Homeopathy, quackery and fraud | James Randi | TED

Translator: Dragan Bocevski Reviewer: Emilia Larrachea

Good morning.

Добро утро.

Happy to see so many fine folks out here

Драго ми е што гледам толку многу фини луѓе во публиката

and so many smiling faces.

и толку многу насмеани лица.

I have a very peculiar

Јас имам многу невообичаена позадина,

background, attitude and approach

став и пристап

to the real world

кон реалниот свет

because I am a conjurer.

бидејќи сум волшебник.

Now, I prefer that term over magician,

Го преферирам тој збор наместо магионичар,

because if I were a magician, that would mean

бидејќи, да бев магионичар, ќе значеше дека

that I use spells and incantations

употребувам магии и ритуали

and weird gestures

и чудни гестови

in order to accomplish real magic.

за да изведам вистинска магија.

No, I don't do that; I'm a conjurer,

Не, јас не го правам тоа; Јас сум волшебник,

who is someone who pretends to be

а тоа е некој што се преправа дека е

a real magician. (Laughter)

вистински магионичар.

Now, how do we go about that sort of thing?

И како го правиме тоа?

We depend on the fact

Ние се потпираме на фактот дека

that audiences, such as yourselves,

публиката, како на пример вие овде,

will make assumptions.

ќе прават претпоставки.

For example, when I walked up here

На пример, кога се качив на бинава,

and I took the microphone from the stand

и го земав микрофонот од масичката,

and switched it on,

и го вклучив,

you assumed this was a microphone, which it is not.

вие претпоставивте дека ова е микрофон, а ова не е микрофон.

(Laughter)

(смеа)

As a matter of fact, this is something

Всушност, ова е нешто со што половината од вас

that about half of you, more than half of you will not be familiar with.

и повеќе сте веќе запознаени.

It's a beard trimmer, you see?

Ова е машинка за бричење.

And it makes a very bad microphone;

И, не функционира баш добро како микрофон.

I've tried it many times. (Laughter)

Сум пробал многу пати.

The other assumption that you made --

Втората претпоставка што ја направивте --

and this little lesson is to show you

и сето ова е мала лекција за да ви покажам

that you will make assumptions.

дека и вие правите претпоставки --

Not only that you can, but that you will

не само што можете да правите, туку и редовно правите --

when they are properly suggested to you.

кога ќе ви бидат правилно сугерирани.

You believe I'm looking at you.

Ете, вие верувате дека гледам во вас.

Wrong. I'm not looking at you. I can't see you.

Погрешно, Не гледам во вас. Не можам да ве видам.

I know you're out there, they told me backstage, it's a full house and such.

Знам дека сте таму, ми кажаа зад сценава, дека е полна сала со луѓе.

I know you're there because I can hear you,

Знам дека сте таму бидејќи можам да ве чујам,

but I can't see you because I normally wear glasses.

но, не можам да ве видам бидејќи ми требаат очила.

These are not glasses, these are empty frames. (Laughter)

Ова не се очила, ова се празни рамки,

Quite empty frames.

доста празни рамки.

Now why would a grown man appear before you

И сега, зошто би се појавил возрасен човек пред вас

wearing empty frames on his face?

кој што носи празни рамки за очила?

To fool you, ladies and gentlemen,

За да ве прелаже дами и господа,

to deceive you, to show that you, too,

да ве измами, да ви покаже дека и вие исто така

can make assumptions.

правите претпоставки.

Don't you ever forget that.

Никогаш не го заборавајте тоа.

Now, I have to do something -- first of all, switch to real glasses

Сега, морам првин нешто да направам, да земам вистински очила,

so I can actually see you,

за да можам да ве видам,

which would probably be a convenience. I don't know.

што би било веројатно корисно.

I haven't had a good look. Well, it's not that great a convenience.

Ве немам видено.. Ех, всушност и не било толку корисно..

