What if every satellite suddenly disappeared? - Moriba Jah

Translator: Tet Nay Tun Reviewer: Sanntint Tint

One day, without warning or apparent cause,

တစ်နေ့မှာ ကြိုတင်အသိပေးချက်မရှိဘဲ ဒါမှမဟုတ် သိသာတဲ့အကြောင်းရင်းမရှိဘဲ

all of humanity’s artificial satellites suddenly disappear.

လူသားတို့ လွှင့်တင်ထားတဲ့ ဂြိုဟ်တုအားလုံး ရုတ်တရက် ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့မယ်ဆိုရင်

The first to understand the situation

ပထမဆုံး ကြုံတွေ့ရမယ့် အခြေအနေကတော့

are a handful of government and commercial operators.

အစိုးရတွေနဲ့ ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍ စီမံခန့်ခွဲသူ ရင်ဆိုင်ရမယ့် အကျပ်အတည်းပါပဲ။

But well before they have time to process what’s happened,

ဒါပေမဲ့ ကြုံတွေ့ရတဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဖြေမထုတ်နိုင်မီမှာ

millions sitting on their couches become aware that something is amiss.

သန်းပေါင်းများစွာသော လူတွေဟာ ခုံတွေပေါ် ထိုင်ပြီး

တစ်ခုခုတော့ လွဲနေပြီလို့ စဉ်းစားနေကြမှာပါ။

TV that’s broadcast from or routed through satellites dominate the market

ဂြိုဟ်တုတွေက ထုတ်လွှင့်တဲ့ ရုပ်သံ အစီအစဉ်တွေဟာ ဈေးကွက်ကို လွှမ်းမိုးထားတာပါ

for international programming as well as some local channels,

အဲဒီ ရုပ်သံအစီအစဉ်တွေမှာ နိုင်ငံတကာ ရုပ်သံလိုင်းကြီးတွေသာမက

ပြည်တွင်းရုပ်သံလိုင်းတွေပါ ပါဝင်ပါတယ်၊

so the disappearance causes immediate disruptions, worldwide.

ဒါကြောင့် ဂြိုဟ်တုတွေ ပျောက်ကွယ်တာနဲ့ ချက်ချင်းပဲ ကမ္ဘာနဲ့ချီပြီး ခံစားရမှာပါ။

The next people affected are those traveling by air, sea, or land,

နောက်ထပ်ခံစားရမယ့်သူတွေကတော့ကုန်းလမ်း၊ ရေလမ်းနဲ့ လေကြောင်းလိုင်း ခရီးသွားတွေပါ

as global positioning, navigation and timing services, have entirely ceased.

ကမ္ဘာ့တည်နေရာ၊ လမ်းညွှန်မှုစနစ်နဲ့အချိန်ပြ စနစ်တွေအားလုံး ရပ်တန့်သွားမှာကြောင့်ပါ။

Pilots, captains, and drivers have to determine their locations

လေယာဉ်မှူးတွေ၊ သင်္ဘောကပ္ပတိန်နဲ့ ကားသမား တွေဟာ သူတို့ရဲ့ တည်နေရာကို

မြေပုံတွေနဲ့ လမ်းကြောင်းပြကိရိယာတွေ အသုံးပြုပြီး ရွေးချယ်ဆုံးဖြတ်ရတာပါ။

using analog instruments and maps.

Aircraft, ships, and ground vehicles get stopped, grounded, or returned to port.

ဒါကြောင့် လေယာဉ်၊ သင်္ဘောနဲ့ မြေပြင်ပေါ်က ယာဉ်တွေကို အသုံးမပြုနိုင်ဘဲ

ရပ်တန့်ထားရတော့မှာပါ။

တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ လေကြောင်းထိန်းသိမ်းရေး ဆောင်ရွက်သူတွေအနေနဲ့

In the meantime, air traffic controllers have a difficult task on their hands

လေယာဉ်ပျက်ကျမှုတွေကိုကာကွယ်တားဆီးနိုင်ဖို့ ကြီးမားတဲ့ အခက်အခဲကို ရင်ဆိုင်ရမှာပါ။

to prevent plane crashes.

Within hours, most of the planet’s traffic grinds to a halt.

နာရီအနည်းငယ်အတွင်းမှာပဲ ကမ္ဘာ့ပို့ဆောင်ရေး ကဏ္ဍတစ်ခုလုံးဟာ

တဖြည်ဖြည်းနဲ့ လုံးဝရပ်တန့်သွားမှာပါ။

The effects aren’t limited to entertainment and travel.

သက်ရောက်မှုတွေက ခရီးသွားလာရေးနဲ့ ဖျော်ဖြေ ရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ပဲ ရပ်သွားမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

All sorts of machines, from heating and cooling systems to assembly lines,

အပူပေးစနစ်နဲ့ အအေးခံစနစ်တွေကအစ တပ်ဆင် ရေးလုပ်ငန်းတွေအဆုံး စက်ပစ္စည်းအားလုံးဟာ

rely on super-accurate satellite-based timing systems,

အင်မတန်တိကျတဲ့ ဂြိုဟ်တုစနစ်အခြေခံ အချိန်ပြ စနစ်တွေအပေါ် မှိခိုနေရတာပါ

and many have little-to-no backup options.

ဒါ့အပြင် အရံအစီအစဉ်တွေ စီစဉ်ထားမှုဟာ အနည်းအကျဉ်းကနေ မရှိသလောက်ပါပဲ။

Stoplights and other traffic control systems stop synchronizing,

ယာဉ်သွားလာမှုထိန်းချုပ်ရေး အချက်ပြစနစ်တွေ ရဲ့ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မှုရပ်တန့်သွားပြီး

so police and good Samaritans step in to direct the remaining cars

ရဲတွေနဲ့ ကူညီသူတွေဟာ ကားတွေရဲ့ သွားလာမှုကို ညွှန်ကြားခြင်း

and prevent as many accidents as possible.

ယာဉ်တိုက်မှုတွေ မဖြစ်အောင် တားဆီးခြင်း ဆောင်ရွက်ရတော့မှာပါ။

The most catastrophic impact is yet to come.

အဆိုးရွားဆုံး အကျိုးသက်ရောက်မှုက မလာသေးပါဘူး။

Because in the next few hours, the world economy shuts down.

ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် နောက်ထပ် နာရီအနည်းငယ် အတွင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ရပ်တန့်သွားမှာပါ။

Satellite-based timestamps play a critical part in everything

ဂြိုဟ်တုစနစ်အခြေခံပြီး အချိန်ကိုက် တွက်ချက်ဆောင်ရွက်မှုတွေကို

from credit card readers and stock exchanges

အကြွေးဝယ်ကဒ်ငွေချေခြင်း၊ စတော့ဈေးကွက် ရောင်းဝယ်ခြင်းကနေ

ငွေလွှဲ၊ ငွေထုတ်ကြီးကြပ်ခြင်းစနစ်အဆုံး အရာအားလုံးက မှီခိုနေရလို့ပါ။

to the systems that keep track of transactions.

People are unable to withdraw cash or make electronic payments.

လူတွေအနေနဲ့ ငွေထုတ်ခြင်း၊ အီလက်ထရောနစ် စနစ် ငွေပေးချေခြင်းတွေကို

မဆောင်ရွက်နိုင်တော့ပါဘူး။

Logistics and supply chains for crucial goods like food and medicine fragment,

မရှိမဖြစ် ပစ္စည်းတွေဖြစ်တဲ့ အစားအသောက်၊ ဆေးဝါးလိုပစ္စည်းတွေကို

သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်းဟာ ချိတ်ဆက်လို့မရတော့ဘဲ

leaving people to survive on whatever is locally available.

လူတွေဟာ ဒေသတွင်းမှာရှိတဲ့ ပစ္စည်းတွေ အပေါ်ပဲ မှီခို ရှင်သန်ရတော့မှာပါ။

Most countries declare a state of emergency

နိုင်ငံအများစုမှာအရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာပြီး

and call on the military to restore order.

စစ်တပ်ကို တိုင်းပြည်အခြေအနေစီမံခန့်ခွဲဖို့ တောင်းဆိုရနိုင်ပါတယ်။

That may take quite a while.

အဲဒီကာလဟာ အချိန်ကာလတခုအထိ ကြာမြင့်နိုင်ပါတယ်။

Most navigation and communication systems are no longer operational,

လမ်းကြောင်းပြစနစ်နဲ့ ဆက်သွယ်ရေးစနစ်အများစု ဟာ ဆက်လက်အသုံးမပြုနိုင်တော့ဘဲ

so military chains of command may be in disarray.

တပ်တွေရဲ့ အမိန့်ပေးထိန်းချုပ်စနစ်ပါ ဖရိုဖရဲဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။

Many troops, including those actively deployed, are left to their own devices.

ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာမှာ တာဝန်ချထားတဲ့ တပ်တွေ အပါအဝင် စစ်တပ်တွေဟာ

သူတို့ရဲ့ပစ္စည်းကိရိယာတွေ သုံးမရတဲ့ အခြေအနေကို ရင်ဆိုင်ရနိုင်ပါတယ်။

Commanders of nuclear submarines and missile control centers

အဏုမြူစွမ်းအင်သုံးရေငုတ်သင်္ဘော တပ်မှူးတွေ နဲ့ဒုံးကျည်ထိန်းချုပ်ရေးစင်တာတွေကတော့

wonder if the disruption is the result of a hostile attack.

ရန်သူရဲ့တိုက်ခိုက်မှုကို ခံလိုက်ရတာလားလို့ စဉ်းစားနေကြမှာပါ။

What sorts of decisions do they make with partial information?

သတင်းအချက်အလက် မပြည့်မစုံနဲ့ သူတို့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ဘယ်လိုချမှတ်ကြမလဲ။

Even in the best-case scenario,

အသက်သာဆုံး ခန့်မှန်းကြည့်ရရင်တောင်

our civilization gets set back by decades at the very least.

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကြီးဟာ အနိမ့်ဆုံးအဆင့် ဆယ်စုနှစ်များစွာ

နောက်ပြန်ဆုတ်သွားနိုင်ပါတယ်။

That’s because, despite being a relatively new phenomenon,

ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် ဖြစ်ရပ်အသစ်တွေ ရှိနေပေမဲ့

ဂြိုဟ်တုတွေဟာ သမရိုးကျ ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာတွေရဲ့နေရာကို

satellites have quickly replaced more traditional long range technologies.

လျှင်မြန်စွာ အစားထိုးနေရာယူပြီးဖြစ်ပါတယ်။

The combination of global positioning and internet

ကမ္ဘာ့တည်နေရာပြစနစ်နဲ့ အင်တာနက် နှစ်ခုပေါင်းအကျိုးကျေးဇူးနဲ့

has allowed for near-instant signals that can be synchronized worldwide.

ကမ္ဘာလုံးချီပြီး အလုပ်တွေကို စက္ကန့် မခြားပဲ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။

Many systems we use daily have been built upon this foundation.

ကျွန်ုပ်တို့နေ့စဉ်အသုံးပြုနေတဲ့စနစ်အများစု ဟာလည်း အဲဒီအပေါ်အခြေခံပြီး

တည်ဆောက်ထားတာပါ။

Going back to the communication systems of the mid-20th century

၂၀ ရာစုအလယ်ပိုင်းရဲ့ ဆက်သွယ်ရေးစနစ်တွေကို ပြန်ကြည့်ရရင်

would not be a simple matter.

အဲဒီလောက် မရိုးစင်းမလွယ်ကူပါဘူး။

In many cases, they’d have to be rebuilt from the ground up.

အခြေအနေအများစုမှာတော့ အဲဒီစနစ်တွေကို သုညအဆင့်ကနေ ပြန်တည်ဆောက်ရမှာပါ။

While the sudden disappearance in this thought experiment is unlikely,

ဒီလို ဂြိုဟ်တုတွေ ရုတ်တရက် ပျောက်ကွယ် သွားဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ တွေးနိုင်ပေမဲ့

there are two very real scenarios that could lead to the same results.

ရလဒ်အတူတူနဲ့ အဖြစ်နိုင်ဆုံး မှန်းဆချက် နှစ်ခုရှိပါတယ်။

The first is a solar flare so strong it fries satellite circuitry–

ပထမတစ်ခုကတော့ နေမျက်နှာပြင်ရဲ့ မီးတောက် တွေ အားပြင်းလာပြီး ဂြိုလ်တုတွေနဲ့

as well as many other devices and power grids around the world.

အခြားပစ္စည်းတွေရဲ့ လျှပ်စီးလမ်းကြောင်းတွေ၊ ကမ္ဘာ့လျှပ်စစ်ကွန်ယက်တွေ လောင်သွားခြင်းပါ။

And the second is an orbital chain reaction of collisions.

ဒုတိယတစ်ခုကတော့ ကမ္ဘာ့ပတ်လမ်းပြောင်းပြီး ဂြိုဟ်တုတွေအချင်းချင်း တိုက်မိကုန်တာပါ။

With about 7,500 metric tons of defunct spacecraft, spent boosters,

သက်တန်းကုန်သွားပြီဖြစ်တဲ့ အာကာသယာဉ်တွေ၊ အသုံးပြုပြီးတဲ့တွန်းကန်ဒုံးအစိတ်အပိုင်းတွေ

စွန့်ပစ်ပစ္စည်းတွေ စုစုပါင်း ၇,၅၀၀ မက်ထရစ်တန် လောက်ဟာ ကမ္ဘာကြီးကို

and discarded equipment orbiting our planet

at relative speeds up to 56,000 kilometers per hour,

တစ်နာရီ ၅၆,၀၀၀ ကီလိုမီတာ အရှိန်နဲ့ ပတ်နေကြပြီးတော့

even small objects can be highly destructive.

အရာဝတ္ထု သေးသေးကလေးတွေတောင် တိုက်မိရင် ပြင်ပြင်းထန်ထန် ပျက်စီးသွားနိုင်ပါတယ်။

A single collision in space could create thousands of new pieces of debris,

အာကာသအတွင်း တိုက်မိခြင်း တစ်ခုတည်းတောင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော အမှိုက်အသစ်များ

leading to a chain reaction.

ဖြစ်ပေါ်စေပြီး ဆက်တိုက် တိုက်မိတာတွေ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

Space is huge, but many of the thousands of satellites currently in orbit

အာကာသကြီးက ကျယ်ပြန့်ပါတယ်၊ ဒါပေမဲ့ ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဂြိုလ်တုတွေဟာ

share the same orbital highways for their specific purposes.

ကမ္ဘာ့ပတ်လမ်းကြောင်းထဲမှာ ရည်ရွယ်ချက် အမျိုးမျိုးနဲ့

လမ်းကြောင်းတူတွေမှာ ပတ်နေကြတာပါ။

And since most objects sent to space are not designed with disposal in mind,

အာကာသထဲကို ပစ္စည်းတွေ လွှင့်တင်ကတည်းက စွန့်ပစ်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့

these highways only become more congested over time.

လွှင့်တင်တာမဟုတ်တဲ့အတွက် လမ်းကြောင်းတွေ ဟာ အချိန်နဲ့အမျှ ကျပ်ညပ်လာပါတယ်။

The good news is, we can protect ourselves by studying our solar system,

သတင်းကောင်းကတော့ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ နေစနစ်ကို လေ့လာခြင်း၊

ဂြိုဟ်တုကွန်ယက်တွေအတွက် အရံနည်းလမ်းတွေ ပြင်ဆင်ထားခြင်း၊

creating backup options for our satellite networks,

ဂြိုဟ်တုလမ်းကြောင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီးပျက်ဆီးမှု တွေ ရှောင်ရှားဖို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း

and cooperating to avoid an orbital tragedy of the commons.

စတဲ့နည်းတွေနဲ့ အဆိုပါ အဖြစ်ဆိုးတွေကို ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။

The space kilometers above our heads is like our forests,

ကျွန်ုပ်တို့ ခေါင်းပေါ် ကီလိုမီတာများစွာ အတွင်းမှာရှိတဲ့အာကာသကြီးဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့

the ocean’s biodiversity and clean air:

သစ်တောတွေ၊ သမုဒ္ဒရာတွေရဲ့ ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲတွေလိုပါပဲ၊

If we don't treat it as a finite resource,

တကယ်လို့ အကန့်အသတ်ရှိတဲ့ သယံဇာတအဖြစ် စနစ်တကျ စီမံခန့်ခွဲမှု မရှိဘူးဆိုရင်

we may wake up one day to find we no longer have it at all.

ကျွန်ုပ်တို့အတွက် လုံးဝသုံးစွဲလို့မရတဲ့ နေ့တစ်နေ့ကို ရောက်ရှိလာနိုင်ပါတယ်။