Can we eat to starve cancer? | William Li

William Li: Beslenmeyle Kanseri Açlıktan Öldürebilir miyiz?

Çeviri: Sinan Özel Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Good afternoon.

İyi günler,

There's a medical revolution happening all around us,

Etrafımızda tıbbi bir devrim yaşanıyor,

and it's one that's going to help us conquer

ve bu devrim, toplumumuzdaki en korkulan

some of society's most dreaded conditions,

bazı hastalıkları fethetmemizi sağlayacak.

including cancer.

Kanser bunlardan biri

The revolution is called angiogenesis,

Bu devrimin adı da "anjiogenez,"

and it's based on the process that our bodies use to grow blood vessels.

ve vücudumuzun damar geliştirmek üzere

kullandığı süreçle ilgili.

So why should we care about blood vessels?

Niye kan damarlarına önemli veriyoruz?

Well, the human body is literally packed with them --

İnsan vücudu bunlarla dolup taşıyor;

60,000 miles worth in a typical adult.

tipik yetişkinde, yakalşık 80 000 km damar var.

End to end, that would form a line that would circle the earth twice.

arka arkaya eklendiğinde, dünyayı

iki kere dolacak bir çizgi oluşturuyor.

The smallest blood vessels are called capillaries.

En küçük damarlara "kılcal damar" deniyor;

We've got 19 billion of them in our bodies.

vücudumuzda bunlardan 19 milyar tane var.

And these are the vessels of life,

Bunlar "can damarları", ancak,

and as I'll show you, they can also be the vessels of death.

şimdi göreceksiniz,

"ölüm damarlarına" dönüşebiliyorlar.

Now, the remarkable thing about blood vessels

Kan damarlarının en dikkat çekici özelliği,

is that they have this ability

içindeki büyüdükleri ortama

to adapt to whatever environment they're growing in.

ayak uydurabilmeleri.

Örnek olarak, karaciğerde, kanı zehirden

For example, in the liver, they form channels to detoxify the blood;

arındırmak için, kanallar oluşturuyorlar.

in the lungs, they line air sacs for gas exchange.

Akciğerde, solunum için hava torbacıklarına dönüşüyorlar.

In muscle, they corkscrew,

Kaslarda, spiral olarak gelişiyorlar; bu sayede kaslar

so that muscles can contract without cutting off circulation.

dolaşımı engellemeden kasılabiliyor.

And in nerves, they course along like power lines,

Sinir hücrelerinde, elektrik hattı gibi hücre boyunca ilerleyip,

keeping those nerves alive.

hücrelerin canlılığını sağlıyorlar.

We get most of these blood vessels

Bu damarların çoğunu, hala anne

when we're actually still in the womb.

rahmindeyken oluşturuyoruz.

Bunun anlamı şu: Büyüklerde,

And what that means is that as adults,

blood vessels don't normally grow.

özel bir kaç durum haricinde ,

Except in a few special circumstances.

kan damarı oluşmuyor.

In women, blood vessels grow every month,

Kadınlarda rahmin duvarlarının oluşumunu desteklemek

to build the lining of the uterus.

için kan damarları her ay oluşuyor.

During pregnancy, they form the placenta,

Hamilelik boyunca, plasentayı oluşturup

which connects mom and baby.

anne ile bebeği bağlıyorlar.

And after injury, blood vessels actually have to grow under the scab

Bir yaralanmadan sonra da,

kan damarları kabuğun altında gelişip,

in order to heal a wound.

yarayı tedavi ediyorlar.

And this is actually what it looks like,

İşte böyle görünüyor.

hundreds of blood vessels, all growing toward the center of the wound.

Yüzlerce kan damarı,

yaranın ortasında büyüyor.

So the body has the ability to regulate

Dolayısıyla, vücudun, herhangi bir zamandaki

the amount of blood vessels that are present at any given time.

damar miktarını düzenleyebilme becerisi var.

