүүлэх цаг нь болсон.

Al Gore: There is an old African proverb that says,

Ал Гор: Африкийн хуучин нэг цэцэн үгэнд

"If you want to go quickly, go alone.

"Хурдан явахын хүсэж байвал ганцаараа яв.

If you want to go far, go together."

Хол явахыг хүсэж байвал олуулаа яв" гэж байдаг.

We need to go far, quickly.

Бид хол бөгөөд хурдан явах хэрэгтэй байна.

Thank you very much.

Та бүхэнд баярлалаа.

(Applause)

(алга ташилт)