Science can answer moral questions | Sam Harris

Μετάφραση: Zoran Pantoulas Επιμέλεια: Giannis Kouskouras

I'm going to speak today about the relationship

Θα σας μιλήσω σήμερα για τη σχέση

between science and human values.

μεταξύ επιστήμης και ανθρώπινων αξιών.

Now, it's generally understood that

Είναι ευρέως διαδεδομένο ότι

questions of morality --

τα ερωτήματα ηθικής,

questions of good and evil and right and wrong --

ερωτήματα για το καλό και το κακό, το σωστό και το λανθασμένο,

are questions about which science officially has no opinion.

είναι ερωτήματα για τα οποία η επιστήμη δεν έχει επίσημη άποψη.

It's thought that science can help us

Θεωρείται ότι η επιστήμη μπορεί να μας βοηθήσει

get what we value,

να κατανοήσουμε τι εκτιμούμε,

but it can never tell us what we ought to value.

αλλά ποτέ δεν θα μπορέσει να μας πει τι θα έπρεπε να εκτιμούμε.

And, consequently, most people -- I think most people

Συνεπώς, οι περισσότεροι άνθρωποι...Νομίζω ότι οι περισσότεροι

probably here -- think that science will never answer

άνθρωποι εδώ, θεωρούν πως η επιστήμη δεν θα μπορέσει ποτέ να απαντήσει

the most important questions in human life:

τα πιο σημαντικά ερωτήματα στην ζωή των ανθρώπων,

questions like, "What is worth living for?"

ερωτήματα όπως:"Για ποια πράγματα αξίζει να ζείς;"

"What is worth dying for?"

"Για ποια πράγματα αξίζει να πεθαίνει κανείς;"

"What constitutes a good life?"

"Από τι συνίσταται η "καλή" ζωή;"

So, I'm going to argue

Οπότε, θα επιχειρήσω να εξηγήσω

that this is an illusion -- that the separation between

πως αυτό είναι μια πλάνη και πως η διάκριση μεταξύ

science and human values is an illusion --

επιστήμης και ανθρώπινων αξιών είναι μια πλάνη.

and actually quite a dangerous one

Και αρκετά επικίνδυνη μάλιστα,

at this point in human history.

ειδικά σε αυτό το σημείο της ανθρώπινης ιστορίας.

Now, it's often said that science

Λέγεται συχνά ότι η επιστήμη

cannot give us a foundation for morality and human values,

δεν μπορεί να μας δώσει ένα θεμέλιο ηθικής και ανθρώπινων αξιών,

because science deals with facts,

διότι η επιστήμη ασχολείται με δεδομένα

and facts and values seem to belong to different spheres.

και φαίνεται πως τα δεδομένα ανήκουν σε διαφορετική σφαίρα απ'ότι οι αξίες.

It's often thought that there's no description

Επίσης, θεωρείται ότι δεν υπάρχει μια περιγραφή

of the way the world is

του Είναι του κόσμου

that can tell us how the world ought to be.

η οποία μπορεί να μας πως ο κόσμος θα έπρεπε να είναι.

But I think this is quite clearly untrue.

Όμως νομίζω ότι αυτό δεν είναι αληθές.

Values are a certain kind of fact.

Οι αξίες αποτελούν ένα συγκεκριμένο είδος δεδομένων.

They are facts about the well-being of conscious creatures.

Είναι τα δεδομένα όσον αφορά την ευημερία των ενσυνείδητων πλασμάτων.

Why is it that we don't have ethical obligations toward rocks?

Γιατί συμβαίνει να μην έχουμε ηθικές υποχρεώσεις απέναντι στις πέτρες;

Why don't we feel compassion for rocks?

Γιατί δε νιώθουμε συμπόνοια για τις πέτρες;

It's because we don't think rocks can suffer. And if we're more

Επειδή δεν νομίζουμε ότι οι πέτρες μπορούν να υποφέρουν. Και αν είμαστε

concerned about our fellow primates

περισσότερο ευαισθητοποιημένοι για τους συγγενείς μας πιθήκους

than we are about insects, as indeed we are,

απ'ότι είμαστε για τα έντομα, το οποίο ισχύει άλλωστε,

it's because we think they're exposed to a greater range

συμβαίνει γιατί νομίζουμε ότι εκτίθενται σε μεγαλύτερο εύρος

of potential happiness and suffering.

ευτυχίας και πόνου.

Now, the crucial thing to notice here

Τώρα, το κρίσιμο στοιχείο που παρατηρούμε εδώ

is that this is a factual claim:

είναι ότι αυτό είναι ένας πραγματολογικός ισχυρισμός:

This is something that we could be right or wrong about. And if we

Είναι κάτι για το οποίο θα μπορούσαμε να κάνουμε λάθος ή όχι. Και αν

have misconstrued the relationship between biological complexity

έχουμε παρερμηνεύσει τη σχέση μεταξύ βιολογικής πολυπλοκότητας

and the possibilities of experience

και των δυνατοτήτων βιώματος,

well then we could be wrong about the inner lives of insects.

τότε μπορεί να κάνουμε λάθος και για τον εσωτερικό κόσμο των εντόμων.

And there's no notion,

Και δεν υπάρχει κάποια ιδέα,

no version of human morality

κάποια εκδοχή ανθρώπινης ηθικής

and human values that I've ever come across

και ανθρώπινων αξιών, που να έχω ποτέ συναντήσει,

that is not at some point reducible

η οποία κάποια στιγμή να μην περιορίστηκε

to a concern about conscious experience

στο να μας απασχολεί για το ενσυνείδητο βίωμα

and its possible changes.

και των πιθανών αλλαγών του.

Even if you get your values from religion,

Ακόμη και αν προσλαμβάνεις τις αξίες σου από την θρησκεία,

even if you think that good and evil ultimately

ακόμη και αν πιστεύεις ότι το καλό και το κακό τελικώς

relate to conditions after death --

συνδέονται με καταστάσεις μετά θάνατον --

either to an eternity of happiness with God

είτε με την αιώνια ευτυχία δίπλα στο Θεό

or an eternity of suffering in hell --

είτε με αιώνια βάσανα στην κόλαση -

you are still concerned about consciousness and its changes.

θα εξακολουθείς να απασχολείσαι με τη συνείδηση και τις αλλαγές της.

And to say that such changes can persist after death

Και το να λες ότι αυτές οι αλλαγές θα παραμείνουν μετά θάνατον

is itself a factual claim,

είναι από μόνο του πραγματολογικός ισχυρισμός

which, of course, may or may not be true.

ο οποίος, φυσικά, μπορεί να είναι αληθινός ή όχι.

