The history of chocolate - Deanna Pucciarelli

Historia czekolady - Deanna Pucciarelli

Tłumaczenie: Aleksandra Kaźmierska Korekta: Marta Konieczna

If you can't imagine life without chocolate,

Jeśli nie możesz wyobrazić sobie życia bez czekolady,

you're lucky you weren't born before the 16th century.

to masz szczęście, że urodziłeś się po 1500 roku.

Until then, chocolate only existed in Mesoamerica

Wcześniej czekoladę znano tylko w Mezoameryce

in a form quite different from what we know.

w formie mocno różniącej się od obecnej.

As far back as 1900 BCE,

Już około 1900 roku przed naszą erą

the people of that region had learned to prepare the beans

ludzie zamieszkujący ten region nauczyli się się przygotowywać

of the native cacao tree.

ziarna miejscowych drzew kakaowych.

The earliest records tell us the beans were ground

Z najstarszych źródeł wiemy, że ziarna mielono i mieszano

and mixed with cornmeal and chili peppers

z kaszką kukurydzianą oraz papryczkami chili,

to create a drink -

żeby powstał napój.

not a relaxing cup of hot cocoa,

Nie odprężający kubek gorącego kakao,

but a bitter, invigorating concoction frothing with foam.

ale gorzka, ożywcza, pieniąca się mikstura.

And if you thought we make a big deal about chocolate today,

Jeśli myślałeś, że dzisiaj robimy wielkie halo wokół czekolady,

the Mesoamericans had us beat.

Mezoamerykanie z pewnością nas pokonali.

They believed that cacao was a heavenly food

Wierzyli, że kakao to niebiańskie pożywienie,

gifted to humans by a feathered serpent god,

podarowane ludziom przez boga pod postacią pierzastego węża,

known to the Maya as Kukulkan

znanego Majom jako Kukulkan,

and to the Aztecs as Quetzalcoatl.

a Aztekom jako Quetzalcoatl.

Aztecs used cacao beans as currency

Aztekowie używali ziaren kakao jako waluty

and drank chocolate at royal feasts,

i pili czekoladę podczas królewskich uroczystości,

gave it to soldiers as a reward for success in battle,

dawali ją wojownikom w nagrodę za wygrane starcie

and used it in rituals.

oraz używali podczas rytuałów.

The first transatlantic chocolate encounter occurred in 1519

Pierwsze transatlantyckie spotkanie z czekoladą odbyło się w 1519 roku,

when Hernán Cortés visited the court of Moctezuma

kiedy Hernán Cortés odwiedził dwór Montezumy

at Tenochtitlan.

w Tenochtitlanie.

As recorded by Cortés's lieutenant,

Według zapisków porucznika Cortésa,

the king had 50 jugs of the drink brought out and poured into golden cups.

podczas wizyty podano 50 dzbanów napoju, który później rozlano do złotych pucharów.

When the colonists returned with shipments of the strange new bean,

Kiedy konkwistadorzy wrócili z ładunkiem dziwnych nowych ziaren,

missionaries' salacious accounts of native customs

relacje misjonarzy o lubieżności tubylczych zwyczajów

gave it a reputation as an aphrodisiac.

nadały ziarnom reputację afrodyzjaku.

At first, its bitter taste made it suitable as a medicine for ailments,

Pierwotnie dzięki gorzkiemu smakowi były przydatne jako lek na dolegliwości,

like upset stomachs,

na przykład na ból brzucha,

but sweetening it with honey, sugar, or vanilla

ale słodzenie kakao miodem, cukrem czy wanilią spowodowało,

quickly made chocolate a popular delicacy in the Spanish court.

że czekolada szybko stała się popularnym przysmakiem na hiszpańskim dworze.

And soon, no aristocratic home was complete without dedicated chocolate ware.

Wkrótce nie było arystokratycznego domu bez specjalnych naczyń do jej podawania.

The fashionable drink was difficult and time consuming to produce

Produkcja tego wykwintnego napoju na dużą skalę była trudna i czasochłonna.

on a large scale.

That involved using plantations and imported slave labor

Proces wymagał plantacji i importowanej siły niewolniczej

in the Caribbean and on islands off the coast of Africa.

na Karaibach i wyspach u wybrzeży Afryki.

The world of chocolate would change forever in 1828

Świat czekolady miał zmienić się na zawsze w 1828 roku,

with the introduction of the cocoa press by Coenraad van Houten of Amsterdam.

kiedy Konrad Jan van Houten z Amsterdamu

wprowadził prasę do kakao.

Van Houten's invention could separate the cocoa's natural fat, or cocoa butter.

Wynalazek van Houtena pozwalał oddzielić naturalny tłuszcz kakaowy i masło kakaowe.

This left a powder that could be mixed into a drinkable solution

Proces pozostawiał proszek, który mógł zostać zmieszany z pitnym roztworem

or recombined with the cocoa butter

albo ponownie złączony z masłem kakaowym,

to create the solid chocolate we know today.

co daje znaną nam dziś twardą czekoladę.

Not long after, a Swiss chocolatier named Daniel Peter

Niedługo potem szwajcarski producent czekolady, Daniel Peter,

added powdered milk to the mix,

dodał do mieszanki sproszkowane mleko,

thus inventing milk chocolate.

tworząc czekoladę mleczną.

By the 20th century, chocolate was no longer an elite luxury

W XX wieku czekolada nie była już luksusem,

but had become a treat for the public.

ale stała się się ogólnodostępnym smakołykiem.

Meeting the massive demand required more cultivation of cocoa,

Żeby sprostać masowemu popytowi, wzmożono uprawę kakao,

which can only grow near the equator.

które rosnąć może tylko w pobliżu równika.

Now, instead of African slaves being shipped

Tym razem zamiast wysyłania afrykańskich niewolników

to South American cocoa plantations,

do południowoamerykańskich plantacji kakao,

cocoa production itself would shift to West Africa

produkcja została przeniesiona do Afryki Zachodniej,

with Cote d'Ivoire providing two-fifths of the world's cocoa as of 2015.

gdzie Wybrzeże Kości Słoniowej dostarczyło dwie piąte światowej produkcji w 2015 r.

Yet along with the growth of the industry,

Jednak wraz z rozrostem przemysłu

there have been horrific abuses of human rights.

nastąpiły straszliwe pogwałcenia praw człowieka.

Many of the plantations throughout West Africa,

Wiele plantacji w Afryce Zachodniej

which supply Western companies,

zaopatrujących zachodnie firmy,

use slave and child labor,

wykorzystuje niewolników

i ponad 2 miliony dzieci jako siłę roboczą.

with an estimation of more than 2 million children affected.

This is a complex problem that persists

Jest to złożony problem, trwający pomimo wysiłków ze strony

despite efforts from major chocolate companies to partner with African nations

poważnych spółek cukierniczych we współpracy z afrykańskimi państwami,

to reduce child and indentured labor practices.

żeby ograniczyć wykorzystywanie dzieci i pracę przymusową.

Today, chocolate has established itself in the rituals of our modern culture.

Dziś czekolada zyskała sobie miejsce w rytuałach współczesnej kultury.

Due to its colonial association with native cultures,

Wskutek kolonialnych powiązań z kulturami pierwotnymi,

combined with the power of advertising,

w połączeniu z mocą reklamy,

chocolate retains an aura of something sensual,

czekolada zachowuje aurę czegoś zmysłowego,

decadent,

dekadenckiego

and forbidden.

i zabronionego.

Yet knowing more about its fascinating and often cruel history,

Jednak wiedząc więcej o jej fascynującej i często okrutnej historii,

as well as its production today,

jak i produkcji w dzisiejszych czasach,

tells us where these associations originate

wiemy, skąd pochodzą te powiązania

and what they hide.

i co kryją.

So as you unwrap your next bar of chocolate,

Tak więc kiedy rozpakujesz kolejny batonik czekoladowy,

take a moment to consider that not everything about chocolate is sweet.

pomyśl chwilkę, że nie wszystko związane z czekoladą jest takie słodkie.