It does this through an elaborate and elegant system of checks and balances,

Vücut bu işi, şık ama karmaşık bir

dengeleme sistemiyle,

stimulators and inhibitors of angiogenesis,

anjiogenez uyarıcıları ve inhibitörleriyle yapıyor.

such that, when we need a brief burst of blood vessels,

Öyle ki, hızlı bir şekilde kan damarlarının yayılması gerektiğinde,

the body can do this by releasing stimulators,

vücut, "anjiogenik faktör" denen proteinleri üretiyor,

proteins called angiogenic factors,

bunlar da doğal gübre gibi

that act as natural fertilizer, and stimulate new blood vessels to sprout.

yeni kan damarlarının

fışkırmasını sağlıyor.

When those excess vessels are no longer needed,

Bu fazla damarlara ihtiyaç kalmayınca da,

the body prunes them back to baseline,

vücut bu damarları doğal anjiogenez inhibitörleri kullanarak

using naturally-occurring inhibitors of angiogenesis.

başlangıç seviyesine geri çekiyor.

There are other situations where we start beneath the baseline,

Başka durumlarda, normalden az damar olduğunda,

damarların, normal seviyeye gelmesi gerekebiliyor.

and we need to grow more blood vessels, just to get back to normal levels --

Mesela, bir yaralanmanın ardından.

for example, after an injury --

Vücut bunu da hallediyor;

and the body can do that too, but only to that normal level,

ancak damar miktarlarını,

that set point.

normal seviyeye kadar arttırıyor.

But what we now know, is that for a number of diseases,

Bir çok hastalıkta, insan vücudunun

there are defects in the system,

yeterince fazla sayıda damarı,

where the body can't prune back extra blood vessels,

yeterince kısa sürede büyütüp

or can't grow enough new ones in the right place at the right time.

tamamlamasını engelleyen hatalar

oluştuğunu biliyoruz.

And in these situations, angiogenesis is out of balance.

Bu durumlarda, anjiogenezin

dengesi bozulmuş oluyor.

And when angiogenesis is out of balance,

Anjiogenez dengesi bozulduğunda,

a myriad of diseases result.

bir çok hastalık ortaya çıkıyor.

For example, insufficient angiogenesis -- not enough blood vessels --

Mesela, yetersiz anjiogenez,

yani yeterince damar olmaması,

leads to wounds that don't heal, heart attacks,

tedavi olmayan yaralara, kalp krizlerine

legs without circulation, death from stroke,

dolaşımsız kalan bacaklara, inme yüzünden ölüme

nerve damage.

ve sinir hasarına yol açar.

And on the other end, excessive angiogenesis --

Öte yandan, aşırı anjiogenez,

yani fazla miktarda damar, yine rahatsızlıklara yol açar.

too many blood vessels -- drives disease,

and we see this in cancer, blindness,

Kanserde, körlükte,

arthritis, obesity, Alzheimer's disease.

artiritte, obezlikte,

Alzheimer'de,

In total, there are more than 70 major diseases

dünyada bir milyardan fazla insanı mustarip eden

affecting more than a billion people worldwide,

görünürde birbirine hiç benzemeyen

that all look on the surface to be different from one another,

toplamda 70'ten fazla rahatsızlıkta,

anormal anjiogenez durumunun

but all actually share abnormal angiogenesis

ortak bir payda olarak

as their common denominator.

bulunduğunu görüyoruz.

And this realization is allowing us to re-conceptualize

Bunu farketmek,

bu rahatsızlıklara yaklaşım şeklimizi

the way that we actually approach these diseases,

değiştirip, anjiogenezi kontrol

by controlling angiogenesis.

altında tutmaya çalışmamızı yol açıyor.

Now, I'm going to focus on cancer,

Özellikle kanser üzerinde duracağım,

because angiogenesis is a hallmark of cancer --

çünkü anjigenez, kanserin çok önemli bir özelliği;

every type of cancer.

her türlü kanserde görünüyor.

So here we go.

