The habits of happiness | Matthieu Ricard

Matthieu Ricard bàn về các thói quen đem lại hạnh phúc

Translator: Tung Do Hoang Reviewer: Dang Trang Nguyen

So, I guess it is a result of globalization

Tôi đoán là nhờ kết quả của toàn cầu hóa mà bạn có thể tìm thấy

that you can find Coca-Cola tins on top of Everest

các lon Coca-Cola trên đỉnh Everest và nhà sư Phật giáo tại Monterey.

and a Buddhist monk in Monterey.

(Laughter)

(Cười)

And so I just came, two days ago, from the Himalayas

Và vì vậy tôi chỉ đến đây hai ngày trước, từ Himalayas theo lời mời của các bạn.

to your kind invitation.

So I would like to invite you, also, for a while, to the Himalayas themselves.

Vì vậy, tôi cũng muốn mời các bạn, chỉ một lúc thôi, đến Himalayas.

And to show the place where meditators, like me,

Và để xem nơi mà một thiền giả, như tôi,

who began with being a molecular biologist in Pasteur Institute,

người đã bắt đầu sự nghiệp là một nhà sinh học phân tử tại Viện Pasteur,

and found their way to the mountains.

và đã tìm thấy con đường của mình ở vùng núi tuyết.

So these are a few images I was lucky to take and be there.

Đây là một vài hình ảnh mà tôi đã may mắn có mặt ở đó và chụp được.

There's Mount Kailash in Eastern Tibet -- wonderful setting.

Đây là núi Ngân Sơn (Kailash) ở miền Đông Tây Tạng - một cảnh tượng thật tuyệt vời.

This is from Marlboro country.

Đây là từ đất nước Marlboro.

(Laughter)

(Cười)

This is a turquoise lake.

Đây là hồ Ngọc Lam.

A meditator.

Một thiền giả.

This is the hottest day of the year somewhere in Eastern Tibet, on August 1.

Đây là ngày nóng nhất trong năm ở đâu đó tại miền Đông Tây Tạng vào ngày mồng một tháng 8.

And the night before, we camped, and my Tibetan friends said,

Và đêm trước đó, chúng tôi cắm trại, và các bạn người Tây Tạng của tôi nói rằng,

"We are going to sleep outside."

"Chúng ta sẽ ngủ ở ngoài trời." Và tôi nói, "Tại sao lại thế? Chúng ta có đủ chỗ ở trong lều mà."

And I said, "Why? We have enough space in the tent."

Họ nói, "Đúng, nhưng bây giờ đang là mùa hè."

They said, "Yes, but it's summertime."

(Laughter)

(Cười)

So now, we are going to speak of happiness.

Vâng, còn bây giờ, chúng ta sẽ nói về hạnh phúc.

As a Frenchman, I must say

Vì là một người Pháp, tôi phải nói rằng có rất nhiều trí thức Pháp

that there are a lot of French intellectuals

nghĩ rằng hạnh phúc chẳng có gì thú vị cả.

that think happiness is not at all interesting.

(Laughter)

(Cười)

I just wrote an essay on happiness, and there was a controversy.

Khi tôi viết một tiểu luận về hạnh phúc, và đã có một cuộc tranh cãi nổ ra.

And someone wrote an article saying,

Và ai đó đã viết trong một bài báo nói rằng, đừng có lợi dụng chúng tôi bằng công trình nghiên cứu dơ bẩn về hạnh phúc.

"Don't impose on us the dirty work of happiness."

(Cười)

(Laughter)

"We don't care about being happy. We need to live with passion.

"Chúng tôi không quan tâm đến hạnh phúc Chúng tôi cần sống với niềm đam mê.

We like the ups and downs of life.

Chúng tôi thích những thăng trầm của cuộc đời.

We like our suffering because it's so good when it ceases for a while."

Chúng tôi thích những nỗi đau khổ của mình bởi vì thật tuyệt vời khi nó ngừng lại một lúc."

(Laughter)

(Cười)

This is what I see from the balcony of my hermitage in the Himalayas.

Đây là những gì tôi nhìn thấy từ ban công tại nơi ẩn tu của mình ở dãy Hymalayas.

It's about two meters by three, and you are all welcome any time.

Bạn chỉ cách nơi này khoảng hai ba mét, và tất cả các bạn luôn được chào đón vào bất cứ lúc nào.

(Laughter)

(Cười)

Now, let's come to happiness or well-being.

Bây giờ, hãy đến với chủ đề hạnh phúc hay niềm vui sống.

And first of all, you know, despite what the French intellectuals say,

Và trước hết, bạn biết đấy, cho dù những gì các nhà trí thức Pháp nói,

it seems that no one wakes up in the morning thinking,

có vẻ như là không có ai thức dậy vào buổi sáng suy nghĩ,

"May I suffer the whole day?"

"Liệu tôi có thể khó chịu cả ngày sao?"