(Laughter)

(смеа)

I have to do something now, which seems

Сега морам да направам нешто

a little bit strange for a magician.

невообичаено за еден магионичар.

But I'm going to take some medication.

Ќе земам лекови.

This is a full bottle of

Ова е полно шишенце

Calms Forte.

Калм Форте.

I'll explain that in just a moment.

Ќе ви го објаснам за некој момент.

Ignore the instructions,

Игнонирајте ги упатствата.

that's what the government has to put in there

Тоа е само нешто што владата мора да го стави

to confuse you, I'm sure.

за да ве збуни уште повеќе.

I will take enough of these. Mm.

Ќе земам доволно од овие. Мммм.

Indeed, the whole container.

Всушност, ги испив сите апчиња.

Thirty-two tablets of Calms Forte.

32 таблетки Калм Форте.

Now that I've done that -- I'll explain it in a moment --

Сега, кога го направив тоа, ќе ви го објаснам малку подоцна --

I must tell you that

Мора да ви кажам дека

I am an actor.

јас сум актер.

I'm an actor who plays a specific part.

Јас сум актер кој глуми една специфична улога.

I play the part of a magician,

Ја глумам улогата на еден магионичар,

a wizard, if you will, a real wizard.

или волшебник ако повеќе сакате, вистински волшебник.

If someone were to appear on this stage in front of me

Ако на сценава пред вас се појавеше некој

and actually claim to be

кој што би тврдел

an ancient prince of Denmark named Hamlet,

дека е древен Дански принц наречен Хамлет,

you would be insulted

вие би биле навредени

and rightly so.

и би биле во право.

Why would a man assume that you would believe

Зошто некој би помислил дека вие би поверувале

something bizarre like this?

нешто толку чудно?

But there exists out there

Но, во светот постои еден

a very large population

широк круг на луѓе

of people who will tell you

кои ќе ви кажат

that they have psychic, magical powers

дека поседуваат психички, магични моќи,

that they can predict the future,

кои можат да ја предвидат иднината,

that they can make contact with the deceased.

и можат да контактираат со мртвите.

Oh, they also say

А да, исто така велат

they will sell you astrology

дека знаат астрологија

or other fortunetelling methods.

а и други методи на претскажување.

Oh, they gladly sell you that, yes.

И со задоволство ви го продаваат тоа. Да.

And they also say

И исто така велат

that they can give you perpetual motion machines

дека можат да ви дадат перпетуум мобиле машини

and free energy systems.

и системи кои генерираат енергија од ништо.

They claim to be psychics,

Тие тврдат дека се видовити,

or sensitives, whatever they can.

или гатачи, што и да треба.

But the one thing that has made a big comeback

Но, една работа која стана доста популарна

just recently

од неодамна,

is this business of

е бизнисот

speaking with the dead.

на зборување со мртвите.

Now, to my innocent mind,

Од моето скромно знаење,

dead implies

„мртов“ значи

incapable of communicating. (Laughter)

неспособен да комуницира.

You might agree with me on that.

Можеби ќе се согласите со мене за тоа.

But these people, they tend to tell you that

Но овие луѓе ви велат дека не само што

not only can they communicate with the dead --

можат да им зборуваат на мртвите --

"Hi, there" --

туку,

but they can hear the dead as well,

можат и да ги слушаат,

and they can relay this information back to the living.

и да ги пренесуваат нивните пораки на живите.

I wonder if that's true.

Се прашувам дали ова е вистина.

I don't think so, because

Не верувам

this subculture of people

бидејќи оваа група луѓе

use exactly the same gimmicks that we magicians do,

ги користи истите трикови кои ги користиме и ние магионичарите

exactly the same --

потполно истите

the same physical methods, the same psychological methods --

истите физички методи, истите психички методи.

and they effectively and profoundly

И тие успешно и доста темелно

deceive millions of people around the earth,

измамуваат милиони луѓе низ целата планета

to their detriment.