Dolayısıyla,

This is a tumor: dark, gray, ominous mass growing inside a brain.

bu gördüğünüz bir tümör, koyu gri yoğun bir kitle;

beynin içinde büyüyor.

And under the microscope,

Mikroskop altında, yüzlerce kahverengi

you can see hundreds of these brown-stained blood vessels,

kan damarını görübilirsiniz - bu kılcal damarlar,

capillaries that are feeding cancer cells,

kanser hücrelerini besliyor,

bringing oxygen and nutrients.

oksijen ve besin taşıyor.

But cancers don't start out like this,

Ama kanserler başlangıçta farklı oluyor.

and in fact, cancers don't start out with a blood supply.

Aslında, kanserler, özellikle bir kan kaynağı

ile ortaya çıkmıyor.

They start out as small, microscopic nests of cells,

Ufak, mikroskopik hücre yuvaları olarak başlayıp,

that can only grow to one half a cubic millimeter in size.

en fazla yarım milimetreküp hacmine

dek büyüyebiliyorlar.

That's the tip of a ballpoint pen.

Bu, tükenmez kalemin ucu kadar bir hacim.

Then they can't get any larger because they don't have a blood supply,

Daha büyüyememelerinin sebebi, kan kaynaklarının olmaması.

Dolayısıyla yeterince oksijen veya besin gelmiyor.

so they don't have enough oxygen or nutrients.

In fact, we're probably forming these microscopic cancers

Aslında, bu mikroskopik kanserlerin

vücudumuzda sürekli oluştuğunu tahmin ediyoruz.

all the time in our body.

Autopsy studies from people who died in car accidents

Araba kazalarında ölen insanların otopsileri,

have shown that about 40 percent of women between the ages of 40 and 50

40 ile 50 yaş arasındaki kadınların

yüzde kırkının memelerinde,

actually have microscopic cancers in their breasts.

mikroskopik kanserlerin

bulunduğunu gösteriyor.

About 50 percent of men in their 50s and 60s

50'li ve 60'lı yaşlarındaki erkeklerin yüzde ellisinde

have microscopic prostate cancers,

mikroskopik prostat kanserleri oluyor.

and virtually 100 percent of us, by the time we reach our 70s,

Aslında hepimiz,

70'li yaşlarımıza geldiğimizde,

will have microscopic cancers growing in our thyroid.

tiroid bezlerimizde mikroskopik kanserler oluyor.

Yet, without a blood supply,

Ancak, kan kaynağı bulmadan,

most of these cancers will never become dangerous.

bu kanserlerin çoğu

hiç bir zaman tehlikeli hale gelmiyor.

Dr. Judah Folkman, who was my mentor

Anjiogenez üzerine ilk araştırmaların yürütenlerden

and who was the pioneer of the angiogenesis field,

olan hocam Dr Judah Folkman, bir keresinde,

once called this "cancer without disease."

bunlara "hastalık olmayan kanser" demişti.

So the body's ability to balance angiogenesis,

Dolayısıyla, vücudun, normal çalışırken

when it's working properly,

anjiogenezi dengelemeye çalışması

prevents blood vessels from feeding cancers.

kan damarlarının kanserleri beslemesini engelliyor.

And this turns out to be

Bu da, kanseri karşı

one of our most important defense mechanisms

korunma mekanizmalarının

against cancer.

en önemlilerinden biri.

In fact, if you actually block angiogenesis

Aslında, eğer anjiogenezi bloke ederek,

and prevent blood vessels from ever reaching cancer cells,

kan damarlarının kanser hücrelerine ulaşmalarını engellerseniz,

tümörler asla büyüyemiyor.

tumors simply can't grow up.

But once angiogenesis occurs,

Ama anjiogenez bir kere gerçekleşince,

cancers can grow exponentially.

kanserler artarak büyüyor.

And this is actually how a cancer goes from being harmless,

İşte bu şekilde,

bir kanser, zararsızdan,

to being deadly.

ölümcüle doğru değişiyor.

Cancer cells mutate,

Kanser hücreleri mutasyona uğrayıp,

and they gain the ability to release lots of those angiogenic factors,

doğal gübre gibi işleyen

anjiogenik faktörleri salgılayıp,

natural fertilizer,

that tip the balance in favor of blood vessels invading the cancer.

kansere doğru ilerleyen kan damarlarının

sayısını arttırıyorlar.

And once those vessels invade the cancer,

Bu damarlar kanseri ele geçirdikçe,

it can expand, it can invade local tissues,

kanser genişleyip çevresindeki dokuları ele geçiriyor.

and the same vessels that are feeding tumors

Kanseri besleyen bu damarlar, aynı zamanda

allow cancer cells to exit into the circulation as metastases.

kanser hücrelerinin dolaşıma katılmasını sağlayıp

metastaza yol açıyorlar.

And unfortunately, this late stage of cancer

Maalesef, kanserler ancak bu geç sahfada

is the one at which it's most likely to be diagnosed,

teşhis edilebiliyor.

Anjiogenez harekete geçmiş,

when angiogenesis is already turned on,

kanser hücreleri de deli gibi

and cancer cells are growing like wild.

yayılmaya başlamış oluyor.

So, if angiogenesis is a tipping point

Dolayısıyla, eğer anjiogenez,

zararsız kanser ve zararlı kanser arasındaki

between a harmless cancer and a harmful one,

hassas nokta olduğuna göre,

then one major part of the angiogenesis revolution

anjiogenez devriminin önemli bir bölümü de,

is a new approach to treating cancer

kanser tedavisi için, kanserin

by cutting off the blood supply.

kan kaynağını kesmektir.

We call this antiangiogenic therapy,

kemoterapiden tümüyle farklı bir yöntem olan bu tedavi şekline

and it's completely different from chemotherapy,

"anti-anjiogenik tedavi" adını veriyoruz;

because it selectively aims

çünkü bu tedavi özellikle

at the blood vessels that are feeding the cancers.

kanseri besleyen kan damarlarını hedef alıyor.

We can do this because tumor blood vessels are unlike normal, healthy vessels

Bunu yapabilmemizin sebebi,

tümör kan damarlarının, vücudun kalanında görülen

normal, sağlıklı damarlardan çok farklı olmaları.

we see in other places of the body --

they're abnormal, they're very poorly constructed,

Anormaller,

yapıları bozuk, ve bu nedenle

and because of that, they're highly vulnerable

onları hedef alan tedavilere karşı

to treatments that target them.

son derece savunmasızlar.

In effect, when we give cancer patients antiangiogenic therapy --

Sonuç olarak, kanser hastalarına

anti-anjiogenik tedavi uyguladığımızda -

here, an experimental drug for a glioma,

- burada, bir tür beyin tümörü olan

which is a type of brain tumor --

gliomayı görüyorsunuz -

you can see that there are dramatic changes that occur

tümörün kaynaksız bırakıldıldığı yerde

when the tumor is being starved.

ciddi değişikliklerin olduğunu görüyorsunuz.

Here's a woman with a breast cancer,

Burada, FDA tarafından onaylanmış bir

being treated with the antiangiogenic drug called Avastin,

ilaç olan Avastin uygulanan, meme kanserli

which is FDA approved.

bir kadın görüyorsunuz.

And you can see that the halo of blood flow

Tedavinin ardından, kan dolaşımından

disappears after treatment.

oluşan halenin yok olduğunu görübilirsiniz.

Well, I've just shown you two very different types of cancer

Size, iki çok farklı kanser

tipi göstermiş olsam da,

that both responded to antiangiogenic therapy.

her ikisi de anti-anjiogenik tedaviye çok olumlu sonuç veriyorlar.

So a few years ago, I asked myself,

Dolayısıyla, bir kaç sene önce kendime bir soru sordum:

"Can we take this one step further and treat other cancers,

"Acaba bir bir adım daha ileri götürüp,

diğer kanserleri de tedavi edebilir miyiz,

even in other species?"

hatta diğer türlerdeki kanserleri?" diye sordum.

So here is a nine year-old boxer named Milo,

Resimde, 9 yaşındaki boksör cinsi Milo'yu görüyorsunuz.

who had a very aggressive tumor

Milo'nun omzunda, "malignant nörofibroma"

called a malignant neurofibroma growing on his shoulder.

diye bilinen çok saldırgan bir tümör vardı.

It invaded into his lungs.

Akciğerine geçti.

His veterinarian only gave him three months to live.

Veteriner, sadece üç ay ömür vermişti.

So we created a cocktail of antiangiogenic drugs

Biz de, köpek besinine eklenen

that could be mixed into his dog food,

anti-anjiogenik ilaçlardan oluşan

as well as an antiangiogenic cream,

bir karışım ile, tümörün üzerine

that could be applied on the surface of the tumor.

sürelecek bir merhem verdik.

And within a few weeks of treatment,

Tedavinin ilk bir kaç haftasının sonunda,

we were able to slow down that cancer's growth,

kanserin gelişimini yavaşlatmayı becerdik;

such that we were ultimately able to extend Milo’s survival

sonunda da Milo'nun ömrünü, veterinerlerin tahmin ettiğinin

to six times what the veterinarian had initially predicted,

altı katına çıkartabildik;

all with a very good quality of life.

yaşam kalitesi de çok yüksekti.

And we've subsequently treated more than 600 dogs.

Ardından, 600'den fazla köpeği tedavi ettik.

We have about a 60 percent response rate,

Yüzde altmışı tedaviye olumlu cevap verdi.

and improved survival for these pets

normal şartlar altında uyutulacakken,

that were about to be euthanized.

bu ev hayvanlarının ömrünü uzattık.

So let me show you a couple of even more interesting examples.

Size, daha bile ilginç

bir kaç örnek daha göstermek isterim.

This is 20-year-old dolphin living in Florida,

Bu, Florida'da yaşayan, 20 yaşında bir yunus,

and she had these lesions in her mouth

ağzında, görüdüğünüz lezyonlar vardı;

that, over the course of three years,

bu lezyonlar, 3 yıl içinde,

developed into invasive squamous cell cancers.

saldırgan skuamöz hücre kanserlerine dönüştü.

So we created an antiangiogenic paste.

Biz de anti-anjiogenik macun yaratıp,

We had it painted on top of the cancer three times a week.

kanserin üzerine, hafta üç defa

fırçalayarak uygulattık.

And over the course of seven months,

yedi aylık bir süre içinde,

the cancers completely disappeared,

kanserler tümüyle ortadan kalktı,

and the biopsies came back as normal.

ve biopsi sonuçları normale döndü.

Here's a cancer growing on the lip

Burada, Guiness adlı bir atın

of a Quarter Horse named Guinness.

dudağında oluşan bir kanseri görüyorsunuz.

It's a very, very deadly type of cancer called an angiosarcoma.

Bu anjiosarkoma adı verilen çok ama çok ölümcül bir kanser.

It had already spread to his lymph nodes,

Tedaviye başladığımızda, zaten lemf bezlerine sıçramıştı;

so we used an antiangiogenic skin cream for the lip,

biz de dudak için anti-anjigenik merhem ile,

and the oral cocktail, so we could treat from the inside as well as the outside.

ağızdan alınan bir karışım kullarak, hem dahili,

hem de harici tedavi uyguladık.

And over the course of six months,

Altı aylık tedavinin sonunda,

he experienced a complete remission.

at bütünüyle iyileşti.

And here he is six years later,

Bu fotoğrafta, tedaviden altı sene sonra,

Guinness, with his very happy owner.

çok mutlu olan sahibiyle beraber görünüyor.

(Applause)

(Alkış)

Now obviously, antiangiogenic therapy could be used for a wide range of cancers.

