The history of chocolate - Deanna Pucciarelli

Translator: Tamara Shanoyan Reviewer: Sona Martirossian

If you can't imagine life without chocolate,

Եթե չեք կարող պատկերացնել կյանքն առանց շոկոլադի,

you're lucky you weren't born before the 16th century.

ապա ձեր բախտը բերել է, որ չեք ծնվել մինչև 16-րդ դարը:

Until then, chocolate only existed in Mesoamerica

Մինչ այդ, շոկոլադ կար միայն Միջին Ամերիկայում

in a form quite different from what we know.

և այն մեր պատկերացրածից բավականին տարբեր էր:

As far back as 1900 BCE,

Դեռևս մ.թ.ա. 1900 թվականին

the people of that region had learned to prepare the beans

այդ շրջանի մարդիկ կարողանում էին պատրաստել կակաո ծառի պտուղները:

of the native cacao tree.

The earliest records tell us the beans were ground

Վաղ արձանագրություններից իմանում ենք, որ պտուղները

and mixed with cornmeal and chili peppers

աղում և խառնում էին եգիպտացորենի ու չիլլի բիբարի հետ՝ պատրաստելով խմիչք,

to create a drink -

բայց ոչ թե տաք կակաոյի հանգստացնող գավաթ,

not a relaxing cup of hot cocoa,

but a bitter, invigorating concoction frothing with foam.

այլ դառը, կազդուրող, փրփուրով խառնուրդ:

And if you thought we make a big deal about chocolate today,

Եվ եթե կարծում եք, որ այսօր մարդիկ սկսել են արժևորել շոկոլադը,

the Mesoamericans had us beat.

ապա մեզոամերիկացիները վաղուց առաջ են անցել:

They believed that cacao was a heavenly food

Նրանք հավատացած էին, որ կակաոն աստվածային պտուղ է՝

gifted to humans by a feathered serpent god,

նվիրաբերված մարդկանց փետրավոր օձի կողմից,

known to the Maya as Kukulkan

որին մայաներն անվանում էին Կուկուլկան,

and to the Aztecs as Quetzalcoatl.

իսկ ացտեկները՝ Քետցալկոատլ:

Aztecs used cacao beans as currency

Ացտեկները կակաոյի պտուղները որպես գումար էին օգտագործում

and drank chocolate at royal feasts,

և ըմպում էին այն թագավորական խնջույքների ժամանակ,

gave it to soldiers as a reward for success in battle,

տալիս մարտում հաղթած զինվորներին՝ իբրև պարգև,

and used it in rituals.

ինչպես նաև օգտագործում էին այն ծեսերի ժամանակ:

The first transatlantic chocolate encounter occurred in 1519

Կակաոյի առաջին միջատլանտյան փոխադրումը եղավ 1519թ.,

when Hernán Cortés visited the court of Moctezuma

երբ Հերնան Կորտեզը այցելեց Տենոչտիտլան՝

at Tenochtitlan.

Մոկտեզումայի պալատ:

As recorded by Cortés's lieutenant,

Կորտեզի լեյտենանտներից մեկի գրություններում ասվում է,

the king had 50 jugs of the drink brought out and poured into golden cups.

որ թագավորն ուներ 50 կժերի մեջ լցված խմիչք,

որը մատուցվում էր ոսկե գավաթներով:

When the colonists returned with shipments of the strange new bean,

Երբ կոնկիստադորները վերադարձան այդ նոր տարօրինակ պտուղով,

missionaries' salacious accounts of native customs

նրանց պատմությունները՝ այդ բնիկների ճոխ սովորույթների մասին,

gave it a reputation as an aphrodisiac.

պտղին աֆրոդիզիակի հեղինակություն տվեցին:

At first, its bitter taste made it suitable as a medicine for ailments,

Սկզբում, դրա դառը համի համար այն օգտագործում էին իբրև ստամոքսի

like upset stomachs,

խանգարումը բուժելու դեղամիջոց,

but sweetening it with honey, sugar, or vanilla

իսկ քաղցրություն տալու համար ավելացնում էին մեղր, շաքար կամ վանիլին,

quickly made chocolate a popular delicacy in the Spanish court.

որի արդյունքում էլ շոկոլադը արագ դարձավ Իսպանիայի արքայական տան սիրելի ուտեստը:

And soon, no aristocratic home was complete without dedicated chocolate ware.

Եվ շուտով չկար ոչ մի բարձրատոհմիկ ընտանիք,

որ չունենար շոկոլադի համար սպասք:

The fashionable drink was difficult and time consuming to produce

Սակայն այդ նորաձև խմիչքի լայնամասշտաբ արտարդրությունը

on a large scale.

