Can you really tell if a kid is lying? | Kang Lee

Translator: Tuya Bat Reviewer: Anar-Erdene Davaasuren

Hi.

Сайн байцгаана уу?

Let me ask the audience a question:

Би та нараас нэг юм асууя.

Did you ever lie as a child?

Та нар хүүхэд байхдаа худлаа ярьж байсан уу?

If you did, could you please raise your hand?

Тийм бол гараа өргөнө үү.

Wow! This is the most honest group of people I've ever met.

Хөөх, энэ миний харж байсан хамгийн шударга баг байна.

(Laughter)

(Инээд)

So for the last 20 years,

Сүүлийн 20 жилийн турш,

I've been studying how children learn to tell lies.

би хүүхдүүд яаж худлаа хэлж сурдгийг судалж байна.

And today, I'm going to share with you

Өнөөдөр би та бүхэнтэй

some of the discoveries we have made.

хийсэн зарим нээлтээсээ хуваалцах болно.

But to begin, I'm going to tell you a story from Mr. Richard Messina,

Харин эхлээд ноён Ричард Мессинагийн нэгэн түүхийг ярьж өгье.

who is my friend and an elementary school principal.

Тэр бол миний найз, бас нэгэн бага сургуулийн захирал.

He got a phone call one day.

Нэг өдөр түүнд дуудлага иржээ.

The caller says,

Залгасан хүн нь хэлэхдээ:

"Mr. Messina, my son Johnny will not come to school today

"Ноён Мессина, миний хүү Жонни өвдсөн учраас өнөөдөр

because he's sick."

сургуульдаа явж чадахгүй нь" гэв.

Mr. Messina asks,

Ноён Мессинаг

"Who am I speaking to, please?"

"Та хэн билээ?" гэхэд

And the caller says,

нөгөө хүн:

"I am my father."

"Би миний аав байна" гэх нь тэр.

(Laughter)

(Инээд)

So this story --

Энэхүү түүх...

(Laughter)

(Инээд)

sums up very nicely three common beliefs we have

бидний хүүхэд болон тэдний худал ярьдаг талаарх

about children and lying.

гурван нийтлэг ойголтыг нэгтгэж өгсөн.

One, children only come to tell lies

Нэгт, хүүхдүүд бага ангид орсоныхоо

after entering elementary school.

дараа л худлаа ярьж эхэлдэг.

Two, children are poor liars.

Хоёрт, хүүхдүүд худлаа хэлэхдээ муу.

We adults can easily detect their lies.

Томчууд бид худлаа хэлж байгааг нь дорхноо мэдэх боломжтой.

And three, if children lie at a very young age,

Гуравт нь, хэрвээ хүүхдүүд маш бага наснаасаа худлаа ярьвал

there must be some character flaws with them,

тэдний зан аашинд ямар нэг дутагдал байгаа ба

and they are going to become pathological liars for life.

насан туршдаа худалч болно.

Well, it turns out

Харин бодит байдал дээр

all of the three beliefs are wrong.

энэ гурван ойлголт бүгд буруу.

We have been playing guessing games

Бид дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн хүүхдүүдтэй

with children all over the world.

таавар таах тоглоом тоглосон.

Here is an example.

Нэг жишээ дурдъя.

So in this game, we asked children to guess the numbers on the cards.

Энэ тоглоомонд хүүхдүүд картан дээр байгаа тоог таах ёстой.

And we tell them if they win the game,

Тэгээд тэдэнд хэрвээ хожвол

they are going to get a big prize.

тэднийг маш том шагнал хүлээж байгаа гэж хэлсэн.

But in the middle of the game,

Харин тоглоомын дундуур

we make an excuse and leave the room.

бид шалтаг гарган өрөөнөөс гарна.

And before we leave the room,

Бид өрөөнөөс гарахаасаа өмнө

we tell them not to peek at the cards.

картыг нууцаар харж болохгүй гэж хэлнэ.

Of course,

Мэдээж,

we have hidden cameras in the room

тэдний хөдөлгөөн бүрийг ажихаар

to watch their every move.

нууц камернуудыг өрөөнд байрлуулсан.

Because the desire to win the game is so strong,

Тоглоомонд ялах хүсэл маш хүчтэй байсан учраас

more than 90 percent of children will peek

хүүхдүүдийн 90 гаруй хувь нь биднийг өрөөнөөс гарангуут

as soon as we leave the room.

нууцаар харсан.

(Laughter)

(Инээд)

The crucial question is:

Гол асуулт бол

When we return and ask the children

"Биднийг эргэж ирээд тэднээс

whether or not they have peeked,

нууцаар харсан эсэхийг асуухад

will the children who peeked confess

буруугаа хүлээх үү,

or lie about their transgression?

эсвэл худлаа ярих уу?" гэдэг юм.

We found that regardless of gender, country, religion,

Бидний олж мэдсэнээр, хүйс, улс үндэстэн, шашин шүтлэгээс үл хамааран

at two years of age,

хоёр настайдаа

30 percent lie,

30 хувь нь худал хэлж,

70 percent tell the truth about their transgression.

70 хувь нь үнэнээ хэлж буруугаа хүлээдэг.

At three years of age,

Гурван настайдаа,

50 percent lie and 50 percent tell the truth.

50 хувь нь худал, 50 хувь нь үнэнээ хэлдэг.

At four years of age,

Дөрөвтэйдээ

more than 80 percent lie.

80-аас илүү хувь нь худлаа ярьдаг.

And after four years of age,

Харин 4 наснаас хойш

most children lie.

ихэнх хүүхдүүд худлаа ярьдаг.

So as you can see,

Таны ойлгосончлон,

lying is really a typical part of development.

худал хэлэх нь хүүхдийн хөгжлийн үе шатны энгийн нэг хэсэг.

And some children begin to tell lies

Зарим хүүхдүүд бүр хоёр настайгаасаа ч

as young as two years of age.

худлаа ярьж эхлэх тохиолдол ч бий.

So now, let's take a closer look at the younger children.

Харин одоо бага насны хүүхдүүд рүү анхаарлаа хандуулъя.

Why do some but not all young children lie?

Яагаад зарим хүүхдүүд худлаа ярьдаг вэ?

In cooking, you need good ingredients

Гоё хоол хийхийн тулд

сайн жор хэрэгтэй.

to cook good food.

And good lying requires two key ingredients.

Сайн худлаа ярихын тулд хоёр гол орц шаардлагатай.

The first key ingredient is theory of mind,

Эхнийх нь бодлын онол буюу

or the mind-reading ability.

бодол унших чадвар.

Mind reading is the ability to know

Бодол унших гэдэг нь

that different people have different knowledge about the situation

өөр өөр хүмүүс тухайн нөхцөл байдлын мэдлэг хоорондоо ялгаатай гэдгийг

and the ability to differentiate between what I know

ойлгох чадвар ба миний болон таны мэдлэг юугаараа ялгаатайг

and what you know.

мэдэх чадварыг хэлнэ.

Mind reading is important for lying

Бодол унших чаддаг байх худлаа ярихад маш чухал

because the basis of lying is that I know

учир нь үүний үндэс нь миний мэдэж байгааг

you don't know

таныг мэдэхгүй гэдгийг

what I know.

би мэднэ.

Therefore, I can lie to you.

Тиймээс би танд худлаа ярьж болно.

The second key ingredient for good lying is self-control.

Дараачийн чухал орц бол өөрийгөө хянах чадвар.

It is the ability to control your speech, your facial expression

Энэ бол хэл яриа, нүүрний хувирал,

and your body language,

биеийн хэлэмжээ хүнийг ятгахуйц

so that you can tell a convincing lie.

худал хэлэх хэмжээнд хянах юм.

And we found that those young children

Бидний баталснаар, бодол унших болон

who have more advanced mind-reading and self-control abilities

өөрийгөө хянахдаа илүү сайн хүүхдүүд

tell lies earlier

эрт худлаа хэлж сурахаас гадна

and are more sophisticated liars.

