The Panama Papers exposed a huge global problem. What's next? | Robert Palmer

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Ewa Stein

(3 kwietnia 2016 r. byliśmy świadkami największego w historii wycieku danych).

[On April 3, 2016 we saw the largest data leak in history.]

[The Panama Papers exposed rich and powerful people]

(Papiery z Panamy obnażają bogate i wpływowe jednostki).

[hiding vast amounts of money in offshore accounts.]

(ukrywające za granicą ogromne sumy pieniędzy).

[What does this mean?]

(Co to oznacza)?

[We called Robert Palmer of Global Witness to explain.]

(Prosimy o wyjaśnienie Roberta Palmera z Global Witness).

This week, there have been a whole slew and deluge of stories

Od tygodnia zalewa nas masa informacji

coming out from the leak of 11 million documents

z wycieku 11 milionów dokumentów

from a Panamanian-based law firm called Mossack Fonseca.

z panamskiej kancelarii Mossack Fonseca.

The release of these papers from Panama lifts the veil on a tiny piece

Ujawnienie dokumentów z Panamy uchyla rąbka tajemnicy

of the secretive offshore world.

świata offshore.

We get an insight into how clients and banks and lawyers

Mamy wgląd w to, jak klienci, banki i prawnicy

go to companies like Mossack Fonseca

udają się do Mossack Fonseca i im podobnych firm.

and say, "OK, we want an anonymous company,

"Potrzebna nam anonimowa spółka,

can you give us one?"

możecie nam to załatwić?"

So you actually get to see the emails,

Widzimy maile,

you get to see the exchanges of messages,

całą korespondencję,

you get to see the mechanics of how this works,

widzimy mechanizm działania,

how this operates.

jak to wszystko funkcjonuje.

Now, this has already started to have pretty immediate repercussions.

Reakcje na wyciek były natychmiastowe.

The Prime Minister of Iceland has resigned.

Premier Islandii podał się do dymisji.

We've also had news

Otrzymaliśmy informacje,

that an ally of the brutal Syrian dictator Bashar Al-Assad

że sojusznik brutalnego dyktatora Syrii, Bashara Al-Assada,

has also got offshore companies.

również ma spółki offshore.

There's been allegations of a $2 billion money trail

Krążą plotki o szlaku 2 miliardów dolarów,

that leads back to President Vladimir Putin of Russia

prowadzącym do prezydenta Rosji, Władimira Putina,

via his close childhood friend,

przez jego przyjaciela z dzieciństwa,

who happens to be a top cellist.

uznanego wiolonczelistę.

And there will be a lot of rich individuals out there

Wielu bogatych ludzi

and others who will be nervous about the next set of stories

nerwowo czeka na kolejne doniesienia

and the next set of leaked documents.

i następne dokumenty z przecieku.

Now, this sounds like the plot of a spy thriller

Przypomina to fabułę filmu szpiegowskiego

or a John Grisham novel.

lub powieść Johna Grishama.

It seems very distant from you, me, ordinary people.

Na pozór jest to obce nam.

Why should we care about this?

Więc dlaczego powinno nas to obchodzić?

But the truth is that if rich and powerful individuals

Prawda jest taka, że jeśli bogate i wpływowe jednostki

are able to keep their money offshore

przechowują pieniądze za granicą,

and not pay the taxes that they should,

nie płacąc należnych podatków,

it means that there is less money for vital public services

oznacza to mniej pieniędzy na ważne usługi publiczne,

like healthcare, education, roads.

jak opieka zdrowotna, edukacja i drogi.

And that affects all of us.

A to dotyczy nas wszystkich.

Now, for my organization Global Witness,

Dla organizacji Global Witness

this exposé has been phenomenal.

ujawnienie kwitów z Panamy jest sensacją.

We have the world's media and political leaders

Na całym świecie media i czołowi politycy

talking about how individuals can use offshore secrecy

mówią teraz o zasłanianiu się tajemnicą firmy offshore

to hide and disguise their assets --

w celu ukrycia i kamuflowania aktywów,

something we have been talking about and exposing for a decade.

a my mówimy o tym od lat dziesięciu.

Now, I think a lot of people find this entire world baffling and confusing,

Dla wielu świat offshore pozostaje dziwną zagadką,

and hard to understand how this sort of offshore world works.

o niejasnym sposobie funkcjonowania.

I like to think of it a bit like a Russian doll.

Trochę przypomina rosyjską matrioszkę.

So you can have one company stacked inside another company,

Jedna spółka włożona w inną spółkę,

stacked inside another company,

ukrytą w jeszcze innej spółce,

making it almost impossible to really understand

co uniemożliwia zorientowanie się,

who is behind these structures.

kto stoi za całą strukturą.

It can be very difficult for law enforcement

Trudno organom ścigania,

or tax authorities, journalists, civil society

władzom podatkowym, dziennikarzom, społeczeństwu obywatelskiemu

to really understand what's going on.

zrozumieć, co się tu dzieje.

I also think it's interesting

Ciekawe też,

that there's been less coverage of this issue in the United States.

że w USA przeciek z Panamy jest mniej nagłośniony.

And that's perhaps because some prominent US people

Może dlatego, że amerykańskie osobistości

just haven't figured in this exposé, in this scandal.

nie pojawiają się w tym skandalu.

Now, that's not because there are no rich Americans

Nie dlatego, że nie ma bogatych Amerykanów,

who are stashing their assets offshore.

chomikujących aktywa za granicą,

It's just because of the way in which offshore works,

Powodem jest sposób działania offshore.

Mossack Fonseca has fewer American clients.

Mossack Fonseca ma mniej amerykańskich klientów.