предизвикувајќи им штета.

They deceive these people,

Тие ги измамуваат овие луѓе.

costs them a lot of money,

Ги чинат многу пари.

cost them a lot of emotional anguish.

Ги чинат многу емоционални страдања.

Billions of dollars are spent

Милијарди долари се трошат

every year, all over the globe,

секоја година во цел свет

on these charlatans.

на овие шарлатани.

Now, I have two questions

И сега, имам 2 прашања

I would like to ask these people

кои би сакал да им ги поставам на овие луѓе

if I had the opportunity to do so.

кога би имал можност за тоа.

First question: If I want to ask them to call up --

Првото прашање: Кога би сакал да ги замолам да им се јават таму горе --

because they do hear them through the ear.

бидејќи сепак ги слушаат преку увото..

They listen to the spirits like this --

Тие ги слушаат духовите.

I'm going to ask you to call up the ghost of my grandmother

Би ве прашал да се јавите на духот на мојата баба

because, when she died, she had the family will,

бидејќи, кога почина, таа го сокри

and she secreted it someplace. We don't know where it is,

тестаментот. Но, никој од нас не знае каде.

so we ask Granny, "Where is the will, Granny?"

И, ние ја прашуваме баба: „Каде е тестаментот бабо?“

What does Granny say? She says, "I'm in heaven and it's wonderful.

И што вели таа? Таа вели, „јас сум во рајот и тука е прекрасно.

I'm here with all my old friends, my deceased friends,

Тука сум со сите мои стари пријатели, кои исто така се починати,

and my family

и со мојата фамилија,

and all the puppy dogs and the kittens that I used to have when I was a little girl.

и сите мачиња и кучиња што ги имав како мала.

And I love you, and I'll always be with you.

И ве сакам, и секогаш ќе бидам со вас.

Good bye."

Збогум.“

And she didn't answer the damn question!

И таа не одговори на поставеното прашање.

Where is the will?

Каде е тестаментот?

Now, she could easily have said,

Можеше лесно да каже,

"Oh, it's in the library on the second shelf, behind the encyclopedia,"

„А, се наоѓа во библиотеката, на втората полица, зад енциклопедијата.“

but she doesn't say that. No, she doesn't.

Но таа не го кажа тоа.

She doesn't bring any useful information to us.

Не ни кажа ниедна корисна информација.

We paid a lot of money for that information,

Плативме многу пари за таа информација,

be we didn't get it.

но не ја добивме.

The second question that I'd like to ask, rather simple:

Второто прашање кое сакам да го поставам е исто така едноставно.

Suppose I ask them to contact

Да претпоставиме дека ќе побарам да го контактираат

the spirit of my deceased father-in-law, as an example.

мојот починат дедо на пример.

Why do they insist on saying --

Зошто гатачиве инсистираат да велат --

remember, they speak into this ear --

запамтете, духовите им зборат во нивното уво --

why do they say, "My name starts with J or M?"

зошто велат „моето име почнува со Ј или М?“

Is this a hunting game?

Што е тоа? Играме криенка?

Hunting and fishing? What is it?

Го бркаме одговорот? Што е тоа?

Is it 20 questions? No, it's more like 120 questions.

Некој квиз од 20 прашања? Или уште полошо 120 прашања?

But it is a cruel, vicious,

Не, тоа е една сурова, злобна,

absolutely conscienceless --

тотално несовесна --

I'll be all right, keep your seats (Laughter) --

ќе се смирам, не се тревожете --

game that these people play.

игра која ја играат овие луѓе.

And they take advantage of the innocent, the naive,

И тие ги искористуваат наивните и неискусните

the grieving, the needy people out there.

ожалостените и очајните.

Now, this is a process

Има еден процес

that is called cold reading.

кој се нарекува „ладно читање“.

There's one fellow out there,

Има едно типче

Van Praagh is his name, James Van Praagh.

