What the Russian Revolution would have looked like on social media | Mikhail Zygar

Translator: Rawsa Nazm Reviewer: Daban Q Jaff

What is history?

مێژوو چییە؟

It is something written by the winners.

شتێکە لەلایەن براوەکان نووسراوە.

There is a stereotype that history should be focused on the rulers,

قسەیەکی باو هەیە: مێژوو دەبێت جەخت لەسەر فەرمانڕەواکان بکاتەوە،

like Lenin or Trotsky.

وەک لینین یان تروتسکی.

As a result, people in many countries, like mine, Russia,

لە ئەنجامدا، خەڵک لە هەندێک لە وڵاتەکاندا، وەک وڵاتی من، ڕوسیا،

look at history as something that was predetermined

بە جۆرێک مێژوو دەبینن کە پێشتر بڕیاری لەسەر درابێت

or determined by the leaders,

یان فەرمانڕەواکان بڕیاریان لەسەر دابێت،

and common people could not influence it in any way.

خەڵکی ئاسایی بە هیچ ڕێگەیەک کاریگەری لەسەری نابێت.

Many Russians today do not believe that Russia could ever have been

لەم ڕۆژگارەدا زۆربەی ڕوسیەکان پێیان وانیە ڕوسیا لە ڕابردوو هەرگیز

or ever will be a truly democratic nation,

یاخود لە داهاتوو بە تەواوی دەبێت بە نەتەوەیەکی دیموکڕاسی،

and this is due to the way history has been framed

ئەمە بەهۆی ئەوەی مێژووی ڕوسیا بە شێوازێک تایبەت بۆ هاوڵاتیانی

to the citizens of Russia.

ڕوسیا داڕێژراوە.

And this is not true.

و ئەمە ڕاست نییە.

To prove it, I spent two years of my life trying to go 100 years back,

بۆ سەلماندنی ئەمە، ٢ ساڵی ژیانم تەرخانکرد بۆ گەڕانەوە بۆ١٠٠ساڵی ڕابردوو،

to the year 1917,

بۆ ساڵی 1917،

the year of the Russian Revolution.

ساڵی شۆڕشی ڕوسیا.

I asked myself, what if the internet and Facebook existed 100 years ago?

لە خۆم پرسی، چی دەبوو ئەگەر ئینتەرنێت و فەیسبووک سەد ساڵ لەمەوبەر بەر دەست بان؟

So last year, we built a social network for dead people,

ساڵی ڕابردوو، تۆڕی کۆمەڵایەتیمان بۆ خەڵکی مردوو دروست کرد،

named Project1917.com.

1917.com ناوى پڕۆژەکە.

My team and I created our software,

لەگەڵ تیمەکەم پڕۆگرامی سۆفتوێرمان دروست کرد،

digitized and uploaded all possible real diaries and letters

بۆ بەر دەست کردن و دانانی هەموو یاداشت و نووسراوە ڕاستەقینانەی کە بەردەست بوون

written by more than 3,000 people

لە لایەن زیاتر لە سێ هەزار کەس سەد ساڵ لەمەوبەر

100 years ago.

نووسرابوون.

So any user of our website or application

هەر بەکارهێنەرێکی وێبسایت و بەرنامەکانمان

can follow a news feed for each day of 1917

دەتوانێت شوێنی هەواڵەکانی هەر ڕۆژێکی لە ساڵی ۱۹۱۷ بکەوێت

and read what people like Stravinsky or Trotsky,

هەروەها بخوێنێتەوە تا بزانێت خەڵک حەزی لە ستراڤینسکی، تروتسکی،

Lenin or Pavlova and others thought and felt.

لینین، پاڤلۆڤ یان بیر و هەستی ئەوانی تر دەکەن.

We watch all those personalities being ordinary people like you and me,

بۆیان ڕوون دەبێتەوە هەموو ئەو کەسایەتیانە وەک من و تۆ کەسی ئاسایی بووین

not demigods,

نەک نیوە خودا،

and we see that history consists of their mistakes, fears, weaknesses,

مێژوو بەو شێوەیە دەبینین کە لە هەڵە، ترس، و لاوازیەکانیان پێکدێت،

not only their "genius ideas."

"نەک تەنها "بیرۆکە زیرەکەکانیان.

Our project was a shock for many Russians,

پڕۆژەکەمان زۆربەی ڕوسیەکانی هەژاند،

who used to think that our country has always been an autocratic empire

بەشێوەیەک بیریان دەکردەوە کە وڵاتەکەمان هەمیشە ئیمپڕاتۆریەتێکی دیکتاتۆر بووە

and the ideas of freedom and democracy could never have prevailed,

بیرۆکەی دادپەروەری و دیموکراتی هەرگیز سەرنەکەوتووە،

just because democracy was not our destiny.

