The Panama Papers exposed a huge global problem. What's next? | Robert Palmer

Translator: Julia Kalaputi Reviewer: Zoran Blazevski

На 3.04.2016 г. се случи најголемото “протекување“ на податоци во историјата.

[On April 3, 2016 we saw the largest data leak in history.]

[The Panama Papers exposed rich and powerful people]

Панамските документи разоткрија богати и моќни луѓе

[hiding vast amounts of money in offshore accounts.]

со тајни сметки со огромни суми во странски банки.

[What does this mean?]

Што значи ова?

[We called Robert Palmer of Global Witness to explain.]

Го поканивме Роберт Палмер од Глобал Витнес да објасни.

This week, there have been a whole slew and deluge of stories

Оваа недела имаше навала на бројни приказни

coming out from the leak of 11 million documents

појавени по истекот на 11 милиони документи

from a Panamanian-based law firm called Mossack Fonseca.

од компанијата Мосак Фосека со седиште во Панама.

The release of these papers from Panama lifts the veil on a tiny piece

Објавувањето на документите од Панама открива еден мал дел

of the secretive offshore world.

од тајниот офшор свет.

We get an insight into how clients and banks and lawyers

Имаме увид како клиентите, банкарите и адвокатите

go to companies like Mossack Fonseca

се обраќаат на компании како Мосак Фонсека

and say, "OK, we want an anonymous company,

и велат:„Ни треба анонимна компанија,

can you give us one?"

ќе ни предложите некоја?“

So you actually get to see the emails,

Всушност, може да ги видите мејловите,

you get to see the exchanges of messages,

размената на пораките

you get to see the mechanics of how this works,

и да видите како фунционира

how this operates.

самата процедура.

Now, this has already started to have pretty immediate repercussions.

Веќе ги гледаме последиците од ова.

The Prime Minister of Iceland has resigned.

Премиерот на Исланд си даде оставка.

We've also had news

Имаме вести

that an ally of the brutal Syrian dictator Bashar Al-Assad

дека сојузникот на бруталниот Сириски диктатор Башар Ал-Асад

has also got offshore companies.

истотака поседува офшор компании.

There's been allegations of a $2 billion money trail

Постојат тврдења за трагата на 2 милијарди долари

that leads back to President Vladimir Putin of Russia

која води до Владимир Путин, претседателот на Русија

via his close childhood friend,

преку негов другар од детството,

who happens to be a top cellist.

кој случајно е врвен виолончелист.

And there will be a lot of rich individuals out there

Има многумина од светот на богатите

and others who will be nervous about the next set of stories

и други кои ќе се вознемират од приказните кои ќе следат

and the next set of leaked documents.

и од документи кои ќе се појават во јавност.

Now, this sounds like the plot of a spy thriller

Ова звучи како заплет на шпиунски трилер

or a John Grisham novel.

или роман на Џон Гришам.

It seems very distant from you, me, ordinary people.

Нам, обичните луѓе тоа ни изгледа далечно.

Why should we care about this?

Зошто да се грижиме за тоа?

But the truth is that if rich and powerful individuals

Но, фактот е: ако богатите и моќни луѓе

are able to keep their money offshore

имаат можност да ги чуваат парите во странство

and not pay the taxes that they should,

и да не плаќаат даноци за кои се обврзани,

it means that there is less money for vital public services

тоа значи дека ќе има помалку пари за виталните јавни услуги

like healthcare, education, roads.

како здравство, образование, патишта.

And that affects all of us.

Тоа е нешто што нѐ засега сите.

Now, for my organization Global Witness,

За мојата организација Глобал Витнес

this exposé has been phenomenal.

ова беше феноменално разоткривање.

We have the world's media and political leaders

Светските медиуми и политичките лидери

talking about how individuals can use offshore secrecy

зборуваат за тоа како поединци можат да ја користат офшор доверливоста

to hide and disguise their assets --

за да ги сокријат или камуфлираат своите имоти-

something we have been talking about and exposing for a decade.

нешто за кое ние зборувавме и го разоткривавме повеќе од една деценија.

Now, I think a lot of people find this entire world baffling and confusing,

Мислам дека многумина се збунети и збркани,

and hard to understand how this sort of offshore world works.

и не им е јасно како функционира овој офшор свет.

I like to think of it a bit like a Russian doll.

Јас ќе го споредам со познатата руска кукла (матрешка).

So you can have one company stacked inside another company,

Имате една компанија вметната во друга компанија,

stacked inside another company,

која е вметната во трета компанија,

making it almost impossible to really understand

и речиси е невозможно да се разбере

who is behind these structures.

кој стои зад овие структури.

It can be very difficult for law enforcement

Тешко можат до нив да допрат законски регулативи

or tax authorities, journalists, civil society

даночниот систем, новинарите или граѓанското општество

to really understand what's going on.

за да сфатат што се случува навистина.

I also think it's interesting

Сметам дека интересен податок е тоа што

that there's been less coverage of this issue in the United States.

во САД помалку се занимаваат со овој проблем.

And that's perhaps because some prominent US people

Можеби затоа што некои угледни луѓе во САД

just haven't figured in this exposé, in this scandal.

не се откриени во овој скандал.

Now, that's not because there are no rich Americans

Не поради тоа што нема богати Американци

who are stashing their assets offshore.

кои ги трупаат своите богатства во странство,

It's just because of the way in which offshore works,

туку поради начинот на кој функционира офшорот.

Mossack Fonseca has fewer American clients.

Мосак Фонсека има само неколку американски клиенти.

I think if we saw leaks from the Cayman Islands

Мислам дека ако видиме тајни документи од Кајманските острови

or even from Delaware or Wyoming or Nevada,

од Делавер, од Вајоминг или Невада,

you would see many more cases and examples linking back to Americans.

ќе видиме многу повеќе случаи и примери кои водат до американците.

In fact, in a number of US states you need less information,

Всушност, во многу држави на САД помалку информации се потребни,

you need to provide less information to get a company

помалку информации ви требаат за да добиете компанија

отколку што ви требаат за членска карта во библиотека.

than you do to get a library card.

That sort of secrecy in America has allowed employees of school districts

Ова во Америка овозможува, вработените во школските региони,

да вршат грабеж врз учениците

to rip off schoolchildren.

It has allowed scammers to rip off vulnerable investors.

и измамниците да ограбуваат ранливи инвеститори.

Ваквото однесување нѐ засега сите.

This is the sort of behavior that affects all of us.

Ние во Глобал Витнес

Now, at Global Witness,

we wanted to see what this actually looked like in practice.

сакаме да видиме како изгледа ова во пракса.

How does this actually work?

Како всушност функционира ова?

So what we did

Еве што направивме.

is we sent in an undercover investigator to 13 Manhattan law firms.

Пративме таен истражувач во 13 адвокатски фирми на Менхетен.

Our investigator posed as an African minister

Тој се претстави како африкански министер

who wanted to move suspect funds into the United States

кој сака да префрли сомнителни средства во САД

to buy a house, a yacht, a jet.

за да купи куќа, јахта или авион.

Now, what was truly shocking was that all but one of those lawyers

Навистина шокантно беше што сите освен еден од адвокатите

provided our investigator with suggestions

му предложија на нашиот истражувач

on how to move those suspect funds.

како да ги префрли средствата.

These were all preliminary meetings,

Сите овие беа прелиминарни средби

and none of the lawyers took us on as a client

и ниеден адвокат не нѐ превзеде како клиент

and of course no money moved hands,

и се разбира, никави пари не беа разменети,

but it really shows the problem with the system.

но тоа го покажува проблемот со системот.

It's also important

Истотака е важно

to not just think about this as individual cases.

да не се размислува за ова како за поединечен случај.

This is not just about an individual lawyer

Не се работи само за еден адвокат

who's spoken to our undercover investigator and provided suggestions.

кој разговараше со нашиот таен истражувач и му даде предлози.

It's not just about a particular senior politician

Не се работи само за еден висок функционер

who's been caught up in a scandal.

кој е фатен во скандал.

This is about how a system works,

Се работи за функционирањето на системот

that entrenches corruption, tax evasion, poverty and instability.

кој овозможува корупција, даночно избегнување, сиромаштија и нестабилност.

And in order to tackle this,

За да се справиме со ова

we need to change the game.

треба да ја смениме играта.

We need to change the rules of the game

треба да ги смениме правилата на игра

to make this sort of behavior harder.

за да го оневозможиме ова однесување.

This may seem like doom and gloom,

Може да ни звучи безнадежно,

like there's nothing we can do about it,

бесмислено за да сториме нешто,

like nothing has ever changed,

дека никогаш ништо не се сменило

like there will always be rich and powerful individuals.

дека секогаш ќе има богати и сиромашни.

But as a natural optimist,

Но, јас сум по природа оптимист,

I do see that we are starting to get some change.

гледам дека почнуваат да се случуваат промени.

Over the last couple of years,

Изминативе години

we've seen a real push towards greater transparency

видовме огромен чекор напред кон поголема транспарентност

when it comes to company ownership.

во однос на сопственоста на компаниите.

This issue was put on the political agenda

Овој проблем беше ставен на политичка агенда

by the UK Prime Minister David Cameron

од страна на британскиот премиер Дејвид Камерон

at a big G8 Summit that was held in Northern Ireland in 2013.

на големиот Г8 самит кој се одржа во 2013 во Северна Ирска.

And since then, the European Union is going to be creating

Оттогаш Европската Унија почнува да создава

central registers at a national level

централен регистер на национално ниво

of who really owns and controls companies across Europe.

за да се види кој поседува и контролира компании ширум Европа.

One of the things that is sad is that, actually, the US is lagging behind.

Една од работите кои се кажаа е дека САД заостануваат.

There's bipartisan legislation that had been introduced

Постои двопартиски закон кој е претставен

in the House and the Senate,

во Домот и Сенатот,

but it isn't making as much progress as we'd like to see.

но не напредува како што очекувавме.

So we'd really want to see the Panama leaks,

Навистина сакаме да видиме како “протекувањето“ од Панама

this huge peek into the offshore world,

овoј врвен дострел во офшор светот,

be used as a way of opening up in the US and around the world.

ќе се примени како отворање на пат кон САД и ширум светот.

For us at Global Witness, this is a moment for change.

За нас во Глобал Витнес, овој е миг на промена.

We need ordinary people to get angry

Сакаме обичните луѓе да се разлутат

at the way in which people can hide their identity

за начинот на кој богатите го кријат својот идентитет

behind secret companies.

зад тајните компании.

We need business leaders to stand up and say,

Ни требаат бизнис лидери да се спротивстават и речат:

"Secrecy like this is not good for business."

„Овој вид на тајност не е добар за бизнисот.“

We need political leaders to recognize the problem,

Ни требаат политички лидери за да го препознаат проблемот

and to commit to changing the law to open up this sort of secrecy.

и да се посветат на промена на законите и да ја разоткријат оваа тајност.

Together, we can end the secrecy

Заеднички можеме да ја прекинеме тајноста

that is currently allowing tax evasion,

која во моментов дозволува затајувањето на даноци,

corruption, money laundering to flourish.

корупцијата и перењето на пари да цветаат.