што се вика Ван Прааг, Џејмс Ван Прааг.

He's one of the big practitioners of this sort of thing.

Тој е еден од големите практиканти на овој тип работи.

John Edward, Sylvia Browne

Џон Едвард, Силвија Браун

and Rosemary Altea, they are other operators.

и Розмари Алтеа, тие се другите.

There are hundreds of them all over the earth, but in this country,

Всушност, има стотици и стотици насекаде во светот,

James Van Praagh is very big.

но во оваа земја, Џејмс Ван Прааг е многу познат.

And what does he do? He likes to tell you

И што прави тој? Тој сака да ви раскажува

how the deceased got deceased,

како починале починатите,

the people he's talking to through his ear, you see?

оние со кои тој комуницира преку неговото уво.

So what he says is, very often, is like this: he says,

И она што го вели, најчесто е,

"He tells me, he tells me, before he passed,

„Еве, еве, ми кажува дека, пред да почине,

that he had trouble breathing."

имал тешкотии со дишењето.“

Folks, that's what dying is all about!

Народе, тоа е најнормално во моментот на смрт.

(Laughter)

(смеа)

You stop breathing, and then you're dead.

Престанувате да дишете, и потоа сте мртви.

It's that simple.

Толку е едноставно.

And that's the kind of information they're going to bring back to you?

И токму такви информации би ви кажале починатите?

I don't think so.

Не верувам баш.

Now, these people will make guesses, they'll say things like,

Исто така, овие луѓе сакаат и да погодуваат и велат нешто како..

"Why am I getting electricity?

„зошто примам нешто како електрицитет?

He's saying to me, 'Electricity.'

ми кажува Електрицитет.

Was he an electrician?" "No."

Да не бил електричар?“ Не.

"Did he ever have an electric razor?" "No."

„Да не имал машинка за бричење на струја?“ Не.

It was a game of hunting questions like this.

И продолжуваат така да погодуваат.

This is what they go through.

И тоа трае.

Now, folks often ask us

Луѓето често не прашуваат

at the James Randi Educational Foundation,

во нашата фондација - Џејмс Ренди Образовна фондација,

they call me, they say, "Why are you so concerned about this, Mr. Randi?

ме прашуваат - „Зошто пак толку се грижите за сето ова г. Ренди?

Isn't it just a lot of fun?"

Нели е тоа само добра забава?“

No, it is not fun. It is a cruel farce.

Не, воопшто не е забава. Тоа е сурова фарса.

Now, it may bring a certain amount of comfort,

Можеби ќе ви донесе малку мир,

but that comfort lasts

но тој мир

only about 20 minutes or so.

трае околу 20тина минути.

And then the people look in the mirror, and they say,

И потоа се погледнувате во огледало и велите,

I just paid a lot of money for that reading.

платив доста пари за ова гатање пред малку.

And what did she say to me? 'I love you!'"

И што ми кажа таа? Те сакам“

They always say that.

Секогаш го велат тоа.

They don't get any information,

Воопшто не добивате никакви информации,

they don't get any value for what they spend.

не добивате никаква вредност за парите што сте ги потрошиле.

Now, Sylvia Browne is the big operator.

Силвија Браун е исто така голем играч на ова поле.

We call her "The Talons."

Ние ја нарекуваме „Канџи.“

Sylvia Browne -- thank you --

Силвија Браун - благодарам-

Sylvia Browne is the big operator

Силвија Браун е голем оператор на ова поле

in this field at this very moment.

во денешно време.

Now, Sylvia Browne -- just to show you --

И таа, Силвија Браун, колку за илустрација,

she actually gets 700 dollars

зема 700 долари

for a 20 minute reading over the telephone,

за 20 минутно гатање преку телефон.

she doesn't even go there in person,

Таа дури и нема потреба да оди таму на лице место.

and you have to wait up to two years because

А и треба да чекате и до 2 години

she's booked ahead that amount of time.

