What the Russian Revolution would have looked like on social media | Mikhail Zygar

Translator: Shkak Nasradin Mustafa Shekhani Reviewer: Daban Q. Jaff

مێژوو چییە؟

شتێکە لەلایەن براوەکانەوە نووسراوەتەوە.

کڵێشەیەک هەیە کە پێویستە لە مێژوو سەرنج بدرێتە سەر فەرمانڕەواکان،

What is history?

It is something written by the winners.

وەک (لینین) و (ترۆسکی).

لە ئەنجامدا خەڵک لە زۆر وڵات، وەک من لە ڕووسیا،

There is a stereotype that history should be focused on the rulers,

وەک شتێک سەیری مێژوو بکە کە پێشتر دیاری کراوە،

like Lenin or Trotsky.

یان لەلایەن سەرکردەکانەوە دیاری کراوە،

As a result, people in many countries, like mine, Russia,

هەروەها خەڵکی باو نەیانتوانی بە هەر شێوەیەک بێت کاریگەری درووست بکەن.

look at history as something that was predetermined

زۆرێک لە ڕووسییەکان ئەمڕۆ پێیان وا نییە کە روسیا دەیتوانی ببوایە،

or determined by the leaders,

یان هەرگیز نەتەوەیەکی بە ڕاستی دیموکراتی بێت.

and common people could not influence it in any way.

ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ مێژووی

Many Russians today do not believe that Russia could ever have been

هاوڵاتیانی ڕووسیا.

ئەمە ڕاست نییە.

or ever will be a truly democratic nation,

تاکو بیسەلمێنم، دوو ساڵم لە ژیانمدا بەسەر برد بۆ ئەوە ١٠٠ ساڵ بگەڕێمەوە دواوە،

and this is due to the way history has been framed

to the citizens of Russia.

And this is not true.

بۆ ساڵی ١٩١٧،

ساڵی شۆڕشی ڕووسیا.

To prove it, I spent two years of my life trying to go 100 years back,

لە خۆمم پرسی، ئەی ئەگەر ئینتەرنێت وە فەیسبووک ١٠٠ ساڵ پێش ئێستا هەبووایە؟

to the year 1917,

the year of the Russian Revolution.

بۆیە ساڵی ڕابردوو تۆڕێکی کۆمەڵایەتیمان بۆ مردوووەکان درووست کرد.

I asked myself, what if the internet and Facebook existed 100 years ago?

بە ناوی پڕۆژەی١٩١٧.

So last year, we built a social network for dead people,

من و تیمەکەم سۆفتوێرەکەمان دروست کرد،

دیجیتاڵی کراوە و بارکراوە هەموو یاداشت و نامە راستەقینەکان

named Project1917.com.

لەلایەن زیاتر لە ٣٠٠٠ کەسەوە نووسراوە،

My team and I created our software,

digitized and uploaded all possible real diaries and letters

١٠٠ ساڵ لەمەوبەر.

کەواتە هەر بەکارهێنەرێک لە وێب سایت یان کاربەرنامەی ئێمە

ئەتوانێت بەدوای فیدێکی هەواڵدا بکەوێت بۆ هەر ڕۆژێکی ساڵی ١٩١٧،

written by more than 3,000 people

100 years ago.

So any user of our website or application

خەڵک بخوێننەوە وەک ستراڤینسکی یان ترۆتسکی.

can follow a news feed for each day of 1917

لینین و پاڤلۆوا وەک ئەوانی تر بیریان دەکردەوە و هەستیان دەکرد.

and read what people like Stravinsky or Trotsky,

سەیری هەموو ئەو کەسایەتیانە دەکەین خەڵکی ئاسایی بوون وەک من و تۆ،

Lenin or Pavlova and others thought and felt.

نەوەک خواوەندەکان،

دەبینین مێژوو لە هەڵە و ترس و لاوازییەکانیان پێکدێت،

We watch all those personalities being ordinary people like you and me,

not demigods,

نەک تەنها “بیرۆکە بلیمەتەکانیان“.

and we see that history consists of their mistakes, fears, weaknesses,

پرۆژەکەمان شۆک بوو بۆ زۆرێک لە ڕووسیەکان،

کە پێشتر وا بیرماندەکردەوە کە وڵاتەکەمان هەمیشە ئیمپراتۆریەتێکی تاکڕەوی بووە و

not only their "genius ideas."

Our project was a shock for many Russians,

بیرۆکەکانی ئازادی و دیموکراسی هیچ کاتێک نەیتوانی زاڵ بێت،

who used to think that our country has always been an autocratic empire

تەنیا لەبەر ئەوەی دیموکراسی چارەنوسی ئێمە نەبوو.

