The secret formula to Agatha Christie's murder mysteries - Jamie Bernthal

642,092 views

2022-08-18 ・ TED-Ed


New videos

The secret formula to Agatha Christie's murder mysteries - Jamie Bernthal

642,092 views ・ 2022-08-18

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Marta Czerska Korekta: Ola Królikowska
00:06
Agatha Christie is the best-selling novelist of all time.
0
6794
4213
Agatha Christie jest najchętniej czytaną powieściopisarką wszech czasów.
00:11
But in 1916, she wasn’t even the most promising writer in her family.
1
11007
5172
Ale w 1916 roku nie była nawet najbardziej obiecującą pisarką we własnej rodzinie.
00:16
Her older sister Madge had already written several short stories,
2
16304
3754
Jej starsza siostra Madge już wcześniej stworzyła kilka opowiadań.
00:20
while Agatha hadn’t published any.
3
20058
2168
Wtedy Agatha nie napisała jeszcze żadnych.
00:22
So when Agatha shared her desire to write a mystery novel,
4
22602
3545
Gdy Agatha wyraziła chęć napisania powieści kryminalnej,
00:26
Madge scoffed.
5
26147
1460
Madge ją wyśmiała.
00:27
She bet that Agatha wouldn’t be able to create a compelling mystery—
6
27940
3963
Była pewna, że Agatha nie potrafiłaby stworzyć interesującej zagadki,
00:31
and certainly not something she couldn't solve.
7
31903
2669
a tym bardziej nie takiej, której nie mogłaby rozwiązać.
00:34
Today, the novel that came of that bet
8
34947
2336
Dziś powieść będąca wynikiem tego zakładu
00:37
stands alongside almost 100 other mysteries written by Christie,
9
37283
4588
jest jedną z niemal stu zagadek napisanych przez Christie.
00:41
each one a cleverly constructed puzzle box
10
41954
3003
Każda to sprytnie zbudowana łamigłówka,
00:44
of clues, misdirection, and human drama.
11
44957
3379
pełna tropów, zwodzenia i ludzkiego dramatu.
00:48
So let's investigate how she crafted these perfect crimes.
12
48544
3837
Oto jak Christie tworzyła te idealne zbrodnie.
00:52
Christie designed her stories in many ways,
13
52590
2669
Christie budowała historie na wiele sposobów,
00:55
but one of the most important decisions was the setting.
14
55259
3254
ale jedną z najważniejszych kwestii było miejsce akcji.
00:58
From a remote island to a snow-stalled train car,
15
58805
3253
Od odległej wyspy aż po zaśnieżony wagon.
01:02
she favored locations isolated from society.
16
62058
3295
Lubiła wybierać miejsca z dala od ludzi.
01:05
By restricting the scope of her stories,
17
65686
2378
Żeby ograniczyć zakres historii,
01:08
Christie limited possible suspects and built tension
18
68064
3503
ograniczała liczbę potencjalnych świadków i budowała napięcie,
01:11
by forcing characters to stay put—
19
71567
2503
zmuszając swoich bohaterów do pozostawania w miejscu,
01:14
even with a killer among them.
20
74070
2294
nawet gdy zabójca był wśród nich.
01:16
Sometimes she further heightened the drama
21
76739
2669
Czasem potęgowała dramatyzm,
01:19
by making the characters strangers,
22
79408
2086
tworząc postacie jako nieznajomych
01:21
unsure who they can trust.
23
81494
2210
niepewnych, komu mogą ufać.
01:24
But while her settings are eerie and extraordinary,
24
84330
3212
Ale choć tworzone przez nią miejsca akcji są upiorne i zadziwiające,
01:27
her characters are just the opposite.
25
87542
2335
bohaterowie są ich przeciwieństwem.
01:30
One of the biggest criticisms of Christie’s novels
26
90294
2586
Największa krytyka powieści
01:32
is that they’re full of two-dimensional people.
27
92880
2670
dotyczy jednak płytkości bohaterów.
01:35
But Christie avoided complex characters for a reason.
28
95758
3128
Christie z pewnego powodu unikała tworzenia złożonych postaci.
01:38
By reducing people to a handful of simple traits,
29
98886
3295
Tworząc bohaterów mających niewiele cech charakteru,
01:42
she provided readers with predictable suspects.
30
102181
3253
dawała czytelnikom przewidywalnych podejrzanych.
01:45
Well, usually predictable.
31
105434
2002
Zazwyczaj przewidywalnych.
01:48
Christie also used the audience's expectations against them.
32
108187
4254
Christie wykorzystywała przypuszczenia czytelników przeciwko nim samym.
01:52
However, this typecasting sometimes relied on
33
112567
3169
Jednak takie szufladkowanie czasem opierało się na tym,
01:55
what contemporary readers know to be harmful stereotypes.
34
115736
3838
co współcześci czytelnicy znają jako krzywdzące stereotypy.
01:59
She frequently caricatured particular occupations and ethnic groups
35
119782
4088
Nierzadko dla uzyskania komicznego efektu tworzyła karykatury
pewnych zawodów i grup etnicznych,
02:03
for comic effect,
36
123870
1334
02:05
reinforcing the prejudices of her time.
37
125329
2545
umacniając uprzedzenia panujące w jej czasach.
02:07
This is certainly not an element of Christie’s work worth emulating,
38
127874
3586
Z pewnością nie jest to coś wartego naśladowania
02:11
and fortunately, many modern mystery writers
39
131460
2670
i całe szczęście wielu współczesnych powieściopisarzy
02:14
have found less problematic ways to use this technique.
40
134130
3211
znalazło mniej problematyczne sposoby na użycie tej techniki.
02:17
Even when she got it wrong,
41
137842
1418
Mimo to
02:19
Christie worked to make her characters feel authentic.
42
139260
3128
Christie sprawiła, że jej postacie są autentyczne.
02:22
She closely observed the people around her,
43
142597
2502
Uważnie obserwowała ludzi wokół
02:25
and constantly scribbled down details from overheard conversations.
44
145099
4671
i stale notowała szczegóły zasłyszanych rozmów.
02:30
She would then rearrange these details to piece her mysteries together,
45
150104
4296
Następnie tak przestawiała te szczegóły, żeby w całości tworzyły tajemnicę,
02:34
often switching who the murderer was as she worked.
46
154400
3420
a podczas pisania często zmieniała, kto był mordercą.
02:37
This approach kept information murky and disoriented even the sharpest readers.
47
157987
5214
Takie podejście ukazywało informacje w mrocznym świetle
i dezorientowało nawet najbystrzejszych czytelników.
02:43
However, there’s an important balance to strike
48
163492
2586
Ważne jest jednak znalezienie złotego środka
02:46
between being clever and being confusing.
49
166078
2711
między byciem pomysłowym a mylącym.
02:48
Nobody wants to read a predictable mystery,
50
168789
2336
Nikt nie chce czytać przewidywalnych zagadek,
02:51
but if things get too convoluted you can lose your reader altogether.
51
171125
3921
ale jeśli historia staje się zbyt zawiła, można całkiem stracić czytelnika.
02:55
Christie handled this in part by keeping her language simple and accessible.
52
175504
5089
Christie częściowo sobie z tym poradziła, zachowując prosty i przystępny język.
03:01
She used short sentences and clear, snappy dialogue
53
181719
3378
Używała prostych zdań oraz jasnych i chwytliwych dialogów,
03:05
to help readers follow information.
54
185097
2169
żeby pomóc czytelnikom śledzić rozwój akcji.
03:07
This kind of clarity is essential,
55
187558
1877
Klarowność jest konieczna,
03:09
because the best mysteries string their audience along
56
189435
2961
bo najlepsze tajemnice wodzą czytelników za nos
03:12
with a carefully laid trail of clues.
57
192396
2503
przy pomocy ostrożnie ułożonego szlaku wskazówek.
03:15
With Christie, a good clue is one the reader will remember,
58
195233
3503
W twórczości Christie dobra wskazówka to taka, którą czytelnik zapamięta,
03:18
but usually, fail to completely understand.
59
198736
3212
ale zazwyczaj jej nie zrozumie.
03:22
For example, when a character cries that “Everything tastes foul today,”
60
202698
4338
Dla przykładu: kiedy bohater krótko przed śmiercią
03:27
just minutes before he dies,
61
207036
2085
krzyczy “Dziś wszystko smakuje ohydnie”,
03:29
the reader races to determine who poisoned his beverage.
62
209121
3587
czytelnik próbuje ustalić, kto otruł jego napój.
03:32
But they’re likely failing to truly consider this clue.
63
212833
3379
Ale prawdopodobnie nie dostrzeże innej wskazówki.
03:37
If everything tasted foul that day,
64
217004
2544
Jeśli wszystko tego dnia smakowało ohydnie,
03:39
then he’d been poisoned long before that drink.
65
219548
3546
to znaczy, że bohater został otruty dużo wcześniej.
03:43
Christie also used clues to intentionally mislead her audience.
66
223928
4171
Christie używała tych wskazówek, żeby celowo zmylić czytelników.
03:48
For example, readers might recognize a clue associated with one suspect,
67
228266
4921
Na przykład czytelnicy mogą dostrzec wskazówkę dotyczącą jednego z podejrzanych
03:53
only to learn that it was being used to frame them.
68
233187
3003
tylko po to, żeby dowiedzieć się, że zostali wrobieni.
03:56
Other times, she built misdirection directly into the story’s structure—
69
236774
4713
Innym razem Christie wbudowała zmyłkę w strukturę pisanej historii,
04:01
like when a narrator reporting the murder is revealed to be the killer.
70
241487
4087
tak jak wtedy, gdy narrator opisujący morderstwo okazuje się zabójcą.
04:06
Outside crime and clues,
71
246242
1835
Poza przestępstwami i wskazówkami
04:08
there’s one more ingredient in Christie’s formula:
72
248077
3170
Christie ma jeszcze jeden składnik przepisu na kryminał.
04:11
the detective.
73
251247
1418
Detektyw.
04:12
Christie created many sleuths,
74
252665
2002
Stworzyła ich wielu,
04:14
but her most enduring are Hercule Poirot and Miss Jane Marple.
75
254667
4296
ale najlepiej pamiętanymi są Hercule Poirot i panna Jane Marple.
04:19
Neither this petit Belgian refugee nor this elderly amateur detective
76
259171
4380
Ani niewielki belgijski uchodźca, ani starsza pani detektyw-amator
04:23
are traditional heroes.
77
263551
1668
nie są tradycyjnymi bohaterami.
04:25
But their outsider status is exactly what helps them slip past security
78
265219
4797
To właśnie status osoby z zewnątrz pozwala im ominąć ograniczenia
04:30
and make suspects let their guard down.
79
270016
2210
i uśpić czujność podejrzanych.
04:32
As you might have guessed, Agatha won her sister’s bet.
80
272685
3295
Jak pewnie zgadliście, Agatha wygrała zakład z siostrą.
04:36
Her eccentric detectives, clever clues, and simplified suspects
81
276105
4087
Jej ekscentryczni detektywi, pomysłowe wskazówki i prości podejrzani
04:40
form a blueprint that has stumped countless readers.
82
280192
3254
tworzą plan, który wprawia w zakłopotanie niezliczoną liczbę osób.
04:43
And now that you've uncovered her strategies,
83
283696
2294
Teraz, gdy już odkryliście te strategie,
04:45
the only mystery left is what stories you can tell with these secrets.
84
285990
4338
tajemnicą pozostają historie, jakie można opowiedzieć, znając te sekrety.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7