бидејќи е презафатена со други гатања.

You pay by credit card or whatever,

Плаќате со кредитна картичка или сл.,

and then she will call you

и потоа во следните 2 години

sometime in the next two years.

го очекувате нејзиниот повик.

You can tell it's her. "Hello, this is Sylvia Browne."

Знаете дека е таа. „Здраво, овде е Силвија Браун.“

That's her, you can tell right away.

Тоа е таа. Веднаш ја познавате.

Now, Montel Williams is an intelligent man.

Сега, Монтел Вилијамс е интелигентен човек.

We all know who he is on television.

Сите сме го видиле на телевизија.

He's well educated, he's smart,

Тој е добро образуван и паметен.

he knows what Sylvia Browne is doing

Тој знае што прави Силвија Браун,

but he doesn't give a damn.

но воопшто не му е гајле.

He just doesn't care.

Едноставно му е сеедно.

Because, the bottom line is, the sponsors love it,

Бидејќи, во крајна линија, спонзорите го обожаваат тоа,

and he will expose her

и тој ја прикажува на телевизија

to television publicity all the time.

во јавноста - цело време.

Now, what does Sylvia Browne give you for that 700 dollars?

И што добивате од Силвија Браун за тие 700 долари.

She gives you the names of your guardian angels, that's first.

Таа ви ги кажува имињата на вашите ангели-чувари - тоа е прво.

Now, without that, how could we possibly function? (Laughter)

Всушност, како и би можеле да функционираме без нив?

She gives you the names of previous lives,

Исто, ви ги кажува и имињата што сте ги имале во претходните животи,

who you were in previous lives.

и ви кажува што сте биле во тие претходни животи.

Duh.

Замислете?

It turns out that the women

Излегува дека сите жени

that she gives readings for

на кои им гатала

were all Babylonian princesses, or something like that.

биле Вавилонски принцези или нешто слично.

And the men were all Grecian warriors

А сите мажи биле старо-Грчки воини

fighting with Agamemnon.

кои се бореле со Агамемнон.

Nothing is ever said about

Никој од нив

a 14 year-old bootblack in the streets of London

не излегува дека бил некое сираче на улиците во Лондон,

who died of consumption.

кој умрел мизерно.

He isn't worth bringing back, obviously.

Тоа очигледно не заслужило да се реинкарнира.

And the strange thing -- folks, you may have noticed this too.

И уште нешто чудно народе - можеби сте го приметиле -

You see these folks on television --

бидејќи и сте ги гледале овие луѓе на телевизија -

they never call anybody back from hell. (Laughter)

тие никогаш не комуницираат со некој од пеколот.

Everyone comes back from heaven, but never from hell.

Сите доаѓаат од рајот, но никогаш од пеколот.

If they call back any of my friends,

Ако се јават на некој мој пријател,

they're not going to... Well, you see the story.

тие нема да ... Всушност, ја сваќате поентата.

(Laughter)

(смеа)

Now, Sylvia Browne is an exception,

Но, Силвија Браун е исклучок,

an exception in one way,

на еден начин,

because the James Randi Educational Foundation, my foundation,

бидејќи мојата фондација,

offers a one million dollar prize in negotiable bonds.

нуди награда вредна еден милион долари.

Very simply won.

Може многу лесно да ја добиете.

All you have to do is prove any paranormal, occult

Се што треба да направите е да докажете било кој паранормален, окултен

or supernatural event or power of any kind

или натприроден настан од било кој тип

under proper observing conditions.

под адекватни услови за набљудување.

It's very easy, win the million dollars.

Многу е лесно да ги добиете тие милион долари.

Sylvia Browne is an exception in that

Силвија Браун е исклучок во тоа што

she's the only professional psychic

таа е единствениот професионален гатач

in the whole world

во целиот свет

that has accepted our challenge.