Tabii, anti-anjiogenik tedavi,

çok çeşit kanserlerin tedavisinde kullanılabilir.

And in fact, the first pioneering treatments

Hatta, ilk geliştirilen ilaçlar, hem köpekler

for people as well as dogs,

hem de insanlar için

are already becoming available.

piyasaya sürüldü.

There are 12 different drugs, 11 different cancer types.

12 değişik ilaç ve 11 değişik kanser şekli var;

But the real question is:

ancak esas soru şu:

How well do these work in practice?

Bunların pratikte işe yarıyor mu?

So here's actually the patient survival data

Ekranda, sekiz değişik kanser tipi için

from eight different types of cancer.

hastaların hayatta kalma oranları görünüyor.

The bars represent survival time

Buradaki sütunlar, sadece kemoterapi,

taken from the era in which there was only chemotherapy,

radyasyon ve ameliyat olan

dönemdeki hasta ömürlerini

or surgery, or radiation available.

gösteriyor.

But starting in 2004,

Ancak, 2004'te

when antiangiogenic therapies first became available,

anti-anjiogenik tedaviler hayata geçirildiğinde,

böbrek kanseri, multipl

you can see that there has been a 70 to 100 percent improvement in survival

miyelom, kalın bağırsak kanseri,

ve GIST'lerde

for people with kidney cancer, multiple myeloma,

70 ile 100 arasında bir gelişme

colorectal cancer, and gastrointestinal stromal tumors.

olduğunu görebiliyoruz.

That's impressive.

Etkileyici bir sonuç.

But for other tumors and cancer types,

Ama diğer tümörlerde ve kanser çeşitlerinde,

the improvements have only been modest.

sadece mütevazi gelişmeler oldu.

So I started asking myself,

Kendime şunu sormaya başladım:

"Why haven't we been able to do better?"

"Neden daha iyisini yapamadık?"

And the answer, to me, is obvious:

Bence cevap çok açık:

we're treating cancer too late in the game,

Kanseri çok geç tedavi edebiliyoruz,

when it's already established,

çoktan vücuda yerleşip de

and oftentimes, it's already spread or metastasized.

etrafa yayılıp, metastaz yaptıktan sonra tedaviye başlanıyor.

And as a doctor,

Doktor olarak,

I know that once a disease progresses to an advanced stage,

bir rahatsızlık ileri safhaya geldikten sonra,

achieving a cure can be difficult, if not impossible.

tedaviden sonuç almak,

çok zor veya imkansız oluyor.

So I went back to the biology of angiogenesis, and started thinking:

Dolayısıyla ben de

anjiogenezin biyolojisine dönüp

düşünmeye başladım:

Could the answer to cancer be preventing angiogenesis,

Acaba kanserin çözümü,

anjiogenizi engellemek,

beating cancer at its own game,

yani kanseri kendi oyununda yenmek olabilir mi?

so the cancers could never become dangerous?

Bu şekilde kanserler asla tehlikeli hale gelmez.

This could help healthy people,

Bu, hem sağlıklı insanlara

as well as people who've already beaten cancer once or twice,

hem de kanserden bir kaç kere kurtulmuş

insanların

and want to find a way to keep it from coming back.

bir daha yakalanmamalarına yardımcı olur.

So to look for a way to prevent angiogenesis in cancer,

Ben de, kanserde anjigenezi engellemenin yollarını

I went back to look at cancer's causes.

araştırmak için, kanserin sebeplerine baktım.

And what really intrigued me,

Beni çok şaşırtan,

was when I saw that diet accounts for 30 to 35 percent

beslenmenin,

doğal nedenlerden oluşan kanserlerin

of environmentally-caused cancers.

yüzde 30 - 35'ine yol açması oldu.

Now the obvious thing is to think about what we could remove from our diet,

İlk akla gelen, beslenmemizden

neler çıkartabiliriz, diye sormak; neyi azaltıp kısabiliriz.

what to strip out, take away.

But I actually took a completely opposite approach,

Ama ben tersten yaklaştım ve şunu sordum:

and began asking: What could we be adding to our diet

Ama beslenmemize, hangi

that's naturally antiangiogenic,

doğan anti-anjiogenik besinleri katıp da

and that could boost the body's defense system,

vücudun savunma sistemini güçlendirip

and beat back those blood vessels that are feeding cancers?

kanserleri besleyen kan damarlarını geriletebiliriz?

In other words, can we eat to starve cancer?

Başka bir deyişle, beslenmeyle kanseri açlıktan öldürebilir miyiz?

(Laughter)

Cevap: Evet.

Well, the answer is yes, and I'm going to show you how.

Size göstereceğim.

And our search for this has taken us to the market,

Bu araştırma, bizi,

pazara, çiftliğe ve baharatçılara yöneltti,

the farm and to the spice cabinet,

because what we've discovered

çünkü tabiat ananın içinde doğal

is that Mother Nature has laced a large number

angiogenez inhibitörleri bulunduran

of foods and beverages and herbs

bir çok yiyecek ve içecek

with naturally-occurring inhibitors of angiogenesis.

yaratmış olduğunu

farkettik.

Here's a test system we developed.

Burada, geliştirdiğimiz bir test sistemini görebilirsiniz.

At the center is a ring

Ortada, bir çok kan damarının patlayan yıldız misali

from which hundreds of blood vessels are growing out in a starburst fashion.

dağıldığı bir halka bulunuyor.

Bu sistemi kullanarak,

And we can use this system to test dietary factors

yemek eşdeğeri miktarlarda

at concentrations that are obtainable by eating.

beslenme faktörlerinin etkisini ölçebiliyoruz.

Let me show you what happens

Şimdi size kırmızı üzüm suyu koyduğumuz zaman

when we put in an extract from red grapes.

ne olduğunu göstereyim.

The active ingredient is resveratrol,

Aktif madde, resveratrol.

it's also found in red wine.

Kırmızı şarapta da bulunuyor.

This inhibits abnormal angiogenesis,

Anormal angiogenez, %60 oranında

by 60 percent.

azalıyor.

Here's what happens when we added an extract from strawberries.

Çilek ezmesi koyduğumuz zaman ne olduğunu göstereyim:

It potently inhibits angiogenesis.

Angiogenezi güçlü bir şekilde baskılıyor.

And extract from soybeans.

Soya fasülyesi ezmesi:

And here is a growing list

Burada, giderek artacak bir

of antiangiogenic foods and beverages that we're interested in studying.

antiangiogenez yiyecek ve içecek

listesi var.

For each food type,

Her değişik yemek çeşidinin,

we believe that there are different potencies

çeşitli tiplerinin, özellikle

within different strains and varietals.

faydalı olabileceklerini düşünüyoruz.

And we want to measure this because,

Bunu ölçmek istememizin sebebini

well, while you're eating a strawberry

şöyle ifade edeyim: Çilek yiyecekseniz,

or drinking tea,

veya çay içecekseniz,

why not select the one that's most potent

Neden kansere karşı en faydalı olanını

for preventing cancer?

seçmeyesiniz?

So here are four different teas that we've tested.

Burada denediğimiz dört çay çeşidini göreceksiniz.

They're all common ones: Chinese jasmine, Japanese sencha,

Hepsi de sıkça bulunan malzemeler.

Yasemin çayı, Japon sencha çayı,

Earl Grey and a special blend that we prepared,

Earl Grey ve hazırladığımız özel karışım.

and you can see clearly that the teas vary in their potency,

Burada, çayları etki

seviyelerine göre aşağıdan yukarıya

from less potent to more potent.

sıralanmış olarak görebilirsiniz.

Burada çok güzel olan,

But what's very cool

is when we combine the two less potent teas together,

değişik çeşitte çayları

karıştırdığımız zaman

the combination, the blend, is more potent than either one alone.

oluşan kombinasyonun

ikisinden de daha güçlü olması.