Now, to speak about the conditions of well-being

Τώρα για να μιλήσουμε σχετικά με τις συνθήκες ευημερίας

in this life, for human beings,

σε αυτή τη ζωή, για τους ανθρώπους,

we know that there is a continuum of such facts.

γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα συνεχές για αυτά τα στοιχέια.

We know that it's possible to live in a failed state,

Γνωρίζουμε ότι είναι δυνατό να ζεις σε ένα αποτυχημένο κράτος,

where everything that can go wrong does go wrong --

όπου ότι είναι να πάει στραβά, πηγαίνει στραβά -

where mothers cannot feed their children,

όπου οι μητέρες δεν μπορούν να θρέψουν τα παιδιά τους,

where strangers cannot find the basis for peaceful collaboration,

όπου οι άγνωστοι δεν μπορούν να βρουν μια βάση ειρηνικής συνεργασίας

where people are murdered indiscriminately.

και ο κόσμος δολοφονείται αδιακρίτως.

And we know that it's possible to move along this continuum

Και γνωρίζουμε ότι είναι δυνατό να προχωρήσουμε σε αυτό το συνεχές

towards something quite a bit more idyllic,

προς κάτι λίγο πιο ειδυλλιακό,

to a place where a conference like this is even conceivable.

σε ένα μέρος όπου ένα συνέδριο όπως αυτό είναι εφικτό.

And we know -- we know --

Και γνωρίζουμε - γνωρίζουμε -

that there are right and wrong answers

ότι υπάρχουν σωστές και λάνθασμένες απαντήσεις

to how to move in this space.

ως προς το πως να πάμε σε αυτό το χώρο.

Would adding cholera to the water be a good idea?

Το να βάλουμε χολέρα στο νερό θα ήταν μια καλή ιδέα;

Probably not.

Πιθανόν όχι.

Would it be a good idea for everyone to believe in the evil eye,

Θα ήταν καλή ιδέα για όλους να πιστεύουν στο κακό μάτι,

so that when bad things happened to them

έτσι ώστε όταν τους συμβαίνουν άσχημα πράγματα

they immediately blame their neighbors? Probably not.

να ρίχνουν αμέσως το φταίξιμο στους γείτονες; Πιθανόν όχι.

There are truths to be known

Υπάρχουν αλήθειες να μαθευτούν

about how human communities flourish,

για το πως μπορούν οι ανθρώπινες κοινωνίες να ανθίσουν,

whether or not we understand these truths.

είτε τις καταλαβαίνουμε αυτές τις αλήθειες ή όχι.

And morality relates to these truths.

Και η ηθική σχετίζεται με αυτές τις αλήθειες.

So, in talking about values we are talking about facts.

Έτσι, μιλώντας για αξίες, μιλούμε και για δεδομένα.

Now, of course our situation in the world can be understood at many levels --

Τώρα, η κατάσταση μας στον κόσμο μπορεί να κατανοηθεί σε πολλά επίπεδα -

from the level of the genome

κυμαινόμενοι από το επίπεδο του γονιδιώματος

on up to the level of economic systems

έως το επίπεδο των οικονομικών συστημάτων

and political arrangements.

και των πολιτικών διακανονισμών.

But if we're going to talk about human well-being

Αλλά εάν θα μιλήσουμε για την ανθρώπινη ευημερία

we are, of necessity, talking about the human brain.

είναι απαραίτητο να μιλήσουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Because we know that our experience of the world and of ourselves within it

Επειδή γνωρίζουμε ότι η εμπειρία μας για τον κόσμο και τον εαυτό μας μέσα του

is realized in the brain --

πραγματοποιείται μέσα στον εγκέφαλο -

whatever happens after death.

ότι και αν συμβαίνει μετά το θάνατο.

Even if the suicide bomber does get 72 virgins in the afterlife,

Ακόμη και αν ο βομβιστής αυτοκτονίας, πάρει τις 72 παρθένες στη μετά θάνατον ζωή,

in this life, his personality --

σε αυτή τη ζωή, η προσωπικότητά του -

his rather unfortunate personality --

η σχετικά ατυχής προσωπικότητά του -

is the product of his brain.

είναι ένα προϊόν του εγκεφάλου του.

So the contributions of culture --

Έτσι - η συμβολή του πολιτισμού -

if culture changes us, as indeed it does,

εάν ο πολιτισμός μας αλλάζει, και πράγματι το κάνει,

it changes us by changing our brains.

μας αλλάζει μέσω του εγκεφάλου μας.

And so therefore whatever cultural variation there is

Επομένως οποιαδήποτε πολιτιστική μεταβολή και αν προκαλεί

in how human beings flourish

την ακμή των ανθρώπων

can, at least in principle, be understood

μπορεί, τουλάχιστον κατ' αρχήν, να κατανοηθεί

in the context of a maturing science of the mind --

στο γενικότερο πλαίσιο μιας ωριμάζουσας επιστήμης του νου -

neuroscience, psychology, etc.

νευροεπιστήμη, ψυχολογία, κτλ.

So, what I'm arguing is that

Επομένως, αυτό για το οποίο μιλώ είναι ότι

value's reduced to facts --

η αξία μπορεί να αναχθεί σε δεδομένα -

to facts about the conscious experience

δεδομένα ενσυνείδητων βιωμάτων -

of conscious beings.

ενσυνείδητων όντων.

And we can therefore visualize a space

Επομένως μπορούμε να οραματιστούμε ένα χώρο

of possible changes in the experience of these beings.

πιθανών αλλαγών στο βίωμα αυτών των όντων.

And I think of this as kind of a moral landscape,

Και βλέπω αυτόν το χώρο σαν κάποιου είδους ηθικά τοπία,

with peaks and valleys that correspond

με διακυμάνσεις που αντιστοιχούν

to differences in the well-being of conscious creatures,

σε διαφορές στην ευημερία των ενσυνείδητων πλασμάτων,

both personal and collective.

συγχρόνως προσωπικά και συλλογικά.

And one thing to notice is that perhaps

Και εκείνο που πρέπει να παρατηρήσουμε είναι ότι πιθανόν

there are states of human well-being

να υπάρχουν καταστάσεις ανθρώπινης ευημερίας

that we rarely access, that few people access.

στις οποίες σπάνια έχουμε πρόσβαση, στις οποίες λίγοι έχουν πρόσβαση.

And these await our discovery.

Και αυτές αναμένουν να τις ανακαλύψουμε.

Perhaps some of these states can be appropriately called

Ίσως κάποιες από αυτές τις καταστάσεις μπορούν να ορθά να ονομαστούν

mystical or spiritual.

μυστικιστικές ή πνευματικές.

Perhaps there are other states that we can't access

Ίσως να υπάρχουν και άλλες καταστάσεις στις οποίες δεν έχουμε πρόσβαση

because of how our minds are structured

δεδομένης της κατασκευής του μυαλού μας

but other minds possibly could access them.

όμως, είναι πιθανό άλλα μυαλά να μπορέσουν να τις ανακαλύψουν.

Now, let me be clear about what I'm not saying. I'm not saying

Τώρα ας γίνω σαφής σε αυτά που δεν λέω. Δεν λέω

that science is guaranteed to map this space,

ότι η επιστήμη μπορεί να εγγυηθεί την χαρτογράφηση αυτού του χώρου

or that we will have scientific answers to every

ή ότι θα έχουμε επιστημονικές απαντήσεις σε κάθε

conceivable moral question.

εικάσιμο ηθικό ερώτημα.

I don't think, for instance, that you will one day consult

Δεν νομίζω, για παράδειγμα, ότι κάποια μέρα θα συμβουλεύεσαι

a supercomputer to learn whether you should have a second child,

έναν υπερυπολογιστή για να μάθεις εάν θα έπρεπε να κάνεις δεύτερο παιδί

or whether we should bomb Iran's nuclear facilities,

ή εάν θα έπρεπε να βομβαρδίσεις τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν,

or whether you can deduct the full cost of TED as a business expense.

ή εάν θα μπορείς να βάλεις στα εταιρικά έξοδά το κόστος του TED.

(Laughter)

(Γέλια)

But if questions affect human well-being

Αλλά εάν οι ερωτήσεις επηρεάζουν την ανθρώπινη ευημρία

then they do have answers, whether or not we can find them.

τότε έχουν απαντήσεις, είτε μπορούμε να τις βρούμε είτε όχι.

And just admitting this --

Και μόνο η παραδοχή αυτού -

just admitting that there are right and wrong answers

η παραδοχή της ύπαρξης σωστών και λανθασμένων απαντήσεων

to the question of how humans flourish --

στο ερώτημα του πως μπορούν οι άνθρωποι να ακμάσουν -

will change the way we talk about morality,

θα αλλάξει τον τρόπο που μιλούμε για την ηθική

and will change our expectations

και θα αλλάξει τις προσδοκίες

of human cooperation in the future.

της ανθρώπινης συνεργασίας στο μέλλον.

For instance, there are 21 states in our country

Για παράδειγμα, υπάρχουν 21 πολιτείες στην Αμερική

where corporal punishment in the classroom is legal,

όπου η σωματική τιμωρία στο σχολείο είναι νόμιμη:

where it is legal for a teacher to beat a child with a wooden board, hard,

είναι νόμιμο δηλαδή για ένα δάσκαλο να χτυπάει ένα παιδί με ένα ξύλο, δυνατά,

and raising large bruises and blisters and even breaking the skin.

προκαλώντας μελανιές και κάλους ή ακόμη και κοψίματα στο δέρμα.

And hundreds of thousands of children, incidentally,

Και αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά, κατά λάθος,

are subjected to this every year.

υποβάλλονται σε αυτό κάθε χρόνο.

The locations of these enlightened districts, I think, will fail to surprise you.

Οι θέσεις αυτών των πεφωτισμένων περιοχών, νομίζω, δεν θα σας εκπλήξει.

We're not talking about Connecticut.

Δεν μιλάμε για το Κοννέκτικατ.

And the rationale for this behavior is explicitly religious.

Και η λογική πίσω από αυτήν την συμπεριφορά είναι σαφώς θρησκευτική.

The creator of the universe himself

Ο Ίδιος ο Δημιουργός του σύμπαντος

has told us not to spare the rod,

μας είπε να χρησιμοποιούμε τη ράβδο,

lest we spoil the child --

ώστε να μη κακομάθει το παιδί:

this is in Proverbs 13 and 20, and I believe, 23.

Αυτό βρίσκεται στις Παροιμίες 13, 20 και νομίζω στην 23.

But we can ask the obvious question:

Όμως μπορούμε να κάνουμε την ευνόητη ερώτηση:

Is it a good idea, generally speaking,

Έιναι καλή ιδέα, γενικά,

to subject children to pain

να υποβάλουμε τα παιδιά στον πόνο

and violence and public humiliation

τη βία και τη δημόσια ταπείνωση

as a way of encouraging healthy emotional development

ως μέσο ενθάρρυνσης της υγιειούς συναισθηματικής ανάπτυξης

and good behavior?

και καλής συμπεριφοράς;

(Laughter)

(Γέλια)

Is there any doubt

Υπάρχει καμία αμφιβολία

that this question has an answer,

πως αυτή η ερώτηση έχει απάντηση

and that it matters?

και πως αυτή έχει σημασία;

Now, many of you might worry

Πολλοί από εσάς ανησυχείτε

that the notion of well-being is truly undefined,

ότι αυτή η έννοια της ευημερίας δεν μπορεί να προσδιοριστεί

and seemingly perpetually open to be re-construed.

και φαινομενικά είναι διαρκώς ανοιχτή σε επανερμήνευση.

And so, how therefore can there be an

Επομένως, πως γίνεται να υπάρξει

objective notion of well-being?

μια αντικειμενική ερμηνεία της ευημερίας;

Well, consider by analogy, the concept of physical health.

Σκεφτείτε κατ' αναλογία την έννοια της σωματικής υγείας.

The concept of physical health is undefined.

Η έννοια της σωματικής υγείας δεν είναι καθορισμένη.

As we just heard from Michael Specter, it has changed over the years.

Όπως ακούσαμε από τον Μάϊκλ Σπέκτερ, έχει αλλάξει διαχρονικά.

When this statue was carved

Όταν φτιάχτηκε αυτό το άγαλμα,

the average life expectancy was probably 30.

ο μέσος όρος προσδόκιμου ζωής ήταν πιθανόν τα 30 χρόνια.

It's now around 80 in the developed world.

Τώρα είναι κοντά στα 80 στον αναπτυγμένο κόσμο.

There may come a time when we meddle with our genomes

Μπορεί να έρθει ο καιρός όπου θα παρέμβουμε στα γονιδιώματά μας

in such a way that not being able to run a marathon

με τέτοιο τρόπο όπου, το να μην μπορείς να τρέχεις μαραθώνιο

at age 200 will be considered a profound disability.

στην ηλικία των 200 ετών να θεωρείται μια σοβαρή αδυναμία.

People will send you donations when you're in that condition.

Ο κόσμος θα σου προσφέρει δωρεές όταν θα είσαι σε αυτή την κατάσταση.

(Laughter)

(Γέλια)

Notice that the fact that the concept of health

Παρατηρείστε το γεγονός ότι η έννοια της υγείας

is open, genuinely open for revision,

είναι ανοιχτή, αληθινά ανοιχτή για αναθεώρηση

does not make it vacuous.

χωρίς να την κάνει κενή.

The distinction between a healthy person

Η διαφορά μεταξύ ενός υγειούς ανθρώπου

and a dead one

και ενός πεθαμένου

is about as clear and consequential as any we make in science.

είναι τόσο ξεκάθαρη και παρεπόμενη όσο κάθε άλλη που γίνεται στην επιστήμη.

Another thing to notice is there may be many peaks on the moral landscape:

Άλλο ένα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι υπάρχουν αρκετά άκρα στο ηθικό τοπίο.

There may be equivalent ways to thrive;

Μπορεί να υπάρχουν ισότιμοι τρόποι να ευδοκιμούμε:

there may be equivalent ways to organize a human society

μπορεί να υπάρχουν ισότιμοι τρόποι να οργανωθεί η ανθρώπινη κοινωνία

so as to maximize human flourishing.

έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί η ανθρώπινη ακμή.

Now, why wouldn't this

Τώρα, αυτό γιατί να μην μπορεί

undermine an objective morality?

υποτιμήσει μια αντικειμενική ηθική;

Well think of how we talk about food:

Σκεφτείτε πως μιλάμε για το φαγητό:

I would never be tempted to argue to you

Δεν θα προσπαθήσω να επιχειρηματολογήσω

that there must be one right food to eat.

για το ότι πρέπει να υπάρχει κάποιο σωστό είδος φαγητού που πρέπει να τρώμε.

There is clearly a range of materials

Υπάρχει ξεκάθαρα ένα εύρος υλικών

that constitute healthy food.

που αποτελούν υγειή φαγητά.

But there's nevertheless a clear distinction

Ωστόσο υπάρχει ξεκάθαρη διάκριση

between food and poison.

μεταξύ φαγητού και δηλητηρίου.

The fact that there are many right answers

Το γεγονός ότι υπάρχουν αρκετές σωστές απαντήσεις

to the question, "What is food?"

στη ερώτηση, "Τί είναι φαγητό;"

does not tempt us

δεν μας δελεάζει

to say that there are no truths to be known about human nutrition.

στο να πούμε ότι δεν υπάρχουν αλήθειες να αναδυθούν, για την ανθρώπινη διατροφή.

Many people worry

Πολλοί άνθρωποι ανησυχούν

that a universal morality would require

ότι μια οικουμενική ηθική θα απαιτήσει

moral precepts that admit of no exceptions.

ηθικές αντιλήψεις που δεν χωρούν εξαιρέσεις.

So, for instance, if it's really wrong to lie,

'Ετσι, για παράδειγμα, εάν είναι πραγματικά λάθος το να ψεύδεσαι,

it must always be wrong to lie,

πρέπει πάντα να είναι λάθος σαν πράξη

and if you can find an exception,

και αν μπορείς να βρεις μια εξαίρεση σε αυτό

well then there's no such thing as moral truth.

τότε δεν θα πρέπει να υπάρχουν ηθικές αλήθειες.

Why would we think this?

Γιατί να το σκεφτούμε αυτό;

Consider, by analogy, the game of chess.

Σκεφτείτε κατ' αναλογία το σκάκι.

Now, if you're going to play good chess,

Τώρα, εάν θέλεις να παίξεις καλό σκάκι,

a principle like, "Don't lose your Queen,"

η αρχή: "Μη χάσεις τη Βασίλισσα",

is very good to follow.

είναι καλό να τηρηθεί.

But it clearly admits some exceptions.

Όμως σαφώς επιτρέπει τις εξαιρέσεις.

There are moments when losing your Queen is a brilliant thing to do.

Υπάρχουν στιγμές όπου το να χάσεις τη Βασίλισσα είναι η πιο ευφυής κίνηση.

There are moments when it is the only good thing you can do.

Υπάρχουν στιγμές όπου είναι η μόνη καλή κίνηση που μπορείς να κάνεις.

And yet, chess is a domain of perfect objectivity.

Και όμως, το σκάκι είναι ένας χώρος τέλειας αντικειμενικότητας.

The fact that there are exceptions here does not

Το γεγονός ότι υπάρχουν εξαιρέσεις εδώ

change that at all.

δεν το αλλάζει καθόλου.

Now, this brings us to the sorts of moves

Αυτό μας οδηγεί σε εκείνες τις κινήσεις

that people are apt to make in the moral sphere.

που οι άνθρωποι συνηθίζουν να κάνουν όταν βρίσκονται στην ηθική σφαίρα.

Consider the great problem of women's bodies:

Σκεφτείτε το πρόβλημα των γυναικών με το σώμα τους:

What to do about them?

Τι μπορείς να κάνεις με αυτά;

Well this is one thing you can do about them:

Ένα πράγμα που μπορείς να κάνεις,

You can cover them up.

είναι να τα καλύψεις πλήρως.

Now, it is the position, generally speaking, of our intellectual community

Αυτή είναι η θέση, γενικώς, της διανοητικής μας κοινωνίας

that while we may not like this,

ότι ενώ δεν μας αρέσει αυτό,

we might think of this as "wrong"

μπορεί να το θεωρούμε "λάθος"

in Boston or Palo Alto,

στη Βοστώνη ή το Πάλο Άλτο,

who are we to say

αλλά ποιοί είμαστε εμείς που θα πούμε

that the proud denizens of an ancient culture

ότι οι περήφανοι κάτοικοι μιας αρχαίας κουλτούρας

are wrong to force their wives and daughters

κάνουν λάθος στο να υποχρεώνουν τις γυναίκες και τις κόρες τους

to live in cloth bags?

στο να ζουν σε υφασμάτινα σακιά;

And who are we to say, even, that they're wrong

Και ποιοι είμαστε εμείς που θα πούμε ότι κάνουν λάθος

to beat them with lengths of steel cable,

να τις χτυπούν με ατσάλινα καλώδια

or throw battery acid in their faces

ή να τους ρίχνουν οξύ μπαταρίας στο πρόσωπό τους

if they decline the privilege of being smothered in this way?

αν αρνηθούν το προνόμιο του να περιορίζονται με αυτόν τον τρόπο;

Well, who are we not to say this?

Ποιοί είμαστε εμείς που δεν θα το πούμε αυτό;

Who are we to pretend

Γιατί να προσποιούμαστε

that we know so little about human well-being

ότι γνωρίζουμε τόσα λίγα για την ανθρώπινη ευδαιμονία

that we have to be non-judgmental about a practice like this?

ώστε να μην κρίνουμε πρακτικές σαν αυτές;

I'm not talking about voluntary wearing of a veil --

Και δεν μιλάω για το εθελοντικό φόρεμα της μπούρκας -

women should be able to wear whatever they want, as far as I'm concerned.

για εμένα, οι γυναίκες θα έπρεπε να φοράνε ότι θέλουν.

But what does voluntary mean

Αλλά τι σημαίνει εθελούσιο

in a community where,

σε μια κοινωνία όπου,

when a girl gets raped,

όταν ένα κορίτσι βιάζεται,

her father's first impulse,

η πρώτη παρόρμηση του πατέρα της,

rather often, is to murder her out of shame?

αρκετά συχνά, είναι να τη σκοτώσει για να διώξει την ντροπή;

Just let that fact detonate in your brain for a minute:

Αφήστε απλά αυτό το δεδομένο να σκάσει στο μυαλό σας για λίγο:

Your daughter gets raped,

Η κόρη σας βιάζεται

and what you want to do is kill her.

και αυτό που κάνεις είναι να τη σκοτώσεις.

What are the chances that represents

Ποιές είναι πιθανότητες αυτό να αντιπροσωπεύει

a peak of human flourishing?

την κορυφή της ανθρώπινης ακμής;

Now, to say this is not to say that we have got the

Το να το πεις αυτό, δεν σημαίνει ότι έχεις

perfect solution in our own society.

την τέλεια λύση στη δική σου κοινωνία.

For instance,

Για παράδειγμα,

this is what it's like to go to a newsstand almost anywhere

αυτό παρατηρούμε σχεδόν σε όλα τα περίπτερα

in the civilized world.

του πολιτισμένου κόσμου.

Now, granted, for many men

Τώρα, δεδομένου ότι για αρκετούς άνδρες,

it may require a degree in philosophy to see something wrong with these images.

ίσως χρειάζεται να έχεις πτυχίο φιλοσοφίας για να δεις κάτι λάθος σε αυτές τις φωτογραφίες.

(Laughter)

(Γέλια)

But if we are in a reflective mood,

Αλλά αν βρισκόμαστε σε στοχασμό

we can ask,

μπορούμε να αναρωτηθούμε,

"Is this the perfect expression

"Είναι αυτή η τέλεια έκφραση

of psychological balance

μιας ψυχολογικής ισορροπίας

with respect to variables like youth and beauty and women's bodies?"

με σεβασμό στις μεταβλητές όπως νεότητα και ομορφιά και γυναικεία σώματα;"

I mean, is this the optimal environment

Δηλαδή, είναι αυτό το ιδανικό περιβάλλον

in which to raise our children?

στο οποίο θα μεγαλώσετε τα παιδιά σας;

Probably not. OK, so perhaps there's some place

Πιθανόν όχι. Εντάξει ίσως να υπάρχει κάποιο μέρος

on the spectrum

στο φάσμα

between these two extremes

μεταξύ αυτών των δύο άκρων,

that represents a place of better balance.

που να αντιπροσωπεύει ένα χώρο καλύτερης ισορροπίας.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Perhaps there are many such places --

Ίσως να υπάρχουν αρκετά τέτοια μέρη -

again, given other changes in human culture

ξανά, δεδομένων των αλλαγών στον ανθρώπινο πολιτισμό

there may be many peaks on the moral landscape.

μπορεί να υπάρχουν αρκετά άκρα στο ηθικό τοπίο.

But the thing to notice is that there will be

Όμως εκείνο που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι θα υπάρχουν

many more ways not to be on a peak.

πολλοί περισσότεροι τρόποι να μη βρεθείς σε κάποιο άκρο.

Now the irony, from my perspective,

Τώρα, η ειρωνεία, σύμφωνα με την οπτική μου

is that the only people who seem to generally agree with me

οι μόνοι άνθρωποι που φαίνεται γενικά να συμφωνούν μαζί μου

and who think that there are right and wrong answers to moral questions

και που θεωρούν ότι υπάρχουν σωστές και λανθασμένες απαντήσεις στα ηθικά ερωτήματα

are religious demagogues of one form or another.

είναι θρησκευτικοί δημαγωγοί διαφόρων τύπων.

And of course they think they have right answers to moral questions

Και φυσικά εκείνοι πιστεύουν ότι έχουν τις σωστές απαντήσεις σε ηθικά ερωτήματα

because they got these answers from a voice in a whirlwind,

διότι τις παίρνουν από μια φωνή σε μια θύελλα,

not because they made an intelligent analysis of the causes

όχι επειδή έκαναν μια ευφυή ανάλυση των αιτιών

and condition of human and animal well-being.

και της κατάστασης της ανθρώπινης και ζωϊκής ευημερίας.

In fact, the endurance of religion

Στην πραγματικότητα, η ανθεκτικότητα της θρησκείας

as a lens through which most people view moral questions

ως το πρίσμα μέσω του οποίου οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν τα ηθικά ερωτήματα,

has separated most moral talk

έχει αποκόψει μέρος του ηθικού διαλόγου

from real questions of human and animal suffering.

από αληθινά ζητήματα ανθρώπινου και ζωικού πόνου.

This is why we spend our time

Για αυτό το λόγο σπαταλάμε το χρόνο μας

talking about things like gay marriage

μιλώντας για γάμο ομοφυλοφύλων

and not about genocide or nuclear proliferation

και όχι για γενοκτονίες ή την εξάπλωση των πυρηνικών

or poverty or any other hugely consequential issue.

ή τη φτώχεια ή οποιοδήποτε άλλο σημαντικό ζήτημα.

But the demagogues are right about one thing: We need

Όμως οι δημαγωγοί έχουν δίκιο για ένα πράγμα, χρειαζόμαστε

a universal conception of human values.

μια οικουμενική σύλληψη των ανθρώπινων αξιών.

Now, what stands in the way of this?

Τώρα, τι μπαίνει εμπόδιο σε αυτό;

Well, one thing to notice is that we

Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι

do something different when talking about morality --

κάνουμε κάτι διαφορετικό όταν μιλάμε για την ηθική -

especially secular, academic, scientist types.

ειδικά οι κοσμικοί (αθεϊστές), ακαδημαϊκοί, επιστημονικοί τύποι.

When talking about morality we value differences of opinion

Όταν μιλάμε για την ηθική εκτιμούμε τις διαφορετικές απόψεις

in a way that we don't in any other area of our lives.

