The habits of happiness | Matthieu Ricard

Tłumaczenie: Kinga Skorupska Korekta: Rysia Wand

So, I guess it is a result of globalization

Dzięki globalizacji znajdujemy dziś puszki po coli

that you can find Coca-Cola tins on top of Everest

na szczycie Everestu i buddyjskiego mnicha w Monterey.

and a Buddhist monk in Monterey.

(Laughter)

(Śmiech)

And so I just came, two days ago, from the Himalayas

Przyjechałem 2 dni temu z Himalajów.

to your kind invitation.

So I would like to invite you, also, for a while, to the Himalayas themselves.

Chcę was zaprosić w Himalaje

And to show the place where meditators, like me,

i pokazać miejsce, gdzie przez medytację,

who began with being a molecular biologist in Pasteur Institute,

ja, były biolog molekularny z Instytutu Pasteura,

and found their way to the mountains.

odnalazłem drogę w góry.

So these are a few images I was lucky to take and be there.

Mam tu kilka zdjęć, które poszczęściło mi się zrobić.

There's Mount Kailash in Eastern Tibet -- wonderful setting.

To pięknie położony Szczyt Kailash we wschodnim Tybecie.

This is from Marlboro country.

A to z krainy Malboro.

(Laughter)

(Śmiech)

This is a turquoise lake.

To jest Tukusowe Jezioro.

A meditator.

Medytujący mnich.

This is the hottest day of the year somewhere in Eastern Tibet, on August 1.

A to najgorętszy dzień roku w Tybecie, pierwszy sierpnia.

And the night before, we camped, and my Tibetan friends said,

Gdy wieczorem rozbijaliśmy obóz, koledzy z Tybetu powiedzieli:

"We are going to sleep outside."

"Śpimy na dworze." Pytam: "Czemu? W namiocie starczy miejsca."

And I said, "Why? We have enough space in the tent."

"Tak, ale jest lato." odpowiedzieli.

They said, "Yes, but it's summertime."

(Laughter)

(Śmiech)

So now, we are going to speak of happiness.

Będziemy rozmawiać o szczęściu.

As a Frenchman, I must say

Jako Francuz przyznam, że wielu francuskich intelektualistów

that there are a lot of French intellectuals

uważa szczęście za całkiem nieciekawe.

that think happiness is not at all interesting.

(Laughter)

(Śmiech)

I just wrote an essay on happiness, and there was a controversy.

Napisałem esej o szczęściu, który wywołał kontrowersje.

And someone wrote an article saying,

Ktoś zripostował: "Nie waż narzucać nam brudów szczęścia."

"Don't impose on us the dirty work of happiness."

(Śmiech)

(Laughter)

"We don't care about being happy. We need to live with passion.

"Nie obchodzi nas szczęście. Chcemy żyć z pasją!

We like the ups and downs of life.

Lubimy wzloty i upadki życia.

We like our suffering because it's so good when it ceases for a while."

Lubimy cierpienie, bo to cudownie, gdy czasem ustępuje."

(Laughter)

(Śmiech)

This is what I see from the balcony of my hermitage in the Himalayas.

To jest widok z balkonu mojej pustelni w Himalajach.

It's about two meters by three, and you are all welcome any time.

Ma może 6 m2. Zapraszam w każdej chwili.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, let's come to happiness or well-being.

Przejdźmy do szczęścia czy dobrobytu.

And first of all, you know, despite what the French intellectuals say,

Mimo twierdzeń francuskich intelektualistów,

it seems that no one wakes up in the morning thinking,

chyba nikt nie budzi się rano myśląc:

"May I suffer the whole day?"

"Jak by tu przecierpieć cały dzień?"

(Laughter)

(Śmiech)

Which means that somehow, consciously or not,

Czyli jakiś sposób, świadomie czy nie,

directly or indirectly, in the short or the long term,

wprost lub pośrednio, krótko- lub długo- terminowo,

whatever we do, whatever we hope, whatever we dream --

wszelkie nasze działania, nadzieje i marzenia

są związane z głębokim pragnieniem szczęścia.

somehow, is related to a deep, profound desire for well-being or happiness.

As Pascal said, even the one who hangs himself,

Jak powiedział Pascal: nawet samobójca

somehow, is looking for cessation of suffering.

szuka ulgi w cierpieniu; nie znajduje innej drogi.

He finds no other way.

But then, if you look in the literature, East and West,

Jednak w literaturze Wschodu i Zachodu

you can find incredible diversity of definition of happiness.

znajdujemy mnóstwo różnych definicji szczęścia.

Some people say, I only believed in remembering the past,

Niektórzy mówią: wierzyłem tylko w pamięć o przeszłości,

imagining the future, never the present.

wyobrażenia przyszłości, nigdy w teraźniejszość.

Some people say happiness is right now;

Niektórzy mówią, że szczęście jest teraz,

it's the quality of the freshness of the present moment.

że jest świeżością obecnej chwili.

And that led Henri Bergson, the French philosopher, to say,

To sprawiło, że francuski filozof, Henri Bergson powiedział:

"All the great thinkers of humanity have left happiness in the vague

"Żaden wielki myśliciel nie definiuje jasno szczęścia,

so that each of them could define their own terms."

by każdy z osobna mógł zrobić to wg własnych zasad."

Well, that would be fine if it was just a secondary preoccupation in life.

Zgodziłbym się z tym, gdyby w życiu szczęście było na drugim planie.

But now, if it is something that is going to determine

Jednak, jeśli to szczęście decyduje

the quality of every instant of our life,

o jakości każdej chwili życia,

then we better know what it is, have some clearer idea.

lepiej wiedzieć czym jest. Mieć jaśniejsze pojęcie.

And probably, the fact that we don't know that is why, so often,

Prawdopodobnie ta niewiedza sprawia, że tak często,

although we seek happiness, it seems we turn our back to it.

choć szukamy szczęścia, odwracamy się do niego plecami.

Although we want to avoid suffering,

Choć chcemy uniknąć cierpienia, niemal do niego dążymy.

it seems we are running somewhat towards it.

And that can also come from some kind of confusions.

Może to wynikać z pewnych nieporozumień.

One of the most common ones is happiness and pleasure.

Najczęstszym z nich jest mylenie szczęścia z przyjemnością.

But if you look at the characteristics of those two,

Jeśli przyjrzymy się ich cechom,

pleasure is contingent upon time, upon its object,

przyjemność zależy od czasu, obiektu i miejsca.

upon the place.

It is something that -- changes of nature.

Jej natura się zmienia.

Beautiful chocolate cake: first serving is delicious,

Piękny tort czekoladowy: pierwsza porcja jest przepyszna,

second one not so much, then we feel disgust.

druga taka sobie, a potem zaczynamy czuć obrzydzenie.

(Laughter)

(Śmiech)

That's the nature of things.

To naturalne, że rzeczy stają się męczące.

We get tired.

I used to be a fan of Bach.

Byłem fanem Bacha. Grałem Bacha na gitarze.

I used to play it on the guitar, you know.

I can hear it two, three, five times.

Mogę tego słuchać 2, 3, 5 razy.

If I had to hear it 24 hours, non-stop, it might be very tiring.

Gdybym musiał go słuchać cały czas, stałby się nużący.

If you are feeling very cold, you come near a fire, it's so wonderful.

Gdy jest ci zimno, podchodzisz do ognia, jest wspaniale.

After some moments, you just go a little back,

Po chwili odsuwasz się, potem zaczyna palić.

and then it starts burning.

It sort of uses itself as you experience it.

Przyjemność wyczerpuje się w trakcie doświadczania.

And also, again, it can -- also, it's something that you --

Po za tym przyjemność

it is not something that is radiating outside.

nie emanuje na zewnątrz.

Like, you can feel intense pleasure

Można czuć intensywną przyjemność,

and some others around you can be suffering a lot.

podczas gdy inni wokół cierpią.

Now, what, then, will be happiness?

Czym wobec tego jest szczęście?

And happiness, of course, is such a vague word, so let's say well-being.

Szczęście to niejasne słowo. Mówmy o dobrym samopoczuciu.

And so, I think the best definition, according to the Buddhist view,

Najlepsza buddyjska definicja mówi,

is that well-being is not just a mere pleasurable sensation.

że dobre samopoczucie nie jest tylko przyjemnym doznaniem.

It is a deep sense of serenity and fulfillment.

Jest głębokim poczuciem spokoju i spełnienia.

Stanem, który leży u podstaw i przenika wszystkie stany emocjonalne,

A state that actually pervades

and underlies all emotional states,

and all the joys and sorrows that can come one's way.

wszystkie radości i smutki, których doświadczamy.

For you, that might be surprising.

Może was to zaskoczy.

Can we have this kind of well-being while being sad?

Czy można dobrze się czuć będąc smutnymi? Czemu nie?

In a way, why not?

Because we are speaking of a different level.

Mowa o innym poziomie odczuwania.

Look at the waves coming near the shore.

Spójrzcie na fale u brzegu.

When you are at the bottom of the wave, you hit the bottom.

Na dnie fali, sięgacie dna.

You hit the solid rock.

Uderzacie w litą skałę.

When you are surfing on the top, you are all elated.

Surfując na górze, jesteście w euforii.

So you go from elation to depression -- there's no depth.

W przejściu z euforii do depresji nie ma głębi.

Now, if you look at the high sea,

Na otwartym morzu, jest i piękny, spokojny jak lustro ocean,

there might be beautiful, calm ocean, like a mirror.

There might be storms,

i burze, ale głębia pozostaje taka sama, niezmienna.

but the depth of the ocean is still there, unchanged.

So now, how is that?

Jak to możliwe?

It can only be a state of being, not just a fleeting emotion, sensation.

To może być tylko stan, nie zaś przelotna emocja.

Even joy -- that can be the spring of happiness.

Nawet nie radość, która może być początkiem szczęścia.

But there's also wicked joy, you can rejoice in someone's suffering.

Ale jest też nikczemna radość na widok cudzego cierpienia.

So how do we proceed in our quest for happiness?

Jak poszukujemy szczęścia? Bardzo często szukamy go na zewnątrz.

Very often, we look outside.

We think that if we could gather this and that, all the conditions,

Sądzimy, że jeśli uzbieramy to i owo, spełnimy warunki.

something that we say, "Everything to be happy --

Mówimy: wszystko, co potrzebne do szczęścia.

to have everything to be happy."

Mieć wszystko potrzebne do szczęścia.

That very sentence already reveals the doom, destruction of happiness.

Samo to zdanie ujawnia, że szczęście jest skazane na zagładę.

To have everything.

Mieć wszystko. Jeśli coś przegapimy - klęska.

If we miss something, it collapses.

And also, when things go wrong, we try to fix the outside so much,

Kiedy coś idzie źle, staramy się naprawić tą zewnętrzną fasadę

but our control of the outer world is limited,

ale kontrola nad zewnętrznym światem jest ograniczona, chwilowa i często iluzoryczna.

temporary, and often, illusory.

So now, look at inner conditions.

Spójrzmy na warunki wewnętrzne. Czyż nie są pewniejsze?

Aren't they stronger?

Isn't it the mind that translates

Czyż to nie umysł zamienia zewnętrzne warunki w szczęście lub nieszczęście?

the outer condition into happiness and suffering?

And isn't that stronger?

Czyż to nie jest silniejsze?

We know, by experience,

Wiemy z doświadczenia, że możemy być w tak zwanym raju

that we can be what we call "a little paradise,"

and yet, be completely unhappy within.

od wewnątrz wciąż będąc nieszczęśliwymi.

The Dalai Lama was once in Portugal,

Dalajlama był raz w Portugalii.

and there was a lot of construction going on everywhere.

Wszędzie coś budowano.

So one evening, he said, "Look, you are doing all these things,

Pewnego wieczoru powiedział "Robicie tyle rzeczy,

but isn't it nice, also, to build something within?"

może warto zbudować też coś od wewnątrz?"

And he said, "[Without] that -- even if you get a high-tech flat

"Inaczej nawet w nowoczesnym mieszkaniu

on the 100th floor of a super-modern and comfortable building,

na setnym piętrze super-nowoczesnego i wygodnego budynku

if you are deeply unhappy within,

ktoś głęboko nieszczęśliwy

all you are going to look for is a window from which to jump."

będzie tylko szukał okna, żeby z niego wyskoczyć."

So now, at the opposite,

A teraz coś zgoła odmiennego.

we know a lot of people who, in very difficult circumstances,

Znamy wielu ludzi, którzy w trudnych warunkach

manage to keep serenity, inner strength, inner freedom, confidence.

umieją zachować spokój, wewnętrzną siłę, wolność oraz pewność siebie.

So now, if the inner conditions are stronger --

Jeśli wewnątrz jesteśmy silni psychicznie,

of course, the outer conditions do influence,

zewnętrzne warunki nadal graja rolę

and it's wonderful to live longer, healthier,

i wspaniale jest żyć dłużej, zdrowiej

to have access to information, education,

mieć dostęp do informacji, edukacji, podróży,

to be able to travel, to have freedom.

niezależności - to wszystko jest bardzo pożądane.

It's highly desirable.

However, this is not enough.

Ale to nie wystarczy. To tylko dodatki, warunki.

Those are just auxiliary, help conditions.

The experience that translates everything is within the mind.

Doświadczenie, które wszystko interpretuje, jest w umyśle.

So then, when we ask oneself

Jak zatem pielęgnować stan umysłu niezbędny do szczęścia?

how to nurture the condition for happiness,

the inner conditions, and which are those which will undermine happiness.

Które z warunków wewnętrznych mogą szczęściu zaszkodzić?

So then, this just needs to have some experience.

Do tego trzeba trochę doświadczenia.

We have to know from ourselves, there are certain states of mind

Musimy wiedzieć, że niektóre stany ducha

that are conducive to this flourishing, to this well-being,

sprzyjają rozkwitowi i dobremu samopoczuciu,

what the Greeks called eudaimonia, flourishing.

które Grecy nazywali eudaimonia, 'rozkwit'.

There are some which are adverse to this well-being.

Inne znów szkodzą dobremu samopoczuciu.

And so, if we look from our own experience,

Wiemy z własnego doświadczenia,

anger, hatred, jealousy, arrogance,

że złość, nienawiść, zazdrość, arogancja, żądza, zaborczość,

obsessive desire, strong grasping,

they don't leave us in such a good state after we have experienced it.

nie zostawiają nas w dobrym stanie.

And also, they are detrimental to others' happiness.

Szkodzą też szczęściu innych ludzi.

So we may consider that the more those are invading our mind,

Im bardziej wdzierają się do naszego umysłu,

and, like a chain reaction,

tym bardziej, jak w reakcji łańcuchowej, czujemy się udręczeni.

the more we feel miserable, we feel tormented.

At the opposite, everyone knows deep within

I na odwrót: każdy wie, że akt bezinteresownej wielkoduszności,

that an act of selfless generosity,

if from the distance, without anyone knowing anything about it,

na odległość, bez rozgłosu,

we could save a child's life, make someone happy.

może uratować życie dziecku lub kogoś uszczęśliwić.

We don't need the recognition. We don't need any gratitude.

Nie potrzebujemy uznania ani wdzięczności.

Just the mere fact of doing that

Sam uczynek daje poczucie zjednoczenia z głębią natury.

fills such a sense of adequation with our deep nature.

And we would like to be like that all the time.

Chcielibyśmy zawsze tak się czuć.

So is that possible,

Czy zmiana stylu życia, transformacja umysłu jest możliwa?

to change our way of being, to transform one's mind?

Aren't those negative emotions, or destructive emotions,

Czy negatywne lub niszczące emocje

inherent to the nature of mind?

są nieodzowne dla umysłu?

Is change possible in our emotions, in our traits, in our moods?

Czy można zmienić emocje, cechy, nastroje?

For that we have to ask, what is the nature of mind?

Musimy zapytać: na czym polega umysł?

And if we look from the experiential point of view,

Z perspektywy eksperymentalnej,

there is a primary quality of consciousness

podstawową właściwością świadomości

that's just the mere fact to be cognitive, to be aware.

jest akt rozpoznania i zauważania.

Consciousness is like a mirror that allows all images to rise on it.

Świadomość jest jak lustro odbijające różne obrazy.

You can have ugly faces, beautiful faces in the mirror.

Może pokazywać piękne lub brzydkie twarze.

The mirror allows that, but the mirror is not tainted,

Lustro na to pozwala nie ponosząc szkody,

is not modified, is not altered by those images.

obrazy go nie zmieniają.

Likewise, behind every single thought

Podobnie z myślami: za każdą kryje się czysta, naga świadomość.

there is the bare consciousness, pure awareness.

This is the nature.

Taka jest natura. Nie można jej skalać nienawiścią lub zazdrością,

It cannot be tainted intrinsically with hatred or jealousy because then,

if it was always there --

bo istnieje zawsze, jak farba barwiąca cały materiał,

like a dye that would permeate the whole cloth --

then it would be found all the time, somewhere.

zawsze by się gdzieś znajdowała.

We know we're not always angry, always jealous, always generous.

Nie zawsze jesteśmy rozgniewani, zazdrośni czy hojni.

So, because the basic fabric of consciousness

Podstawowym materiałem świadomości

is this pure cognitive quality that differentiates it from a stone,

jest czyste poznanie, co odróżnia ją od kamienia.

there is a possibility for change because all emotions are fleeting.

Emocje są ulotne, dlatego możliwość zmiany zawsze istnieje.

That is the ground for mind training.

To jest grunt pod trening umysłu.

Mind training is based on the idea that two opposite mental factors

Zakładamy, że dwa przeciwne stany umysłowe

cannot happen at the same time.

nie mogą współistnieć.

You could go from love to hate.

Można przejść od miłości do nienawiści.

But you cannot, at the same time, toward the same object,

Ale nie w tym samym czasie, względem tego samego obiektu

the same person, want to harm and want to do good.

tej samej osoby. Nie można chcieć krzywdzić i pomagać.

You cannot, in the same gesture, shake hand and give a blow.

Nie da się tym samym gestem powitać i uderzyć.

So, there are natural antidotes to emotions

Istnieją naturalne antidota na emocje,

that are destructive to our inner well-being.

które są niszczące dla dobrego samopoczucia.

So that's the way to proceed.

Tak należy postępować. Radość zamiast zazdrości.

Rejoicing compared to jealousy.

A kind of sense of inner freedom

Wewnętrzna wolność zamiast intensywnej zaborczości i obsesji.

as opposite to intense grasping and obsession.

Benevolence, loving kindness against hatred.

Uczynność, życzliwość zamiast nienawiści.

But, of course, each emotion then would need a particular antidote.

Każda emocja potrzebowałaby własnego antidotum.

Another way is to try to find a general antidote to all emotions,

Można znaleźć antidotum na wszystkie emocje,

and that's by looking at the very nature.

wystarczy przyjrzeć się naturze.

Usually, when we feel annoyed, hatred or upset with someone,

Gdy czujemy nienawiść, zdenerwowanie lub irytację,

or obsessed with something,

albo coś nas dręczy, cały czas wracamy do tego myślą.

the mind goes again and again to that object.

Each time it goes to the object,

Wracając wzmacniamy obsesję czy irytację.

it reinforces that obsession or that annoyance.

So then, it's a self-perpetuating process.

Ten proces napędza się sam.

So what we need to look for now is,

Zamiast patrzeć na zewnątrz, patrzymy do wnętrza.

instead of looking outward, we look inward.

Look at anger itself.

Przyglądamy się istocie gniewu.

It looks very menacing,

like a billowing monsoon cloud or thunderstorm.

Wygląda groźnie, jak skłębiona monsunowa chmura, lub burza z piorunami

We think we could sit on the cloud,

Wygląda, jakby dało się na niej usiąść, ale to tylko mgła.

but if you go there, it's just mist.

Likewise, if you look at the thought of anger,

Podobnie, jeśli przyjrzeć się myśli o gniewie,

it will vanish like frost under the morning sun.

to zniknie jak szron w porannych promieniach słońca.

If you do this again and again, the propensity,

Jeśli będziemy to powtarzać,

the tendencies for anger to arise again

skłonność,do wybuchów gniewu

will be less and less each time you dissolve it.

będzie maleć z każdym razem, aż zaniknie.

And, at the end, although it may rise,

Może pojawi się jeszcze, ale tylko przelotnie,

it will just cross the mind,

like a bird crossing the sky without leaving any track.

jak ptak przecinający przestworza, nie pozostawiając śladu.

So this is the principal of mind training.

Na tym polega główna zasada treningu umysłu.

Now, it takes time,

Oczywiście, to trwa. W końcu trzeba było czasu, żeby nasze wady,

because it took time for all those faults in our mind, the tendencies, to build up,

tendencje powstały, więc ich rozkład też potrwa.

so it will take time to unfold them as well.

But that's the only way to go.

Ale to jedyna droga.

Mind transformation -- that is the very meaning of meditation.

Transformacja umysłu jest istotą medytacji.

It means familiarization with a new way of being,

Oznacza przyswojenie nowego sposobu bycia,

new way of perceiving things,

nowego postrzegania, które jest bliższe rzeczywistości,

which is more in adequation with reality,

with interdependence, with the stream and continuous transformation,

wraz ze współzależnością, z ciągłą transformacją,

which our being and our consciousness is.

którą jest nasz byt i nasza świadomość.

So, the interface with cognitive science,

Kognitywistyka a plastyczność umysłu,

since we need to come to that, it was, I suppose, the subject of --

o tym, zdaje się, mieliśmy mówić...

we have to deal in such a short time -- with brain plasticity.

Choć mamy mało czasu.

Zakładano, że mózg jest mniej więcej stały.

The brain was thought to be more or less fixed.

All the nominal connections, in numbers and quantities,

Wszystkie połączenia, wyrażone w liczbach i ilościach wydawały się

were thought, until the last 20 years,

do lat 90. mniej więcej ustalone, u dorosłych.

to be more or less fixed when we reached adult age.

Now, recently, it has been found that it can change a lot.

Ostatnio okazało się, że umysł może się znacznie zmienić.

A violinist, as we heard, who has done 10,000 hours of violin practice,

U skrzypka, po 10 tys. godzin ćwiczeń,

some area that controls the movements of fingers in the brain changes a lot,

rejon mózgu odpowiedzialny za ruchy palców bardzo się zmienia,

increasing reinforcement of the synaptic connections.

wzmacniając połączenia między synapsami.

So can we do that with human qualities?

Czy można tak zrobić z cechami osobowości?

With loving kindness, with patience, with openness?

Z życzliwością, cierpliwością, otwartością?

So that's what those great meditators have been doing.

Tak robili wielcy medytatorzy.

Some of them who came to the labs,

Kilku z nich przyjechało do laboratoriów w Madison, Wisconsin czy Berkley.

like in Madison, Wisconsin, or in Berkeley,

did 20 to 40,000 hours of meditation.

Medytowali od 20 do 40 tys. godzin.

They do, like, three years' retreat, where they do meditate 12 hours a day.

Podczas 3-letniego odosobnienia medytują 12 godzin dziennie.

And then, the rest of their life, they will do three or four hours a day.

Potem będą medytować od 3 do 4 godzin dziennie.

They are real Olympic champions of mind training.

To prawdziwi mistrzowie olimpijscy trenowania umysłu.

(Laughter)

(Śmiech)

This is the place where the meditators -- you can see it's kind of inspiring.

To miejsce medytacji, jak widzicie, całkiem inspirujące.

Now, here with 256 electrodes.

A tutaj z 256 elektrodami.

(Śmiech)

(Laughter)

So what did they find?

No i co znaleźli? Oczywiście, to samo.

Of course, same thing.

The scientific embargo --

Naukowe embargo - jeśli kiedyś było przedłożone Naturze

a paper has been submitted to "Nature," hopefully, it will be accepted.

o ile szczęście dopisze, będzie zaakceptowane.

It deals with the state of compassion, unconditional compassion.

Ma do czynienia z bezwarunkowym współczuciem.

We asked meditators, who have been doing that for years and years,

Poprosiliśmy osoby medytujące od wielu lat

to put their mind in a state where there's nothing but loving kindness,

by wprowadzili się w stan, w którym odczuwają tylko życzliwą dobroć,

total availability to sentient being.

całkowitą otwartość dla czujących istot.

Of course, during the training, we do that with objects.

Podczas treningu, ćwiczymy z obiektami.

We think of people suffering, of people we love,

Myślimy o ludziach cierpiących, i o tych, których kochamy,

but at some point, it can be a state which is all pervading.

ale niekiedy możemy wejść w stan przenikający wszystko.

Here is the preliminary result,

Oto wstępne wyniki. Już je wcześniej prezentowano.

which I can show because it's already been shown.

The bell curve shows 150 controls,

Ten rozkład normalny pokazuje 150 jednostek, u których sprawdzano

and what is being looked at

is the difference between the right and the left frontal lobe.

różnice między prawym i lewym płatem czołowym.

In very short, people who have more activity

Ci z bardziej aktywnym płatem czołowym są przygnębieni,

in the right side of the prefrontal cortex

are more depressed, withdrawn.

zamknięci w sobie. Nie zgłaszają wielu pozytywnych uczuć.

They don't describe a lot of positive affect.

It's the opposite on the left side:

Inaczej jest po stronie lewej: tendencja do altruizmu,

more tendency to altruism,

to happiness, to express, and curiosity and so forth.

do szczęścia, do uzewnętrzniania, ciekawości i tak dalej.

So there's a basic line for people. And also, it can be changed.

Istnieje więc linia podstawowa. I można ją zmieniać.

If you see a comic movie, you go off to the left side.

Gdy oglądasz komedię, odchylenie jest na lewo.

If you are happy about something, you'll go more to the left side.

Jeśli coś cię uszczęśliwia, znów wychylenie na lewo.

Jeśli masz napad depresji, będziesz szedł na prawo.

If you have a bout of depression, you'll go to the right side.

Here, the -0.5 is the full standard deviation

Tutaj, -0.5 jest całkowitym odchyleniem standardowym

of a meditator who meditated on compassion.

osoby medytującej o współczuciu.

It's something that is totally out of the bell curve.

To całkowicie wykracza poza rozkład normalny.

So, I've no time to go into all the different scientific results.

Nie mamy czasu na zgłębianie różnych rezultatów badań,

Hopefully, they will come.

które, mam nadzieję, się pojawią.

But they found that -- this is after three and a half hours

To wyniki 3,5-godziny rezonansu magnetycznego (MRI).

in an fMRI,

it's like coming out of a space ship.

Przypomina wychodzenie ze statku kosmicznego.

Also, it has been shown in other labs --

Dowiedziono też w innych laboratoriach,

for instance, Paul Ekman's labs in Berkeley --

np. Paula Ekmana w Berkley,

that some meditators are able, also,

że medytujący potrafią kontrolować

to control their emotional response more than it could be thought.

reakcje emocjonalne bardziej, niż się wydaje.

Like the startle experiments, for example.

Jak w przypadku eksperymentów ze strachem.

If you sit a guy on a chair

Kiedy facet z różnymi przyrządami mierzącymi fizjologię

with all this apparatus measuring your physiology,

and there's kind of a bomb that goes off,

usłyszy coś jak wybuch bomby, reaguje instynktownie.

it's such an instinctive response that,

in 20 years, they never saw anyone who would not jump.

W ciągu 20 lat nie widzieli nikogo, kto by nie podskoczył.

Some meditators, without trying to stop it,

Medytujący nie próbowali powstrzymywać reakcji,

but simply by being completely open,

lecz ponieważ byli całkowicie otwarci,

thinking that that bang is just going to be a small event like a shooting star,

uznali wybuch za wydarzenie w rodzaju spadającej gwiazdy,

they are able not to move at all.

i potrafili nie poruszyć się wcale.

So the whole point of that is not, sort of, to make, like,

Nie chodzi o robienie cyrku

a circus thing of showing exceptional beings who can jump, or whatever.

gdzie pokazujemy wyjątkowe jednostki potrafiące skakać.

It's more to say that mind training matters.

Chodzi o dowiedzenie, że trening umysłu ma znaczenie. Nie jest tylko zbytkiem.

That this is not just a luxury.

This is not a supplementary vitamin for the soul.

Nie jest witaminowym suplementem dla umysłu.

This is something that's going to determine

Decyduje o jakości każdej chwili życia.

the quality of every instant of our lives.

We are ready to spend 15 years achieving education.

Jesteśmy gotowi spędzić 15 lat na zdobycie wiedzy.

We love to do jogging, fitness.

Uwielbiamy uprawiać jogging i fitness.

We do all kinds of things to remain beautiful.

Robimy różne rzeczy dla zachowania urody.

Yet, we spend surprisingly little time taking care of what matters most --

Ale zaskakująco mało zajmujemy się tym, co najważniejsze:

the way our mind functions --

jak działa umysł,

which, again, is the ultimate thing

choć to naprawdę decyduje o jakości przeżyć.

that determines the quality of our experience.

Now, compassion is supposed to be put in action.

Trzeba zaprząc współczucie do dzieła.

That's what we try to do in different places.

Staramy się to robić w różnych miejscach.

Just this one example is worth a lot of work.

Nawet ten jeden przykład jest wart wiele wysiłku.

This lady with bone TB, left alone in a tent,

Kobieta z gruźlicą kości, sama w namiocie, umarłaby wraz z jedyną córką.

was going to die with her only daughter.

One year later, how she is.

A po roku, wygląda już tak.

Different schools and clinics we've been doing in Tibet.

A to inne szkoły i kliniki, którymi zajmowaliśmy się w Tybecie

And just, I leave you with the beauty of those looks

Zostawię was z pięknem tych widoków,

that tells more about happiness than I could ever say.

więcej mówiących o szczęściu, niż sam bym potrafił.

(Laughter)

I skaczący tybetańscy mnisi.

And jumping monks of Tibet.

(Laughter)

(Śmiech)

Flying monks.

Latający mnisi.

Bardzo wszystkim dziękuję.

Thank you very much.