The history of chocolate - Deanna Pucciarelli

Translator: Kay Khaing Aung Reviewer: Sanntint Tint

If you can't imagine life without chocolate,

သင်ဟာ ချောကလက်မရှိတဲ့ဘဝကို စိတ်မကူးရဲဘူးဆိုရင်

you're lucky you weren't born before the 16th century.

၁၆ ရာစုမတိုင်ခင်ကာလမှာ မမွေးဖွားခဲ့တာ ကံကောင်းတယ်လို့ဆိုရမှာပါ

Until then, chocolate only existed in Mesoamerica

အဲဒီအချိန်မတိုင်ခင်အထိတော့ ချောကလက်ကို မက်ဆိုအမေရိကဒေသမှာပဲ

ကျွန်ုပ်တို့သိထားတဲ့ပုံစံနဲ့ အတော်လေး ကွဲပြားတဲ့ပုံတစ်မျိုးနဲ့ တွေ့နိုင်ပါတယ်

in a form quite different from what we know.

As far back as 1900 BCE,

လွန်ခဲ့တဲ့ ဘီစီ ၁၉၀၀ အချိန်လောက်မှာ

the people of that region had learned to prepare the beans

အဲဒီဒေသကနယ်ခံတွေဟာ ဒေသထွက်ကိုကိုးပင်က

of the native cacao tree.

ကိုကိုးစေ့သုံးစွဲနည်းကို သင်ယူခဲ့ကြပါတယ်

The earliest records tell us the beans were ground

အစောဆုံးမှတ်တမ်းတွေအရ ကိုကိုးစေ့တွေကို

ပြောင်းဖူးခြောက် ငရုတ်ကောင်းတို့နဲ့ ကြိတ်ချေရောနှောပြီး

and mixed with cornmeal and chili peppers

to create a drink -

သောက်စရာတစ်ခုဖန်တီးတာမှာ

not a relaxing cup of hot cocoa,

ကိုကိုးပူပူလေးတစ်ခွက်အဖြစ်တော့ မဟုတ်ပေမဲ့

but a bitter, invigorating concoction frothing with foam.

ခါးသက်သက်နဲ့ လန်းဆန်းစေတဲ့ အမြှုပ် တစီစီထနေတဲ့ ဖျော်ရည်တစ်ခွက်အဖြစ်နဲ့ပေါ့

And if you thought we make a big deal about chocolate today,

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ယနေ့ခေတ်မှာ ချောကလက်ကို အရေးတယူလုပ်ကြတယ်လို့ သင်တွေးမိတယ်ဆိုရင်

the Mesoamericans had us beat.

မက်ဆိုအမေရိကန်တွေက ကျွန်ုပ်တို့ကို အသာလေးအနိုင်ယူသွားနိုင်ပါတယ်

They believed that cacao was a heavenly food

သူတို့ဟာ ကိုကိုးစေ့ကို လူသားတွေအတွက် နတ်သုဒ္ဓါအဖြစ်

gifted to humans by a feathered serpent god,

အမွေးအတောင်ပါမြွေနဂါးနတ်ဘုရားတစ်ပါးက ချီးမြှင့်တဲ့ လက်ဆောင်လို့ယုံကြည်ကြပြီး

known to the Maya as Kukulkan

နတ်ဘုရားကို မာယာလူမျိုးတွေက Kukulkan အဖြစ်

and to the Aztecs as Quetzalcoatl.

Aztec လူမျိုးတွေက Quetzalcoatl အဖြစ် သိထားကြပါတယ်

Aztecs used cacao beans as currency

Aztec တွေဟာ ကိုကိုးစေ့ကို ငွေကြေးအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြပြီး

and drank chocolate at royal feasts,

ချောကလက်ကို တော်ဝင်စားပွဲတော်တွေမှာ သောက်သုံးကြတဲ့အပြင်

gave it to soldiers as a reward for success in battle,

စစ်သည်တော်တွေကို အောင်ပွဲရဆုလာဘ်အနေနဲ့ ချီးမြှင့်ကြပြီး

and used it in rituals.