με τρόπο που δεν το κάνουμε σε κάποιο άλλο τομέα της ζωής μας.

So, for instance the Dalai Lama gets up every morning

Έτσι, για παράδειγμα ο Δαλάι Λάμα σηκώνεται κάθε πρωί

meditating on compassion,

διαλογιζόμενος τη συμπόνοια

and he thinks that helping other human beings is an integral component

και πιστεύει ότι το να βοηθάς άλλα ανθρώπινα όντα είναι ένα καίριο στοιχείο

of human happiness.

της ανθρώπινης ευτυχίας.

On the other hand, we have someone like Ted Bundy;

Από την άλλη μεριά έχουμε κάποιον σαν τον Τέντ Μπάντυ:

Ted Bundy was very fond of abducting and raping

Ο Τέντ Μπάντυ αρεσκόταν στο να απαγάγει, να βιάζει

and torturing and killing young women.

να βασανίζει και να σκοτώνει νεαρές γυναίκες.

So, we appear to have a genuine difference of opinion

Επομένως φαίνεται να έχουμε μια γνήσια ασυμφωνία απόψεων

about how to profitably use one's time.

για το πώς να χρησιμοποιεί κάποιος το χρόνο του καλύτερα.

(Laughter)

(Γέλια)

Most Western intellectuals

Οι περισσότεροι Δυτικοί διανοούμενοι

look at this situation

κοιτάζουν αυτήν την κατάσταση

and say, "Well, there's nothing for the Dalai Lama

και λένε, "Ξέρετε, δεν υπάρχει κάτι στις πράξεις του Δαλάι Λάμα

to be really right about -- really right about --

που να εξηγεί το σωστό - το απολύτως σωστό -

or for Ted Bundy to be really wrong about

ή στον Τέντ Μπάντυ που να εξηγεί το απολύτως λανθασμένο

that admits of a real argument

ώστε να δείνει ένα πραγματικό επιχείρημα

that potentially falls within the purview of science.

το οποίο δυνητικά να μπει στα όρια της επιστήμης.

He likes chocolate, he likes vanilla.

Στον έναν αρέσει η σοκολάτα, στον άλλο η βανίλια.

There's nothing that one should be able to say to the other

Δεν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να πει ο ένας στον άλλο

that should persuade the other."

ώστε να τον πείσει."

Notice that we don't do this in science.

Σημειωτέον, ότι δεν το κάνουμε αυτό στην επιστήμη.

On the left you have Edward Witten.

Στα αριστερά έχουμε τον Έντουαρντ Γουίτεν.

He's a string theorist.

Είναι ειδικός στη θεωρία χορδών.

If you ask the smartest physicists around

Εάν ρωτήσετε τους πιο έξυπνους φυσικούς τριγύρω,

who is the smartest physicist around,

ποιος είναι ο πιο έξυπνος φυσικός τριγύρω,

in my experience half of them will say Ed Witten.

από όσο ξέρω, οι μισοί από αυτούς λένε τον Έντ Γουίτεν.

The other half will tell you they don't like the question.

Οι άλλοι μισοί θα σας πουν ότι δεν τους αρέσει η ερώτηση.

(Laughter)

(Γέλια)

So, what would happen if I showed up at a physics conference

Τι θα γινόταν λοιπόν εάν εμφανιζόμουν σε ένα συνέδριο φυσικών

and said,"String theory is bogus.

και έλεγα, "Η Θεωρία Χορδών είναι κίβδηλη.

It doesn't resonate with me. It's not how I chose to

Δεν απηχεί σε μένα. Δεν επιλέγω να βλέπω το σύμπαν

view the universe at a small scale.

σε μικρή κλίμακα.

I'm not a fan."

Δεν την υποστηρίζω."

(Laughter)

(Γέλια)

Well, nothing would happen because I'm not a physicist;

Τίποτε δεν θα συμβεί γιατί δεν είμαι φυσικός,

I don't understand string theory.

δεν καταλαβαίνω τη θεωρία χορδών.

I'm the Ted Bundy of string theory.

Είμαι ο Τέντ Μπάντυ της θεωρίας χορδών.

(Laughter)

(Γέλια)

I wouldn't want to belong to any string theory club that would have me as a member.

Δεν θα ήθελα να είμαι σε κάποιο σύλλογο θεωρίας χορδών που να με έχει μέλος.

But this is just the point.

Αλλά αυτό είναι μια άποψη.

Whenever we are talking about facts

Όποτε μιλούμε για δεδομένα,

certain opinions must be excluded.

συγκεκριμένες απόψεις πρέπει να αποκλείωνται.

That is what it is to have a domain of expertise.

Αυτό σημαίνει να έχεις ένα τομέα ειδίκευσης.

That is what it is for knowledge to count.

Για αυτό μπορούμε με τη γνώση να κάνουμε εκτιμήσεις.

How have we convinced ourselves

Πως γίνεται να έχουμε πείσει τους εαυτούς μας

that in the moral sphere there is no such thing as moral expertise,

ότι στην ηθική σφαίρα δεν υπάρχει ηθική ειδικότητα

or moral talent, or moral genius even?

ή ηθικό ταλέντο ή ηθική ιδιοφυία ακόμη;

How have we convinced ourselves

Πως γίνεται να έχουμε πείσει τους εαυτούς μας

that every opinion has to count?

πως κάθε άποψη πρέπει να μετρήσει;

How have we convinced ourselves

Πως γίνεται να έχουμε πείσει τους εαυτούς μας

that every culture has a point of view

ότι κάθε κουλτούρα έχει μια οπτική

on these subjects worth considering?

για τέτοια θέματα που να αξίζει εξέτασης;

Does the Taliban

Μπορούν να έχουν οι Ταλιμπάν

have a point of view on physics

άποψη για τη φυσική

that is worth considering? No.

που να αξίζει εξέτασης; Όχι.

(Laughter)

(Γέλια)

How is their ignorance any less obvious

Πως γίνεται να είναι λιγότερο πασιφανής η αμάθειά τους

on the subject of human well-being?

στο ζήτημα της ανθρώπινης ευημερίας;

(Applause)

(Χειροκρότημα)

So, this, I think, is what the world needs now.

Επομένως, νομίζω, πως αυτό χρειάζεται ο κόσμος τώρα.

It needs people like ourselves to admit

Χρειάζεται ανθρώπους σαν εμάς που θα παραδεχτούν

that there are right and wrong answers

ότι υπάρχουν σωστές και λανθασμένες απαντήσεις

to questions of human flourishing,

σε ερωτήματα ανθρώπινης ακμής'

and morality relates

και η ηθική σχετίζεται

to that domain of facts.

με αυτόν τον τομέα δεδομένων.

It is possible

Είναι πιθανό

for individuals, and even for whole cultures,

για τα άτομα ή ακόμη και για ολόκληρους πολιτισμούς

to care about the wrong things,

να νοιάζονται για λάθος πράγματα:

which is to say that it's possible for them

Που σημαίνει ότι είναι πιθανό για εκείνους

to have beliefs and desires that reliably lead

να έχουν πιστεύω και πόθους που με σιγουριά θα οδηγήσουν

to needless human suffering.

σε άσκοπο ανθρώπινο πόνο.

Just admitting this will transform our discourse about morality.

Απλώς και μόνο η αποδοχή αυτού, θα μεταμορφώσει τη συζήτηση για την ηθική.

We live in a world in which

Ζούμε σε ένα κόσμο στον οποίο

the boundaries between nations mean less and less,

τα σύνορα μεταξύ των εθνών μειώνονται συνεχώς

and they will one day mean nothing.

και κάποια μέρα δεν θα σημαίνουν τίποτα.

We live in a world filled with destructive technology,

Ζούμε σε ένα κόσμο γεμάτο καταστρεπτική τεχνολογία

and this technology cannot be uninvented;

και αυτή η τεχνολογία δεν μπορεί να αντιστραφεί,

it will always be easier

θα είναι πάντα πιο εύκολο

to break things than to fix them.

να σπάμε τα πράγματα από το να τα διορθώνουμε.

It seems to me, therefore, patently obvious

Μου φαίνεται επομένως, ότι είναι ολοφάνερο

that we can no more

ότι δεν μπορούμε πια

respect and tolerate

να σεβαστούμε και να ανεχτούμε

vast differences in notions of human well-being

τις ευρείες διαφοροποιήσεις σε νοήσεις για την ανθρώπινη ευημερία,

than we can respect or tolerate vast differences

όπως δεν σεβόμαστε ή ανεχόμαστε ευρείες διαφοροποιήσεις

in the notions about how disease spreads,

σε νοήσεις για το πως εξαπλώνονται οι ασθένεις

or in the safety standards of buildings and airplanes.

ή για πρότυπα ασφαλείας κτηρίων και αεροπλάνων.

We simply must converge

Πρέπει απλά να συγκλίνουμε

on the answers we give to the most important questions in human life.

στις απαντήσεις που δίνουμε στα πιο σημαντικά ερωτήματα της ανθρώπινης ζωής.

And to do that, we have to admit that these questions have answers.

Και για να το κάνουμε αυτό πρέπει να αποδεχτούμε ότι αυτά τα ερωτήματα έχουν απαντήσεις.

Thank you very much.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Chris Anderson: So, some combustible material there.

Κρις Άντερσον: Λοιπόν, έχουμε αρκετά εύφλεκτο υλικό εδώ.

Whether in this audience or people elsewhere in the world,

Είτε το κοινό εδώ είτε άνθρωποι από όλο τον κόσμο

hearing some of this, may well be doing the

το να ακούνε κάτι σαν αυτό, μπορεί σίγουρα να προκαλέσει

screaming-with-rage thing, after as well, some of them.

κραυγές οργής, έπειτα εξίσου μερικές από αυτές.

Language seems to be really important here.

Η γλώσσα φαίνεται να παίζει προτεύοντα ρόλο εδώ.

When you're talking about the veil,

Όταν μίλησες για την μπούρκα,

you're talking about women dressed in cloth bags.

μίλησες για γυναίκες ντυμένες σε υφασμάτινα σακιά.

I've lived in the Muslim world, spoken with a lot of Muslim women.

Έχω ζήσει στον Μουσουλμανικό κόσμο, μίλησα με αρκετές Μουσουλμάνες

And some of them would say something else. They would say,

Κάποιες από αυτές έλεγαν κάτι διαφορετικό. Έλεγαν ότι:

"No, you know, this is a celebration

"Όχι, ξέρετε, αυτό είναι ένας εορτασμός

of female specialness,

της γυναικείας μοναδικότητας,

it helps build that and it's a result of the fact that" --

βοηθά στο να ενισχυθεί αυτή και είναι αποτέλεσμα του γεγονότος..."

and this is arguably a sophisticated psychological view --

και αυτή είναι μια επιχειρηματολογία μελετημένη ψυχολογικά:

"that male lust is not to be trusted."

"Ότι η ανδρική λαγνεία δεν είναι εμπιστεύσιμη."

I mean, can you engage in a conversation

Εννοώ, θα μπορούσες να μπεις σε διάλογο

with that kind of woman without seeming kind of cultural imperialist?

με τέτοιου τύπου γυναίκες δίχως να φαίνεσαι σαν ένας πολιτιστικός ιμπεριαλιστής;

Sam Harris: Yeah, well I think I tried to broach this in a sentence,

Σαμ Χάρρις: Ναί, προσπάθησα να το θίξω σε μια πρόταση,

watching the clock ticking,

καθώς κοιτούσα το ρολόι,

but the question is:

αλλά το ερώτημα είναι,

What is voluntary in a context

τι είναι εθελούσιο σε ένα πλαίσιο

where men have certain expectations,

όπου οι άντρες έχουν συγκεκριμένες προσδοκίες,

and you're guaranteed to be treated in a certain way

και σου έχουν εγγυηθεί ότι θα σου φερθούν με συγκεκριμένο τρόπο

if you don't veil yourself?

εάν δεν καλύψεις το σώμα σου;

And so, if anyone in this room

Επομένως, εάν κάποιος σε αυτό το δωμάτιο

wanted to wear a veil,

θέλει να φορέσει μπούρκα

or a very funny hat, or tattoo their face --

ή ένα αστείο καπέλο ή ένα τατουάζ στο πρόσωπο -

I think we should be free to voluntarily do whatever we want,

Νομίζω θα έπρεπε να είναι ελεύθεροι να κάνουν θεληματικά αυτό που επιθυμούν,

but we have to be honest about

όμως θα πρέπει να είμαστε ειλικρινείς για τους

the constraints that these women are placed under.

περιορισμούς που υπόκεινται αυτές οι γυναίκες.

And so I think we shouldn't be so eager

Και επομένως νομίζω ότι δεν θα έπρεπε να είμαστε τόσο πρόθυμοι

to always take their word for it,

να δεχθούμε το λόγο τους,

especially when it's 120 degrees out

ειδικά όταν έχει 50 βαθμούς έξω

and you're wearing a full burqa.

και εκείνες φορούν ολόσωμη μπούρκα.

CA: A lot of people want to believe in this

Κ.Α: Αρκετοί άνθρωποι θέλουν να τπιστέψουν σε αυτή

concept of moral progress.

την έννοια της ηθικής προόδου.

But can you reconcile that?

Αλλά μπορείτε να τη συμφιλιώσετε αυτή;

I think I understood you to say that you could

Νομίζω ότι από αυτά που είπατε, καταλαβαίνω ότι θα μπορούσατε

reconcile that with a world that doesn't become

να τη συμφιλιώσετε με ένα κόσμο που δεν γίνεται

one dimensional, where we all have to think the same.

μονοδιάστατος, όπου όλοι πρέπει να σκεφτόμαστε το ίδιο.

Paint your picture of what

Περιγράψτε την εικόνα του τι θα συμβεί

rolling the clock 50 years forward,

σε πενήντα χρόνια από το τώρα,

100 years forward, how you would like to think of

σε εκατό. Πως θα φανταζόσασταν τον κόσμο,

the world, balancing moral progress

που ισορροπεί την ηθική πρόοδο

with richness.

με τον πλούτο.

SH: Well, I think once you admit

Σ.Χ: Νομίζω πως μόλις παραδεχθούμε

that we are on the path toward understanding our minds

ότι βρισκόμαστε στο δρόμο προς την κατανόηση του νου μας

at the level of the brain in some important detail,

στο επίπεδο του εγκεφάλου, με ιδιαίτερη λεπτομέρεια,

then you have to admit

τότε θα πρέπει να παραδεχθούμε

that we are going to understand all of the positive

ότι θα καταλάβουμε όλα τα θετικά

and negative qualities

και αρνητικά προτερήματα

of ourselves in much greater detail.

του εαυτού μας με μεγαλύτερη λεπτομέρεια.

So, we're going to understand positive social emotion

Οπότε θα κατανοήσουμε τα θετικά κοινωνικά συναισθήματα

like empathy and compassion,

όπως η συναίσθηση και η συμπόνοια,

and we're going to understand the factors

ενώ θα καταλάβουμε τους παράγοντες

that encourage it -- whether they're genetic,

που τα επηρεάζουν - είτε είναι γενετικοί,

whether they're how people talk to one another,

είτε είναι ο τρόπος που επικοινωνούν οι άνθρωποι,

whether they're economic systems,

είτε είναι οικονομικά συστήματα.

and insofar as we begin to shine light on that

Δεδομένου ότι βρισκόμαστε στην αρχή της διαφώτισης αυτού,

we are inevitably going to converge

αναπόφευκτα θα συγκλίνουμε

on that fact space.

σε αυτό το χώρο δεδομένων.

So, everything is not going to be up for grabs.

Οπότε δεν θα είναι όλες οι πληροφορίες αξιοσημείωτες.

It's not going to be like

Δεν θα είναι, ας πούμε, το ίδιο καλό

veiling my daughter from birth

το να βάζω μπούρκα στην κόρη μου εκ γενετής,

is just as good as teaching her

όσο το να τη μάθω

to be confident and well-educated

να αισθάνεται σιγουριά και να εκπαιδευτεί σωστά

in the context of men who do desire women.

στο πλαίσιο που οι άνδρες ποθούν τις γυναίκες.

I mean I don't think we need an NSF grant to know

Δηλαδή, δε νομίζω ότι χρειαζομαστε ακαδημαϊκή επιχορήγηση για

that compulsory veiling is a bad idea --

να πούμε ότι η επιβολή της μπούρκας είναι κακή ιδέα -

but at a certain point

αλλά σε ένα συγκεκριμένο σημείο

we're going to be able to scan the brains of everyone involved

θα έχουμε τη δυνατότητα να σκανάρουμε τους εγκεφάλους όσων εμπλέκονται

and actually interrogate them.

και πραγματικά να τους ανακρίνουμε.

Do people love their daughters

Αγαπούν οι άνθρωποι τις κόρες τους

just as much in these systems?

το ίδιο μέσα σε αυτά τα συστήματα;

And I think there are clearly right answers to that.

Και νομίζω ότι υπάρχουν ξεκάθαρα σωστές απαντήσεις σε αυτά.

CA: And if the results come out that actually they do,

Κ.Α: Και αν τα αποτελέσματα δείξουν ότι τις αγαπούν

are you prepared to shift your instinctive current judgment

είσαι προετοιμασμένος να αλλάξεις το ένστικτο σου για αυτήν τη κρίση

on some of these issues?

σε ορισμένα από αυτά τα ζητήματα;

SH: Well yeah, modulo one obvious fact,

Σ.Χ: Σίγουρα, αρχικό ευνόητο δεδομένο,

that you can love someone

ότι μπορείς να αγαπάς κάποιον

in the context of a truly delusional belief system.

στο πλαίσιο ενός συστήματος πραγματικής ψευδαίσθησης πίστης.

So, you can say like, "Because I knew my gay son

Οπότε μπορεί να πεις: "Επειδή ήξερα ότι ο ομοφυλόφυλος γιός μου

was going to go to hell if he found a boyfriend,

θα πήγαινε στην κόλαση εάν έβρισκε αγόρι,

I chopped his head off. And that was the most compassionate thing I could do."

για αυτό του έκοψα το κεφάλι. Και αυτό ήταν το πιο συμπονετικό πράγμα που θα μπορούσα να κάνω."

If you get all those parts aligned,

Εάν ευθυγραμμίσεις αυτά τα μέρη,

yes I think you could probably be feeling the emotion of love.

τότε ναι νομίζω ότι ίσως να αισθάνεσαι το συναίσθημα της αγάπης.

But again, then we have to talk about

Αλλά και πάλι, έπειτα θα πρέπει να μιλήσουμε

well-being in a larger context.

για την ευημερία σε μεγαλύτερο πλαίσιο.

It's all of us in this together,

Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό,

not one man feeling ecstasy

όχι κάποιος που μόνος του εκστασιασμένος

and then blowing himself up on a bus.

κάνει επίθεση αυτοκτονίας σε λεωφορείο.

CA: Sam, this is a conversation I would actually love to

Κ.Α: Αυτή είναι μια συζήτηση που θα ήθελα πραγματικά να συνεχίσω

continue for hours.

για ώρες.

We don't have that, but maybe another time. Thank you for coming to TED.

Δεν έχουμε το χρόνο, ίσως κάποια άλλη στιγμή. Σε ευχαριστώ που ήρθες στο TED.

SH: Really an honor. Thank you.

Σ.Χ: Ήταν πραγματικά τιμή μου. Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)