I think if we saw leaks from the Cayman Islands

Gdybyśmy zobaczyli przecieki z Wysp Kajmańskich,

or even from Delaware or Wyoming or Nevada,

czy nawet Delaware, Wyoming lub Nevady,

you would see many more cases and examples linking back to Americans.

zobaczylibyśmy dużo więcej śladów prowadzących do Ameryki.

In fact, in a number of US states you need less information,

W wielu stanach USA potrzeba mniej informacji

you need to provide less information to get a company

do założenia spółki, mniej danych

than you do to get a library card.

niż do wyrobienia karty bibliotecznej.

That sort of secrecy in America has allowed employees of school districts

Tajemnica w Ameryce umożliwia pracownikom okręgów szkolnych

to rip off schoolchildren.

okradanie uczniów.

It has allowed scammers to rip off vulnerable investors.

Pozwala oszustom okradać podatnych inwestorów.

This is the sort of behavior that affects all of us.

Takie działania dotyczą nas wszystkich.

Now, at Global Witness,

W Global Witness

we wanted to see what this actually looked like in practice.

postanowiliśmy sprawdzić, jak to wygląda w praktyce,

How does this actually work?

jak to działa.

So what we did

W tym celu

is we sent in an undercover investigator to 13 Manhattan law firms.

wysłaliśmy dziennikarza w przebraniu do trzynastu kancelarii na Manhattanie.

Our investigator posed as an African minister

Nasz śledczy udawał ministra z Afryki,

who wanted to move suspect funds into the United States

który chce przenieść podejrzane fundusze do USA,

to buy a house, a yacht, a jet.

żeby kupić dom, jacht i odrzutowiec.

Now, what was truly shocking was that all but one of those lawyers

Wynik był szokujący. Wszyscy prawnicy, z wyjątkiem jednego,

provided our investigator with suggestions

doradzali naszemu agentowi,

on how to move those suspect funds.

jak przenieść podejrzane fundusze.

These were all preliminary meetings,

Były to spotkania wstępne.

and none of the lawyers took us on as a client

Żaden prawnik nie zyskał w nas klienta,

and of course no money moved hands,

żadne pieniądze nie przeszły z ręki do ręki,

but it really shows the problem with the system.

ale doskonale widać problem systemu.

It's also important

Ważne jest także to,

to not just think about this as individual cases.

że nie są to odosobnione przypadki.

This is not just about an individual lawyer

Nie chodzi o jednego prawnika,

who's spoken to our undercover investigator and provided suggestions.

który udzielił rad naszemu śledczemu.

It's not just about a particular senior politician

Nie chodzi o konkretnego polityka na wysokim szczeblu,

who's been caught up in a scandal.

który uwikłał się w aferę.

This is about how a system works,

Chodzi o to, jak działa system,

that entrenches corruption, tax evasion, poverty and instability.

umacniający korupcję, unikanie podatków, nędzę i brak stabilizacji.

And in order to tackle this,

Żeby się z tym zmierzyć,

we need to change the game.

musimy zmienić grę.

We need to change the rules of the game

Musimy zmienić reguły gry,

to make this sort of behavior harder.

żeby utrudnić takie działania.

This may seem like doom and gloom,

Może to skłaniać do pesymizmu,

like there's nothing we can do about it,

bo przecież nic się nie da zrobić,

like nothing has ever changed,

nic się nigdy zmienia,

like there will always be rich and powerful individuals.

zawsze będą bogate i potężne jednostki.

But as a natural optimist,

Jako optymista z natury

I do see that we are starting to get some change.

widzę już pierwsze zmiany.

Over the last couple of years,

Od kilku lat

we've seen a real push towards greater transparency

widać nacisk na większą przejrzystość

when it comes to company ownership.

w kwestii własności spółek.

This issue was put on the political agenda

Był to punkt programu politycznego

by the UK Prime Minister David Cameron

premiera Wielkiej Brytanii, Davida Camerona,

at a big G8 Summit that was held in Northern Ireland in 2013.

na wielkim szczycie G8 w Irlandii Północnej w 2013 r.

And since then, the European Union is going to be creating

Od tamtej pory Unia Europejska

central registers at a national level

tworzy centralne rejestry krajowe,

of who really owns and controls companies across Europe.

własności i kontroli spółek w Europie.

One of the things that is sad is that, actually, the US is lagging behind.

Niestety USA pozostaje daleko w tyle.

There's bipartisan legislation that had been introduced

Wprowadzono dwupartyjne ustawodawstwo

in the House and the Senate,

w Izbie i Senacie,

but it isn't making as much progress as we'd like to see.

ale nie ma takiego postępu, jaki chcielibyśmy zobaczyć.

So we'd really want to see the Panama leaks,

Dlatego chcielibyśmy bardzo, żeby panamskie przecieki,

this huge peek into the offshore world,

ten gigantyczny podgląd świata offshore,

be used as a way of opening up in the US and around the world.

wykorzystano do przejrzystości w USA i na całym świecie.

For us at Global Witness, this is a moment for change.

W Global Witness wierzymy, że czas na zmiany.

We need ordinary people to get angry

Zwykli ludzie muszą się wkurzyć

at the way in which people can hide their identity

na ukrywanie tożsamości

behind secret companies.

za potajemnymi spółkami.

We need business leaders to stand up and say,

Liderzy biznesu muszą wstać i powiedzieć

"Secrecy like this is not good for business."

"Tajemnica nie służy interesom".

We need political leaders to recognize the problem,

Liderzy polityczni muszą dostrzec problem

and to commit to changing the law to open up this sort of secrecy.

i dążyć do zmiany prawa, która odsłoni potajemne transakcje.

Together, we can end the secrecy

Razem możemy skończyć z sekretami,

that is currently allowing tax evasion,

pozwalającymi uchylanie się od podatków,

corruption, money laundering to flourish.

korupcję oraz pranie brudnych pieniędzy.