The Panama Papers exposed a huge global problem. What's next? | Robert Palmer

Аудармашы: Bakytgul Salykhova Редактор: Asqat Yerkimbay

[On April 3, 2016 we saw the largest data leak in history.]

[2016 ж. 3 сәуірінде деректердің кеңінен таралып кетуіне куә болдық.]

[The Panama Papers exposed rich and powerful people]

[Панама құжаттары бай және беделді адамдарды әшкереледі]

[hiding vast amounts of money in offshore accounts.]

[олар оффшорларда қомақты ақшаларын жасырған еді.]

[What does this mean?]

[Бұл нені білдіреді?]

[We called Robert Palmer of Global Witness to explain.]

[Біз Global Witness-тен Роберт Палмерге хабарластық.]

This week, there have been a whole slew and deluge of stories

Осы аптада біз өте көп оқиғаға куә болдық,

coming out from the leak of 11 million documents

таралып кеткен 11 миллион құжат

from a Panamanian-based law firm called Mossack Fonseca.

Mossack Fonseca деп аталатын Панамадағы заң фирмасынан бастау алды.

The release of these papers from Panama lifts the veil on a tiny piece

Панамадан шыққан құжаттар

of the secretive offshore world.

оффшор әлеміндегі сырдың кішкене бөлігін ашады.

We get an insight into how clients and banks and lawyers

Біз клиенттер, банктер және заңгерлер

go to companies like Mossack Fonseca

Mossack Fonseca сияқты фирмаға барып

and say, "OK, we want an anonymous company,

"Бізге аноним компания керек, соны бере аласыз ба?"

can you give us one?"

деуіне түсінік аламыз.

So you actually get to see the emails,

Сіз шынымен электронды хаттарды,

you get to see the exchanges of messages,

хабарламаларды көре аласыз,

you get to see the mechanics of how this works,

қалай жұмыс істейтінінің механизмін, қалай

how this operates.

ұйымдастырылатынын көресіз.

Now, this has already started to have pretty immediate repercussions.

Басталғаннан кейін оның салдары бірден көрінеді.

The Prime Minister of Iceland has resigned.

Исландияның Премьер Министрі қызметінен кетті.

We've also had news

Жаңалықтарда

that an ally of the brutal Syrian dictator Bashar Al-Assad

Сирия диктаторының одақтасы Башар Ал-Асадтың да

has also got offshore companies.

оффшор компаниялары бар екені айтылды.

There's been allegations of a $2 billion money trail

$2 млрд ақшаның ізі

that leads back to President Vladimir Putin of Russia

Ресей Президенті Владимир Путинге апарады,

via his close childhood friend,

ол жастық шақтағы досы,

who happens to be a top cellist.

виолончель тартатын досы арқылы жүрген.

And there will be a lot of rich individuals out there

Ол жерде өте көп бай адамдар бар,

and others who will be nervous about the next set of stories

келесі оқиғалар легі мен таралып кеткен

and the next set of leaked documents.

келесі құжаттар легі бойынша абыржитындар да бар.

Now, this sounds like the plot of a spy thriller

Қазір бұл шпион туралы триллер сюжеті сияқты немесе

or a John Grisham novel.

Джон Гришемнің романы сияқты.

It seems very distant from you, me, ordinary people.

Бұл мен, сіз сияқты жай адамдардан алыс нәрсе.

Why should we care about this?

Неге біз бұл туралы ойлануымыз керек?

But the truth is that if rich and powerful individuals

Бірақ шындық мынада, егер бай және беделді адамдар

are able to keep their money offshore

өз ақшаларын оффшорда сақтаса,

and not pay the taxes that they should,

төлейтін салықтарын төлемесе,

it means that there is less money for vital public services

бұл қоғамдық маңызы бар қызметтерге: денсаулық сақтау,

like healthcare, education, roads.

білім беру, жол салуға ақша аз бөлінеді деген сөз.

And that affects all of us.

Ал бұның бәрімізге қатысы бар.

Now, for my organization Global Witness,

Менің Global Witness деп аталатын компанияма

this exposé has been phenomenal.

бұл әшкерелеу таңқаларлық әсер етті.

We have the world's media and political leaders

Бізде әлем медиасы мен саяси көшбасшылар

talking about how individuals can use offshore secrecy

жеке адамдардың оффшорды қолдану сырларын,

to hide and disguise their assets --

активтерін жасыру мен бүркеу жолдарын талқылауда -

something we have been talking about and exposing for a decade.