која што го прафати нашиот предизвик.

She did this on the "Larry King Live" show on CNN

И го направи тоа во живо на шоуто на Лари Кинг на СиЕнЕн

six and a half years ago.

пред 6 и пол години.

And we haven't heard from her since. Strange.

И од тогаш ни се нема јавено. Чудно.

She said that, first of all, that she didn't know how to contact me.

Оправданието и беше дека не можела да стапи во контакт со мене.

Duh.

Замислете?

A professional psychic who speaks to dead people,

Професионален гатач кој збори со мртвите,

she can't reach me?

не може да ме контактира мене?

(Laughter)

(смеа)

I'm alive, you may have noticed.

Но можеби приметивте, јас сум жив.

Well, pretty well anyway.

И тоа прилично добар.

She couldn't reach me. Now she says she doesn't want to reach me

Не можела да ме добие. А сега вели дека не ни сака да ме добие,

because I'm a godless person.

бидејќи сум безбожник.

All the more reason to take the million dollars,

Но, нели е тоа уште една причина повеќе

wouldn't you think, Sylvia?

за да ми ги земеш тие милион долари Силвија?

Now these people need to be stopped, seriously now.

Шала на страна, овие луѓе мора да се сопрат.

They need to be stopped because this is a cruel farce.

Мора да се спречат бидејќи сето тоа е сурова фарса.

We get people coming to the foundation all the time.

Постојано ни доаѓаат луѓе во фондацијата.

They're ruined financially and emotionally

Уништени финансиски и емоционално

because they've given their money and their faith

бидејќи ги вложиле своите пари

to these people.

и својата верба во тие луѓе.

Now, I popped some pills earlier.

Сега, ако се сеќавате, испив едни апчиња пред малку,

I have to explain that to you.

па треба да ви го објаснам и тоа.

Homeopathy, let's find out what that's all about.

Хомеопатија, да откриеме што е тоа всушност.

Hmm. You've heard of it.

Хмм. Сигурно сте чуле.

It's an alternative form of healing, right?

Тоа е алтернативна медицина, нели.

Homeopathy actually consists -- and that's what this is.

Хомеопатијата всушност се состои од - всушност и ова е хомеопатија.

This is Calms Forte,

Ова е Калм Форте,

32 caplets of sleeping pills! I forgot to tell you that.

32 таблетки за спиење - заборавив да ви го кажам тоа.

I just ingested

Пред малку испив

six and a half days worth of sleeping pills.

таблетки за спиење кои треба да ме успијат 6 и пол дена.

(Laughter)

(смеа)

Six and a half days, that certainly is a fatal dose.

6 и пол дена! Тоа мора да е фатална доза.

It says right on the back here,

И тука позади вели,

"In case of overdose,

„во случај на предозираност,

contact your poison control center immediately,"

веднаш контактирајте со токсикологија“

and it gives an 800 number.

и ви оставаат 0800 број.

Keep your seats -- it's going to be okay.

Останете мирни. Ќе бидам добар.

I don't really need it

Не ми треба помош

because I've been doing this stunt

бидејќи го правам ова

for audiences all over the world

за публика низ целиот свет

for the last eight or 10 years,

во последниве 10 години,

taking fatal doses of homeopathic sleeping pills.

земам фатална доза на хомеопатски таблетки за спиење.

Why don't they affect me?

И зошто не делуваат на мене?

(Laughter)

(смеа)

(Applause)

(аплауз)

The answer may surprise you.

Одговорот може да ве изненади.

What is homeopathy?

Што е хомеопатија?

It's taking a medicine that really works

Тоа е процес во кој се зема лек кој вистински делува

and diluting it down

и се раствара

well beyond Avogadro's limit.

многу повеќе од границата на Авогардо.

Diluting it down to the point

Всушност се раствара толку многу

where there's none of it left. (Laughter)

што на крајот не останува ништо од лекот.