بەڵام ئەگەر چاومان فراوانتر بکەین،

and the ideas of freedom and democracy could never have prevailed,

ئەوە ئەو ڕەش و سپییە نییە.

just because democracy was not our destiny.

بەڵێ ١٩١٧ بووە هۆی ٧٠ ساڵ لە دیکتاتۆرییەتی کۆمۆنیستدا.

But if we take a broader look,

it's not that black and white.

بەڵام، بەم پڕۆژەیە دەبینین ڕوسیا دەیتوانی مێژوویەکی جیاوازتر و

Yes, 1917 led to 70 years of communist dictatorship.

داهاتوویەکی دیموکراتی هەبوایە وەک هەر وڵاتێکی تر .

But with this project, we see that Russia could have had a different history

بە خوێندنەوەی پۆستەکان لە ساڵی ١٩١٧،

and a democratic future, as any other country could or still can.

دەزانیت کە ڕووسیا یەکەم وڵات بوو لە جیهاندا

بۆ هەڵوەشاندنەوەی سزای لەسێدارەدان،

Reading the posts from 1917,

یان یەکێک لە یەکەمان بۆ پێدانی مافی دەنگدانی ژنان.

you learn that Russia was the first country in the world

زانینی مێژوو و تێگەیشتن خەڵکی ئاسایی چۆن کاریگەریان لەسەر مێژوو کردووە

to abolish the death penalty,

or one of the first ones to grant women voting rights.

دیارمەتیمان دەدات بۆ دروستکردنی داهاتوویەکی باشتر،

Knowing history and understanding how ordinary people influenced history

لەیەرئەوەی مێژوو تەنها ڕاهێنانێکە ئەو شتەی کە ئێستا ڕوودەدات.

پێویستمان بە شێوازی نوێ هەیە بۆ گێڕانەوەی مێژوو،

can help us create a better future,

بۆ نموونە ئەم ساڵ،

because history is just a rehearsal of what's happening right now.

پرۆژەیەکی نوێی سەرهێڵمان دەستپێکرد کە پێی دەوترێت دیجیتاڵ ١٩٦٨،

We do need new ways of telling history,

and this year, for example,

ئەمەش زنجیرەیەکی دۆکیومێنتاری سەرهێڵە

we started a new online project that is called 1968Digital.com,

کە هەستێکت پێدەدات لە ساڵی ١٩٦٨دا،

and that is an online documentary series

ساڵێک کە بە گۆڕانی کۆمەڵایەتی جیهانی دیاری کراوە

لە زۆر ڕووەوە ئەو جیهانەی کە ئێستا هەیە دروستی کردووە.

that gives you an impression of that year, 1968,

بەڵام ئەو مێژووە زیندوو دەکەینەوە

a year marked by global social change

بە خەیاڵی چی ئەگەر هەموو ئەکتەرە سەرەکییەکان دەتوانن مۆبایل بەکاربهێنن..

that, in many ways, created the world as we know it now.

But we are making that history alive

بەم شێوەیە؟

by imagining what if all the main characters could use mobile phones ...

دەبینین کە زۆر کەس،

ڕووبەڕووی هەمان بەرەنگاری دەبنەوە وە شەڕیان دەکرد بۆ هەمان بەهاکان.

just like that?

And we see that a lot of individuals

هیچ گرنگ نیە ئەگەر ئەوان ژیاون لە ئەمریکا یان لە ئەمریکای لاتین،

were facing the same challenges and were fighting for the same values,

لە فەڕەنسا لە چین یان لە چیکۆسلۆڤاکیا.

no matter if they lived in the US or in USSR

بە ئاشکراکردنی مێژوو بە شێوەیەکی وەها دیموکراتیانە،

لە ڕێگەی تۆڕی کۆمەڵایەتییەوە،

or in France or in China or in Czechoslovakia.

ئەوە نیشان دەدەین، ئەوانەی کە لە دەسەڵاتن تەنها ئەوانە نین کە هەڵبژاردن دەکەن.

By exposing history in such a democratic way,

through social media,

ئەگەرێک بە هەر بەکارهێنەرێک دەدات مێژوو دووبارە بکەنەوە.

we show that people in power are not the only ones making choices.

خەڵکی ئاسایی گرنگن.

کێشەیان هەیە.

That gives any user a possibility of reclaiming history.

بیرۆکەکان گرنگن.

رۆژنامەنووسان، زاناکان فەیلەسووفەکانیشهە گرنگن.

Ordinary people matter.

They have an impact.

کۆمەڵگا پێکدێنین.

Ideas matter.

مێژوو درووست دەکەین.

Journalists, scientists, philosophers matter.

سوپاس.

We shape society.

We all make history.

Thank you.

(Applause)