(Laughter)

(Cười)

Which means that somehow, consciously or not,

Có nghĩa là dù gì đi nữa - dù ý thức hay không,

directly or indirectly, in the short or the long term,

trực tiếp hay gián tiếp, trong ngắn hạn hay dài hạn,

whatever we do, whatever we hope, whatever we dream --

bất cứ điều gì chúng ta làm, bất cứ điều gì chúng ta hy vọng, bất cứ điều gì chúng ta ước mơ -

dù gì đi nữa, cũng đều liên quan đến một ước muốn sâu sắc, có được hạnh phúc hay niềm vui sống.

somehow, is related to a deep, profound desire for well-being or happiness.

As Pascal said, even the one who hangs himself,

Như Pascal đã nói, thậm chí là một người treo cổ tự vẫn,

somehow, is looking for cessation of suffering.

dù gì đi nữa, cũng đang tìm cách chấm dứt đau khổ -- anh ta không tìm ra cách nào khác.

He finds no other way.

But then, if you look in the literature, East and West,

Nhưng sau đó, nếu bạn nhìn vào nền văn học Đông Tây,

you can find incredible diversity of definition of happiness.

bạn có thể tìm thấy sự đa dạng đến khó tin trong định nghĩa về hạnh phúc.

Some people say, I only believed in remembering the past,

Một số người nói, tôi chỉ tin vào những gì mình nhớ trong quá khứ,

imagining the future, never the present.

tưởng tượng ra trong tương lai, không bao giờ là hiện tại.

Some people say happiness is right now;

Một số người nói rằng hạnh phúc là ngay bây giờ;

it's the quality of the freshness of the present moment.

đó là phẩm chất tươi mới của thời điểm hiện tại.

And that led Henri Bergson, the French philosopher, to say,

Và điều đó đã dẫn ta đến với Henri Bergson, triết gia Pháp, người đã nói,

"All the great thinkers of humanity have left happiness in the vague

"Tất cả những nhà tư tưởng lớn của nhân loại đã bỏ lại khái niệm hạnh phúc trong mơ hồ

so that each of them could define their own terms."

để họ có thể định nghĩa - mỗi người bọn họ có thể định nghĩa theo cách của riêng mình."

Well, that would be fine if it was just a secondary preoccupation in life.

Vâng, điều đó sẽ tốt nếu hạnh phúc chỉ là mối bận tâm thứ hai trong cuộc sống.

But now, if it is something that is going to determine

Nhưng bây giờ, nếu hạnh phúc là một cái gì đó sẽ xác định

the quality of every instant of our life,

chất lượng của mỗi phút giây trong cuộc đời chúng ta,

then we better know what it is, have some clearer idea.

thì tốt hơn chúng ta nên biết nó là gì, chúng ta nên có một số ý tưởng rõ ràng hơn.

And probably, the fact that we don't know that is why, so often,

Và có lẽ, thực tế là chúng ta không biết lý do tại sao, rất thường xuyên,

although we seek happiness, it seems we turn our back to it.

mặc dù chúng ta tìm kiếm hạnh phúc, có vẻ như chúng ta luôn quay lưng lại với nó.

Although we want to avoid suffering,

Mặc dù chúng ta muốn tránh đau khổ, có vẻ như chúng ta đang chạy đến với nó.

it seems we are running somewhat towards it.

And that can also come from some kind of confusions.

Và điều đó cũng có thể đến từ một số nhầm lẫn.

One of the most common ones is happiness and pleasure.

Một trong những nhầm lẫn phổ biến nhất là người ta thường đồng hoá niềm vui với hạnh phúc.

But if you look at the characteristics of those two,

Tuy nhiên, nếu bạn nhìn vào các đặc tính của cả hai điều này,

pleasure is contingent upon time, upon its object,

bạn sẽ thấy niềm vui thì phụ thuộc vào thời gian, vào đối tượng của nó, vào nơi chốn.

upon the place.

It is something that -- changes of nature.

Nó là cái gì đó có bản chất thay đổi.

Beautiful chocolate cake: first serving is delicious,

Chiếc bánh sô-cô-la đẹp đẽ: thưởng thức chiếc đầu tiên rất ngon miệng,

second one not so much, then we feel disgust.

nhưng đến chiếc thứ hai thì đã không còn ngon lắm, sau đó chúng ta cảm thấy phát sợ.

(Laughter)

(Cười)

That's the nature of things.

Đó là bản chất của cuộc sống: chúng ta cảm thấy mệt mỏi.

We get tired.

I used to be a fan of Bach.

Tôi từng là một người hâm mộ nhạc của Bach. Tôi đã từng chơi nó trên guitar, bạn biết đấy.

I used to play it on the guitar, you know.

I can hear it two, three, five times.

Tôi có thể nghe nó hai, ba hay năm lần.

If I had to hear it 24 hours, non-stop, it might be very tiring.

Nhưng nếu tôi phải nghe nó 24 giờ, không ngừng nghỉ, thì sẽ rất mệt mỏi.

If you are feeling very cold, you come near a fire, it's so wonderful.

Nếu bạn đang cảm thấy rất lạnh, bạn đến gần đống lửa, sẽ rất tuyệt vời.

After some moments, you just go a little back,

Sau đó một lúc, thì bạn phải lùi lại một chút, vì nó bắt đầu cháy lan ra.

and then it starts burning.

It sort of uses itself as you experience it.

Nó thiêu cháy bạn khi bạn trải nghiệm nó.

And also, again, it can -- also, it's something that you --

Và lại nữa, nó có thể - là một cái gì đó mà bạn -

it is not something that is radiating outside.

nó không phải là cái gì đó đang lan toả ra bên ngoài.

Like, you can feel intense pleasure

Giống như, bạn có thể cảm thấy niềm vui mãnh liệt

and some others around you can be suffering a lot.

và một số người khác xung quanh bạn thì lại có thể đang rất đau khổ.

Now, what, then, will be happiness?

Vậy thì bây giờ, hạnh phúc là gì nhỉ?

And happiness, of course, is such a vague word, so let's say well-being.

Và "hạnh phúc", tất nhiên, là một từ mơ hồ, vì vậy chúng ta hãy nói "niềm vui sống."

And so, I think the best definition, according to the Buddhist view,

Và như vậy, tôi nghĩ rằng định nghĩa tốt nhất, theo quan điểm của Phật giáo,

is that well-being is not just a mere pleasurable sensation.

là niềm vui sống không phải chỉ là một cảm giác vui thú đơn thuần.

It is a deep sense of serenity and fulfillment.

Hạnh phúc là một ý thức sâu sắc về sự thanh thản và mãn nguyện,

một trạng thái thực sự tỏa khắp và làm nền tảng cho tất cả các trạng thái cảm xúc khác

A state that actually pervades

and underlies all emotional states,

and all the joys and sorrows that can come one's way.

và tất cả những nỗi vui buồn có thể đến với cuộc đời của một con người.

For you, that might be surprising.

Đối với bạn, điều đó có thể thật đáng ngạc nhiên.

Can we have this kind of well-being while being sad?

Liệu chúng ta có thể có được loại hạnh phúc này trong khi đang buồn đau không? Theo một cách nào đó, tại sao lại không nhỉ?

In a way, why not?

Because we are speaking of a different level.

Bởi vì chúng ta đang nói về một đẳng cấp khác.

Look at the waves coming near the shore.

Nhìn vào những con sóng đang xô vào bờ.

When you are at the bottom of the wave, you hit the bottom.

Khi bạn đang ở dưới đáy của sóng, bạn chạm đáy biển.

You hit the solid rock.

Bạn đâm vào khối đá.

When you are surfing on the top, you are all elated.

Khi bạn đang lướt trên đầu ngọn sóng, tất cả các bạn đều phấn chấn.

So you go from elation to depression -- there's no depth.

Vì vậy, bạn đi từ hứng khởi đến phiền muộn, không có chiều sâu.

Now, if you look at the high sea,

Bây giờ, nếu bạn nhìn vào biển sâu, hẳn là nó rất đẹp, đại dương yên bình như mặt gương.

there might be beautiful, calm ocean, like a mirror.

There might be storms,

Có thể có bão tố, nhưng chiều sâu của đại dương vẫn còn đó, nó không hề thay đổi.

but the depth of the ocean is still there, unchanged.

So now, how is that?

Vì thì hạnh phúc là thế nào vậy?

It can only be a state of being, not just a fleeting emotion, sensation.

Nó chỉ có thể là một trạng thái sống, không phải chỉ là một cảm giác, cảm xúc thoáng qua.

Even joy -- that can be the spring of happiness.

Ngay cả niềm vui cũng có thể là mùa xuân của hạnh phúc.

But there's also wicked joy, you can rejoice in someone's suffering.

Nhưng có những niềm vui cũng xấu xa, bạn có thể vui mừng trước đau khổ của ai đó.

So how do we proceed in our quest for happiness?

Vậy làm thế nào để chúng ta bước vào hành trình truy tìm hạnh phúc? Thường thì chúng ta nhìn ra bên ngoài.

Very often, we look outside.

We think that if we could gather this and that, all the conditions,

Chúng ta nghĩ rằng nếu chúng ta có thể tích luỹ được thứ này thứ nọ, tất cả các điều kiện,

something that we say, "Everything to be happy --

kiểu như chúng ta nói, "[Khi có] tất cả mọi thứ [tôi sẽ] hạnh phúc --

to have everything to be happy."

có được tất cả mọi thứ thì [tôi sẽ] hạnh phúc."

That very sentence already reveals the doom, destruction of happiness.

Đó chính là câu nói đã tuyên án tử hình Hạnh Phúc.

To have everything.

Có tất cả mọi thứ. Nhưng nếu chúng ta bỏ lỡ một cái gì đó, thì nó sẽ sụp đổ.

If we miss something, it collapses.

And also, when things go wrong, we try to fix the outside so much,

Và cũng có thể, khi có chuyện đó xảy ra, chúng ta sẽ cố gắng thay đổ bên ngoài nhiều hơn,

but our control of the outer world is limited,

nhưng sự kiểm soát của chúng ta với thế giới bên ngoài thì rất hữu hạn, mang tính tạm thời, và thường là, viển vông.

temporary, and often, illusory.

So now, look at inner conditions.

Vậy nên bây giờ, bạn hãy nhìn vào những điều kiện bên trong. Chẳng phải chúng mạnh mẽ hơn sao?

Aren't they stronger?

Isn't it the mind that translates

Chẳng phải là tâm thức đã phiên dịch điều kiện bên ngoài thành hạnh phúc và đau khổ hay sao?

the outer condition into happiness and suffering?

And isn't that stronger?

Chẳng phải nó mạnh mẽ hơn hay sao?

We know, by experience,

Chúng ta biết, bằng kinh nghiệm của mình, rằng chúng ta có thể là những gì chúng ta gọi tên "trong thiên đường bé nhỏ"

that we can be what we call "a little paradise,"

and yet, be completely unhappy within.

nhưng trong lòng lại cảm thấy vô cùng bất hạnh.

The Dalai Lama was once in Portugal,

Đạt Lai Lạt Ma đã từng ở Bồ Đào Nha,

and there was a lot of construction going on everywhere.

và đã có rất nhiều công trình xây dựng đang diễn ra ở khắp mọi nơi.

So one evening, he said, "Look, you are doing all these things,

Vì vậy, trong một buổi tối, Ngài nói, "Hãy nhìn xem, các bạn đang làm tất cả những điều này,

but isn't it nice, also, to build something within?"

nhưng chẳng phải cũng đẹp đẽ sao, nếu chúng ta xây dựng một cái gì đó trong lòng mình?"

And he said, "[Without] that -- even if you get a high-tech flat

Và Ngài nói, "Nếu không có điều đó - ngay cả khi bạn sở hữu một căn hộ công nghệ cao

on the 100th floor of a super-modern and comfortable building,

trên tầng thứ 100 của một tòa nhà siêu hiện đại và thoải mái,

if you are deeply unhappy within,

nếu trong sâu thẳm trái bạn bạn cảm thấy không hạnh phúc,

all you are going to look for is a window from which to jump."

tất cả những gì các bạn sẽ tìm kiếm là một chiếc cửa sổ để nhảy xuống từ đó."

So now, at the opposite,

Vậy nên bây giờ, ngược lại,

we know a lot of people who, in very difficult circumstances,

chúng ta biết rất nhiều người đang ở trong những hoàn cảnh hết sức khó khăn

manage to keep serenity, inner strength, inner freedom, confidence.

đã giữ được sự bình an, sức mạnh nội tâm, tự do nội tâm, sự tự tin.

So now, if the inner conditions are stronger --

Vậy nên bây giờ, nếu các điều kiện bên trong nội tâm được mạnh mẽ hơn -

of course, the outer conditions do influence,

tất nhiên, các điều kiện bên ngoài cũng có ảnh hưởng,

and it's wonderful to live longer, healthier,

và cũng rất tuyệt vời nếu có thể sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn,

to have access to information, education,

có thể tiếp cận thông tin, giáo dục, để có thể đi du lịch,

to be able to travel, to have freedom.

có tự do, chúng thật đáng mong muốn.

It's highly desirable.

However, this is not enough.

Tuy nhiên, điều này là chưa đủ, những điều này chỉ mang tính phụ trợ, mang tính điều kiện.

Those are just auxiliary, help conditions.

The experience that translates everything is within the mind.

Kinh nghiệm truyền đạt lại, mọi thứ đều nằm trong tâm.

So then, when we ask oneself

Vì vậy, sau đó, khi chúng ta tự hỏi bản thân làm thế nào để có thể nuôi dưỡng các điều kiện cho hạnh phúc,

how to nurture the condition for happiness,

the inner conditions, and which are those which will undermine happiness.

các điều kiện nội tâm, và đâu là những điều sẽ làm suy yếu hạnh phúc.

So then, this just needs to have some experience.

Điều này cần có một số kinh nghiệm.

We have to know from ourselves, there are certain states of mind

Chúng ta phải biết về bản thân mình, có những tâm trạng

that are conducive to this flourishing, to this well-being,

có lợi cho tâm trạng an lạc, hạnh phúc này,

what the Greeks called eudaimonia, flourishing.

điều mà trong tiếng Hy Lạp gọi là eudaimonia, niềm an lạc

There are some which are adverse to this well-being.

Nhưng có một số tâm trạng lại có hại hạnh phúc này.

And so, if we look from our own experience,

Và vì vậy, nếu chúng ta nhìn vào kinh nghiệm của bản thân --

anger, hatred, jealousy, arrogance,

giận dữ, căm ghét, ghen tị, nóng nảy, ham muốn, tham lam --

obsessive desire, strong grasping,

they don't leave us in such a good state after we have experienced it.

chúng không để lại ta một tâm trạng tốt đẹp gì sau khi ta đã trải qua nó.

And also, they are detrimental to others' happiness.

Và chúng cũng không có ích lợi gì cho hạnh phúc của những người khác.

So we may consider that the more those are invading our mind,

Vì vậy chúng ta có thể thấy rằng các tâm trạng này càng xâm chiếm tâm trí chúng ta bao nhiêu,

and, like a chain reaction,

giống như một chuỗi phản ứng, chúng ta càng cảm thấy khổ sở, dằn vặt bấy nhiêu.

the more we feel miserable, we feel tormented.

At the opposite, everyone knows deep within

Ngược lại, tận trong sâu thẳm trái tim mình, mỗi người đều biết rằng một hành động với lòng rộng lượng vị tha

that an act of selfless generosity,

if from the distance, without anyone knowing anything about it,

tới một nơi xa xôi, mà không một ai biết chút nào về nó,

we could save a child's life, make someone happy.

chúng ta có thể cứu được cuộc đời một đứa trẻ, khiến cho ai đó hạnh phúc.

We don't need the recognition. We don't need any gratitude.

Chúng ta không cần sự công nhận. Chúng ta không cần sự biết ơn.

Just the mere fact of doing that

Chỉ đơn thuần là làm việc đó, đem đến cảm giác thăng bằng cho tâm hồn chúng ta.

fills such a sense of adequation with our deep nature.

And we would like to be like that all the time.

Và chúng ta luôn muốn như thế.

So is that possible,

Vậy thì liệu chúng ta có thể thay đổi cách sống của mình? Chuyển hoá tâm thức của một người?

to change our way of being, to transform one's mind?

Aren't those negative emotions, or destructive emotions,

Chẳng phải những cảm xúc tiêu cực, hay những cảm xúc phá hoại,

inherent to the nature of mind?

là cố hữu trong bản chất của tâm hay sao?

Is change possible in our emotions, in our traits, in our moods?

Có thể nào thay đổi cảm xúc, tính cách và tâm trạng của chúng ta?

For that we have to ask, what is the nature of mind?

Để làm được điều đó buộc chúng ta phải tự hỏi, bản chất của tâm là gì?

And if we look from the experiential point of view,

Và nếu chúng ta nhìn từ quan điểm thực nghiệm,

there is a primary quality of consciousness

có một phẩm chất nguyên thuỷ của ý thức,

that's just the mere fact to be cognitive, to be aware.

đó chỉ đơn thuần là sự nhận biết, nhận thức,

Consciousness is like a mirror that allows all images to rise on it.

Ý thức giống như một tấm gương cho phép mọi hình ảnh khởi lên trên nó.

You can have ugly faces, beautiful faces in the mirror.

Bạn có thể có những khuôn mặt xấu xí, khuôn mặt xinh đẹp trong gương.

The mirror allows that, but the mirror is not tainted,

Tấm gương cho phép điều đó, nhưng tấm gương thì không bị ô nhiễm,

is not modified, is not altered by those images.

không bị biến đổi, không bị thay đổi bởi những hình ảnh này.

Likewise, behind every single thought

Tương tự như vậy, đằng sau mỗi suy nghĩ có một ý thức, một sự nhận biết thuần khiết

there is the bare consciousness, pure awareness.

This is the nature.

Đó là bản chất của tâm. Về bản chất, nó không thể bị ô nhiễm bởi lòng căm thù hay ghen tị bởi vì,

It cannot be tainted intrinsically with hatred or jealousy because then,

if it was always there --

nó đã luôn có đó - giống như thuốc nhuộm sẽ thấm sâu vào từng thớ vải của toàn bộ tấm vải --

like a dye that would permeate the whole cloth --

then it would be found all the time, somewhere.

nó sẽ luôn được tìm thấy, ở đâu đó.

We know we're not always angry, always jealous, always generous.

Chúng ta biết rằng không phải lúc nào mình cũng giận dữ, ghen tị, hào phóng

So, because the basic fabric of consciousness

Bởi vì chất liệu cơ bản của tâm thức

is this pure cognitive quality that differentiates it from a stone,

là năng lực nhận thức thuần khiết này, khiến nó khác biệt với một hòn đá,

there is a possibility for change because all emotions are fleeting.

có khả năng thay đổi bởi vì tất cả những cảm xúc đều đang trôi đi.

That is the ground for mind training.

Đó là nền tảng của sự rèn luyện tâm thức.

Mind training is based on the idea that two opposite mental factors

Sự rèn luyện tâm thức dựa trên ý tưởng rằng hai nhân tố tinh thần đối nghịch

cannot happen at the same time.

không thể cùng xảy ra một lúc.

You could go from love to hate.

Bạn có thể đi từ yêu sang ghét.

But you cannot, at the same time, toward the same object,

Nhưng bạn không thể, cùng một lúc, vừa muốn làm hại lại vừa muốn đối xử tốt,

the same person, want to harm and want to do good.

với cùng một đối tượng, với cùng một người được.

You cannot, in the same gesture, shake hand and give a blow.

Bạn không thể, trong cùng một cử chỉ, vừa bắt tay lại vừa cúi đầu được.

So, there are natural antidotes to emotions

Vậy nên có những phương thuốc đối trị cho các cảm xúc

that are destructive to our inner well-being.

phá hoại sự an lạc nội tâm.

So that's the way to proceed.

Đó là cách để tiếp tục. Hoan hỉ so với ghen tị.

Rejoicing compared to jealousy.

A kind of sense of inner freedom

Một ý thức về tự do nội tâm trái ngược với sự bám chấp và ám ảnh đầy căng thẳng.

as opposite to intense grasping and obsession.

Benevolence, loving kindness against hatred.

Lòng nhân ái, yêu thương thì trái ngược với hận thù.

But, of course, each emotion then would need a particular antidote.

Nhưng tất nhiên, mỗi cảm xúc sẽ cần một phương thuốc đối trị phù hợp.

Another way is to try to find a general antidote to all emotions,

Một cách khác là cố gắng tìm ra một phương thuốc đối trị chung cho tất cả các cảm xúc.

and that's by looking at the very nature.

và đó là bằng cách nhìn vào chính bản chất của chúng.

Usually, when we feel annoyed, hatred or upset with someone,

Thông thường, khi chúng ta cảm thấy khó chịu, căm hận hay bực mình với ai đó,

or obsessed with something,

hay bị ảm ảnh về điều gì đó, tâm trí cứ trở đi trở lại với đối tượng đó.

the mind goes again and again to that object.

Each time it goes to the object,

Mỗi lần tiếp cận đối tượng, nó lại gia tăng thêm nỗi ám ảnh hay sự khó chịu đó.

it reinforces that obsession or that annoyance.

So then, it's a self-perpetuating process.

Và vì vậy, đó là một quá trình không ngừng lặp đi lặp lại.

So what we need to look for now is,

Bây giờ những gì chúng ta cần nhìn, không phải là hướng ra bên ngoài, mà là hướng vào bên trong nội tâm của mình.

instead of looking outward, we look inward.

Look at anger itself.

Hãy nhìn vào chính sự giận dữ;

It looks very menacing,

like a billowing monsoon cloud or thunderstorm.

nó trong có vẻ rất hăm doạ, giống như một đám mây đen đang vần vũ hay một trận bão tố sấm chớp.

We think we could sit on the cloud,

Chúng ta nghĩ mình có thể ngồi trên mây, nhưng nếu bạn tới đó, nó chỉ là một làn sương mù.

but if you go there, it's just mist.

Likewise, if you look at the thought of anger,

Tương tự như vậy, nếu bạn nhìn vào những tư tưởng giận dữ,

it will vanish like frost under the morning sun.

nó sẽ biến mất giống như giọt sương tan biến dưới ánh nắng bình minh.

If you do this again and again, the propensity,

Nếu bạn làm điều này nhiều lần, cái khuynh hướng,

the tendencies for anger to arise again

xu hướng giận dữ tiếp tục khởi lên

will be less and less each time you dissolve it.

sẽ ít dần đi sau mỗi lần bạn làm nó tan biến.

And, at the end, although it may rise,

Và, cuối cùng thì, dù nó có thể khởi lên, nó sẽ chỉ lướt qua tâm trí,

it will just cross the mind,

like a bird crossing the sky without leaving any track.

như một con chim bay lượn trên bầu trời xanh mà không để lại dấu vết.

So this is the principal of mind training.

Đây là một nguyên tắc để rèn luyện tâm thức.

Now, it takes time,

Bây giờ, nó đòi hỏi thời gian bởi vì chúng ta - cũng đã mất thời gian để tích tập những tất cả những điều sai trái này trong tâm thức mình,

because it took time for all those faults in our mind, the tendencies, to build up,

vậy nên cũng sẽ đòi hỏi mất thời gian để chúng lộ diện.

so it will take time to unfold them as well.

But that's the only way to go.

Nhưng đó là con đường duy nhất [mà chúng ta phải] đi qua.

Mind transformation -- that is the very meaning of meditation.

Sự chuyển hoá tâm thức, đó là chính là ý nghĩa của thiền tập.

It means familiarization with a new way of being,

Nó có nghĩa là làm quen với một cách sống mới,

new way of perceiving things,

một cách nhận thức mới mẻ về sự vật, gần gũi hơn với thực tại.

which is more in adequation with reality,

with interdependence, with the stream and continuous transformation,

với sự tương thuộc, với dòng chảy và sự chuyển hoá liên tục

which our being and our consciousness is.

chính là bản thể và ý thức của chúng ta.

So, the interface with cognitive science,

Vì vậy: điểm chung với khoa học nhận thức,

since we need to come to that, it was, I suppose, the subject of --

khi chúng ta cần nói tới nó, và tôi cho rằng, đó là chủ đề về --

we have to deal in such a short time -- with brain plasticity.

chúng ta phải trao đổi trong một thời gian ngắn như thế này --

sự mềm dẻo của não bộ. Người ta từng nghĩ rằng não bộ ít nhiều ổn định hơn.

The brain was thought to be more or less fixed.

All the nominal connections, in numbers and quantities,

Trong 20 năm qua, người ta từng nghĩ rằng tất cả những kết nối trên danh nghĩa, cả về số lượng và chất lượng,

were thought, until the last 20 years,

ít nhiều ổn định, người ta nghĩ rằng nó ít nhiều ổn định khi chúng ta đến tuổi trưởng thành.

to be more or less fixed when we reached adult age.

Now, recently, it has been found that it can change a lot.

Gần đây, người ta phát hiện ra rằng nó có thể thay đổi rất nhiều.