осыны біз жылдар бойы талқылап, әшкерелеуге тырыстық.

Now, I think a lot of people find this entire world baffling and confusing,

Менің ойымша, осының бәрі біраз адамды абдыратып, есін шығарды,

and hard to understand how this sort of offshore world works.

оффшор әлемі қалай жұмыс істейтінін түсіну қиын.

I like to think of it a bit like a Russian doll.

Бұны мен орыс қуыршағына ұқсатамын.

So you can have one company stacked inside another company,

Яғни бір компанияны екіншісінің ішіне тығып қойған,

stacked inside another company,

ол оның ішінде тағы бір компания,

making it almost impossible to really understand

осындай жағдайда осы жүйенің артында шынымен кім

who is behind these structures.

тұрғанын түсіну мүмкін емес.

It can be very difficult for law enforcement

Құқық қорғау органдарына,

or tax authorities, journalists, civil society

салық органдарына, журналистерге, қоғам белсенділеріне,

to really understand what's going on.

не болып жатқанын түсіну оңай емес.

I also think it's interesting

Сонымен бірге бір қызығы,

that there's been less coverage of this issue in the United States.

бұл мәселе Америка Құрама штаттарын аз қамтыды.

And that's perhaps because some prominent US people

Мүмкін Американың кейбір беделді адамдарының есімдері

just haven't figured in this exposé, in this scandal.

бұл жанжалда аталмаған, әшкереленбегендіктен болар.

Now, that's not because there are no rich Americans

Бұл өз байлықтарын оффшорда тығатын

who are stashing their assets offshore.

бай америкалықтардың жоқтығынан емес.

It's just because of the way in which offshore works,

Бұл оффшорлардың жұмыс істеу тәсіліне байланысты,

Mossack Fonseca has fewer American clients.

Mossack Fonseca-ның америкалық клиентері өте аз.

I think if we saw leaks from the Cayman Islands

Егер біз Кайман аралдарынан ақпараттың тарауын көрсек

or even from Delaware or Wyoming or Nevada,

немесе Делауер штатынан, не Уайоминг, не Невададан,

you would see many more cases and examples linking back to Americans.

онда америкалықтармен байланысты көп мысал көрер едік.

In fact, in a number of US states you need less information,

Кейбір АҚШ штаттарында сізге аз ақпарат керек,

you need to provide less information to get a company

яғни компания ашуға қажет ақпарат кітапхана билетін

than you do to get a library card.

алуға қажет ақпараттан азырақ екенін атап өтейін.

That sort of secrecy in America has allowed employees of school districts

Америкадағы осындай құпиялар аймақтағы мектеп қызметкерлеріне

to rip off schoolchildren.

оқушыларды бопсалауға мүмкіндік берді.

It has allowed scammers to rip off vulnerable investors.

Кейбір алаяқтарға осалдау инвесторлардың ақшасын алуға мүмкіндік берді.

This is the sort of behavior that affects all of us.

Бұл бәрімізге әсер етіп, шет қалдырмайтын нәрселер.

Now, at Global Witness,

Қазір Global Witness-те біз

we wanted to see what this actually looked like in practice.

тәжірибеде бұл шын мәнінде қалай көрініс табатынын көргіміз келеді.

How does this actually work?

Шын мәнінде бұл қалай жұмыс істейді?

So what we did

Біздің істегеніміз:

is we sent in an undercover investigator to 13 Manhattan law firms.

Манхеттеннің 13 заң фирмасына жасырын тергеушілерді жібердік.

Our investigator posed as an African minister

Тергеушіміз өзін Африка министрімін деп таныстырды,

who wanted to move suspect funds into the United States

ол күмәнді ақшаларын АҚШ-қа аударғысы келетінін,

to buy a house, a yacht, a jet.

бұл ақшаға үй, яхта, ұшақ сатып алғысы келетінін айтады.

Now, what was truly shocking was that all but one of those lawyers

Бізді таң қалдырғаны заңгерлердің біреуінен басқасының бәрі

provided our investigator with suggestions

тергеушімізге күмәнді қаражатты қалай аударуға

on how to move those suspect funds.

болатыны туралы ұсыныстар айтқан.

These were all preliminary meetings,

Бұның бәрі алдын ала кездесулер болатын және

and none of the lawyers took us on as a client

бірде-бір заңгер бізді клиент етіп алмады,

and of course no money moved hands,

ешқандай ақша қолдан қолға жүрмеді,

but it really shows the problem with the system.