ရိုးရာဓလေ့အခမ်းအနားတွေမှာလည်း အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်

The first transatlantic chocolate encounter occurred in 1519

ချောကလက်ကို ပထမဆုံးထိတွေ့ရတဲ့ ဥရောပသား တစ်ယောက်၁၅၁၉ ခုနှစ်မှာ ပေါ်ပေါက်ခဲ့တာကတော့

when Hernán Cortés visited the court of Moctezuma

Hernán Cortés ဆိုသူဟာ Tenochtitlan မြို့က သေနာပတိကြီး Moctezuma ဆီကို

at Tenochtitlan.

အလည်အပတ်သွားရောက်ခဲ့ချိန်မှာပါ

As recorded by Cortés's lieutenant,

Cortés ရဲ့လက်ထောက် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ပုံအရ

the king had 50 jugs of the drink brought out and poured into golden cups.

ဘုရင်ကြီးမှာ ရွှေခွက်တွေထဲငှဲ့ထည့်ထားတဲ့ ချောကလက်ကရား ၅၀ စာရှိခဲ့ပါတယ်တဲ့

When the colonists returned with shipments of the strange new bean,

ကိုလိုနီတွေဟာ ထူးဆန်းတဲ့အစေ့သစ်တွေကို သယ်ယူပို့ဆောင်ပြီး အပြန်မှာ

missionaries' salacious accounts of native customs

သာသနာပြုအဖွဲ့ရဲ့ ဓလေ့ထုံးတမ်းဆိုင်ရာ လိင်ကိစ္စကိုဇောင်းပေးတဲ့ အဖွဲ့ဝင်တွေဟာ

gave it a reputation as an aphrodisiac.

ကိုကိုးစေ့ကို ကာမအားတိုးဆေးအဖြစ် ဂုဏ်သတင်းကျော်ကြားစေခဲ့ပါတယ်

At first, its bitter taste made it suitable as a medicine for ailments,

အစမှာတော့ ကိုကိုးစေ့ရဲ့ခါးသက်သက်အရသာဟာ အစာမကြေတာလိုမျိုး အစာအိမ်ရောဂါတွေအတွက်

like upset stomachs,

ဆေးအနေနဲ့ သင့်တော်ခဲ့ပေမဲ့

but sweetening it with honey, sugar, or vanilla

အစေ့ကို ပျားရည် သကြား(သို့)သစ်ခွရည်တို့နဲ့ ချိုအောင်ပြုလုပ်လိုက်တာက

quickly made chocolate a popular delicacy in the Spanish court.

ချောကလက်ကို စပိန်နန်းတော်အတွင်းမှာ လူကြိုက်များတဲ့ စားဖွယ်စုံအဖြစ်

တမဟုတ်ချင်း ပြောင်းလဲပေးလိုက်ပါတော့တယ်

And soon, no aristocratic home was complete without dedicated chocolate ware.

မကြာခင်မှာပဲ သီးသန့်ဖယ်ထားတဲ့ချောကလက်အမယ် မရှိရင် ဘယ်မင်းမျိုးမင်းနွယ်အိမ်မှ

ပြီးပြည့်စုံတယ်ရယ်လို့ မရှိတော့တဲ့အထိဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်

The fashionable drink was difficult and time consuming to produce

ရေပန်းစားလာတဲ့ ချောကလက်ဖျော်ရည်ကို ပမာဏများများထုတ်လုပ်ဖို့ ခက်ခဲပြီး

on a large scale.

အချိန်တစ်ခုယူရပါတယ်

That involved using plantations and imported slave labor

ကာရေဘီယံပင်လယ်နဲ့ အာဖရိကကမ်းရိုးတန်းအပြင်က ကျွန်းတွေပေါ်မှာ ကျွန်သဖွယ်အခိုင်းခံရတဲ့

in the Caribbean and on islands off the coast of Africa.

