The history of chocolate - Deanna Pucciarelli

შოკოლადის ისტორია - დიანა პუჩარელი

Translator: Nino Bezarashvili Reviewer: Levan Lashauri

If you can't imagine life without chocolate,

თუ ვერ წარმოგიდგენიათ ცხოვრება შოკოლადის გარეშე,

you're lucky you weren't born before the 16th century.

გაგიმართლათ, რომ მე-16 საუკუნემდე არ დაიბადეთ.

Until then, chocolate only existed in Mesoamerica

ამ დრომდე შოკოლადი არსებობდა მხოლოდ მეზოამერიკაში,

in a form quite different from what we know.

თუმცა, ბევრად განსხვავებული სახით.

As far back as 1900 BCE,

ჯერ კიდევ ძვ.წ. 1900 წელს

the people of that region had learned to prepare the beans

ამ რეგიონის ხალხმა ისწავლა

კაკაოს ხის მარცვლების მომზადება.

of the native cacao tree.

The earliest records tell us the beans were ground

ადრეული ჩანაწერები გვიამბობენ, რომ მარცვლებს ფქვავდნენ

and mixed with cornmeal and chili peppers

და ურევდნენ სიმინდის ფქვილსა და მწარე წიწაკას,

to create a drink -

რათა შეექმნათ სასმელი.

not a relaxing cup of hot cocoa,

არა დამამშვიდებელი ცხელი კაკაოს ჭიქა,

but a bitter, invigorating concoction frothing with foam.

არამედ გამამხნევებელი, მწარე და ქაფიანი ნარევი.

And if you thought we make a big deal about chocolate today,

და თუ ფიქრობთ, რომ დღეს შოკოლადს ზედმეტად ვადიდებთ,

the Mesoamericans had us beat.

მეზოამერიკელებმა გვაჯობეს.

მათ სჯეროდათ, რომ კაკაო იყო ზეციური საკვები,

They believed that cacao was a heavenly food

gifted to humans by a feathered serpent god,

ნაჩუქარი ადამიანთათვის ღმერთის, ფრთოსანი გველის მიერ,

known to the Maya as Kukulkan

რომელიც ცნობილია მაიას ტომში კუკულკანის,

and to the Aztecs as Quetzalcoatl.

ხოლო აცტეკებისთვის - კეტზალკოატლის სახელით.

Aztecs used cacao beans as currency

აცტეკები იყენებდნენ კაკაოს მარცვლებს, როგორც ვალუტას.

and drank chocolate at royal feasts,

სვამდნენ შოკოლადს სამეფო დღესასწაულებზე.

gave it to soldiers as a reward for success in battle,

ჯილდოს სახით გადასცემდნენ ბრძოლაში წარმატებულ ჯარისკაცებს

and used it in rituals.

და იყენებდნენ მას რიტუალებში.

The first transatlantic chocolate encounter occurred in 1519

შოკოლადის პირველი ტრანსატლანტიკური გაცნობა 1519 წელს მოხდა,

when Hernán Cortés visited the court of Moctezuma

როდესაც ერნან კორტესი მონტეზუმას კარს ესტუმრა

at Tenochtitlan.

ტენოჩტიტლანში.

As recorded by Cortés's lieutenant,

კორტესის ლეიტენანტის ჩანაწერების მიხედვით,

the king had 50 jugs of the drink brought out and poured into golden cups.

მეფემ სასმელის 50 დოქი გამოატანინა და ჩაასხმევინა ოქროს თასებში.

When the colonists returned with shipments of the strange new bean,

როდესაც კოლონისტები ახალი უცნაური მარცვლებით დაბრუნდნენ,

missionaries' salacious accounts of native customs

მისიონერების მონაყოლებმა ადგილობრივი მოსახლეობის უხამს ჩვეულებების შესახებ,

gave it a reputation as an aphrodisiac.

ამ მარცვლებს აფროდიზიაკის რეპუტაცია შეუქმნეს.

At first, its bitter taste made it suitable as a medicine for ailments,

თავდაპირველად, მწარე გემოს გამო მას წამლის სახით იყენებდნენ,

like upset stomachs,

მაგალითად, კუჭის აშლილობის დროს.

but sweetening it with honey, sugar, or vanilla

თუმცა, მისმა დატკბობამ თაფლით, შაქრით, ან ვანილით,

quickly made chocolate a popular delicacy in the Spanish court.

სწრაფად აქცია შოკოლადი ცნობილ დელიკატესად ესპანეთის კარზე.

And soon, no aristocratic home was complete without dedicated chocolate ware.

და მალე, არც ერთი არისტოკრატული სახლი არ ითვლებოდა სრულფასოვნად,

შოკოლადისთვის განკუთვნილი ჭურჭლის გარეშე.

The fashionable drink was difficult and time consuming to produce

მოდური სასმელის ფართომასშტაბიანი წარმოება, რთული და შრომატევადი იყო.

on a large scale.

That involved using plantations and imported slave labor

რაც გულისხმობდა პლანტაციების გამოყენებასა და აფრიკის ნაპირებიდან

in the Caribbean and on islands off the coast of Africa.