илүү сайн худалчид байдаг.

As it turns out, these two abilities are also essential for all of us

Мөн энэ хоёр чадвар биднийг нийгэмд

to function well in our society.

илүү сайн ажиллахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байна.

In fact, deficits in mind-reading and self-control abilities

Үнэндээ, энэ хоёр чадварын дутагдал нь

are associated with serious developmental problems,

хүний хөгжлийн чухал эмгэгтэй холбоотой.

such as ADHD and autism.

Жишээ нь, анхаарал хомсдол ба хэт идэвхижлийн эмгэг (ADHD), мөн аутизм.

So if you discover your two-year-old is telling his or her first lie,

Хэрвээ танай хоёр настан анх удаагаа худлаа ярьвал

instead of being alarmed,

аюулын харанга дэлдэхийн оронд

you should celebrate --

тэмдэглэх хэрэгтэй!

(Laughter)

(Инээд)

because it signals that your child has arrived at a new milestone

Яагаад гэвэл таны хүүхэд хөгжлийнхөө нэг шинэ шатанд

of typical development.

ирсэн байна шүү дээ.

Now, are children poor liars?

Тэгэхээр хүүхдүүд худлаа ярихдаа муу юу?

Do you think you can easily detect their lies?

Та тэдний худлаа ярьж байгааг амархан илрүүлж чадах уу?

Would you like to give it a try?

Оролдоод үзмээр байна уу?

Yes? OK.

Тийм гэж үү? За.

So I'm going to show you two videos.

Би одоо хоёр бичлэг үзүүлнэ.

In the videos,

Эдгээр бичлэгт

the children are going to respond to a researcher's question,

хүүхдүүд судлаачийн "Чи нууцаар харсан уу?" гэдэг

"Did you peek?"

асуултад хариулах болно.

So try to tell me

Та нар надад

which child is lying

хэн нь худлаа,

and which child is telling the truth.

хэн нь үнэн хэлснийг хэлээрэй.

Here's child number one.

Энэ эхний хүүхэд.

Are you ready?

Бэлэн үү?

(Video) Adult: Did you peek? Child: No.

(Бичлэг) Том хүн: Чи харсан уу? Хүүхэд: Үгүй.

Kang Lee: And this is child number two.

Кан Ли: Энэ хоёр дахь хүүхэд.

(Video) Adult: Did you peek? Child: No.

(Бичлэг) Том хүн: Чи харсан уу? Хүүхэд: Үгүй.

KL: OK, if you think child number one is lying,

КЛ: За, хэрвээ та эхний хүүхдийг худлаа ярьж байна гэж бодож байвал

please raise your hand.

гараа өргөнө үү.

And if you think child number two is lying, please raise your hand.

Хэрвээ хоёр дахь хүүхдийг худлаа хэлсэн гэвэл гараа өргөнө үү.

OK, so as a matter of fact,

Тэгэхээр яг үнэндээ

child number one is telling the truth,

эхний хүүхэд үнэн хэлж,

child number two is lying.

хоёр дахь хүүхэд худлаа ярьж байна.

Looks like many of you are terrible detectors of children's lies.

Та нарын олонх нь хүүхдийн хэлсэн худлыг ялгахдаа маруухан юм байна.

(Laughter)

(Инээд)

Now, we have played similar kinds of games

Бид ижил төрлийн тоглоомыг

with many, many adults from all walks of life.

төрөл бүрийн амьдралтай олон томчуудтай тоглож үзсэн.

And we show them many videos.

Бид тэдэнд олон бичлэг үзүүлдэг.

In half of the videos, the children lied.

Тэн хагас бичлэг дээр нь хүүхдүүд худал хэлдэг.

In the other half of the videos, the children told the truth.

Нөгөө хагас дээр нь үнэнээ хэлдэг.

And let's find out how these adults performed.

Тэдгээр томчууд хэр амжилттай байсныг харцгаая.

Because there are as many liars as truth tellers,

Худал болон үнэн хэлсэн хүүхдийн тоо яг адилхан учраас

if you guess randomly,

тохиолдлоор таасан ч

there's a 50 percent chance you're going to get it right.

зөв таах 50 хувийн л магадлал байгаа.

So if your accuracy is around 50 percent,

Зөв хариулт чинь 50 хувьтай байвал

it means you are a terrible detector of children's lies.

та маш муу хүүхдийн худал илрүүлэгч гэсэн үг.

So let's start with undergrads and law school students,

Ингээд бакалаврын болон хуулийн ангийн оюутнуудаас эхэлье.

who typically have limited experience with children.

Тэдэнд ихэвчлэн хүүхэдтэй ажиллаж байсан туршлага бага байдаг.

No, they cannot detect children's lies.

Тийм ээ, тэд илрүүлж чаддаггүй.

Their performance is around chance.

Тэдний үзүүлэлт тохиолдлын хэмжээнд л байсан.

Now how about social workers and child-protection lawyers,

Тэгвэл өдөр бүр хүүхэдтэй ажилладаг

who work with children on a daily basis?

нийгмийн ажилтан, хүүхэд хамгааллын хуульч нар яах бол?

Can they detect children's lies?

Тэд илрүүлж чадах болов уу?

No, they cannot.

Үгүй дээ, чадахгүй.

(Laughter)

(Инээд)

What about judges,

Тэгвэл худалч хүмүүстэй

customs officers

өдөр бүр харьцдаг

шүүгч, гаалийн байцаагч, цагдаа нар

and police officers,

who deal with liars on a daily basis?

яах бол?

Can they detect children's lies?

Тэд илрүүлж чадах уу?

No, they cannot.

Үгүй ээ, чадахгүй.

What about parents?

Эцэг, эхчүүд яах вэ?

Can parents detect other children's lies?

Эцэг, эхчүүд бусад хүүхдүүдийн худал хэлж байгааг мэдэх үү?

No, they cannot.

Үгүй ээ, мэдэхгүй.

What about, can parents detect their own children's lies?

Тэгвэл өөрсдийн хүүхдийн худал ярьсныг мэдэх болов уу?

No, they cannot.

Үгүй ээ, мэдэхгүй.

(Laughter) (Applause)

(Инээд) (Алга ташилт)

So now you may ask

Одоо харин та нар

why children's lies are so difficult to detect.

яагаад хүүхдийн худлаа хэлснийг мэдэхэд ийм хэцүү юм бол гэж асууж магадгүй.

Let me illustrate this with my own son, Nathan.

Би өөрийн хүү Натантай хамт үүнийг харуулъя.

This is his facial expression

Энэ түүний худлаа ярьж байхдаа гаргадаг

when he lies.

нүүрний хувирал.

(Laughter)

(Инээд)

So when children lie,

Тэгэхээр хүүхдүүд энэ үед

their facial expression is typically neutral.

нүүрний хувирал нь өөрчлөгддөггүй.

However, behind this neutral expression,

Гэхдээ үүний цаана

the child is actually experiencing a lot of emotions,

хүүхэд маш их сэтгэл хөдлөлийг мэдэрч байдаг.

such as fear, guilt, shame

Жишээ нь, айх, гэмших, ичих,

and maybe a little bit of liar's delight.

магадгүй бага зэрэг таашаал.

(Laughter)

(Инээд)

Unfortunately, such emotions are either fleeting or hidden.

Харамсалтай нь, эдгээр сэтгэл хөдлөл зурвасхан өнгөрөх эсвэл нуугдмал байдаг.

Therefore, it's mostly invisible to us.

Тиймээс бидэнд ихэнхдээ анзаарагддаггүй.

So in the last five years,

Сүүлийн таван жилийн турш

we have been trying to figure out a way to reveal these hidden emotions.

бид эдгээр нуугдмал сэтгэл хөдлөлийг ил гаргах арга олохыг оролдсон.

Then we made a discovery.

Тэгээд бид нэг нээлт хийсэн.

We know that underneath our facial skin,

Бидний нүүрний арьсны доор

there's a rich network of blood vessels.

судасны нягт сүлжээ байдгийг бид мэднэ.

When we experience different emotions,

Тэгвэл бил янз бүрийн сэтгэл хөдлөл мэдэрч байхдаа

our facial blood flow changes subtly.

бидний нүүр хэсгийн цусны эргэлт өөрчлөгддөг байна.

And these changes are regulated by the autonomic system

Энэ өөрчлөлт нь хүний ухамсрын хяналтаас гадуур

that is beyond our conscious control.

автономит системээр зохицуулагддаг.

By looking at facial blood flow changes,

Хүмүүсийн нүүрний цусны эргэлтийн өөрчлөлтөөр

we can reveal people's hidden emotions.

тэдний нуугдмал сэтгэл хөдлөлийг илрүүлж болно.

Unfortunately, such emotion-related facial blood flow changes

Гэвч ийм төрлийн өөрчлөлт маш өнгөц учраас

are too subtle to detect by our naked eye.

энгийн нүдээр ажиглагдахгүй.

So to help us reveal people's facial emotions,

Ингээд нүүрний сэтгэл хөдлөлийн өөрчлөлтийг илрүүлэхийн тулд

we have developed a new imaging technology

бид шинэ дүрсний технологи болох

we call "transdermal optical imaging."

"Арьсан доорх дурант дүрс"-ийг бүтээсэн юм.

To do so, we use a regular video camera to record people

Ингэхийн тулд бид энгийн видео бичлэгийн камераар хүмүүсийг

when they experience various hidden emotions.

янз бүрийн нуугдмал сэтгэл хөдлөл мэдэрч байхад нь бичиж авна.

And then, using our image processing technology,

Дараа нь дүрс шинжилгээний технологио ашиглан

we can extract transdermal images of facial blood flow changes.

арьсан доорх цусны эргэлтийн өөрчлөлтийг дүрсжүүлнэ.

By looking at transdermal video images,

Арьсны доорх видео бичлэгээс

now we can easily see

цусны эргэлтийг хэрхэн өөрчлөгдөхийг

facial blood flow changes associated with the various hidden emotions.

төрөл бүрийн сэтгэл хөдлөлтэй холбож харж чадна.

And using this technology,

Энэ технологийг ашиглан

we can now reveal the hidden emotions associated with lying,

худлаа ярих үеийн нуугдмал сэтгэл хөдлөлийг илрүүлж

and therefore detect people's lies.

улмаар хүмүүсийн худлаа ярьж байгааг мэдэх болно.

We can do so noninvasively,

Энэ арга ямар нэг байдлаар халдахгүй,

remotely, inexpensively,

алсын зайнаас, өртөг багатайгаар,

with an accuracy at about 85 percent,

85 хувийн магадлалтай үүнийг гүйцэтгэнэ.

which is far better than chance level.

Тохиолдлоор таахаас хавьгүй илүү үзүүлэлт.

And in addition, we discovered a Pinocchio effect.

Үүнээс гадна бид "Пиноккио нөлөө"-г олж нээсэн.

No, not this Pinocchio effect.

Үгүй ээ, энэ Пиноккио нөлөө биш.

(Laughter)

(Инээд)

This is the real Pinocchio effect.

Энэ бол жинхэнэ Пиноккио нөлөө.

When people lie,

Хүмүүс худлаа хэлэхдээ,

the facial blood flow on the cheeks decreases,

нүүрний цусны эргэлт хацар хэсэгт буурч,

and the facial blood flow on the nose increases.

хамрын хэсэгт нэмэгддэг.

Of course, lying is not the only situation

Мэдээж худлаа хэлэх нь нуугдмал сэтгэл хөдлөл бий болох

that will evoke our hidden emotions.

ганц тохиолдол биш.

So then we asked ourselves,

Тэгээд бид өөрсдөөсөө асуусан юм.

in addition to detecting lies,

Худлаа хэлж байгааг тогтоохоос гадна,

how can our technology be used?