A violinist, as we heard, who has done 10,000 hours of violin practice,

Một nghệ sĩ violin, như chúng ta biết, đã trải qua 10.000 giờ tập luyện,

some area that controls the movements of fingers in the brain changes a lot,

một số vùng trong não bộ kiểm soát những hoạt động của các ngón tay đã thay đổi rất nhiều,

increasing reinforcement of the synaptic connections.

tăng cường sự củng cố của những kết nối khớp thần kinh.

So can we do that with human qualities?

Liệu chúng ta có thể làm điều đó với những phẩm chất của con người?

With loving kindness, with patience, with openness?

Với tình yêu thương, với sự nhẫn nại và sự cởi mở?

So that's what those great meditators have been doing.

Đó chính là những gì mà các thiền giả vĩ đại đã và đang làm.

Some of them who came to the labs,

Một vài người trong họ đã đến các phòng thí nghiệm, như ở Madison, Wisconsin hay ở Berkeley,

like in Madison, Wisconsin, or in Berkeley,

did 20 to 40,000 hours of meditation.

họ đều là những người đã hành thiền từ 20 đến 40.000 giờ.

They do, like, three years' retreat, where they do meditate 12 hours a day.

Họ đã hành thiền 12 giờ mỗi ngày giống như khoá tu nhập thất ba năm.

And then, the rest of their life, they will do three or four hours a day.

Và rồi, trong phần đời còn lại, họ sẽ hành thiền ba hay bốn giờ mỗi ngày.

They are real Olympic champions of mind training.

Họ là những nhà quán quân Olympic đích thực trong bộ môn rèn luyện tâm thức.

(Laughter)

(Cười)

This is the place where the meditators -- you can see it's kind of inspiring.

Đây là nơi mà những thiền giả ở - bạn có thể thấy nó thật truyền cảm hứng.

Now, here with 256 electrodes.

Còn đây là với 256 điện cực trên đầu.

(Cười)

(Laughter)

So what did they find?

Vậy họ đã tìm thấy điều gì? Dĩ nhiên, cùng một thứ.

Of course, same thing.

The scientific embargo --

Vùng cấm trong khoa học -- đã từng chịu sự quy định của "Tự nhiên,"

a paper has been submitted to "Nature," hopefully, it will be accepted.

hy vọng rằng nó sẽ được chấp nhận.

It deals with the state of compassion, unconditional compassion.

Đề cập đến tâm từ, lòng yêu thương vô điều kiện.

We asked meditators, who have been doing that for years and years,

Chúng tôi đã yêu cầu các thiền giả, những người đã thực hành như thế trong rất nhiều năm,

to put their mind in a state where there's nothing but loving kindness,

đưa tâm họ vào trạng thái nơi mà chỉ có tình yêu thương --

total availability to sentient being.

hoàn toàn vì lợi ích của tất cả chúng sinh.

Of course, during the training, we do that with objects.

Dĩ nhiên, trong quá trình rèn luyện, chúng tôi đã làm điều đó với các đối tượng cụ thể.

We think of people suffering, of people we love,

Chúng tôi đã nghĩ về những người đang phải chịu đau khổ, chúng tôi nghĩ về những người mà mình yêu thương,

but at some point, it can be a state which is all pervading.

nhưng đôi khi, nó có thể là một trạng thái bao trùm tất cả [chúng sinh].

Here is the preliminary result,

Đây là kết quả ban đầu, đây là điều tôi có thể cho các bạn xem vì gần đây nó đã được công bố.

which I can show because it's already been shown.

The bell curve shows 150 controls,

Đường cong đồ thị chỉ ra 150 điểm kiểm soát, và những gì chúng ta đang nhìn cho thấy

and what is being looked at

is the difference between the right and the left frontal lobe.

sự khác biệt giữa thuỳ trán bên phải và bên trái.

In very short, people who have more activity

Nói một cách ngắn gọn, những người có nhiều hoạt động hơn ở phần vỏ não trước trán bên phải

in the right side of the prefrontal cortex

are more depressed, withdrawn.

sẽ buồn phiền, lãnh đạm hơn -- họ không thể hiện nhiều tình cảm tích cực.

They don't describe a lot of positive affect.

It's the opposite on the left side:

Đối diện là phần vỏ não bên trái: có xu hướng vị tha hơn,

more tendency to altruism,

to happiness, to express, and curiosity and so forth.

hạnh phúc, thể hiện, tò mò... hơn.

So there's a basic line for people. And also, it can be changed.

Vậy nên có một giới hạn chung cho mọi người. Và nó cũng có thể được thay đổi.

If you see a comic movie, you go off to the left side.

Nếu bạn xem phim hài, bạn sẽ kích hoạt phần vỏ não trước trán bên trái.

If you are happy about something, you'll go more to the left side.

Nếu bạn cảm thấy hạnh phúc về điều gì, bạn sẽ kích hoạt vỏ não trước trán bên trái nhiều hơn

Nếu bạn buồn phiền, bạn sẽ kích hoạt vỏ não trước trán bên phải.

If you have a bout of depression, you'll go to the right side.

Here, the -0.5 is the full standard deviation

Còn ở đây, độ lệch chuẩn là -0.5

of a meditator who meditated on compassion.

của hành giả đang thiền về lòng từ bi.

It's something that is totally out of the bell curve.

Nó là điều gì đó hoàn toàn ở ngoài đường cong của đồ thị.

So, I've no time to go into all the different scientific results.

Tôi không còn thời gian để đi vào chi tiết tất cả các kết quả nghiên cứu khoa học khác.

Hopefully, they will come.

Hy vọng rằng, sắp tới chúng sẽ được công bố.

But they found that -- this is after three and a half hours

Nhưng họ phát hiện ra rằng - đây kết quả sau ba giờ rưỡi ở trong máy chức năng cộng hưởng từ (fMRI),

in an fMRI,

it's like coming out of a space ship.

trông giống như là đi vào một con tàu không gian.

Also, it has been shown in other labs --

Một số phòng thí nghiệm khác cũng đã công bố,

for instance, Paul Ekman's labs in Berkeley --

chẳng hạn, phòng thí nghiệm của Paul Ekman tại Berkeley --

that some meditators are able, also,

rằng một số thiền giả cũng có khả năng

to control their emotional response more than it could be thought.

kiểm soát các phản ứng cảm xúc nhiều hơn người ta tưởng,

Like the startle experiments, for example.

Chẳng hạn như những thí nghiệm giật mình.

If you sit a guy on a chair

Nếu bạn đặt một chàng trai vào ghế với tất cả các loại máy đo lường chức năng sinh lý của bạn,

with all this apparatus measuring your physiology,

and there's kind of a bomb that goes off,

và có một quả bom phát nổ, người ta sẽ có một phản ứng thuộc về bản năng đến nỗi mà,

it's such an instinctive response that,

in 20 years, they never saw anyone who would not jump.

trong 20 năm qua, họ chưa bao giờ thấy ai không giật mình.

Some meditators, without trying to stop it,

Một số thiền giả, không cố gắng ngăn chặn điều đó,

but simply by being completely open,

mà chỉ đơn giản là ở trong thại thái hoàn toàn cởi mở,

thinking that that bang is just going to be a small event like a shooting star,

nghĩ rằng tiếng nổ chỉ là một sự kiện nhỏ như một ngôi sao chổi đang bay qua,

they are able not to move at all.

họ có khả năng không giật mình chút nào.

So the whole point of that is not, sort of, to make, like,

Vậy nên toàn bộ vấn đề ở đây không phải là, kiểu như, biểu diễn

a circus thing of showing exceptional beings who can jump, or whatever.

một trò xiếc để trưng ra những con người đặc biệt có thể không giật mình hay gì đó.

It's more to say that mind training matters.

Mà điều quan trọng hơn là sự rèn luyện tâm thức. Đây không phải chỉ là một điều xa xỉ.

That this is not just a luxury.

This is not a supplementary vitamin for the soul.

Đây không phải là một loại vitamin bổ sung cho tâm hồn;

This is something that's going to determine

đây là thứ sẽ xác định chất lượng mỗi giây phút trong cuộc đời chúng ta.

the quality of every instant of our lives.

We are ready to spend 15 years achieving education.

Chúng ta sẵn sàng bỏ ra 15 năm để hoàn thành giáo dục phổ thông.

We love to do jogging, fitness.

Chúng ta thích chạy bộ, tăng cường sức khoẻ.

We do all kinds of things to remain beautiful.

Chúng ta làm đủ mọi thứ để duy trì nhan sắc.

Yet, we spend surprisingly little time taking care of what matters most --

Nhưng thật đáng ngạc nhiên là chúng ta lại dành ra quá ít thời gian để chăm lo cho điều quan trọng bậc nhất:

the way our mind functions --

thể cách mà tâm trí chúng ta hoạt động.

which, again, is the ultimate thing

Điều này, một lần nữa, lại là điều tối hậu xác định chất lượng kinh nghiệm sống của chúng ta.

that determines the quality of our experience.

Now, compassion is supposed to be put in action.

Giờ đây, lòng từ bi của chúng ta cần phải được biến thành hành động.

That's what we try to do in different places.

Đó là những gì chúng tôi đã cố gắng làm ở những nơi khác nhau.

Just this one example is worth a lot of work.

Chỉ một ví dụ này là xứng đáng cho rất nhiều việc [mà chúng tôi đã làm].

This lady with bone TB, left alone in a tent,

Người phụ nữ này bị bệnh lao, bị bỏ lại một mình cô độc trong lều, đang chuẩn bị chết với cháu gái duy nhất,

was going to die with her only daughter.

One year later, how she is.

Một năm sau, giờ thì bà ấy trông như thế này.

Different schools and clinics we've been doing in Tibet.

Những ngôi trường và bệnh viện chúng tôi đã làm ở Tây Tạng.

And just, I leave you with the beauty of those looks

Và đây, tôi sẽ cho các bạn xem vẻ đẹp của những hình ảnh này

that tells more about happiness than I could ever say.

chúng sẽ nói cho bạn biết về hạnh phúc nhiều hơn những gì tôi có thể nói.

(Laughter)

Và đây là những nhà sư Tây Tạng đang nhảy.

And jumping monks of Tibet.

(Laughter)

(Cười)

Flying monks.

Nhà sư đang bay.

Cám ơn các bạn rất nhiều.

Thank you very much.