တိုင်းတစ်ပါးသားလုပ်သားတွေနဲ့ စိုက်ခင်းတွေ အသုံးပြုရခြင်းလည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်

The world of chocolate would change forever in 1828

ချောကလက်ကမ္ဘာကြီး ၁၈၂၈ ခုနှစ်မှာ ထာဝရပြောင်းလဲသွားရတာဟာ

with the introduction of the cocoa press by Coenraad van Houten of Amsterdam.

အမ်စတာဒမ်မြို့က Coenraad van Houten ဟာ ကိုကိုးစေ့သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲကို

စတင်မိတ်ဆက်လိုက်တာကနေပါပဲ

Van Houten's invention could separate the cocoa's natural fat, or cocoa butter.

Van Houtenရဲ့တီထွင်မှုဟာ ကိုကိုးစေ့ရဲ့သဘာဝ အဆီ(သို့)ကိုကိုးထောပတ်ကို ခွဲခြမ်းပေးပါတယ်

This left a powder that could be mixed into a drinkable solution

ဒီကနေမှ ယနေ့ခေတ်မှာ ကျွန်ုပ်တို့သိကြတဲ့ ချောကလက်တောင့်ကိုဖန်တီးဖို့

or recombined with the cocoa butter

ဖျော်သောက်နိုင်တဲ့အရည် (သို့)

to create the solid chocolate we know today.

ကိုကိုးထောပတ်နဲ့ ပြန်ရောစပ်လို့ရတဲ့ ချောကလက်မှုန့်ကို ရရှိစေပါတယ်

Not long after, a Swiss chocolatier named Daniel Peter

သိပ်မကွာတဲ့အချိန်မှာပဲ ချောကလက်ထုတ်လုပ်သူ ဆွဇ်ဇာလန်သား Daniel Peter ဆိုသူဟာ

added powdered milk to the mix,

ရောစပ်ထားတဲ့ချောကလက်မှုန့်ထဲကို နို့မှုန့်ဖြည့်စွက်လိုက်တာကြောင့်

thus inventing milk chocolate.

နို့ချောကလက်ကို တီထွင်လိုက်သလို ဖြစ်သွားပါတော့တယ်

By the 20th century, chocolate was no longer an elite luxury

၂၀ ရာစုရောက်ချိန်မှာ ချောကလက်ဟာအထက်တန်းစား ဇိမ်ခံပစ္စည်းတစ်ခုအနေနဲ့ မဟုတ်တော့ပေမဲ့

but had become a treat for the public.

လူတန်းစားအားလုံး စားသုံးနိုင်တဲ့အရာ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်

Meeting the massive demand required more cultivation of cocoa,

တစ်ခဲနက်ဝယ်လိုအားကြောင့် အီကွေတာရပ်ဝန်း အနီးမှာပဲ ဖြစ်ထွန်းတဲ့ကိုကိုးပင်ကို

which can only grow near the equator.

ပိုမိုစိုက်ပျိုးဖို့ လိုအပ်လာစေခဲ့ပါတယ်

Now, instead of African slaves being shipped

အခုအခါမှာ တောင်အမေရိကက ကိုကိုးစိုက်ခင်းတွေဆီကို

to South American cocoa plantations,

အာဖရိကန်လုပ်သားတွေကို ပို့ဆောင်စေခိုင်းမယ့်အစား

cocoa production itself would shift to West Africa

ကိုကိုးထုတ်လုပ်မှုဟာ အနောက်အာဖရိကကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်ရဲ့ ကမ္ဘာ့ ကိုကိုးထုတ်လုပ်မှု

with Cote d'Ivoire providing two-fifths of the world's cocoa as of 2015.