Now folks, this is not

Ова не е само метафора

just a metaphor I'm going to give you now, it's true.

туку е факт.

It's exactly equivalent to taking

Тоа е исто како да сте земале

one 325 milligram aspirin tablet,

една таблетка Аспирин од 325 грама,

throwing it into the middle of Lake Tahoe,

да сте ја фрлиле на сред Охридско езеро,

and then stirring it up, obviously with a very big stick,

да сте го промешале езерото, нормално со гооолема лажица,

and waiting two years or so

и да почекате 2 години

until the solution is homogeneous.

додека смесата не се изедначи.

Then, when you get a headache,

Потоа, кога ќе ве боли глава,

you take a sip of this water, and -- voila! -- it is gone.

земате голтка од оваа езерска вода и воала! ви поминало.

(Laughter)

(смеа)

Now that is true. That is what homeopathy is all about.

Но тоа е така. Тоа е хомеопатија.

And another claim that they make -- you'll love this one --

И уште нешто што го тврдат - ќе го сакате ова -

the more dilute the medicine is, they say,

колку е поразреден лекот,

the more powerful it is.

толку е помоќен.

Now wait a minute, we heard about a guy in Florida.

Не ви кажав.. разбравме за едно момче во Флорида.

The poor man, he was on homeopathic medicine.

Кутрото момче беше на хомеопатски лекарства.

He died of an overdose.

И умре од предозираност.

He forgot to take his pill.

Заборави да го земе лекот.

(Laughter)

(смеа)

Work on it. Work on it.

Замислете?

It's a ridiculous thing. It is absolutely ridiculous.

Ова е смешно. Апсолутно бесмислено.

I don't know what we're doing,

И навистина не ми е јасно што правиме,

believing in all this nonsense over all these years.

што веруваме во овие бесмислици сиве овие години.

Now, let me tell you,

Дозволете да ви кажам,

The James Randi Educational Foundation

дека Џејмс Ренди образовната фондација

is waving this very big carrot,

мавта со голем морков,

but I must say, the fact that nobody

но фактот што никој досега

has taken us up on this offer

не посегнал да го гризне

doesn't mean that the powers don't exist.

не значи и дека натприродни моќи не постојат.

They might, some place out there.

Можеби и постојат, некаде.

Maybe these people are just independently wealthy.

Можеби тие луѓе се богати и без тоа.

Well, with Sylvia Browne I would think so.

Гледајќи ја Силвија Браун, и претпоставувам дека е така.

You know, 700 dollars for a 20 minute reading

Знаете, 700 долари за 20минутно читање

over the telephone --

преку телефон

that's more than lawyers make!

тоа е повеќе отколку заработката на адвокатите.

I mean that's a fabulous amount of money.

Тоа е огромна сума на пари.

These people don't need the million dollars perhaps,

Веројатно на овие луѓе не им требаат тие милион долари,

but wouldn't you think they'd like to take it

но нели мислите дека сепак би ги земале

just to make me look silly?

ако ништо друго, тогаш за да направат да изгледам смешен,

Just to get rid of this godless person out there

и да се ослободат од овој безбожник

that Sylvia Browne talks about all the time?

за кој Силвија Браун зборува цело време?

I think that something needs to be done about this.

Сепак мислам дека мора нешто да се стори околку ова.

We really would love to have suggestions from you folks

Навистина би ми помогнале вашите предлози

on how to contact federal, state

како да воспоставам контакт со властите во оваа држава

and local authorities

со локалните власти

to get them to do something.

за да ги натерам да сторат нешто.

If you find out -- now I understand.

Ако најдете - сега разбирам -

We've seen people, even today, speaking to us

гледаме како и денес луѓето ни зборуваат

about AIDS epidemics

за епидемијата на Сида

and starving kids around the world

и за децата што гладуваат низ целиот свет

and impure water supplies that people have to suffer with.

и загадените извори на вода со кои треба да живееме.

Those are very important,

Овие проблеми се многу важни,

critically important to us.

со врвен приоритет.

And we must do something about those problems.

И мора да сториме нешто околу нив.

But at the same time,

Но во исто време...

as Arthur C. Clarke said,

Како што кажа Артур Кларк

The rotting of the human mind,

„Скапувањето на човечкиот ум.“

the business of believing in the paranormal and the occult

Бизнисот на верување во паранормалното и окултното

and the supernatural --

и натприродното

all of this total nonsense,

сите тие глупости,

this medieval thinking --

средновековен начин на размислување,

I think something should be done about that,

сепак мислам дека мора нешто да се стори околу тоа,

and it all lies in education.

и мислам дека решението е во образованието.

Largely, it's the media

Медиумите

who are to blame for this sort of thing.

се најмногу виновни за тоа.

They shamelessly promote

Тие бессрамно ги промовираат

all kinds of nonsense of this sort

сите тие глупости

because it pleases the sponsors.

бидејќи со тоа ги задоволуваат спонзорите.

It's the bottom line, the dollar line.

На крај сето се сведува на пари.

That's what they're looking at.

Тоа е она што тие го гледаат.

We really must do something about this.

Навистина мора да сториме нешто околу ова.

I'm willing to take your suggestions,

Спремен сум да ги чујам вашите предлози,

and I'm willing to have you

и би сакал да дојдете

tune in to our webpage.

на нашата интернет страница.

It's www.randi.org.

www.randi.org

Go in there and look at the archives,

Одете таму и погледнете во архивата,

and you will begin to understand much more

и ќе почнете да разбирате и многу повеќе

of what I've been talking about today.

од она што ви го раскажав денес.

You will see the records that we have.

Ќе видите какви се записи имаме.

There's nothing like sitting in that library

Нема ништо толку жално како

and having a family appear there

кога ќе најдете едно семејство таму

and say that Mum gave away all the family fortune.

кое вели дека мајката го дала целото семејно богатство.

She cashed in the CDs,

Ги продала ЦД-ата,

she gave away the stocks and the certificates.

ги продала акциите.

That's really sad to hear,

Тоа е навистина жално да се чуе,

and it hasn't helped them one bit,

и уште повеќе што тоа воопшто не им помогнало,

hasn't solved any of their problems.

и не им решило ниту еден проблем.

Yes, there could be a rotting of the American mind,

Да, можеби постои скапување на Американскиот ум

and of the minds all the way around the earth,

и умовите низ целата планета

if we don't start to think sensibly about these things.

ако не почнеме да размислуваме разумно за овие нешта.

Now, we've offered this carrot,

Ние го понудивме морковот,

as I say, we've dangled the carrot.

и го мавтаме пред сите

We're waiting for the psychics to come forth and snap at it.

Чекаме да дојдат видовитите и да го загризаат.

Oh, we get lots of them,

А да, сепак доаѓаат многу такви по морковот

hundreds of them every year come by.

стотици и стотици секоја година.

These are dowsers and people

Но тоа се обично фолиранти

who think that they can talk to the dead as well,

и луѓе кои мислат дека исто така можат да зборат со мртвите,

but they're amateurs; they don't know how to evaluate

но тие се аматери, тие не знаат како воопшто

their own so-called powers.

да ги покажат нивните таканаречени моќи.

The professionals never come near us,

Професионалците не доаѓаат кај нас,

except in that case of Sylvia Browne

освен тој случај со Силвија Браун

that I told you about a moment ago.

кој што ви го раскажав предмалку.

She did accept and then backed away.

Таа најпрвин прифати, но потоа се откажа.

Ladies and gentlemen,

Дами и Господа,

I'm James Randi,

јас сум Џејмс Ренди

and I'm waiting.

и јас чекам.

Thank you.

Ви благодарам

(Applause)

(аплауз)