бидний энэ технологийг өөр юунд ашиглаж болох вэ?

One application is in education.

Нэг нь, сурган хүмүүжүүлэхэд ашиглах.

For example, using this technology, we can help this mathematics teacher

Жишээ нь, энэ технологийг ашиглан бид энэхүү тооны багшид

to identify the student in his classroom

түүний зааж байгаа сэдвийг ойлгохгүй байгаа

who may experience high anxiety about the topic he's teaching

ангийнх нь хүүхдийг олсноор

so that he can help him.

тэр сурагчдаа туслах боломжтой болно.

And also we can use this in health care.

Эрүүл мэндийн салбарт ч ашиглаж болно.

For example, every day I Skype my parents,

Жишээ нь, би өдөр бүр хэдэн мянган километрийн цаана амьдардаг

who live thousands of miles away.

аав, ээжтэйгээ Skype-аар ярьдаг.

And using this technology,

Энэ технологийг ашиглан

I can not only find out what's going on in their lives

би тэдний амьдралын сониноос сонсоод зогсохгүй,

but also simultaneously monitor their heart rate, their stress level,

мөн тэдний зүрхний цохилт, стрессийн хэмжээг хянаж,

their mood and whether or not they are experiencing pain.

сэтгэл санааны байдал, өвчин мэдэрч байгаа эсэхийг мэдэх боломжтой.

And perhaps in the future,

Магадгүй ирээдүйд бүр

their risks for heart attack or hypertension.

зүрхний шигдээс эсвэл цусны даралт ихсэх эрсдлийг ч бас.

And you may ask:

Та үүнийг

Can we use this also to reveal politicians' emotions?

улс төрчдийн сэтгэл хөдлөлийг мэдэхэд ашиглаж болох эсэхийг асуух байх.

(Laughter)

(Инээд)

For example, during a debate.

Жишээ нь, мэтгэлцээний үеэр.

Well, the answer is yes.

Хариулт нь тийм.

Using TV footage,

Телевизийн бичлэг ашиглаад

we could detect the politicians' heart rate,

улс төрчдийн зүрхний цохилт,

mood and stress,

сэтгэл санааны байдал, стресс,

and perhaps in the future, whether or not they are lying to us.

мөн ирээдүйд бас худлаа хэлж байгаа эсэхийг ч мэдэх байх.

We can also use this in marketing research,

Маркетингийн судалгаанд,

for example, to find out

жишээ нь, хүмүүст ямар нэг бүтээгдэхүүн

whether or not people like certain consumer products.

таалагдаж байгаа эсэхийг мэдэхэд.

We can even use it in dating.

Болзоход хүртэл ашиглаж болно.

So for example,

Тэгэхээр, жишээ нь,

if your date is smiling at you,

болзоот хүн чинь тань руу хараад инээмсэглэж байвал

this technology can help you to determine

энэ технологи нь та үнэхээр

whether she actually likes you

түүнд таалагдаж байна уу эсвэл

or she is just trying to be nice to you.

зүгээр л сайн хандаж байна уу гэдгийг мэдэхэд тусална.

And in this case,

Энэ тохиолдолд,

she is just trying to be nice to you.

тэр танд зүгээр л сайн хандаж байна.

(Laughter)

(Инээд)

So transdermal optical imaging technology

Тэгэхээр арьсан доорх дурант дүрсний технологи нь

is at a very early stage of development.

хөгжүүлэлтийнхээ эрт шатанд явж байгаа.

Many new applications will come about that we don't know today.

Бидний өнөөдөр мэдэхгүй байгаа маш олон ашиглах боломж гарч ирнэ.

However, one thing I know for sure

Гэхдээ миний баттай хэлж чадах нэг зүйл бол

is that lying will never be the same again.

худлаа ярих хэзээ ч одоогийнх шиг байхгүй.

Thank you very much.

Маш их баярлалаа.

Xiè xie.

Баярлалаа.

(Алга ташилт)

(Applause)