၅ ပုံ ၂ ပုံကိုထောက်ပံ့ပေးတဲ့ Cote d’Ivoire နိုင်ငံနဲ့အတူ ပြောင်းရွှေ့မှာပဲဖြစ်ပါတယ်

Yet along with the growth of the industry,

လုပ်ငန်းတိုးချဲ့လာမှုနဲ့အတူ

there have been horrific abuses of human rights.

လူ့အခွင့်အရေးကိုချိုးဖျက်တဲ့ တုန်လှုပ်ဖွယ် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုတွေ ကပ်ပါလာပါတယ်

Many of the plantations throughout West Africa,

အနောက်တိုင်းကုမ္ပဏီတွေကိုထောက်ပံ့ပေးတဲ့ အနောက်အာဖရိကနေရာအနှံ့အပြားက

which supply Western companies,

စိုက်ခင်းတော်တော်များများမှာ

use slave and child labor,

ကျွန်နဲ့ကလေးလုပ်သားအသုံးပြုမှုဟာ

with an estimation of more than 2 million children affected.

ခန့်မှန်းခြေ ကလေးဦးရေ ၂ သန်းကျော်အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိပါတယ်

This is a complex problem that persists

ဒါဟာ ကလေးနဲ့စာချုပ်လုပ်သားလုပ်ငန်းတွေကို လျှော့ချဖို့ အာဖရိကန်လူမျိုးတွေနဲ့

despite efforts from major chocolate companies to partner with African nations

မိတ်ဖက်ချောကလက်ကုမ္ပဏီကြီးတွေရဲ့ အားစိုက်ထုတ်မှုတွေကို ထည့်သွင်းမစဉ်းစားတဲ့

to reduce child and indentured labor practices.

ရှိမြဲရှိနေမယ့် ရှုပ်ထွေးတဲ့ ပြဿနာတစ်ရပ်ပါပဲ

Today, chocolate has established itself in the rituals of our modern culture.

ယနေ့ခေတ်မှာ ချောကလက်ဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ခေတ်ရေစီးကြောင်းအလိုက် အခြေခိုင်သွားပါပြီ

Due to its colonial association with native cultures,

နယ်ခံယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ကိုလိုနီခေတ် ဆက်နွှယ်ခဲ့ပြီး

combined with the power of advertising,

ကြော်ငြာအားကောင်းမှုပါ ထပ်ပေါင်းလိုက်တာကြောင့်

chocolate retains an aura of something sensual,

ချောကလက်ဟာ စွဲမက်ဖွယ်ကောင်းသလိုလို

ပြိုဆင်းသွားနိုင်သလိုလို

decadent,

တားမြစ်ခံထားရသလိုလို အရှိန်အဝါကို ထိန်းသိမ်းထားပါတယ်

and forbidden.

Yet knowing more about its fascinating and often cruel history,

ချောကလက်ရဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပြီး တစ်ခါတစ်ရံမှာ ရက်စက်ဖွယ်အတိဖြစ်တဲ့

as well as its production today,

သမိုင်းကြောင်းနဲ့ ယနေ့ခေတ်ထုတ်လုပ်ရေးကိုပါ ပိုမိုသိမြင်လာရတာတောင်မှ

tells us where these associations originate

ဒီလိုသိမြင်လာရတာကပဲ ဒီဆက်နွှယ်မှုတွေက ဘယ်မှာအစပြုခဲ့ပြီး

and what they hide.

ဘာတွေကို ဖုံးကွယ်ထားသလဲဆိုတာကို ပြောပြနေပါတယ်

So as you unwrap your next bar of chocolate,

ဒီတော့ သင်ဟာ သင့်ရဲ့ချောကလက်တောင့်အထုပ်ကို ထပ်ဖောက်နေစဉ်မှာပဲ

take a moment to consider that not everything about chocolate is sweet.

ချောကလက်နဲ့ပတ်သက်တဲ့အရာအားလုံးဟာ ချိုမြိန်မနေဘူးဆိုတာကို

ခဏလောက်ပဲဖြစ်ဖြစ် အမှတ်ရလိုက်ပါ