How to stay calm when you know you'll be stressed | Daniel Levitin | TED

Translator: Anh Pham Reviewer: Phuc Phan

A few years ago, I broke into my own house.

Vài năm trước, tôi đột nhập vào nhà của chính mình.

Tôi vừa lái xe về đến nhà,

I had just driven home,

it was around midnight in the dead of Montreal winter,

lúc đó gần nửa đêm với cái lạnh của mùa đông Montreal,

I had been visiting my friend, Jeff, across town,

Tôi mới đi thăm Jeff, bạn tôi, cách đây không xa,

and the thermometer on the front porch read minus 40 degrees --

và nhiệt kế ở trước hiên chỉ âm 40 độ --

and don't bother asking if that's Celsius or Fahrenheit,

và đừng hỏi đó là độ C hay độ F,

minus 40 is where the two scales meet --

âm 40 là nơi 2 vạch bằng nhau --

it was very cold.

thực sự rất lạnh.

And as I stood on the front porch fumbling in my pockets,

Và khi tôi đứng trước hiên nhà lần mò trong túi quần,

I found I didn't have my keys.

tôi nhận ra mình không mang theo chìa khóa.

In fact, I could see them through the window,

Thật ra, tôi có thể thấy chúng qua cửa sổ,

lying on the dining room table where I had left them.

trên bàn phòng bếp, nơi tôi bỏ quên nó.

So I quickly ran around and tried all the other doors and windows,

Nên tôi vội chạy vòng quanh và thử mở tất cả cửa ra vào và cửa sổ,

and they were locked tight.

nhưng chúng đều bị khóa chặt.

I thought about calling a locksmith -- at least I had my cellphone,

Tôi nghĩ đến việc gọi thợ sửa khóa -- ít nhất tôi còn điện thoại,

but at midnight, it could take a while for a locksmith to show up,

nhưng lúc nửa đêm, cũng cần một lúc thợ khóa mới đến được,

and it was cold.

và trời thì rất lạnh.

I couldn't go back to my friend Jeff's house for the night

Tôi không thể quay trở lại nhà của Jeff đêm đó

because I had an early flight to Europe the next morning,

bởi tôi còn có chuyến bay sớm đến châu Âu sáng hôm sau,

and I needed to get my passport and my suitcase.

và tôi cần lấy hộ chiếu và vali của mình.

So, desperate and freezing cold,

Vì vậy, trong sự tuyệt vọng và lạnh cóng,

I found a large rock and I broke through the basement window,

tôi tìm thấy 1 hòn đá to và đập vỡ cửa sổ tầng hầm,

cleared out the shards of glass,

dọn sạch các mảnh vỡ kính,

I crawled through,

tôi bò vào trong,

I found a piece of cardboard and taped it up over the opening,

tôi tìm thấy một mảnh bìa các tông và dán nó lên lỗ hổng,

figuring that in the morning, on the way to the airport,

nghĩ rằng sáng hôm sau, trên đường ra sân bay,

I could call my contractor and ask him to fix it.

tôi có thể gọi cho nhà thầu và nhờ họ sửa nó.

This was going to be expensive,

Sửa sẽ rất đắt,

but probably no more expensive than a middle-of-the-night locksmith,

nhưng chắc không đắt hơn việc gọi thợ sửa khóa giữa đêm,

so I figured, under the circumstances, I was coming out even.

vì vậy tôi nghĩ, trong hoàn cảnh đó, tôi không lợi, cũng chẳng thiệt.

Now, I'm a neuroscientist by training

Tôi là một nhà thần kinh học

and I know a little bit about how the brain performs under stress.

và tôi biết một chút về cách não bộ hoạt động dưới áp lực.

It releases cortisol that raises your heart rate,

Nó tiết ra hooc môn cortisol làm tăng nhịp tim của bạn,

it modulates adrenaline levels

điều chỉnh nồng độ adrenaline

and it clouds your thinking.

và làm suy nghĩ trở nên mơ hồ.

So the next morning,

Vì vậy sáng hôm sau,

when I woke up on too little sleep,

khi tôi thức dậy sau khi ngủ không đủ,

worrying about the hole in the window,

lo lắng về lỗ hổng trên cửa sổ,

and a mental note that I had to call my contractor,

nhớ rằng mình phải gọi nhà thầu,

and the freezing temperatures,

nhiệt độ lạnh cóng ngoài trời,

and the meetings I had upcoming in Europe,

và những cuộc gặp sắp tới ở châu Âu,

and, you know, with all the cortisol in my brain,

và với tất cả cortisol ở trong não,

my thinking was cloudy,

suy nghĩ của tôi rất mờ mịt,

but I didn't know it was cloudy because my thinking was cloudy.

nhưng tôi không biết suy nghĩ của tôi mơ hồ vì đầu óc tôi cũng mơ hồ.

(Laughter)

(tiếng cười)

And it wasn't until I got to the airport check-in counter,

Và cho đến khi tôi đến sân bay làm thủ tục đăng kí,

that I realized I didn't have my passport.

tôi mới nhận ra mình không mang theo hộ chiếu

(Laughter)

(tiếng cười)

So I raced home in the snow and ice, 40 minutes,

Vì thế tôi lao về nhà giữa trời băng và tuyết trong vòng 40 phút,

got my passport, raced back to the airport,

lấy hộ chiếu và lại lao đến sân bay,

I made it just in time,

tôi đến vừa kịp lúc,

but they had given away my seat to someone else,

nhưng họ đã bán lại chỗ của tôi cho người khác,

so I got stuck in the back of the plane, next to the bathrooms,

vì thế tôi bị kẹt với chỗ cuối máy bay, cạnh phòng vệ sinh,

in a seat that wouldn't recline, on an eight-hour flight.

trên cái ghế không thể ngửa ra sau trong tám tiếng bay.

Well, I had a lot of time to think during those eight hours and no sleep.

Tôi đã có nhiều thời gian để suy nghĩ trong tám tiếng không ngủ đó.

(Laughter)

(tiếng cười)

And I started wondering, are there things that I can do,

Tôi bắt đầu tự hỏi, liệu có việc gì tôi có thể làm,

systems that I can put into place,

có chế độ nào tôi có thể áp dụng,

that will prevent bad things from happening?

để ngăn chặn rủi ro ngay từ đầu?

Or at least if bad things happen,

Hoặc ít nhất nếu rủi ro xảy ra,

will minimize the likelihood of it being a total catastrophe.

tôi sẽ giảm thiểu khả năng nó biến thành thảm họa.

So I started thinking about that,

Vì vậy tôi bắt đầu nghĩ về nó,

but my thoughts didn't crystallize until about a month later.

nhưng ý nghĩ của tôi không mạch lạc cho đến một tháng sau.

I was having dinner with my colleague, Danny Kahneman, the Nobel Prize winner,

Tôi hẹn ăn tối với đồng nghiệp, Danny Kahneman, người đoạt giải Nobel,

and I somewhat embarrassedly told him about having broken my window,

và tôi ngượng ngùng kể cho anh ấy nghe về chuyện tôi đập vỡ cửa sổ,

and, you know, forgotten my passport,

và, bạn biết đấy, chuyện quên hộ chiếu,

and Danny shared with me

và Danny nói với tôi rằng

that he'd been practicing something called prospective hindsight.

anh ấy đang luyện tập cái gọi là nhận thức quá khứ về tương lai.

(Laughter)

(tiếng cười)

It's something that he had gotten from the psychologist Gary Klein,

Đó là cái anh ấy học được từ nhà tâm lý học Gary Klein,

who had written about it a few years before,

người đã viết sách về nó vài năm trước,

also called the pre-mortem.

hay còn gọi là kĩ thuật "trước khi kết thúc".

Now, you all know what the postmortem is.

Các bạn đều biết kĩ thuật "sau kết thúc".

Whenever there's a disaster,

Khi thảm họa xảy ra,

a team of experts come in and they try to figure out what went wrong, right?

một đội ngũ chuyên gia sẽ vào cuộc và cố gắng tìm ra vấn đề, đúng không?

Well, in the pre-mortem, Danny explained,

Với kỹ thuật "trước kết thúc", Danny giải thích,

you look ahead and you try to figure out all the things that could go wrong,

bạn nhìn về tương lai và cố gắng nhận diện tất cả những gì có thể xảy ra vấn đề,

and then you try to figure out what you can do

sau đó bạn cố nghĩ xem mình có thể làm gì

to prevent those things from happening, or to minimize the damage.

để ngăn chặn những điều đó xảy ra, hoặc giảm thiểu thiệt hại.

So what I want to talk to you about today

Vì vậy, tôi muốn nói với các bạn hôm nay

are some of the things we can do in the form of a pre-mortem.

về một vài thứ chúng ta có thể làm dưới dạng kỹ thuật "trước kết thúc".

Some of them are obvious, some of them are not so obvious.

Một số thì rõ ràng, nhưng cũng có một số không rõ ràng lắm.

I'll start with the obvious ones.

Tôi sẽ bắt đầu với cái rõ ràng trước.

Around the home, designate a place for things that are easily lost.

Xung quanh nhà, chọn một nơi cho những thứ dễ làm mất.

Now, this sounds like common sense, and it is,

Nghe cái này có vẻ là lẽ thường tình, và đúng là như vậy,

but there's a lot of science to back this up,

nhưng có rất nhiều nghiên cứu chứng minh điều này,

based on the way our spatial memory works.

dựa vào cách ký ức về không gian của chúng ta hoạt động.

There's a structure in the brain called the hippocampus,

Có một cấu trúc trong bộ não gọi là hồi hải mã,

that evolved over tens of thousands of years,

nó đã tiến hóa qua hàng chục ngàn năm,

to keep track of the locations of important things --

để theo dõi vị trí của những thứ quan trọng--

where the well is, where fish can be found,

nơi có giếng nước, nơi có cá,

that stand of fruit trees,

nơi có cây ăn quả,

where the friendly and enemy tribes live.

nơi của các bộ tộc đồng minh và bộ tộc kẻ thù.

The hippocampus is the part of the brain

Hồi hải mã là phần của bộ não

that in London taxicab drivers becomes enlarged.

mà đặc biệt phát triển ở các tài xế taxi của London.

It's the part of the brain that allows squirrels to find their nuts.

Nó là phần của não cho phép con sóc tìm ra hạt dẻ.

And if you're wondering, somebody actually did the experiment

Và nếu bạn vẫn thắc mắc, thật sự có người đã làm thí nghiệm

where they cut off the olfactory sense of the squirrels,

mà họ cắt bỏ khứu giác của sóc,

and they could still find their nuts.

và chúng vẫn có thể tìm thấy hạt dẻ.

They weren't using smell, they were using the hippocampus,

Chúng không sử dụng khứu giác, chúng sử dụng hồi hải mã,

this exquisitely evolved mechanism in the brain for finding things.

cơ chế tiến hóa tinh xảo trong bộ não giúp tìm đồ vật.

But it's really good for things that don't move around much,

Nhưng chúng chỉ thật sự có ích cho những thứ không chuyển động nhiều,

not so good for things that move around.

không phải cho những thứ liên tục chuyển động.

So this is why we lose car keys and reading glasses and passports.

Đó là lý do vì sao chúng ta làm mất chìa khóa xe, kính đọc sách và hộ chiếu.

So in the home, designate a spot for your keys --

Vì vậy ở nhà, chọn một nơi cho chìa khóa của bạn --

a hook by the door, maybe a decorative bowl.

một cái móc treo cạnh cửa, có thể là một cái bát trang trí.

For your passport, a particular drawer.

Để hộ chiếu vào một ngăn kéo riêng.

For your reading glasses, a particular table.

Với kính đọc sách, một cái bàn riêng.

If you designate a spot and you're scrupulous about it,

Nếu bạn luôn cẩn thận để đồ vật vào chỗ đã chọn,

your things will always be there when you look for them.

đồ vật sẽ luôn ở đó khi bạn tìm chúng.

What about travel?

Thế còn khi đi du lịch?

Take a cell phone picture of your credit cards,

Dùng điện thoại chụp thẻ tín dụng của bạn,

your driver's license, your passport,

bằng lái xe, hộ chiếu

mail it to yourself so it's in the cloud.

gửi thư cho chính bạn để chúng luôn trên mạng.

If these things are lost or stolen, you can facilitate replacement.

Nếu những thứ đó bị mất hoặc trộm, bạn có thể dễ dàng thay thế chúng.

Now these are some rather obvious things.

Đó là những thứ khá rõ ràng.

Remember, when you're under stress, the brain releases cortisol.

Hãy nhớ, khi bạn gặp áp lực, não sẽ tiết ra cortisol.

Cortisol is toxic, and it causes cloudy thinking.

Cortisol là chất độc, nó làm suy nghĩ của bạn không rõ ràng.

So part of the practice of the pre-mortem

Vì vậy, 1 phần của việc tập kỹ thuật "trước kết thúc"

is to recognize that under stress you're not going to be at your best,

là nhận ra rằng dưới áp lực, bạn sẽ không ở trạng thái tốt nhất,

and you should put systems in place.

và bạn nên áp dụng các chế độ.

And there's perhaps no more stressful a situation

Và có lẽ không có tình huống nào căng thẳng hơn

than when you're confronted with a medical decision to make.

khi bạn phải đối mặt với một quyết định liên quan đến y tế.

And at some point, all of us are going to be in that position,

Và ở thời điểm nào đó, tất cả chúng ta sẽ ở trong tình huống đó,

where we have to make a very important decision

khi phải đưa ra một quyết định rất quan trọng

about the future of our medical care or that of a loved one,

về tương lai việc chăm sóc sức khỏe cho chúng ta hoặc cho người thân,

to help them with a decision.

khi giúp họ đưa ra quyết định.

And so I want to talk about that.

Và vì vậy tôi muốn nói về điều đó.

And I'm going to talk about a very particular medical condition.

Và tôi sẽ nói về một tình trạng sức khỏe rất cụ thể.

But this stands as a proxy for all kinds of medical decision-making,

Nhưng nó sẽ là chuẩn mực cho tất cả các loại quyết định y tế,

and indeed for financial decision-making, and social decision-making --

và cho cả quyết định về tài chính và xã hội --

any kind of decision you have to make

bất cứ quyết định nào có thể hưởng lợi

that would benefit from a rational assessment of the facts.

từ việc đánh giá sự việc một cách hợp lý.

So suppose you go to your doctor and the doctor says,

Giả sử bạn đến gặp bác sĩ của mình và bác sĩ nói,

"I just got your lab work back, your cholesterol's a little high."

"Tôi vừa có kết quả xét nghiệm, nồng độ cholesterol của bạn hơi cao."

Now, you all know that high cholesterol

Bây giờ, các bạn đều biết rằng cholesterol cao

is associated with an increased risk of cardiovascular disease,

tăng nguy cơ các bệnh tim mạch,

heart attack, stroke.

đau tim, đột quỵ.

And so you're thinking

Và vì thế bạn nghĩ

having high cholesterol isn't the best thing,

tăng cholesterol hẳn không phải là điều tốt,

and so the doctor says, "You know, I'd like to give you a drug

và bác sĩ bảo: "Tôi sẽ kê thuốc cho bạn:

that will help you lower your cholesterol, a statin."

1 viên statin sẽ giúp giảm nồng độ cholesterol."

And you've probably heard of statins,

Và bạn có thể đã nghe về statin,

you know that they're among the most widely prescribed drugs

chúng là một trong những loại được kê đơn rộng rãi nhất

in the world today,

trên thế giới hiện nay,

you probably even know people who take them.

bạn có thể còn biết những người sử dụng nó.

And so you're thinking, "Yeah! Give me the statin."

Và vì thế bạn nghĩ: "Vâng! Cho tôi statin."

But there's a question you should ask at this point,

Nhưng có 1 câu hỏi bạn nên hỏi vào thời điểm này,

a statistic you should ask for

một con số bạn nên hỏi,

that most doctors don't like talking about,

cái mà hầu hết các bác sĩ không thích nhắc đến,

and pharmaceutical companies like talking about even less.

và các công ty dược phẩm càng không thích hơn.

It's for the number needed to treat.

Đó là số người cần điều trị (NNT).

Now, what is this, the NNT?

Bây giờ, NNT là gì?

It's the number of people that need to take a drug

Đó là tổng số người sử dụng thuốc

or undergo a surgery or any medical procedure

hoặc trải qua phẫu thuật hoặc bất kì liệu pháp y tế nào

before one person is helped.

trên một người chữa khỏi bệnh.

And you're thinking, what kind of crazy statistic is that?

Và bạn đang nghĩ, kiểu thống kê gì kì cục gì thế?

The number should be one.

Con số đó nên là một.

My doctor wouldn't prescribe something to me

Bác sĩ của tôi sẽ không kê đơn gì cho tôi

if it's not going to help.

nếu thuốc đó không có ích.

But actually, medical practice doesn't work that way.

Nhưng thực ra, nghề y không hoạt động theo kiểu đó.

And it's not the doctor's fault,

Và đó không phải lỗi bác sĩ,

if it's anybody's fault, it's the fault of scientists like me.

nếu đổ lỗi cho bất cứ ai, đó là lỗi của nhà khoa học như tôi.

We haven't figured out the underlying mechanisms well enough.

Chúng tôi hiểu chưa đủ về những cơ chế cơ bản.

But GlaxoSmithKline estimates

Nhưng GlaxoSmithKline ước tính rằng

that 90 percent of the drugs work in only 30 to 50 percent of the people.

90% số thuốc chỉ phát huy tác dụng với 30% đến 50% số bệnh nhân.

So the number needed to treat for the most widely prescribed statin,

Vì vậy số lượng bệnh nhân cần dùng thuốc statin,

what do you suppose it is?

bạn nghĩ nó là bao nhiêu?

How many people have to take it before one person is helped?

Bao nhiêu người cần dùng nó trước khi nó chữa được 1 người?

300.

300.

This is according to research

Đây là theo nghiên cứu

by research practitioners Jerome Groopman and Pamela Hartzband,

bởi các nhà nghiên cứu y khoa Jerome Groopman và Pamela Hartzband,

independently confirmed by Bloomberg.com.

được xác nhận độc lập bởi Bloomberg.com.

I ran through the numbers myself.

Tôi đã kiểm tra các con số.

300 people have to take the drug for a year

300 người cần dùng thuốc trong 1 năm

before one heart attack, stroke or other adverse event is prevented.

trước khi 1 người bị đau tim, đột quỵ hay trường hợp có hại khác được ngăn ngừa.

Now you're probably thinking,

Các bạn có thể đang nghĩ:

"Well, OK, one in 300 chance of lowering my cholesterol.

"Một trong 300 cơ hội để giảm lượng cholesterol.

Why not, doc? Give me the prescription anyway."

Tại sao không, bác sĩ? Cứ kê đơn cho tôi."

But you should ask at this point for another statistic,

Nhưng bạn nên yêu cầu 1 thống kê khác vào thời điểm này:

and that is, "Tell me about the side effects." Right?

"Nói cho tôi biết về tác dụng phụ." Đúng chứ?

So for this particular drug,

Vì vậy, với loại thuốc này,

the side effects occur in five percent of the patients.

tác dụng phụ xảy ra với 5% số bệnh nhân

And they include terrible things --

Và nó gồm những thứ khủng khiếp như

debilitating muscle and joint pain, gastrointestinal distress --

suy nhược cơ bắp và đau khớp, đau dạ dày...

but now you're thinking, "Five percent,

Nhưng giờ bạn lại nghĩ: "5%,

not very likely it's going to happen to me,

nó không có nhiều khả năng xảy ra với tôi,

I'll still take the drug."

tôi vẫn sẽ dùng thuốc."

But wait a minute.

Nhưng đợi 1 lát. Hãy nhớ,

Remember under stress you're not thinking clearly.

khi chịu áp lực bạn suy nghĩ không thông suốt.

So think about how you're going to work through this ahead of time,

Vì vậy, hãy nghĩ trước về việc bạn sẽ làm thế nào

so you don't have to manufacture the chain of reasoning on the spot.

để bạn không phải suy nghĩ về một loạt vấn đề ngay lúc đó.

300 people take the drug, right? One person's helped,

300 người dùng thuốc, đúng không? 1 người được cứu,

five percent of those 300 have side effects,

5% trong số 300 người đó chịu tác dụng phụ,

that's 15 people.

tức là 15 người.

You're 15 times more likely to be harmed by the drug

Bạn có khả năng bị hại bởi thuốc gấp 15 lần

than you are to be helped by the drug.

hơn là thuốc giúp ích cho bạn.

Now, I'm not saying whether you should take the statin or not.

Bây giờ, tôi không nói rằng bạn có nên dùng statin hay không.

I'm just saying you should have this conversation with your doctor.

Tôi chỉ nói rằng bạn nên có cuộc nói chuyện này với bác sĩ.

Medical ethics requires it,

Y đức đòi hỏi điều đó,

it's part of the principle of informed consent.

nó là 1 phần của nguyên tắc "đồng ý khi hiểu rõ".

You have the right to have access to this kind of information

Bạn có quyền được tiếp cận những thông tin này

to begin the conversation about whether you want to take the risks or not.

để bắt đầu cuộc nói chuyện liệu bạn muốn chấp nhận rủi ro hay không.

Now you might be thinking

Bây giờ bạn có thể nghĩ:

I've pulled this number out of the air for shock value,

Tôi đẩy con số này lên cao để gây sốc,

but in fact it's rather typical, this number needed to treat.

nhưng thực tế nó khá thường, số bệnh nhân cần sử dụng thuốc này.

For the most widely performed surgery on men over the age of 50,

Với các ca phẫu thuật được thực hiện nhiều nhất cho đàn ông trên 50 tuổi,

removal of the prostate for cancer,

loại bỏ tuyến tiền liệt bị ung thư,

the number needed to treat is 49.

số người cần được điều trị là 49.

That's right, 49 surgeries are done for every one person who's helped.

Đúng vậy, phải thực hiện 49 ca phẫu thuật để một người được chữa.

And the side effects in that case occur in 50 percent of the patients.

Và tác dụng phụ trong trường hợp này xảy ra với 50% số bệnh nhân.

They include impotence, erectile dysfunction,

Nó bao gồm liệt dương, rối loạn cương dương,

urinary incontinence, rectal tearing,

đại tiện và tiểu tiện không kiểm soát,

fecal incontinence.

rách trực tràng.

And if you're lucky, and you're one of the 50 percent who has these,

Và nếu bạn may mắn, và bạn là 1 trong số 50% người mắc phải chứng này.

they'll only last for a year or two.

nó sẽ chỉ kéo dài trong một hoặc hai năm.

So the idea of the pre-mortem is to think ahead of time

Vì vậy cốt lõi của kỹ thuật "trước khi kết thúc" là nghĩ trước

to the questions that you might be able to ask

về các câu hỏi bạn có thể hỏi

that will push the conversation forward.

để thúc đẩy cuộc nói chuyện với bác sĩ.

You don't want to have to manufacture all of this on the spot.

Bạn không muốn phải nghĩ đến tất cả những thứ này ngay ở đó.

And you also want to think about things like quality of life.

Và bạn cũng muốn nghĩ về những thứ như chất lượng cuộc sống.

Because you have a choice oftentimes,

Bởi vì đôi khi bạn phải lựa chọn,

do you I want a shorter life that's pain-free,

bạn muốn cuộc đời ngắn hơn nhưng không đau đớn,

or a longer life that might have a great deal of pain towards the end?

hay cuộc đời dài hơn nhưng phải chịu nhiều nỗi đau đến cuối đời?

These are things to talk about and think about now,

Đó là những thứ bạn cần nói về và nghĩ đến bây giờ,

with your family and your loved ones.

với gia đình và người thân của bạn.

You might change your mind in the heat of the moment,

Bạn có thể sẽ thay đổi suy nghĩ trong lúc giận dữ,

but at least you're practiced with this kind of thinking.

nhưng ít ra bạn được rèn luyện với kiểu suy nghĩ này.

Remember, our brain under stress releases cortisol,

Nhớ rằng, não bộ dưới áp lực sẽ tiết ra cortisol,

and one of the things that happens at that moment

và một trong những thứ xảy ra lúc đó

is a whole bunch on systems shut down.

là một đám các hệ cơ quan sẽ "tắt".

There's an evolutionary reason for this.

Có 1 lý do về mặt tiến hóa cho điều này.

Face-to-face with a predator, you don't need your digestive system,

Mặt đối mặt với 1 dã thú, bạn không cần hệ tiêu hóa,

or your libido, or your immune system,

hay ham muốn tình dục, hay hệ miễn dịch,

because if you're body is expending metabolism on those things

vì nếu cơ thể bạn dùng trao đổi chất cho những thứ đó

and you don't react quickly,

và bạn không phản ứng lại nhanh,

you might become the lion's lunch, and then none of those things matter.

bạn có thể sẽ trở thành bữa trưa của sư tử và sẽ không còn điều gì quan trọng nữa.

Unfortunately,

Thật không may,

one of the things that goes out the window during those times of stress

1 trong những thứ bị "tắt" trong khoảng thời gian căng thẳng đó

is rational, logical thinking,

là lý trí, là suy nghĩ hợp lý,

as Danny Kahneman and his colleagues have shown.

như Danny Kahneman và đồng nghiệp của ông ấy đã chứng minh.

So we need to train ourselves to think ahead

Vì vậy chúng ta cần rèn luyện bản thân suy nghĩ trước ...

to these kinds of situations.

đến những tình huống này.

I think the important point here is recognizing that all of us are flawed.

Điều quan trọng ở đây là nhận ra: Tất cả chúng ta đều không hoàn hảo.

We all are going to fail now and then.

Chúng ta cũng có lúc sẽ thất bại.

The idea is to think ahead to what those failures might be,

Quan trọng là phải nghĩ đến trước những thất bại đó có thể là gì,

to put systems in place that will help minimize the damage,

áp dụng các chế độ để giảm thiểu tổn thất,

or to prevent the bad things from happening in the first place.

hay ngăn chặn những điều xấu trước khi chúng xảy ra.

Getting back to that snowy night in Montreal,

Trở lại với đêm tuyết rơi ở Montreal khi đó,

when I got back from my trip,

khi tôi trở lại từ chuyến công tác,

I had my contractor install a combination lock next to the door,

tôi đã bảo nhà thầu lắp đặt hộp khóa số ngay cạnh cửa,

with a key to the front door in it, an easy to remember combination.

có chìa khóa để mở cửa chính đặt trong đó, một mật khẩu dễ nhớ.

And I have to admit,

Và tôi phải thừa nhận,

I still have piles of mail that haven't been sorted,

tôi vẫn có hàng đống thư chưa được phân loại,

and piles of emails that I haven't gone through.

và hàng đống email tôi chưa đọc qua

So I'm not completely organized,

Vì vậy tôi không hoàn toàn ngăn nắp,

but I see organization as a gradual process,

nhưng tôi thấy sự có tổ chức là 1 quá trình từ từ,

and I'm getting there.

và tôi sẽ đạt được nó.

Thank you very much.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(vỗ tay)