Can you really tell if a kid is lying? | Kang Lee

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: hiwa foundation

Hi.

سڵاو.

Let me ask the audience a question:

با پرسیارێک لە ئامادەبووان بکەم:

Did you ever lie as a child?

قەت بە منداڵی درۆتان کردووە؟

If you did, could you please raise your hand?

ئەگەر کردووتانە، تکایە دەتوانن دەستتان بەرز بکەنەوە؟

Wow! This is the most honest group of people I've ever met.

ئای خوایە! ئەمانە کۆمەڵێکن لە ڕاستگۆترین مرۆڤەکانی بینیومن.

(Laughter)

(پێکەنین)

So for the last 20 years,

لە ماوەی ئەم ٢٠ ساڵەدا،

I've been studying how children learn to tell lies.

خەریکی فێربوون بووم لەسەر ئەوەی منداڵان چۆن فێری درۆکردن دەبن. و

And today, I'm going to share with you

ئەمڕۆ دەمەوێت لەگەڵ ئێوەشدا هەندێک

some of the discoveries we have made.

لەو دۆزینەوانەی خۆم هاوبەش بکەم.

But to begin, I'm going to tell you a story from Mr. Richard Messina,

بەڵام سەرەتا، چیرۆکێکی بەڕێز ریچارد مێسیناتان پێدەڵێم،

who is my friend and an elementary school principal.

کە هاوڕێمە و بەڕێوبەری خوێندنگەیەکی ناوەندییە.

He got a phone call one day.

ڕۆژێک تەلەفوونیان بۆکردووە.

The caller says,

کەسەکە وتوێتێ،

"Mr. Messina, my son Johnny will not come to school today

"بەڕێز مێسینا، جۆنی کوڕم ئەمڕۆ نایەت بۆ قوتابخانە

because he's sick."

چونکە نەخۆشە."

Mr. Messina asks,

بەڕێز مێسینا پرسی،

"Who am I speaking to, please?"

"ببورە قسە لەگەڵ کێ دەکەم؟"

And the caller says,

ئەو کەسەش وتوێتی،

"I am my father."

من باوکمم

(Laughter)

(پێکەنین)

So this story --

کەواتە ئەم چیرۆکە --

(Laughter)

(پێکەنین)

sums up very nicely three common beliefs we have

زۆر بە جوانی سێ باوەڕی باو کۆدەکاتەوە کە هەمانە

about children and lying.

دەربارەی منداڵان و درۆکردن.

One, children only come to tell lies

یەکەم، منداڵان دوای ئەوکاتە درۆ دەکەن

after entering elementary school.

کە یەنە خوێندنگەی ناوەندییەوە.

Two, children are poor liars.

دووەم، منداڵان خراپن لە درۆکردندا.

We adults can easily detect their lies.

ئێمەی گەورە بە ئاسانی بە درۆکانیان دەزانین.

And three, if children lie at a very young age,

سێیەمیش، ئەگەر منداڵان لە تەمەنێکی بچووکدا درۆ بکەن،

there must be some character flaws with them,

دەبێت کێشەیەکی کەسێتی هەبێت تیایاندا، و

and they are going to become pathological liars for life.

بۆ هەتا هەتایە دەبن بە درۆزنی زیانبەخش.

Well, it turns out

ڕاستییەکەی، دەرکەوت

all of the three beliefs are wrong.

هەرسێ باوەڕەکە هەڵەن.

We have been playing guessing games

ئێمە خەریکی یارییەکانی خەمڵاندن بووین

with children all over the world.

لەگەڵ منداڵانی سەرانسەری جیهان.

Here is an example.

ئەمە نموونەیەکە.

So in this game, we asked children to guess the numbers on the cards.

لە یارییەکەدا، داوامان لە منداڵان کرد ژمارەی کارتەکان بخەمڵێنن.

And we tell them if they win the game,

ئێمەش پێیان ئەڵێین ئەگەر بردیانەوە

they are going to get a big prize.

خەڵاتێکی گەورە وەردەگرن.

But in the middle of the game,

بەڵام لە ناوەڕاستی یارییەکەدا،

we make an excuse and leave the room.

بەهانەیەک دەهێنینەوە و ژوورەکە بەجێدەهێڵین.

And before we leave the room,

پێش ئەوەی ژوورەکەش بەجێ بهێڵین،

we tell them not to peek at the cards.

پێیان دەڵێین سەیری ژمارەی کارتەکان نەکەن.

Of course,

بێگومان،

we have hidden cameras in the room

کامێرای شاراوەمان هەیە لە ژوورەکەدا

to watch their every move.

بۆ چاودێریکردنی هەموو جموجۆڵەکان.

Because the desire to win the game is so strong,

چونکە خواستی بردنەوەی یارییەکە زۆر بەهێزە،

more than 90 percent of children will peek

زیاتر لە لەسەدا ٩٠ی منداڵان سەیری ژمارەی کارتەکان دەکەن

as soon as we leave the room.

هەر لەدوای ڕۆشتنمان لە ژوورەکە.

(Laughter)

(پێکەنین)

The crucial question is:

پرسیارە گرنگەکە ئەوەیە:

When we return and ask the children

کاتێک ئەگەڕێینەوە و لە منداڵەکان دەپرسین

whether or not they have peeked,

کە ئایا سەیریان کردووە یان نا،

will the children who peeked confess

منداڵەکانی سەیریان کردووە دانی پیادەنێن

or lie about their transgression?

یان درۆ دەکەن دەربارەی سەرپێچییەکە؟

We found that regardless of gender, country, religion,

بۆمان دەرکەوت بێ گوێدانە ڕەگەز، وڵات، ئایین

at two years of age,

لە تەمەنی دوو ساڵیدا،

30 percent lie,

لە سەدا ٣٠ درۆ دەکەن،

70 percent tell the truth about their transgression.

لەسەدا ٧٠ ڕاستی سەرپێچیکردنەکە دەڵێن.

At three years of age,

لە تەمەنی سێ ساڵیدا،

50 percent lie and 50 percent tell the truth.

لەسەدا ٥٠ درۆ دەکەن و لەسەدا ٥٠ ڕاستییەکەت پێدەڵێن

At four years of age,

لە چوار ساڵیدا،

more than 80 percent lie.

زیاتر لە لەسەدا ٨٠ درۆ ئەکەن.

And after four years of age,

لەدوای چوار ساڵیشەوە،

most children lie.

زۆربەی منداڵان درۆ ئەکەن

So as you can see,

بۆیە وەک دەبینن،

lying is really a typical part of development.

درۆکردن بەڕاستی بەشێکی نموونەیی پەرەسەندنە.

And some children begin to tell lies

هەندێک منداڵانیش دەسپێکردنی درۆکردنییان

as young as two years of age.

لە تەمەنی دوو ساڵییەوەیە.

So now, let's take a closer look at the younger children.

بۆیە ئێستا، با لە نزیکەوە سەیری منداڵانی بچووکتر بکەین.

Why do some but not all young children lie?

بۆچی هەندێکیان درۆ دەکەن و هەندێکیان نایکەن؟

In cooking, you need good ingredients

لە چێشتلێناندا، پێویست بە پێکهاتەی باشە

to cook good food.

بۆ لێنانی خواردنێکی باش.

And good lying requires two key ingredients.

درۆکردنی باشیش پێویستی بە دوو پێکهاتەی سەرەکی هەیە

The first key ingredient is theory of mind,

پێکهاتەی یەکەمیان بیردۆزی مێشکە،

or the mind-reading ability.

یان توانای مێشک خوێندنەوە.

Mind reading is the ability to know

توانای مێشک خوێندنەوە واتە زانینی ئەوەی

that different people have different knowledge about the situation

خەڵکی جیا جیا زانیاری جیا جیایان هەیە دەربارەی دۆخێک و

and the ability to differentiate between what I know

دەربارەی جیاکردنەوەی ئەوەی من چی دەزانم و

and what you know.

تۆ چی دەزانیت.

Mind reading is important for lying

مێشک خوێندنەوە گرنگە بۆ درۆکردن

because the basis of lying is that I know

چونکە بناغەی درۆکردن ئەوەیە من دەزانم و

you don't know

تۆ نازانیت

what I know.

من چی دەزانم.

Therefore, I can lie to you.

بۆیە، دەتوانم درۆت پێبڵێم.

The second key ingredient for good lying is self-control.

پێکهاتەی دووەم بۆ درۆکردن جڵەوکردنی خوودە.

It is the ability to control your speech, your facial expression

توانای ئەوەیە جڵەوی قسەکردنت، و دەربڕینی دەم و چاوت، و

and your body language,

زمانی جەستەت بگریت،

so that you can tell a convincing lie.

بۆ ئەوەی بتوانی درۆیەکی قایلکەر بڵێیت.

And we found that those young children

بۆمان دەرکەوت ئەو مناڵانەی

who have more advanced mind-reading and self-control abilities

توانای مێشک خوێندنەوە و خۆجڵەوگیرکردنی باشتریان هەیە

tell lies earlier

زووتر درۆ دەکەن و

and are more sophisticated liars.

درۆزنی بەتواناترن.

As it turns out, these two abilities are also essential for all of us

وەک دەریش دەکەوێت، ئەم دوو توانایە گرنگە بۆ هەمووان

to function well in our society.

بۆ ئەوەی باشتر مامەڵە بکەین لەناو کۆمەڵگادا.

In fact, deficits in mind-reading and self-control abilities

ڕاستییەکەی، کەم و کوڕی لە تواناکانی مێشک خوێندنەوە و خۆجڵەوکردن

are associated with serious developmental problems,

لە کێشەی پەرەستنی قورسی مێشکدا دەردەکەوێت،

such as ADHD and autism.

وەک نەخۆشی کەمی سەرنج و زۆر چالاکی و نەخۆشی ئۆتیزمدا.

So if you discover your two-year-old is telling his or her first lie,

بۆیە ئەگەر بینیت منداڵە دوو ساڵەکەت یەکەم درۆی کرد لە ژیانیدا

instead of being alarmed,

لەجیاتی ئەوەی پێتناخۆش بێت،

you should celebrate --

پێویستە پێتخۆش بێت --

(Laughter)

(پێکەنین)

because it signals that your child has arrived at a new milestone

چونکە ئاماژەیە بۆ ئەوەی منداڵەکەت گەشتۆتە خاڵێکی تری گرنگی

of typical development.

پەرەسەندنی نموونەیی.

Now, are children poor liars?

ئێستا، ئایا منداڵان خراپن لە درۆکردندا؟

Do you think you can easily detect their lies?

پێتان وایە بە ئاسانی بە درۆکانیان دەزانن؟

Would you like to give it a try?

دەتانەوێت تاقی بکەنەوە؟

Yes? OK.

بەڵێ؟ باشە.

So I'm going to show you two videos.

کەواتە من دوو ڤیدیۆتان نیشان دەدەم.

In the videos,

لە ڤیدیۆکاندا،

the children are going to respond to a researcher's question,

منداڵەکان وەڵامی پرسیاری توێژەرەوەیەک دەدەنەوە،

"Did you peek?"

"بەدزییەوە سەیر دەکەیت؟"

So try to tell me

بۆیە هەوڵبەن وەڵامم بدەنەوە

which child is lying

کام منداڵ درۆ دەکات و

and which child is telling the truth.

کامیشیان ڕاستییەکە دەڵێت.

Here's child number one.

ئەمە منداڵی ژمارە یەکە؟

Are you ready?

ئامادەن؟

(Video) Adult: Did you peek? Child: No.

گەورە: بە دزییەوە سەیرت کرد؟ منداڵ: نەخێر

Kang Lee: And this is child number two.

کانگ لی: ئەمەش منداڵی ژمارە دوو.

(Video) Adult: Did you peek? Child: No.

گەورە: بەدزییەوە سەیرت کرد؟ منداڵ: نەخێر.

KL: OK, if you think child number one is lying,

کانگ لی: باشە، ئەوەی پێی وایە منداڵی ژمارە یەک درۆی کرد،

please raise your hand.

تکایە دەست بەرز بکاتەوە.

And if you think child number two is lying, please raise your hand.

ئەوەشی پێی وایە منداڵی ژمارە دوو درۆی کرد، تکایە دەستی بەرز بکاتەوە.

OK, so as a matter of fact,

باشە، ڕاستییەکەی،

child number one is telling the truth,

منداڵی ژمارە یەک ڕاستییەکەی وت،

child number two is lying.

منداڵی ژمارە دوو درۆیکرد.

Looks like many of you are terrible detectors of children's lies.

پێدەچێت زۆرێک لە ئێوە خراپ بن لە ناسینەوەی درۆدا.

(Laughter)

(پێکەنین)

Now, we have played similar kinds of games

ئێستا، ئەم جۆرە یارییانەمان لەگەڵ

with many, many adults from all walks of life.

زۆر کەسی پێگەشتوودا کرد لە زۆر بواری ژیاندا. و

And we show them many videos.

چەندین ڤیدیۆمان نیشان دان.

In half of the videos, the children lied.

لە نیوەی ڤیدیۆکاندا، منداڵەکان درۆیان کردووە.

In the other half of the videos, the children told the truth.

لە نیوەکەی تری ڤیدیۆکانیشدا، منداڵەکان ڕاستییەکەیان وتووە.

And let's find out how these adults performed.

با بزانین ئەم کەسە پێگەشتووانە لەوەیا چۆن بوون.

Because there are as many liars as truth tellers,

چونکە چەند درۆزن هەیە ئەوەندەش هەیە ڕاستی بڵێت،

if you guess randomly,

ئەگەر هەڕەمەکی بیخەمڵێنیت،

there's a 50 percent chance you're going to get it right.

ئەگەری لەسەدا ٥٠ هەیە وەڵامی ڕاست بزانیت.

So if your accuracy is around 50 percent,

بۆیە ئەگەر ڕێژەی وەڵامی ڕاست لەسەدا ٥٠ بێت،

it means you are a terrible detector of children's lies.

واتە خراپیت لە دۆزینەوەی درۆی منداڵاندا.

So let's start with undergrads and law school students,

کەواتە با لە خوێندکارانی زانکۆ و خوێندکارانی کۆلێژی یاساوە دەستپێبکەین،

who typically have limited experience with children.

کە ئەزموونێکی کەمیان هەیە لەگەڵ منداڵاندا.

No, they cannot detect children's lies.

نەخێر، ناتوانن بە درۆی منداڵان بزانن.

Their performance is around chance.

وەڵامەکانیان زیاتر هەڕەمەکییانەیە.

Now how about social workers and child-protection lawyers,

ئێستا با بچینە سەر توێژەری کۆمەڵایەتی و پارێزەرەکانی مافەکانی منداڵان،

who work with children on a daily basis?

کە ڕۆژانە لەگەڵ منداڵاندا کاردەکەن؟

Can they detect children's lies?

ئایا دەتوانن بە درۆی منداڵان بزانن؟

No, they cannot.

نەخێر، ناتوانن.

(Laughter)

(پێکەنین)

What about judges,

ئەی دادوەرەکان،

customs officers

ئەفسەرەکانی سنوور و

and police officers,

ئەفسەرەکانی پۆلیس،

who deal with liars on a daily basis?

کە ڕۆژانە مامەڵە لەگەڵ ناسینەوەی درۆدا دەکەن؟

Can they detect children's lies?

دەتوانن بە درۆی منداڵان بزانن؟

No, they cannot.

نەخێر، ناتوانن.

What about parents?

ئەی دایکان و باوکان؟

Can parents detect other children's lies?

دایکان و باوکان دەتوانن بە درۆی منداڵانی تر بزانن؟

No, they cannot.

نەخێر، ناتوانن.

What about, can parents detect their own children's lies?

ئەی باشە، دایکان و باوکان دەتوانن بە درۆی منداڵەکانی خۆیان بزانن؟

No, they cannot.

نەخێر، ناتوانن.

(Laughter) (Applause)

(پێکەنین) (چەپڵەلێدان)

So now you may ask

ئێستا لەوانەیە بپرسن

why children's lies are so difficult to detect.

بۆی ناسینەوەی درۆکردنی منداڵان ئەوەندە قوورسە.

Let me illustrate this with my own son, Nathan.

با ئەمە لەگەڵ کوڕەکەی خۆم ڕوون بکەمەوە، نەسان.

This is his facial expression

ئەمە دەربڕینی دەم و چاوێتی

when he lies.

کاتێک درۆ دەکات.

(Laughter)

(پێکەنین)

So when children lie,

بۆیە کاتێک منداڵان درۆ دەکەن،

their facial expression is typically neutral.

هیچ دەربڕینێک بە دەم و چاویانەوە نییە.

However, behind this neutral expression,

بەڵام، لەپشت ئەم بێدەربڕینەوە،

the child is actually experiencing a lot of emotions,

لە ڕاستیدا منداڵەکە هەستێکی زۆری پێدا تێدەپەڕێت،

such as fear, guilt, shame

وەک ترس، هەستکردن بە تاوان، شەرم داگرتن و

and maybe a little bit of liar's delight.

یان لەوانەیە کەمێک دڵخۆشبوون بە سەرکەوتنی درۆکە.

(Laughter)

(پێکەنین)

Unfortunately, such emotions are either fleeting or hidden.

بەداخەوە، ئەو هەستانە یان دەڕۆن یان شاردراوەن.

Therefore, it's mostly invisible to us.

بۆیە، زۆربەیکات نادیارن بۆمان.

So in the last five years,

بۆیە لە پێنج ساڵی ڕابردوودا،

we have been trying to figure out a way to reveal these hidden emotions.

لە هەوڵی ئەوەدابووین ڕێگا بدۆزینەوە بۆ ئاشکراکردنی ئەم هەستە شاردراوانە.

Then we made a discovery.

ئینجا دۆزینەوەکەمان کرد.

We know that underneath our facial skin,

دەزانین لەژێر پێستی دەم و چاوماندا،

there's a rich network of blood vessels.

تۆڕێکی چڕی بۆری خوێن هەیە.

When we experience different emotions,

کاتێک ئەزموونی هەستێکی جیا دەکەین،

our facial blood flow changes subtly.

ڕۆشتنی خوێن بۆ دەم و چاومان کەمێک دەگۆڕدرێت. و

And these changes are regulated by the autonomic system

ئەم گۆڕانکاریانەش لەلایەن کۆئەندامی دەماری خۆبەڕێوەبەرییەوە ڕێکدەخرێت

that is beyond our conscious control.

کە لەژێر جڵەوی هۆشمەندی خۆماندایە.

By looking at facial blood flow changes,

بە سەیرکردنی گۆڕانکاری سوڕی خوێنی دەم و چاو،

we can reveal people's hidden emotions.

دەتوانین هەستە شاردراوەکانی خەڵک ئاشکرا بکەین.

Unfortunately, such emotion-related facial blood flow changes

بەداخەوە، ئەو گۆڕانکارییانە لە سووڕی خوێنی دەم و چادا

are too subtle to detect by our naked eye.

زۆر کەمن و بە چاو نابینرێن.

So to help us reveal people's facial emotions,

بۆیە بۆ ناسینەوەی هەستی پشت دەم و چاوی کەسەکان،

we have developed a new imaging technology

پەرەمان بە تەکنەلۆجیایەکی تیشکی نوێ داوە

we call "transdermal optical imaging."

پێی دەڵێین "وێنەگرتنی بینایی ژێرپێستی."

To do so, we use a regular video camera to record people

بۆ ئەنجامدانی ئەوە، کامێرایەکی ڤیدیۆی ئاسایی بەکاردەهێنین بۆ تۆمارکردنی خەڵک

when they experience various hidden emotions.

کاتێک دەزانین دووچاری هەستی شاردراوەی هەمەجۆر دەبن.

And then, using our image processing technology,

ئینجا، بە بەکارهێنانی تەکنەلۆجیای وێنەگرتنی خۆمان

we can extract transdermal images of facial blood flow changes.

دەتوانین وێنەی ژێر پێستی گۆڕانکاری سوڕی خوێنی دەم و چاو بناسینەوە.

By looking at transdermal video images,

بە سەیرکردنی ڤیدیۆی ژێر پێستی،

now we can easily see

ئێستا دەتوانین بە ئاسانی

facial blood flow changes associated with the various hidden emotions.

گۆڕانکارییەکانی سوڕی خوێن ببینین کە پەیوەستن بە هەستە شاردراوە هەمەجۆرەکانەوە.

And using this technology,

بە بەکارهێنانی ئەم تەکنەلۆجیایەش،

we can now reveal the hidden emotions associated with lying,

دەتوانین هەستە شاردراوەکان بناسینەوە کە پەیوەندیدارە بە درۆکردنەوە، و

and therefore detect people's lies.

بەوەش درۆکردنی خەڵک بدۆزینەوە.

We can do so noninvasively,

دەتوانین بە شێوەیەکی بێ زیان بیکەین،

remotely, inexpensively,

لە دوورەوە، و بێ تێچوون، و

with an accuracy at about 85 percent,

ڕێژەی وردیشی نزیکەی لەسەدا ٨٥ە،

which is far better than chance level.

کە زۆر لەوە باشترە هەڕەمەکی بێت.

And in addition, we discovered a Pinocchio effect.

لەگەڵ ئەوەشدا، کاریگەری پینۆکیۆمان دۆزییەوە.

نەخێر، ئەم کاریگەری پینۆکیۆیە نا.

No, not this Pinocchio effect.

(Laughter)

(پێکەنین)

This is the real Pinocchio effect.

ئەمە کاریگەری ڕاستەقینەی پینۆکیۆیە.

When people lie,

کاتێک خەڵک درۆ دەکەن،

the facial blood flow on the cheeks decreases,

سوڕی خوێن بۆ ڕوومەتەکان کەم دەکەن، و

and the facial blood flow on the nose increases.

سوڕی خوێن بۆ لووت زیاد دەکات.

Of course, lying is not the only situation

بێگومان، کاتی درۆکردن تەنیا کات نییە

that will evoke our hidden emotions.

کە هەستی شاردراوەمان تێدا درووست ببێت.

So then we asked ourselves,

بۆیە ئینجا لە خۆمانمان پرسی،

in addition to detecting lies,

لەگەڵ دۆزینەوەی درۆدا،

how can our technology be used?

چۆن بتوانین تەکنەلۆجیاکەمان بەکار بهێنین؟

One application is in education.

بەکارهێنانێکی لە بواری فێربووندایە.

For example, using this technology, we can help this mathematics teacher

بۆ نموونە، بە بەکارهێنانی ئەم تەکنەلۆجیایە، دەتوانین یارمەتی ئەم مامۆستای بیرکارییە

to identify the student in his classroom

بدەین بۆ ئەوەی بزانێت کام خوێندکارەی پۆلەکە

who may experience high anxiety about the topic he's teaching

تووشی دڵەڕاوکێیەکی زۆر دەبێت دەربارەی بابەتەکەی دەیڵێتەوە

so that he can help him.

بۆ ئەوەی بتوانێت یارمەتی بدات.

And also we can use this in health care.

هەروەها دەتوانین ئەمە لە بواری تەندروستیدا بەکاربهێنین.

For example, every day I Skype my parents,

بۆ نموونە، هەموو ڕۆژێک بە سکایپ قسە لەگەڵ دایک و باوکمدا دەکەم،

who live thousands of miles away.

کە هەزارەها میل دوورن.

And using this technology,

بە بەکارهێنانی ئەم تەکنەلۆجیایە،

I can not only find out what's going on in their lives

نەک هەر دەتوانم بزانم چی ڕوودەدات لە ژیانیاندا

but also simultaneously monitor their heart rate, their stress level,

بەڵکو دەشتوانم لێدانی دڵیان، و ئاستی فشاری دەروونیان بزانم

their mood and whether or not they are experiencing pain.

بزانم مەزاجیان چۆنە و ئایا ئازاریان هەیە یان نا.

And perhaps in the future,

ئایا لە داهاتوودا

their risks for heart attack or hypertension.

مەترسیان دەبێت بۆ جەڵتە یان بەرزی فشاری خوێن.

And you may ask:

لەوانەشە بپرسن:

Can we use this also to reveal politicians' emotions?

دەتوانین بەکاری بهێننی بۆ ئاشکراکردنی هەستەکانی سیاسەتمەدارەکان؟

(Laughter)

(پێکەنین)

For example, during a debate.

بۆ نموونە، لەکاتی مشتومڕێکدا.

Well, the answer is yes.

وەڵامەکە بەڵێیە.

Using TV footage,

بە بەکارهێنانی ڤیدیۆی گیراو،

we could detect the politicians' heart rate,

توانیمان لێدانی دڵی سیاسەتمەدارەکان، و

mood and stress,

مەزاج و فشاری دەروونییان بزانین، و

and perhaps in the future, whether or not they are lying to us.

هەروەها بزانین ئایا دەکرێت لە داهاتوودا درۆمان لەگەڵدا بکەن یان نا.

We can also use this in marketing research,

هەروەها دەشتوانین ئەمە لە توێژینەوەی مارکێتینگدا بەکاربهێنین،

for example, to find out

بۆ نموونە، بۆ ئەوەی بزانین

whether or not people like certain consumer products.

خەڵک هەندێک بەرهەمی دیاریکراویان بەدڵ دەبێت یان نا.

تەنانەت دەشتوانین لە ژوانی خۆشەویستیتدا بەکاری بهێنین.

We can even use it in dating.

So for example,

بۆ نموونە،

if your date is smiling at you,

ئەگەر زەردەخەنەیەک بۆ بکات،

this technology can help you to determine

ئەم تەکنەلۆجیایە دەتوانێت یارمەتیت بدات بزانیت

whether she actually likes you

ئایا بەڕاستی تۆی بەدڵە

or she is just trying to be nice to you.

یان تەنیا دەیەوێت خۆی باش نیشان بدات.

And in this case,

لەم دۆخەشدا،

she is just trying to be nice to you.

هەوڵدەدات تەنیا باشبێت لەگەڵتدا.

(Laughter)

(پێکەنین)

So transdermal optical imaging technology

بۆیە وێنەگرتنی بینایی ژێر پێست

is at a very early stage of development.

لە قۆناغێکی زۆر سەرەتای پەرەسەندندایە.

Many new applications will come about that we don't know today.

زۆر بەکارهێنانی تری دەبێت کە ئەمڕۆ نایزانین.

However, one thing I know for sure

بەڵام یەک شت کە دڵنیاین لێی

is that lying will never be the same again.

ئەوەیە کە درۆکردن وەک پێشتر نابێت.

Thank you very much.

زۆر سوپاس بۆ هەمووتان.

Xiè xie.

سوپاس سوپاس.

(Applause)

(چەپڵە)