تەنها لەبەر ئەوەی دیموکراسی قەدەری ئێمە نەبووە.

But if we take a broader look,

ئەگەر بەشێوەیەکی فراوانتر لێى بڕوانین،

it's not that black and white.

ئەمە جیاکاری لە نیوان خراپ و باش نییە.

Yes, 1917 led to 70 years of communist dictatorship.

بەڵێ، ساڵی۱۹۱۷ دەبێتە ۷۰ ساڵەی دیکتاتۆریەتی کۆمەنیست.

But with this project, we see that Russia could have had a different history

بەڵام بەهۆی ئەم پڕۆژەوە، دەبینین ڕوسیا مێژوویەکی جیاوازی هەبووە

and a democratic future, as any other country could or still can.

هەروەها داهاتوویەکی دیموکراسی، وەک هەر وڵاتێکیتر لە ئێستا یان داهاتوو هەبێت.

Reading the posts from 1917,

خوێندنەوەی بڵاوکراوەکانی ۱۹۱۷،

you learn that Russia was the first country in the world

دەزانیت کەوا ڕوسیا لە جیهاندا یەکەم وڵات بووە

to abolish the death penalty,

کە سزای مردن هەڵبووەشێنێتەوە

or one of the first ones to grant women voting rights.

و یەکەم وڵات بووە کە مافی دەنگدانی ئافرەتانی فەراهەم بکات.

Knowing history and understanding how ordinary people influenced history

زانینی مێژوو و تێگەیشتن لەوەی چۆن خەڵکی ئاسایی کاریگەریان لە مێژوودا هەبووە

can help us create a better future,

بۆ بنیاتنانى ئایندەیەکى باشتر، کۆمەکمان دەکەن

because history is just a rehearsal of what's happening right now.

چونکە مێژوو تەنها ڕاهێنانێکە بۆ ئەوەی چ شتێک لە ئێستادا ڕوودەدات.

We do need new ways of telling history,

بۆ گێڕانەوەی مێژوو، پێویستمان بە ڕێگەیەکی نوێیە،

and this year, for example,

بۆنموونە، ئەمساڵ،

we started a new online project that is called 1968Digital.com,

ئێمە پڕۆژەیەکی ئۆنڵاینی نوێمان دروست کرد 1968digital.com،

and that is an online documentary series

و ئەوە زنجیرەیەکی بەڵگەنامەیی ئۆنڵاینە

that gives you an impression of that year, 1968,

زانیاریت لە بارەی 1968 پێ دەبەخشێت،

a year marked by global social change

ئەو ساڵای کە گۆڕانی کۆمەڵایەتی لە ئاستی جیهان ڕوویدا

that, in many ways, created the world as we know it now.

بە چەشنێک کە جیهانی سەردەمی ئەمڕۆمان بەرهەمی ئەم گۆڕانکاریانەیە.

But we are making that history alive

بەڵام ئێمە ئەم مێژووە زیندوو دەکەینەوە

by imagining what if all the main characters could use mobile phones ...

بە وێناکردنی ئەوەی ئەگەر هەموو کەسێک بیتوانیبایە مۆبایل بەکار بهێنن.

just like that?

!هەروەک ئەمە

And we see that a lot of individuals

و ئەمە دەبینین زۆربەی کەسەکان

were facing the same challenges and were fighting for the same values,

ڕووبەڕووی هەمان گرفت دەبونەوە و شەڕیان دەکرد بۆ هەمان بەها،

no matter if they lived in the US or in USSR

US، USSR گرینگ نیە ئەگەر لە

or in France or in China or in Czechoslovakia.

فەڕەنسا، چین یان چیکسلۆفاکیا کاریان کردبا، ژیابان.

By exposing history in such a democratic way,

بە پیشاندانی مێژوو بەم ڕێگە دیموکڕاسیە،

through social media,

بەهۆی تۆڕی کۆمەڵایەتیەوە، دەیسەلمێنین بڕیاردان

we show that people in power are not the only ones making choices.

تەنها لە لایەن ئەو چینەی کە لە دەسەڵات نادرێت، بەڵکو خەڵکیش بەشدارن.

That gives any user a possibility of reclaiming history.

دەرفەت بە بەکارهێنەرەکان دەدات بۆ گێڕانەوەى مێژووی خۆیان.

Ordinary people matter.

بابەتی ئاسایی خەڵک گرنگە.

They have an impact.

کاریگەریان هەیە.

Ideas matter.

بیرۆکەکان گرنگن.

Journalists, scientists, philosophers matter.

ڕۆژنامەنووس، زانا وفەیلەسوفەکان گرنگن.

We shape society.

کۆمەڵگە پێکدەهێنین.

We all make history.

مێژوو دروست دەکەین.

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵە)