The secret formula to Agatha Christie's murder mysteries - Jamie Bernthal

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Agatha Christie is the best-selling novelist of all time.

Agatha Christie ဟာ သမိုင်းတစ်လျှောက် အရောင်းရဆုံး ဝတ္ထုရေးဆရာမပါ။

But in 1916, she wasn’t even the most promising writer in her family.

ဒါပေမဲ့ ၁၉၁၆ ခုနှစ်မှာ သူက မိသားစုမှာ အလား အလာအရှိဆုံး စာရေးဆရာတော့မဟုတ်ခဲ့ဘူး။

Her older sister Madge had already written several short stories,

သူ့အစ်မ Madge က ဝတ္ထုတိုများစွာကို ရေးထာပြီးဖြစ်ပေမဲ့

while Agatha hadn’t published any.

Agatha က တစ်ပုဒ်မှ မထုတ်ဝေခဲ့သေးဘူး။

So when Agatha shared her desire to write a mystery novel,

ဒါကြောင့် Agatha က လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်ဝ ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်ရေးဖို့ သူ့ဆန္ဒကို

Madge scoffed.

မျှဝေတော့ Madge က သရော်ခဲ့တယ်။

She bet that Agatha wouldn’t be able to create a compelling mystery—

Agatha ဟာ ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ လျှို့ဝှက်ဆန်း ကြယ် မဖန်တီးနိုင်ဘူးလို့ သူလောင်းခဲ့တယ်၊

and certainly not something she couldn't solve.

သူ မဖြေရှင်းနိုင်တဲ့ အရာမဟုတ်တာ သေချာပါတယ်။

Today, the novel that came of that bet

ဒီနေ့ ဒီအလောင်းအစားကနေ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ ဝတ္ထုက

stands alongside almost 100 other mysteries written by Christie,

Christie ရေးတဲ့ အခြားလျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ် ၁၀၀ နီးပါးနဲ့အတူ ရပ်တည်နေတယ်။

each one a cleverly constructed puzzle box

တစ်ပုဒ်စီမှာ သဲလွန်စတွေ၊ လမ်းကြောင်းမှားတွေ၊ အလွမ်းအသောတွေရဲ့

of clues, misdirection, and human drama.

ပါးနပ်စွာ တည်ဆောက်ထားတဲ့ ပဟေဠိ ဆန်တဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်တွေ ပါဝင်တယ်။

So let's investigate how she crafted these perfect crimes.

ဒီတော့ ဒီပြီးပြည့်စုံတဲ့ မှုခင်းတွေကို သူ ဘယ်လိုဖန်တီးလဲဆိုတာကို လေ့လာရအောင်။

Christie designed her stories in many ways,

Christie က ဇာတ်လမ်းတွေကို နည်းများစွာနဲ့ ပုံဖော်ပေမဲ့

but one of the most important decisions was the setting.

အရေးကြီးဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက် တစ်ခုက ဇာတ်ကွက်ပါ။

From a remote island to a snow-stalled train car,

ဝေးလံခေါင်သီတဲ့ ကျွန်းကနေ နှင်းပိတ်နေတဲ့ ရထားတွဲအထိ

she favored locations isolated from society.

လူ့အဖွဲ့အစည်းနဲ့ သီးခြားဖြစ်နေတဲ့ နေရာတွေကို သူ နှစ်သက်တယ်။

By restricting the scope of her stories,

ဇာတ်လမ်းတွေရဲ့နယ်ပယ်ကို ကန့်သတ်ရင်း Christie ဟာ

Christie limited possible suspects and built tension

ဖြစ်နိုင်ခြေသံသယရှိသူတွေကို ကန့်သတ်ကာ ရှိရင်းစွဲဖြစ်နေဖို့ ဇာတ်ကောင်တွေကို

by forcing characters to stay put—

တွန်းအားပေးရင်း အားပြိုင်မှု တည်ဆောက်တယ်။

even with a killer among them.

သူတို့ကြားက လူသတ်သမားနဲ့တောင်ပါ။

Sometimes she further heightened the drama

တစ်ခါတစ်ရံ သူဟာ ဘယ်သူကို ယုံရမှန်း မသိတဲ့

by making the characters strangers,

သူစိမ်းတွေဖြစ်အောင် ဇာတ်ကောင်တွေကို

unsure who they can trust.

ဖန်တီးရင်း ဇာတ်ရှိန်ကို မြှင့်တယ်။

But while her settings are eerie and extraordinary,

ဒါပေမဲ့ သူဇာတ်ကွက်တွေက ကြောက်စရာ၊ ထူးထူးခြားခြားပေမဲ့

her characters are just the opposite.

သူ့ဇာတ်ကောင်တွေကတော့ ဆန့်ကျင်ဘက်ပါ။

One of the biggest criticisms of Christie’s novels

Christie ဝတ္ထုတွေရဲ့ အကြီးဆုံး ဝေဖန်ချက်တွေထဲက တစ်ခုက

is that they’re full of two-dimensional people.

နှစ်ဘက်မြင်သမားတွေနဲ့ ပြည့်နေတာပါ။

But Christie avoided complex characters for a reason.

ဒါပေမဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ဇာတ်ကောင်တွေကို အကြောင်းပြချက်တစ်ခုနဲ့ ရှောင်တယ်။

By reducing people to a handful of simple traits,

ရိုးရှင်းတဲ့ စရိုက် အနည်းငယ်အဖြစ် လူတွေကို လျှော့ချရင်း

she provided readers with predictable suspects.

သူက စာဖတ်သူတွေ ကြိုတင်မှန်းဆနိုင်တဲ့ သံသယရှိသူတွေကို ပေးတယ်။

Well, usually predictable.

အများအားဖြင့် ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်တယ်။

Christie also used the audience's expectations against them.

Christie ဟာ သူတို့အပေါ် ဆန့်ကျင်တဲ့ ပရိသတ် မျှော်လင့်ချက်တွေကိုလည်း သုံးတယ်။

However, this typecasting sometimes relied on

ဒါပေမဲ့ ဒီပုံစံက တစ်ခါတစ်ရံ ခေတ်ပြိုင်စာဖတ်သူတွေ

what contemporary readers know to be harmful stereotypes.

သိထားတဲ့ အန္တရာယ်ရှိတဲ့ သမားရိုးကျပုံစံတွေအပေါ် မူတည်တယ်။

She frequently caricatured particular occupations and ethnic groups

ထူးခြားတဲ့ အလုပ်အကိုင်တွေနဲ့ လူမျိုးစုတွေကို ရယ်စရာအဖြစ် မကြာခဏ

for comic effect,

ရုပ်ပြောင်လုပ်ကာ

reinforcing the prejudices of her time.

သူ့ခေတ်ရဲ့ မလိုမုန်းထားမှုတွေကို အားဖြည့်ပေးတယ်။

This is certainly not an element of Christie’s work worth emulating,

ဒါက အတုယူထိုက်တဲ့ Christie ရဲ့ အရိပ်အယောင်တစ်ခုမဟုတ်တာ သေချာတယ်။

and fortunately, many modern mystery writers

ကံကောင်းစွာပဲ ခေတ်သစ် လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ် စာရေးဆရာများစွာက

have found less problematic ways to use this technique.

ဒီနည်းကို သုံးဖို့ ပြဿနာနည်းတဲ့ နည်းလမ်းတွေကို တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

Even when she got it wrong,

သူမှားသွားတာတောင် Christie ဟာ

Christie worked to make her characters feel authentic.

သူ့ဇာတ်ကောင်တွေကို အစစ်အမှန်လို့ ခံစားမိအောင်လုပ်ခဲ့တယ်။

She closely observed the people around her,

သူဟာ သူ့ပတ်ဝန်းကျင်က လူတွေကို အနီးကပ် လေ့လာပြီး

and constantly scribbled down details from overheard conversations.

ကြားခဲ့တဲ့ စကားဝိုင်းတွေကနေ အသေးစိတ်တွေကို အဆက်မပြတ် ရေးခြစ်ခဲ့တယ်။

She would then rearrange these details to piece her mysteries together,

ဒီနောက် သူဟာ လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်မှုတွေကို ပေါင်းစပ်ဖို့ အသေးစိတ်တွေကို ပြန်စီပြီး

often switching who the murderer was as she worked.

ရေးနေစဥ်မှာ လူသတ်သမားက ဘယ်သူဆိုတာကို ပြောင်းလေ့ရှိတယ်။

This approach kept information murky and disoriented even the sharpest readers.

ဒီနည်းက အချက်အလက်ကို မှေးမှိန်စေပြီး အထက် မြက်ဆုံးစာဖတ်သူတွေကိုတောင် စိတ်ရှုပ်စေတယ်။

However, there’s an important balance to strike

ဒါပေမဲ့ ပါးနပ်တာနဲ့ စိတ်ရှုပ်တာ ကြားမှာ ဟန်ချက်ညီဖို့

between being clever and being confusing.

အရေးကြီးတဲ့ ဟန်ချက်တစ်ခုရှိတယ်။

Nobody wants to read a predictable mystery,

ကြိုသိတဲ့လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်ကို မဖတ်ချင်ကြပေမဲ့

but if things get too convoluted you can lose your reader altogether.

ကြောင်းအရာတွေ ရှုပ်ထွေးလွန်းရင် စာဖတ်သူကို လုံးဝ ဆုံးရှုံးနိုင်တယ်။

Christie handled this in part by keeping her language simple and accessible.

Christieက ဘာသာစကားကို အလွယ် နားလည်ဖို့ ထိန်းကာ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ကိုင်တွယ်ခဲ့တယ်။

She used short sentences and clear, snappy dialogue

သူက စာဖတ်သူတွေ အချက်အလက် နောက်လိုက်ရာမှာကူညီဖို့ ဝါကျတိုတွေနဲ့

to help readers follow information.

ရှင်းလင်းသွက်လက်တဲ့ စကားပြောတွေကို သုံးတယ်။

This kind of clarity is essential,

အကောင်းဆုံး လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်တွေဟာ

because the best mysteries string their audience along

ပရိသတ်ကို ဂရုတစိုက် ချပေးထားတဲ့ သဲလွန်စတွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ထားတော့

with a carefully laid trail of clues.

ဒီရှင်းလင်းမှုမျိုးက မရှိမဖြစ်ပါ။

With Christie, a good clue is one the reader will remember,

Christie နဲ့ဆို စာဖတ်သူဟာ သဲလွန်စကောင်းတစ်ခုကို မှတ်မိပေမဲ့

but usually, fail to completely understand.

အများအားဖြင့် လုံးဝ နားမလည်ကြပါဘူး။

For example, when a character cries that “Everything tastes foul today,”

ဥပမာ ဇာတ်ကောင်တစ်ကောင်က “ဒီနေ့ အားလုံး အရသာ ဆိုးလိုက်တာ လို့ အော်လိုက်တဲ့အခါ

just minutes before he dies,

သူမသေခင် မိနစ်ပိုင်းအလိုမှာ စာဖတ်သူတွေက

the reader races to determine who poisoned his beverage.

သူ့အဖျော်ယမကာကို ဘယ်သူ အဆိပ်ခပ်တယ် ဆိုတာကို အပြေးအလွှား ဆုံးဖြတ်ကြတယ်။

But they’re likely failing to truly consider this clue.

ဒါပေမဲ့ သူတို့ဟာ ဒီသဲလွန်စကို တကယ် ထည့်စဉ်းစားဖို့ ပျက်ကွက်လောက်တယ်။

If everything tasted foul that day,

ဒီနေ့ အားလုံးအရသာ ဆိုးနေရင်

then he’d been poisoned long before that drink.

ဒီအရက်မသောက်မီ အချိန်အတော်ကြာ ကတည်းက အဆိပ်မိခဲ့တာပါ။

Christie also used clues to intentionally mislead her audience.

Christie က ပရိသတ်ကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လှည့်ဖြားဖို့ သဲလွန်စတွေကို သုံးတယ်။

For example, readers might recognize a clue associated with one suspect,

ဥပမာ စာဖတ်သူတွေက သံသယရှိသူတစ်ဦးနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ သဲလွန်စတစ်ခု မှတ်မိလောက်တယ်၊

only to learn that it was being used to frame them.

သူတို့ကို ဘောင်ခတ်ဖို့ ဒါကိုသုံးထားတာကို သိဖို့ပါပဲ။

Other times, she built misdirection directly into the story’s structure—

အခြားအချိန်တွေမှာ ဇာတ်လမ်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာ တိုက်ရိုက် လမ်းလွဲအောင် သူ ဖန်တီးတယ်။

like when a narrator reporting the murder is revealed to be the killer.

ဥပမာလူသတ်မှုကို အစီရင်ခံတဲ့ ဇာတ်ကြောင်း ပြောသူက လူသတ်သမားကို ဖော်ပြတဲ့အခါပါ။

Outside crime and clues,

မှုခင်းနဲ့ သဲလွန်စတွေအပြင်

there’s one more ingredient in Christie’s formula:

Christie ရဲ့ ဖော်မြူလာမှာ နောက်ထပ်ပါဝင်တဲ့ အရာတစ်ခုရှိတယ်၊

the detective.

စုံထောက်ပါ။

Christie created many sleuths,

စုံထောက်များစွာကို ဖန်တီးခဲ့ပေမဲ့

but her most enduring are Hercule Poirot and Miss Jane Marple.

Christie ရဲ့ အဓွန့်ရှည်ဆုံးက Hercule Poirot နဲ့ Miss Jane Marple ပါ။

Neither this petit Belgian refugee nor this elderly amateur detective

ဒီဘယ်လ်ဂျီယံဒုက္ခသည်လေးနဲ့ ဒီလူအို အပျော်တမ်း စုံထောက်က

are traditional heroes.

အစဥ်အလာ ဇာတ်လိုက်တွေမဟုတ်ဘူး။

But their outsider status is exactly what helps them slip past security

ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ အပြင်လူ အခြေအနေက သူတို့ကို လုံခြုံရေးကို ကျော်ဖြတ်ပြီး

and make suspects let their guard down.

သံသယရှိသူတွေကို သတိမထားမိအောင် ကူညီပေးတယ်။

As you might have guessed, Agatha won her sister’s bet.

သင် မှန်ထားးလောက်တဲ့အတိုင်း Agatha က သူ့အစ်မလောင်းကြေးကို အနိုင်ရတယ်။

Her eccentric detectives, clever clues, and simplified suspects

ထူးဆန်းတဲ့စုံထောက်တွေ၊ပါးနပ်တဲ့သဲလွန်စတွေ၊ ရိုးရှင်းအောင်လုပ်ထားတဲ့ သံသယရှိသူတွေက

form a blueprint that has stumped countless readers.

မရေနိုင်တဲ့ စာဖတ်သူတွေကို အကြံအိုက် စေတဲ့ အသေးစိတ်ပုံစံကို ဖန်တီးတယ်။

And now that you've uncovered her strategies,

အခု သူ့ဗျူဟာတွေကို သင် ဖော်ထုတ်လိုက်ပြီဆိုပေမဲ့

the only mystery left is what stories you can tell with these secrets.

ကျန်နေတဲ့ တစ်ခုတည်းသော ပဟေဠိက ဒီလျှို့ဝှက် ချက်တွေနဲ့ သင်ပြောပြနိုင်တဲ့ဇာတ်လမ်းတွေပါ။