бірақ бұл жүйеде проблема бар екенін көрсетеді.

It's also important

Сонымен бірге маңызды нәрсе

to not just think about this as individual cases.

бұл мысалды жеке жағдай ретінде қарамауымыз керек.

This is not just about an individual lawyer

Бұл тек қана жасырын тергеушімізбен сөйлесіп

who's spoken to our undercover investigator and provided suggestions.

ұсыныс айтқан жеке заңгер туралы емес.

It's not just about a particular senior politician

Бұл тек қана жоғары шенді жанжалға қалған

who's been caught up in a scandal.

саясаткер туралы емес.

This is about how a system works,

Бұл жүйенің қалай жұмыс істейтіні туралы,

that entrenches corruption, tax evasion, poverty and instability.

жемқорлық, салық төлеуден қашу, кедейлік және тұрақсыздық туралы.

And in order to tackle this,

Бұны жеңу үшін біз

we need to change the game.

ойынды өзгертуіміз керек.

We need to change the rules of the game

Біз ойынның ережесін өзгертуіміз керек, сол арқылы

to make this sort of behavior harder.

осындай әрекеттерді тоқтатамыз.

This may seem like doom and gloom,

Бір қарағанда бұның бәрі пессимизм тудыратын сияқты,

like there's nothing we can do about it,

біз бұнымен ешнәрсе істей алмайтындаймыз,

like nothing has ever changed,

ешнәрсе ешқашан өзгермейтіндей,

like there will always be rich and powerful individuals.

әркез бай және ықпалды адамдар болатындай.

But as a natural optimist,

Бірақ оптимист ретінде

I do see that we are starting to get some change.

болып жатқан оң өзгерістерді көріп отырмын.

Over the last couple of years,

Соңғы жылдары ашықтық бағытында істеліп

we've seen a real push towards greater transparency

жатқан жұмыстар көрініс тапты, әсіресе компания меншігі

when it comes to company ownership.

туралы сұрақтарда.

This issue was put on the political agenda

Бұл сұрақты саяси кестеге

by the UK Prime Minister David Cameron

Ұлыбритания Премьер министрі Дэвид Камерон

at a big G8 Summit that was held in Northern Ireland in 2013.

үлкен G8 саммитінде Солтүстік Ирландияда 2013 жылы қойды.

And since then, the European Union is going to be creating

Содан бері Еуропа одағы ұлттық деңгейде орталық

central registers at a national level

регистрлер құрып жатыр, шын мәнінде

of who really owns and controls companies across Europe.

Еуропадағы компаниялардың иесін және басшыларын білу үшін.

One of the things that is sad is that, actually, the US is lagging behind.

АҚШ артта қалып жатқаны шынымен қынжылтады.

There's bipartisan legislation that had been introduced

Қабылданған екі партиялы заң

in the House and the Senate,

Палата мен Сенатқа кіргізілсе де,

but it isn't making as much progress as we'd like to see.

біз көргіміз келгендей нәтижелерге әкелмеді.

So we'd really want to see the Panama leaks,

Яғни біз Панама құжаттарын,

this huge peek into the offshore world,

осындай зор оффшор әлемінің ақпаратын көргіміз келеді, оны

be used as a way of opening up in the US and around the world.

АҚШ ашықтығының тәсілі ретінде қолдануға болатын еді.

For us at Global Witness, this is a moment for change.

Global Witness үшін бұл өзгеріс кезеңі.

We need ordinary people to get angry

Бізге жай адамдардың

at the way in which people can hide their identity

құпия компаниялар арқылы өз тұлғаларын жасырған адамдарға

behind secret companies.

ашуланғаны керек.

We need business leaders to stand up and say,

Бізге бизнес көшбасшыларының

"Secrecy like this is not good for business."

"Құпиялылық - бизнес үшін жақсы емес" деп айтқандары керек.

We need political leaders to recognize the problem,

Бізге саяси көшбасшылардың мәселені мойындап,

and to commit to changing the law to open up this sort of secrecy.

құпияны ашу үшін заңды өзгертуге міндеттеме алғаны керек.

Together, we can end the secrecy

Бірігіп біз өсіп-өркендеу үшін

that is currently allowing tax evasion,

салықтан қашу, жемқорлық, ақшаның ізін жасыру сияқты

corruption, money laundering to flourish.

құпияларға тоқтау салуымыз керек.