კარიბის რეგიონსა და კუნძულებზე მონების ჩამოყვანას.

The world of chocolate would change forever in 1828

შოკოლადის სამყარო სამუდამოდ 1828 წელს შეიცვალა,

with the introduction of the cocoa press by Coenraad van Houten of Amsterdam.

როდესაც კონრად ვან ჰაუტენმა კაკაოს პრესი გამოიგონა ამსტერდამში.

Van Houten's invention could separate the cocoa's natural fat, or cocoa butter.

მის გამოგონებას შეეძლო გამოეყო კაკაოს ბუნებრივი ცხიმი, ან კაკაოს კარაქი.

This left a powder that could be mixed into a drinkable solution

შედეგად რჩებოდა ფხვნილი, რომლის სითხეში გახსნაც შეიძლებოდა.

or recombined with the cocoa butter

ან ისევ კაკაოს კარაქთან შერევა,

to create the solid chocolate we know today.

რათა შექმნილიყო მყარი შოკოლადი, რომელიც ცნობილია ჩვენთვის დღეს.

Not long after, a Swiss chocolatier named Daniel Peter

ცოტა ხნის შემდეგ, შვეიცარიელმა შოკოლატიემ, დენიელ პიტერმა

added powdered milk to the mix,

ნარევში რძის ფხვნილი დაამატა,

thus inventing milk chocolate.

რითაც შექმნა რძიანი შოკოლადი.

By the 20th century, chocolate was no longer an elite luxury

მე-20 საუკუნისთვის შოკოლადი უკვე აღარ წარმოადგენდა ფუფუნებას,

but had become a treat for the public.

არამედ გახდა ტკბილეული ყველასთვის.

Meeting the massive demand required more cultivation of cocoa,

გაზრდილმა მოთხოვნამ განაპირობა მეტი კაკაოს მოყვანის საჭიროება,

which can only grow near the equator.

რაც მხოლოდ ეკვატორთან ახლოსაა შესაძლებელი.

Now, instead of African slaves being shipped

თუმცა ამჟამად, სამხრეთ ამერიკის კაკაოს პლანტაციებზე,

to South American cocoa plantations,

აფრიკელი მონების ჩამოყვანის ნაცვლად,

cocoa production itself would shift to West Africa

კაკაოს წარმოებამ თავად გადაინაცვლა დასავლეთ აფრიკაში.

with Cote d'Ivoire providing two-fifths of the world's cocoa as of 2015.

2015 წლისთვის კოტ დ'ივუარი უზრუნველყოფდა მსოფლიოში კაკაოს წარმოების ორ მეხუთედს.

Yet along with the growth of the industry,

თუმცა, ინდუსტრიის ზრდას თან ახლდა

there have been horrific abuses of human rights.

ადამიანთა უფლებების სასტიკი დარღვევები.

Many of the plantations throughout West Africa,

დასავლეთ აფრიკის მრავალი პლანტაცია,

which supply Western companies,

რომელიც დასავლურ კომპანიებს ამარაგებს,

use slave and child labor,

მონებისა და ბავშვების შრომას იყენებს,

with an estimation of more than 2 million children affected.

ვარაუდობენ, რომ ამაში 2 მილიონზე მეტი ბავშვი მონაწილეობდა.

This is a complex problem that persists

ეს რთული პრობლემა არსებობს დღემდე,

despite efforts from major chocolate companies to partner with African nations

მიუხედავად შოკოლადის მსხვილი საწარმოების მცდელობებისა,

ეთანამშრომლათ აფრიკის ქვეყნებთან, რათა შეემცირებინათ მსგავსი პრაქტიკა.

to reduce child and indentured labor practices.

Today, chocolate has established itself in the rituals of our modern culture.

დღეს შოკოლადი წარმოადგენს თანამედროვე კულტურის განუყოფელ ნაწილს.

Due to its colonial association with native cultures,

კოლონიალიზმისას, ადგილობრივ კულტურებთან ასოცირების გამო,

combined with the power of advertising,

ასევე რეკლამირების ძალით,

chocolate retains an aura of something sensual,

შოკოლადი ინარჩუნებს რაღაც გრძნობითის,

მაცდუნებელის,

decadent,

და ამავე დროს აკრძალულის აურას.

and forbidden.

Yet knowing more about its fascinating and often cruel history,

ახლა, როცა ვიცით შოკოლადის მომხიბლავი, და ამავე დროს სასტიკი ისტორიის,

as well as its production today,

ასევე მისი დღევანდელი წარმოების შესახებ,

tells us where these associations originate

გასაგებია, საიდან იღებს სათავეს ეს ასოციაციები

and what they hide.

და რა იმალება მათ უკან.

So as you unwrap your next bar of chocolate,

ასე რომ, როცა გახსნით შოკოლადის მორიგ ფილას,

take a moment to consider that not everything about chocolate is sweet.

დაფიქრდით, რომ შოკოლადთან დაკავშირებული ზოგი რამ, არც ისე ტკბილია.