շատ բարդ ու ժամանակատար էր:

That involved using plantations and imported slave labor

Դրա համար անհրաժեշտ էին պլանտացիաներ և Կարիբիան ու Աֆրիկյան

in the Caribbean and on islands off the coast of Africa.

ափերից բերված ստրուկներ:

The world of chocolate would change forever in 1828

Շոկոլադի աշխարը մեկընդմիշտ վերափոխվեց 1828թ.-ին,

with the introduction of the cocoa press by Coenraad van Houten of Amsterdam.

երբ Ամստերդամցի Կոնրադ վան Հաուտենը հայտնագործեց կակաո մամլիչը:

Van Houten's invention could separate the cocoa's natural fat, or cocoa butter.

Այդ մամլիչի օգնությամբ հնարավոր էր առանձ- նացնել կակաոյի բնական յուղը կամ կարագը:

This left a powder that could be mixed into a drinkable solution

Մնում էր փոշին, որ կարելի էր խառնել խմիչքների հետ կամ էլ

or recombined with the cocoa butter

կակաո կարագի հետ՝

to create the solid chocolate we know today.

ստանալով մեզ այսօր ծանոթ շոկոլադը:

Not long after, a Swiss chocolatier named Daniel Peter

Շատ չանցած շվեյցարացի շոկոլադագործ Դանիել Պիտերը

added powdered milk to the mix,

սկսեց խառնուրդին կաթի փոշի ավելացնել,

thus inventing milk chocolate.

և այսպես առաջացավ կաթնային շոկոլադը:

By the 20th century, chocolate was no longer an elite luxury

XX դարում արդեն շոկոլադն այլևս ազնվական շքեղություն չէր,

but had become a treat for the public.

այլ նաև հասարակ մարդկանց ուտեստ:

Meeting the massive demand required more cultivation of cocoa,

Բարձր պահանջարկի հետ առաջանում է նաև կակաոյի մշակման համար անհրաժեշտ

շատ տարածքների պահանջը, որ հնարավոր էր միայն հասարակածի մոտ:

which can only grow near the equator.

Now, instead of African slaves being shipped

Եվ այժմ Աֆրիկայից Հարավային Ամերիկա ստրուկներ բերելու փոխարեն,

to South American cocoa plantations,

cocoa production itself would shift to West Africa

կակաոյի արտադրությունը տեղափոխվում է Աֆրիկայի արևմուտք:

with Cote d'Ivoire providing two-fifths of the world's cocoa as of 2015.

Մինչ 2015թ.-ը Cote d'Ivoire-ում աճեցվում է աշխարհի կակաոյի 2/5 մասը:

Yet along with the growth of the industry,

Արտադրության աճի հետ մեկտեղ

there have been horrific abuses of human rights.

եղել են մարդկանց իրավունքների զարհուրելի խախտումներ:

Many of the plantations throughout West Africa,

Աֆրիկայի արևմուտքում գտնվող շատ պլանտացիաներ,

which supply Western companies,

որ կակաո են մատակարարում Արևմուտք,

use slave and child labor,

ծանր աշխատանքի են ենթարկում ստրուկների ու երեխաների.

with an estimation of more than 2 million children affected.

ավելի քան 2 միլիոն երեխա է տուժել:

This is a complex problem that persists

Սա բարդ խնդիր է, որ մինչ օրս լուծում չի ստացել,

despite efforts from major chocolate companies to partner with African nations

չնայած որ շատ շոկոլադ արտադրող կազմա- կերպություններ փորձում են համագործակցել

to reduce child and indentured labor practices.

Աֆրիկայի կառավարիչների հետ՝ կրճատելու երեխաների ստրկացումը:

Today, chocolate has established itself in the rituals of our modern culture.

Այսօր շոկոլադը ժամանակակից մշակույթների անքակտելի մասն է:

Due to its colonial association with native cultures,

Գաղութային և բնիկ մշակույթների միախառնման արդյունքում՝

combined with the power of advertising,

գովազդի ուժի շնորհիվ,

chocolate retains an aura of something sensual,

շոկոլադը այժմ էլ պարուրված է զգայուն,

decadent,

գրավիչ

and forbidden.

և արգելված աուրայով:

Yet knowing more about its fascinating and often cruel history,

Եվ ավելի շատ իմանալով նրա դյութիչ և հաճախ դաժան պատմությունը,

as well as its production today,

ինչպես նաև այսօր նրա արտադրությունը,

tells us where these associations originate

մենք իմանում ենք, թե որտեղից են այս զուգորդումները սերում

and what they hide.

և ինչ են թաքցնում:

So as you unwrap your next bar of chocolate,

Ու երբ մյուս անգամ բացեք շոկոլադի մի նոր տուփ,

take a moment to consider that not everything about chocolate is sweet.

մի պահ մտածեք, որ ամեն բան այդքան քաղցր չէ, որքան թվում է: