The walk from "no" to "yes" | William Ury

William Ury: "hayır"dan "evet"e yolculuk

Çeviri: Zafer Karkaç Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Evet, uzlaşma zorluğu konusu

Well, the subject of difficult negotiation

reminds me of one of my favorite stories from the Middle East,

bana en sevdiğim hikayelerden birisini,

Miras olarak Üç oğluna 17 tane deve bırakan

of a man who left to his three sons, 17 camels.

Orta Doğu'lu bir adamın hikayesini hatırlatır.

birinci oğluna develerin yarısını,

To the first son, he left half the camels;

to the second son, he left a third of the camels;

ikinci oğluna develerin üçte birini

and to the youngest son, he left a ninth of the camels.

ve en genç oğluna da develerin dokuzda birini bırakır.

Ve üç kardeş tartışmaya başlarlar

The three sons got into a negotiation -- 17 doesn't divide by two.

17 2'ye bölünmemektedir.

3'e de bölünmemektedir.

It doesn't divide by three.

It doesn't divide by nine.

9'a da bölünmemektedir.

Brotherly tempers started to get strained.

Kardeşçe ilişkileri gerilmeye başlar.

Finally, in desperation,

Sonunda, umutsuzluk içinde

they went and they consulted a wise old woman.

yaşlı bilge bir kadına danışmaya giderler.

The wise old woman thought about their problem for a long time,

Yaşlı bilge kadın uzun bir süre problemleri hakkında düşünür.

ve sonunda geri gelir ve der ki,

and finally she came back and said, "Well, I don't know if I can help you,

"Size yardım edebilir miyim bilemiyorum,

ama en azından, eğer isterseniz, benim devemi alabilirsiniz" der.

but at least, if you want, you can have my camel."

Böylece 18 tane develeri olur.

So then, they had 18 camels.

Birinci oğul yarısını alır - 18'in yarısı 9'u.

The first son took his half -- half of 18 is nine.

İkinci oğul kendi 3'te 1 payını alır - 18'in üçte biri 6'sını.

The second son took his third -- a third of 18 is six.

The youngest son took his ninth -- a ninth of 18 is two.

En genç oğlu da kendi 9'da 1'lik payını

18'in 9'da 1'i yani 2 tane deveyi.

You get 17.

eder 17

They had one camel left over.

1 deve ellerinde fazla kalır

They gave it back to the wise old woman.

Onu da yaşlı bilge kadına geri verirler.

(Laughter)

(kahkalar)

Now, if you think about that story for a moment,

Şimdi, bu hikaye hakkında bir an için düşünürseniz.

I think it resembles a lot of the difficult negotiations

bence dahil olduğumuz bir çok

içinden çıkılmaz tartışmaları anımsatıyor.

we get involved in.

They start off like 17 camels, no way to resolve it.

17 deve ile başladıklarında sorunu çözebilecekleri bir yol yoktu.

Somehow, what we need to do

Her nasılsa, bilmemiz gereken şey,

is step back from those situations, like that wise old woman,

bu tarz durumlarda yaşlı bilge kadının yaptığı gibi bir adım geri çekilerek,

duruma dışarıdan bir gözle bakmamız gerektiği

look at the situation through fresh eyes

tıpkı kadının 18'inci deve ile sonuca varması gibi.

and come up with an 18th camel.

Finding that 18th camel in the world's conflicts

Dünya'daki çatışmalar için 18. deveyi bulmak

has been my life passion.

benim için hayati bir tutku.

I basically see humanity a bit like those three brothers.

Temel olarak insanlığı bir parça bu 3 kardeş gibi görüyorum.

We're all one family.

Hepimiz bir aileyiz.

We know that scientifically,

Bunu bilimsel olarak biliyoruz.

thanks to the communications revolution,

iletişim devrimine şükürler olsun.

all the tribes on the planet -- all 15,000 tribes --

dünyadaki bütün soylar, 15000 soyun hepsi

are in touch with each other.

birbirleri ile bağlantılı.

And it's a big family reunion.

bu büyük bir ailenin yeniden bir araya gelmesi.

And yet, like many family reunions,

ve hala, bir çok ailenin bir araya gelmesinde olduğu gibi

it's not all peace and light.

hepsi barış içinde ve net değil

There's a lot of conflict,

Bir sürü çatışma, anlaşmazlık var.

and the question is: How do we deal with our differences?

ve sorun şu ki,

farklılıklarımız ile nasıl başa çıkacağız?

How do we deal with our deepest differences,

En derindeki farklılıklarımız ile,

given the human propensity for conflict

çatışmaya meyilli yapımız

ve korkunç yok etme gücüne sahip silahlar üretme kabiliyetine sahip

and the human genius at devising weapons of enormous destruction?

insan zekasıyla nasıl başa çıkacağız?

That's the question.

Asıl soru bu.

As I've spent the last better part of three decades, almost four,

Geçen üç on yılın büyük bir kısmını

neredeyse 4 on yılı

traveling the world,

dünyayı dolaşarak geçirdim.

trying to work, getting involved in conflicts

çatışmalara dahil olmaya çalışarak

ranging from Yugoslavia to the Middle East

Yugoslavya'dan Orta Doğu'ya

Çeçenistan'dan Venezuella kadar

to Chechnya to Venezuela --

some of the most difficult conflicts on the face of the planet --

dünya üzerindeki en zor çatışmalardan bir kısmı bunlar

I've been asking myself that question.

Kendime hep şu soruyu soruyordum.

Sanırım, bazı şekillerde

And I think I've found, in some ways, what is the secret to peace.

"barış"ın sırıı nedir buldum

It's actually surprisingly simple.

Aslında bu şaşırtıcı derecede basit.

It's not easy, but it's simple.

Kolay değil ama basit

It's not even new.

Hatta yeni bile değil.

It may be one of our most ancient human heritages.

Bu belki en eski çağlardan kalma kalıtımsal miraslarımızdan biri

"Barış"ın sırrı - Biziz!

The secret to peace is us.

It's us who act as a surrounding community around any conflict,

İşin sırrı "Biz"iz

herhangi bir çatışma anında

yapıcı bir rol oynayabilecek olan

who can play a constructive role.

çatışmanın etrafını saran topluluk olarak biziz

Let me give you just a story, an example.

Size kısa bir hikaye anlatayım, bir örnek

About 20 years ago,

Bundan 20 yıl kadar önce Güney Afrika'daydım.

I was in South Africa, working with the parties in that conflict,

çatışma içindeki taraflarla çalışıyordum.

and I had an extra month,

Fazla bir ay kadar bir vaktim oldu.

so I spent some time living with several groups of San Bushmen.

Ben de bu zamanı

San Bushmen'deki bazı topluluklarla beraber geçirdim.

I was curious about them, about the way in which they resolve conflict.

Onların çatışmaları nasıl bir yöntemle çözdüklerini merak ediyordum.

Because, after all, within living memory, they were hunters and gatherers,

Çünkü, hepsinden sonra, canlı hatırıyla

onlar avcı ve toplayıcı topluluklardı.

living pretty much like our ancestors lived

bizim atalarımız ile çok benzer bir şekilde yaşıyorlardı.

for maybe 99 percent of the human story.

neredeyse insanlık tarihinin yüzde 99'unun yaşadığı gibi

And all the men have these poison arrows that they use for hunting --

ve bütün erkekler avlanmak için zehirli oklardan kullanıyorlardı

absolutely fatal.

tamamen ölümcül

So how do they deal with their differences?

bu durumda farklılıklarıyla nasıl başa çıkıyorlar?

Well, what I learned is, whenever tempers rise in those communities,

açıkcası öğrendiğim şey şu ki,

bu topluluklarda ne zaman sinirler gerilse

someone goes and hides the poison arrows out in the bush,

birisi gidip bütün zehirli okları çalıların arasına bir yerlere saklıyor

and then everyone sits around in a circle like this,

ve ondan sonra herkes çember oluşturarak oturuyor

and they sit and they talk and they talk.

oturuyor ve konuşuyorlar, ve konuşuyorlar, konuşuyorlar

It may take two days, three days, four days,

bu 2 gün sürebilir, veya 3 gün, 4 gün...

but they don't rest until they find a resolution

ama dinlenmiyorlar

ta ki bir çözüm bulana dek,

or better yet -- a reconciliation.

ya da daha iyisi,

And if tempers are still too high,

Ve gerginlik hala çok yüksekse

then they send someone off to visit some relatives,

o zaman taraflardan birini bir yakınını ziyarete gönderiyorlar

as a cooling-off period.

sakinleşmesi için zaman tanıyorlar.

Well, that system is, I think, probably the system

Bu sistem

bence, ki bizi de büyük ihtimalle bu noktaya canlı tutan,

that kept us alive to this point,

given our human tendencies.

varolan insani eğilimlerimizdir.

Ben bu sisteme "üçüncü taraf" diyorum.

That system, I call "the third side."

Çünkü bunun hakkında biraz düşünürseniz,

Because if you think about it, normally when we think of conflict,

normal olarak çatışma hakkında düşündüğümüzde, çatışmayı tanımladığımızda

when we describe it,

there's always two sides --

ortada her zaman iki taraf vardır.

it's Arabs versus Israelis, labor versus management,

Araplarla İsrailliler, işçilere karşılık yönetim

husband versus wife, Republicans versus Democrats.

karı-koca, Cumhuriyetçiler - Demokratlar

But what we don't often see

ama genellikle göremediğimiz şey

is that there's always a third side,

her zaman ortada bir "üçüncü taraf"ın daha olduğudur.

Ve çatışmanın "üçüncü tarafı" ise "biz"iz.

and the third side of the conflict is us, it's the surrounding community,

Bu çevrelen toplum,

it's the friends, the allies,

bu arkadaşlar, müttefikler,

the family members, the neighbors.

aile üyeleri, komşular

And we can play an incredibly constructive role.

ve inanılmaz derece yapıcı bir rol oynayabiliriz.

Perhaps the most fundamental way in which the third side can help

Muhtemelen üçüncü tarafların

yardımcı olabileceği en temel yöntem

is to remind the parties of what's really at stake.

taraflara gerçekte neyin tehdit altında olduğunu hatırlamaktır.

For the sake of the kids, for the sake of the family,

çocuklar için, aile için,

toplum için, gelecek için

for the sake of the community, for the sake of the future,

let's stop fighting for a moment and start talking.

kavga etmeyi bir an için bırakalım ve konuşmaya başlayalım.

Çünkü, konu şu ki,

Because, the thing is,

when we're involved in conflict,

bir çatışmanın içine dahil olduğumuz zaman,

it's very easy to lose perspective.

bakış açımızı kaybetmek kolaydır.

It's very easy to react.

Tepki göstermek kolaydır.

Human beings -- we're reaction machines.

İnsanoğlu: her birimiz bir tepki makinesiyiz.

And as the saying goes,

Bir deyiş vardır,

when angry, you will make the best speech

kızgın olduğunda, en iyi konuşmanı yaparsın

you will ever regret.

pişman olacak olsan da

(Laughter)

And so the third side reminds us of that.

ve işte üçüncü taraf bize bunu hatırlatır.

The third side helps us go to the balcony,

Üçüncü taraf bizim balkona çıkmamıza yardım eder.

which is a metaphor for a place of perspective,

balkon burada bakış açısı yeri için bir metafor olarak kullanılır.

where we can keep our eyes on the prize.

balkonda gözünüzü ödül üzerinde tutarsınız.

Let me tell you a little story from my own negotiating experience.

Size kendi yaptığım bir müzakere ile ilgili kısa bir hikayemi anlatayım.

Some years ago, I was involved as a facilitator in some very tough talks

Bir kaç yıl önce, yönetici olarak

çok zor bazı görüşmelerde yer almıştım

between the leaders of Russia and the leaders of Chechnya.

Rusyadan bazı liderlerle

Çeçenistan'dan bazı liderler katılıyordu.

There was a war going on, as you know.

Orada bir savaş sürüyor, biliyorsunuz.

Lahey'de buluştuk,

And we met in the Hague, in the Peace Palace,

Barış Sarayında.

in the same room where the Yugoslav war-crimes tribunal was taking place.

bazı odalarda Yugoslav Savaş Suçlarının mahkemesi

sürüyordu.

And the talks got off to a rather rocky start

Görüşmeler çok sert bir başlangıcı teğet geçmişti,

Çeçenistan Başkan Yardımcısı

when the vice president of Chechnya began by pointing at the Russians

görüşmelere başlarken Rusları işaret ederek

and said, "You should stay right here in your seats,

"Oturduğunuz koltuklarda oturmaya devam etmelisiniz,

because you're going to be on trial for war crimes."

çünkü savaş suçlarınızdan dolayı bir gün yargılanacaksınız."

sonra devam etti ve bana dönerek dedi ki,

And then he turned to me and said,

"You're an American.

"Sen Amerikalısın,

Look at what you Americans are doing in Puerto Rico."

siz Amerikalarının Puerto Rico yaptıklarınıza bir bakın"

And my mind started racing, "Puerto Rico? What do I know about Puerto Rico?"

ve benim de zihnim yarışmaya başladı, "Puerto Rico? Puerto Rico hakkında ne biliyorsunuz ki?"

Tepki göstermeye başlamıştım,

I started reacting.

(Laughter)

ama sonra balkona çıkmayı hatırlamaya çalıştım.

But then, I tried to remember to go to the balcony.

ara verdiği zaman

And then when he paused

and everyone looked at me for a response,

herkes bana dönmüş ve nasıl tepki vereceğime bakıyordu,

from a balcony perspective, I was able to thank him for his remarks

balkondan yapılan bir bakış açısıyla, kendisine yaptığı hatırlatmadan dolayı teşekkür ettim,

and say, "I appreciate your criticism of my country

ve dedim ki, " Ülkem hakkında yaptığınız eleştiri için minettarım,

and I take it as a sign that we're among friends

ve bunu dostluğumuz bir işareti olarak kabul ediyorum

ve birbirimizle dobra dobra konuşabileceğimizi kabul ediyorum.

and can speak candidly to one another."

(Laughter)

ve bizim burada yapmak için bulunduğumuz şey Puerto Rico veya geçmiş hakkında konuşmak değil

"And what we're here to do is not to talk about Puerto Rico or the past.

Burada bulunma sebebimiz Çeçenistan'da akan kanı durdurmak

We're here to see if we can figure out a way

to stop the suffering and the bloodshed in Chechnya."

ve çekilen acılara son vermek için bir yol bulup bulamayacağımızı görmek.

Görüşmeler tekrar yoluna girdi.

The conversation got back on track.

That's the role of the third side,

İşte üçüncü tarafın rolü budur.

to help the parties go to the balcony.

iki tarafında balkona çıkmasına yardım etmek.

Şimdi bir süre

Now let me take you, for a moment,

to what's widely regarded as the world's most difficult conflict,

dünyanın en zor çatışması olarak kabul edilen,

veya en çözümsüz sorunu-çatışması olan yere

or the most impossible conflict, the Middle East.

Orta Doğu'ya bakalım.

Question is: where's the third side there?

Soru şu: "üçüncü taraf" nerede?

How could we possibly go to the balcony?

"balkona" nasıl gidebiliriz?

Now, I don't pretend to have an answer to the Middle East conflict,

Orta Doğu sorununa çözümüm

varmış gibi yapmayacağım.

but I think I've got a first step -- literally, a first step --

ama bence birinci adımı attık

tam anlamıyla birinci adım,

something that any one of us could do as third-siders.

üçüncü taraf olarak herhangi birimizin yapabileceği birşey.

Let me just ask you one question first.

öncelikle size bir soru sorayım.

How many of you in the last years

Kaçınız

geçtiğimiz yıllarda

kendini Orta Doğu sorunu hakkında kaygı duyarken buldu

have ever found yourself worrying about the Middle East

ve ne yapılabilir diye merak ederken?

and wondering what anyone could do?

Just out of curiosity, how many of you?

Kaç kişi?

OK, so the great majority of us.

tamam, büyük bir çoğunluğumuz

And here, it's so far away.

ve aslında burada, bu kadar uzaktayken

Why do we pay so much attention to this conflict?

bu soruna bu kadar önem veriyoruz?

Is it the number of deaths?

nedeni ölümlerin sayısı olabilir mi?

There are a hundred times more people who die in a conflict in Africa

Orta Doğu'da ölenlerin yüzlerce kat fazlası

Afrika'daki çatışmalarda hayatını kaybetti.

than in the Middle East.

No, it's because of the story,

Hayır, sebebi hikayeden kaynaklanıyor.

because we feel personally involved in that story.

çünkü kişisel olarak hepimiz konuya kendimizi

dahil hissediyoruz.

Whether we're Christians, Muslims or Jews, religious or non-religious,

Hristan, Müslüman veya Yahudiler

inananlar veya inanmayalar

we feel we have a personal stake in it.

hepimiz kişisel bir menfaatimiz olduğunu hissediyoruz.

Stories matter;

Hikayeler önemlidir. Bir antropolog olarak, bunu biliyorum.

as an anthropologist, I know that.

Stories are what we use to transmit knowledge.

Hikayeler bilgiyi akktarma yolumuzdur.

Hayatımıza anlam verirler.

They give meaning to our lives.

That's what we tell here at TED, we tell stories.

Bu burada TED'de anlatıklarımızdır, hikayeler anlatıyoruz.

Hikayeler anahtardır.

Stories are the key.

And so my question is --

benim sorum ise

yes, let's try and resolve the politics there in the Middle East,

evet, deneyelim ve Orta Doğu'daki

politikaları çözelim

but let's also take a look at the story.

ama bir de hikayeye bir bakalım.

Let's try to get at the root of what it's all about.

Bütün bunların temelini anlamaya çalışalım.

Let's see if we can apply the third side to it.

Burada üçüncü taraf'ı uygulayabilir miyiz bakalım.

Bu ne anlama geliyor? Burada hikaye nedir?

What would that mean? What is the story there?

Şimdi biz antropologlar olarak, biliyoruz ki,

Now, as anthropologists, we know that every culture has an origin story.

her kültürün bir başlangıç hikayesi vardır.

What's the origin story of the Middle East?

Orta Doğu'nun başlangıç hikayesi nedir?

In a phrase, it's:

Bir cümlede

Four thousand years ago,

bundan 4000 yıl önce, bir adam ve ailesi

a man and his family walked across the Middle East,

Orta Doğu'ya gelmişler,

and the world has never been the same since.

ve o zamandan beri dünya bir daha aynı olmamış.

Bu adam, tabi ki

That man, of course, was Abraham.

Hz. İbrahim'di.

And what he stood for was unity, the unity of the family;

ve onun sürdürmeye çalıştığı birlik olma idi.

ailenin birliği

he's the father of us all.

O hepimizin babası.

But it's not just what he stood for, it's what his message was.

Ama bu onun sadece var olma sebebi değil aynı zamanda mesajı idi.

Temel mesajı birlik olmaktı.

His basic message was unity too,

the interconnectedness of it all, the unity of it all.

Herbirinin birbirine bağlanmışlığı ve hepsinin birliği

And his basic value was respect,

ve temel değer saygıydı

was kindness toward strangers.

yabancılara karşı nazik olmaktı.

That's what he's known for, his hospitality.

misafirperverliği ile bilinirdi.

Bu anlamda

So in that sense,

he's the symbolic third side of the Middle East.

o Orta Doğu'nun sembolik bir

üçüncü tarafıydı.

He's the one who reminds us that we're all part of a greater whole.

O hepimizin daha büyük bir bütünün parçası

olduğumuzu anlatan kişiydi.

Now, think about that for a moment.

Şimdi siz nasıl...?

şimdi bir an için düşünün

Today, we face the scourge of terrorism.

Bugünlerde terörizmin kırbacı ile yüzleşiyoruz.

What is terrorism?

Nedir terörizm?

Terrorism is basically taking an innocent stranger

Terörizm temel olarak masum bir yabancıyı almak

and treating them as an enemy whom you kill in order to create fear.

ve korku yaratmak için öldüreceğiniz kişiye

düşman olarak eğitmektir.

What's the opposite of terrorism?

Terörizmin karşıtı nedir?

Masum bir yabancıyı alıp

It's taking an innocent stranger

and treating them as a friend whom you welcome into your home,

evinize davet edeceğiniz

bir arkadaşınız olarak eğiterek

in order to sow and create understanding

anlayış tohumları ekmek ve oluşturmaktır,

veya saygı, veya aşk.

or respect, or love.

So what if, then, you took the story of Abraham,

pekala ya o zaman

İbrahim'in hikayesini ele aldığınızda

which is a third-side story,

bu üçüncü taraf hikayesini,

what if that could be --

peki ya olursa

because Abraham stands for hospitality --

İbrahim konukseverliğin tarafını tuttuğu için --

what if that could be an antidote to terrorism?

peki ya terörizmin antidotu olursa bu?

What if that could be a vaccine against religious intolerance?

Peki ya bu, dinlerin toleranssızlığına karşı

bir aşı olursa?

How would you bring that story to life?

Bu hikayeyi hayata nasıl taşırsınız?

Now, it's not enough just to tell a story.

Şimdi sadece bir hikaye anlatmak yeterli değil --

bu güçlü --

That's powerful, but people need to experience the story.

ama insanlar hikayeyi tecrübe etmeli.

They need to be able to live the story.

Hikayeyi yaşayabilmeliler. Bunu nasıl yapacaklar?

How would you do that?

And that was my thinking of how would you do that.

Bunu nasıl yapacağınıza dair düşüncem bu.

And that's what comes to the first step here.

ve işte bu birinci adım olarak ortaya çıkıyor.

Because the simple way to do that is:

Çünkü bunu yapmanın en basit yolu

yürüyüşe çıkmak.

you go for a walk.

You go for a walk in the footsteps of Abraham.

İbrahimin ayak izlerini takip eden bir yürüyüşe çıkacaksınız.

You retrace the footsteps of Abraham.

İbrahim izlerini tekrar bulacaksınız.

Because walking has a real power.

Çünkü yürümek gerçek bir güce sahiptir.

You know, as an anthropologist, walking is what made us human.

Bilirsiniz, bir antropolog olarak, yürümek bizi insan yapan şeydir.

It's funny -- when you walk, you walk side-by-side,

Eğlenceli, yürüdüğünüz zaman,

aynı ortak yönde

in the same common direction.

yan yana yürürsünüz.

Now if I were to come to you face-to-face

Şimdi eğer sizinle yüzyüze gelseydim

and come this close to you,

ve bu kadar yakın olsaydım size

you would feel threatened.

tehdit ediliyor hissederdiniz.

But if I walk shoulder-to-shoulder,

ama omuz omuza yürüsem

hatta omuzuna dokunarak yürüsem

even touching shoulders,

it's no problem.

sorun yok

Who fights while they walk?

Yürürken kim kavga eder?

That's why in negotiations, often, when things get tough,

Bu yüzden tartışmalar sırasında, işler zorlaştığında,

people go for walks in the woods.

insanlar orman içinde yürüyüşe çıkarlar.

So the idea came to me of, what about inspiring a path,

Dolayısıyla aklıma bir fikir geldi

bir rota, bir yol

temin etmek için --

a route -- think the Silk Route, think the Appalachian Trail --

ipek yolunu düşünün, Appalachian Parkurunu

that followed in the footsteps of Abraham?

İbrahim ayak izlerinden

takip edilen.

İnsanlar "Delice bu, yapamazsın" dedi.

People said, "That's crazy. You can't.

You can't retrace the footsteps of Abraham -- it's too insecure,

İbrahim izlerini takip edemezsin. Çok güvensiz.

you've got to cross all these borders,

Bütün sınırları geçmek zorundasın.

it goes across 10 different countries in the Middle East,

Orta Doğu'da 10 farklı ülkeden geçer,

hepsini birleştirir.

because it unites them all."

Ve biz de Harvard da bu fikir üzerine çalıştık.

And so we studied the idea at Harvard.

gerekli özeni gösterdik.

We did our due diligence.

And then a few years ago,

ve sonra bundan birkaç yıl önce, bir grubumuz,

a group of us, about 25 of us from 10 different countries,

10 farklı ülkeden 25'imiz,

decided to see if we could retrace the footsteps of Abraham,

İbrahimin ayak izlerini takip edip edemeyeceğimizi görmeye karar verdik,

doğduğu şehir olan Türkiye'nin güneyindeki Urfa'dan

going from his initial birthplace in the city of Urfa

Kuzey Mezopotamya'dan başlayarak

in Southern Turkey, Northern Mesopotamia.

And we then took a bus and took some walks

sonra bir otobüsle ve bazen yürüyerek

and went to Harran, where, in the Bible, he sets off on his journey.

Harran'a gittik,

İncil'e göre yolculuğuna başladığı yere.

Then we crossed the border into Syria, went to Aleppo,

Sonra Suriye sınırını geçtik ve

which, turns out, is named after Abraham.

İbrahim'den sonra adını alan yere Harran'a vardık.

We went to Damascus,

Şam'a gittik.

which has a long history associated with Abraham.

İbrahim ile ilgili uzun bir tarihe sahip olan şehre

Sonra Ürdün'ün Kuzeyine geldik,

We then came to Northern Jordan,

to Jerusalem -- which is all about Abraham -- to Bethlehem,

Kudüs'e,

İbrahim ile ilgili herşey olan, Beytüllahim'e (Bethlehem)

and finally, to the place where he's buried, in Hebron.

ve sonunda yakıldığı yere

El Halil (Hebron).

So effectively, we went from womb to tomb.

Etkili bir şekilde, rahimden mezara kadar gittik.

We showed it could be done.

Yapılabileceğini gösterdik. İnanılmaz bir yolculuktu.

It was an amazing journey.

Let me ask you a question.

Size bir soru sorayım.

How many of you have had the experience of being in a strange neighborhood

Kaçınız yabancı bir çevrede yaşamayı

tecrübe etti,

or strange land,

veya yabancı bir ülkede

and a total stranger, perfect stranger,

ve tamamen yabancı, gerçekten yabancı biri

size gelip nazik bir davranışta bulundu,

comes up to you and shows you some kindness --

maybe invites you into their home, gives you a drink,

belki sizi evine davet etti, içecek sundu,

kahve ikram etti, yemek verdi?

gives you a coffee, gives you a meal?

İçinizden kaç kişi böyle bir tecrübe yaşadı?

How many of you have ever had that experience?

İbrahim'in yolundaki

That's the essence of the Abraham Path.

cevher işte bu.

That's what you discover as you go into these villages in the Middle East

Orta Doğu'daki köylere gittiğinizde keşfedeğiniz şeyler bunlar

misafirperverlik bulmayı umacağınız yerlerde bulacaksınız

where you expect hostility,

ve en mükemmel misafirperverliği bulacaksınız.

and you get the most amazing hospitality,

hepsi İbrahim ile ilgili

all associated with Abraham:

"Baba İbrahim'in aşkına

"In the name of Father Ibrahim, let me offer you some food."

bana yiyecek bir şeyler verir misiniz"

So what we discovered

Bizim keşfettiğimiz şey

is that Abraham is not just a figure out of a book for those people;

bu insanlar için İbrahim sadece kitaplardaki bir figür değil,

he's alive, he's a living presence.

o yaşıyor, o yaşayan bir varlık.

And to make a long story short,

ve uzun bir hikayeyi kısaltmak için,

in the last couple of years now,

birkaç yıl önce,

thousands of people have begun to walk parts of the path of Abraham

binlerce insan

İbrahim'in yolundan bölümler yürümeye başladı

orta doğu da

in the Middle East,

enjoying the hospitality of the people there.

insanların misafirperverliğinden keyif alarak.

They've begun to walk in Israel and Palestine,

Yürümeye başladılar

İsrail'de, Filistin'de,

in Jordan, in Turkey, in Syria.

Ürdün'de, Türkiye'de, Suriye'de.

İnanılmaz bir tecrübeydi.

It's an amazing experience.

Men, women, young people, old people --

Erkekler, kadınlar, gençler, yaşlılar --

more women than men, actually, interestingly.

erkeklerden çok kadınlar, aslında, ilginç bir şekilde.

For those who can't walk,

yürüyemeyenler için,

who are unable to get there right now,

o anda orada olamayanlar için,

people started to organize walks in cities, in their own communities.

insanlar yürüyüşler organize etmeye başladılar.

şehirlerde, kendi topluluklarında.

In Cincinnati, for instance, they organized a walk

Cincinnati'de örneğin, organize edilen yürüyüşte

kiliseden bir camiye ve sinagog'a

from a church to a mosque to a synagogue and all had an Abrahamic meal together.

ve hepsinin elinde İbrani yemekleri

It was Abraham Path Day.

İbrahim yolu günüydü.

In São Paulo, Brazil, it's become an annual event

Brazilya'da Sao Paulo'da, bu yıllık bir etkinlik haline geldi

for thousands of people to run in a virtual Abraham Path Run,

binlerce insanın sanal bir ibrahim yolu

koştuğu bir etkinlik,

uniting the different communities.

farklı toplulukların bir araya getiren bir etkinlik.

The media love it; they really adore it.

Medya buna bayıldı, gerçekten çok sevdi.

They lavish attention on it because it's visual

Buna bolca dikkat kesildiler

çünkü bu görsel bir şey

and it spreads the idea,

ve yabancılara karşı nazik

this idea of Abrahamic hospitality, of kindness towards strangers.

İbrani konukseverliğini

fikrini yayıyor

And just a couple weeks ago, there was an NPR story on it.

Ve bundan birkaç hafta önce,

Ulusal Radyoda haber vardı bununla ilgili

Last month,

Geçen ay,

there was a piece in the Manchester Guardian about it,

Guardian'da bir parça yer aldı.

Manchester Guardian'da buna

two whole pages.

iki tam sayfa ayrılmıştı.

And they quoted a villager

Ve orada yerel halktan birinin bir sözü yer aldı

who said, "This walk connects us to the world."

şöyle diyordu " Bu yürüyüş bizi dünyaya bağlıyor"

He said, "It was like a light that went on in our lives --

Hayatlarına inen bir ışık olduğunu söylüyordu.

it brought us hope."

Bize umut getirdi.

And so that's what it's about.

ve sonuç olarak bu demek

But it's not just about psychology;

bu psikoloji hakkında değil

it's about economics.

bu ekonomi hakkında

Because as people walk, they spend money.

çünkü insanlar yürürken para harcarlar.

And this woman right here, Um Ahmad,

Ve tam buradaki kadın, Um Ahmad,

is a woman who lives on the path in Northern Jordan.

Kuzey Ürdün'den bu yol üzerinde yaşayan kadın.

She's desperately poor.

İnanılmaz derecede fakir.

She's partially blind, her husband can't work,

Kısmen kör bir kadın ve kocası çalışamıyor.

she's got seven kids.

7 çocuğu var

But what she can do is cook.

ama yapabildiği tek şey yemek pişirmek

And so she's begun to cook for some groups of walkers

ve böylece köyüne gelen yürüyüşçü bir grup için yemek yapmaya başlıyor

who come through the village and have a meal in her home.

ve evinde yemek veriyor.

Yere oturuyorlar

They sit on the floor -- she doesn't even have a tablecloth.

Bir masa örtüsü bile yok.

She makes the most delicious food,

kırsal çevrede yetişen taze bitkilerden

that's fresh from the herbs in the surrounding countryside.

en leziz yemekleri yapıyor

And so more and more walkers have come,

ve sonra daha fazla yürüyüşçü gelmeye başlıyor.

and lately she's begun to earn an income to support her family.

ve sonunda kadın ailesini geçindirecek belli

bir gelir elde etmeye başlıyor.

And so she told our team there, she said,

Ve sonra oradaki bizim takımımıza şöyle bir şöylemişti.

"You have made me visible

"Beni bir zaman bana bakmaktan

in a village where people were once ashamed to look at me."

utanç duyan insanların olduğu bir köyde

görünür biri yaptınız"

İbrahim'in Yolunun potansiyeli budur işte.

That's the potential of the Abraham Path.

There are literally hundreds of those kinds of communities

Orta Doğu'da, bu yol boyunca, tam olarak bu şekilde

yüzlerce topluluk var.

across the Middle East, across the path.

The potential is basically to change the game.

Bu potansiyel temel olarak oyunu değiştirmek için.

And to change the game, you have to change the frame, the way we see things --

ve oyunu değiştirmek için, bu sahneyi değiştirmeniz gerekiyor.

bizim gördüğümüz şekilde --

to change the frame from hostility to hospitality,

sahneyi değiştirmek için

düşmanlıktan konukseverliğe,

from terrorism to tourism.

terörizmden turizme.

And in that sense, the Abraham Path

ve bu anlamda İbrahim'in Yolu'

bir oyun-değiştirici.

is a game-changer.

Size sadece bir şey göstereyim.

Let me just show you one thing.

I have a little acorn here

Burada bir meşe palamudu var yanımda

that I picked up while I was walking on the path earlier this year.

sene başında bunu yürüyüşümüz sırasında

almıştım yanıma

Now, the acorn is associated with the oak tree, of course --

Şimdi meşe palamudu meşe ağacıyla ilgili, tabi ki

İbrahim ile ilişkilendirdiğimiz

grows into an oak tree, which is associated with Abraham.

meşe ağacında yetişiyor.

The path right now is like an acorn;

Şimdi bu yol, bu meşe palamudu gibi,

it's still in its early phase.

sürecin daha başında.

What would the oak tree look like?

Meşe ağacı nasıl bir şey olacak peki?

When I think back to my childhood,

Açıkcası bence çocukluğumun güzel bir dönemini yaşadığım,

a good part of which I spent, after being born here in Chicago,

burada Chicago'da doğduktan sonra

Avrupa'da geçirdiğim zamana döndüğümde.

I spent in Europe.

Sözgelimi 1945 yılında Londra'da

If you had been in the ruins of, say, London in 1945, or Berlin,

harabeler içinde olsaydınız

veya Berlin'De

and you had said,

ve siz şöyle bir şey söyleseydiniz,

"Sixty years from now,

"Bundan 60 yıl sonra,

this is going to be the most peaceful, prosperous part of the planet,"

burası dünya üzerindeki en barışcıl ve refah içindeki yer olacak"

insanlar sizin aklınızı

people would have thought you were certifiably insane.

kaçırmış olduğunuzu düşünürlerdi.

But they did it, thanks to a common identity, Europe,

Ama ortak kimlikleri--Avrupa--

and a common economy.

ve ortak ekonomileri sayesinde onlar bunu başardılar

So my question is, if it can be done in Europe,

Benim sormak isteğim şey, eğer bu Avrupa'da yapılabildiyse,

why not in the Middle East?

neden Orta Doğu'da olmasın?

Why not, thanks to a common identity, which is the story of Abraham,

Neden olmasın, ortak kimliğe şükür --

ki bu İbrahim'in hikayesi ile

and thanks to a common economy that would be based, in good part, on tourism?

ve ortak ekonomi sayesinde

neden bu turizmin temel aldığı iyi bir parçası olmasın?

So let me conclude, then,

O zaman şunu söyleyerek sonuca geleyim.

by saying that in the last 35 years,

35 yıldır

çalıştığım

as I've worked in some of the most dangerous,

yeryüzünün en tehlikeli, zor ve çetin

difficult and intractable conflicts around the planet,

çatışmalarında

I have yet to see one conflict that I felt could not be transformed.

şu ana kadar bir çatışmayı

değiştirilemez olarak gördüm.

It's not easy, of course.

kolay değil tabi ki,

But it's possible.

ama mümkün

It was done in South Africa.

Bu Güney Afrika'da yapıldı.

It was done in Northern Ireland.

Bu Kuzey İrlanda'da yapıldı.

It could be done anywhere.

Bu her yerde yapılabilir

It simply depends on us.

Bu sadece bize bağlı.

It depends on us taking the third side.

Bu üçüncü taraf olmayı seçmemize bağlı.

Sizi çok küçük bir adım olarak bile olsa

So let me invite you to consider taking the third side,

üçüncü taraf olmaya

even as a very small step.

davet ediyorum.

We're about to take a break in a moment.

Birazdan bir ara vermek üzereyiz.

Just go up to someone

Sadece farklı bir kültürden

who's from a different culture, a different country,

farklı bir ülkeden,

a different ethnicity -- some difference --

farklı bir etnik kökenden, farklı biriyle,

and engage them in a conversation.

konuşun, onu dinleyin.

Listen to them.

That's a third-side act.

Bu üçüncü taraf şeklinde bir davranış.

That's walking Abraham's Path.

Bu İbrahim'in Yolunda yürümek.

After a TED Talk,

bir TED Konuşmasından sonra,

why not a TED Walk?

neden bir TED Yürüyüşü olmasın?

(Laughter)

O zaman sizi

So let me just leave you with three things.

üç şey ile bırakayım.

Birincisi, barışın sırrı

One is, the secret to peace is the third side.

üçüncü taraf olmaktır.

The third side is us.

Üçüncü taraf biziz,

her birimiz,

Each of us, with a single step,

küçük bir adımla,

can take the world, can bring the world

dünyayı alabilir, dünyayı getirebilir,

a step closer to peace.

barışa bir adım daha yakın.

There's an old African proverb that goes:

Afrika'ya ait bir söz var,

"When spiderwebs unite,

"örümcek ağları bir araya geldiğinde,

they can halt even the lion."

bir aslanı bile tutabilir."

If we're able to unite our third-side webs of peace,

Eğer birlik olmayı başarırsak,

barışın üçüncü taraf ağı olarak

savaşın aslanını durdurabiliriz.

we can even halt the lion of war.

Çok teşekkür ederim.

Thank you very much.

(Applause)

(alkış)