This means there's food synergy.

Besinlerin arasında sinerji olduğunu gösteriyor.

Here's some more data from our testing.

Burada, deneylerimizden çıkan diğer verileri görebilirsiniz.

Now in the lab, we can simulate tumor angiogenesis,

Laboratuarda simüle ettiğimiz tümör angigenezini,

represented here in a black bar.

buradaki siyah barda görebilirsiniz.

And using this system, we can test the potency of cancer drugs.

Bu sistemle, kanser ilaçlarının etkisini ölçebiliyoruz.

So the shorter the bar,

Bar ne kadar küçükse,

the less angiogenesis -- that's good.

o kadar az angiogenez - yani iyi.

And here are some common drugs

Burada, insanlarda kanser olasılığını

that have been associated with reducing the risk of cancer in people.

azaltan çok kullanılan bazı

ilaçları göreceksiniz.

Statins, nonsteroidal anti-inflammatory drugs,

Statinler, steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar,

ve angiogenezi

and a few others -- they inhibit angiogenesis, too.

engelleyen bazı başka ilaçlar.

And here are the dietary factors

Burada da, beslenme faktörlerinin

going head-to-head against these drugs.

ilaçlarla başa baş gittiğini görebilirsiniz.

You can see they clearly hold their own,

Gördüğünüz gibi, son derece yakınlar,

and in some cases, they're more potent than the actual drugs.

hatta bazı yerlerde ilaçlardan bile

daha etkililer.

Soy, parsley, garlic, grapes, berries.

Soya, maydanoz, sarımsak,

üzüm, böğürtlen...

I could go home and cook a tasty meal using these ingredients.

Evime gidince buradaki malzemelerle

lezzetli bir yemek pişirebilirim.

Imagine if we could create the world's first rating system,

Şimdi hayal edin: Dünyanın

ilk besin değerlendirme sistemini

in which we could score foods

yaratıp, yiyecekleri antiangiogenez

according to their antiangiogenic, cancer-preventative properties.

özelliklerine göre, kanser engelleme

özelliklerine göre puanlandırsak.

And that's what we're doing right now.

İşte şimdi bunu yapıyoruz.

Now, I've shown you a bunch of lab data,

Size sadece bir kaç tane laboratuar verisi gösterdim;

and so the real question is:

dolayısıyla esas soru şu:

What is the evidence in people

İnsanların belirli yemekleri yemesiyle

that eating certain foods can reduce angiogenesis in cancer?

kanserde angiogenezi azaltacağını

gösteren kanıt var mı?

Well, the best example I know

Benim bildiğim en iyi örnek,

is a study of 79,000 men followed over 20 years,

79000 erkek arasında

20 yıl boyunca yapılmış bir araştıma.

in which it was found that men who consumed cooked tomatoes

Bu araştırma sonucunda, haftada 2-3 defa

pişmiş domates yiyen adamların,

two to three times a week,

had up to a 50 percent reduction

prostat kanseri olasılığında

in their risk of developing prostate cancer.

%50 düşüş olduğu görülmüş.

Now, we know that tomatoes are a good source of lycopene,

Domasteslerin, bol miktarda likopen içerdiğini

and lycopene is antiangiogenic.

ve likopenin de antiantiogenik olduğunu biliyoruz.

But what's even more interesting from this study,

Ama daha da ilginç olan buluntu şu:

is that in those men who did develop prostate cancer,

Prostat kanseri oluşan erkeklerin arasında da,

those who ate more servings of tomato sauce,

daha fazla domates sosu yiyenlerin,

actually had fewer blood vessels feeding their cancer.

kanserlerini besleyen daha az

kan damarı olması.

So this human study is a prime example

Dolayısıyla, insanlar üzerinde yapılan

of how antiangiogenic substances present in food and consumed at practical levels,

bu araştırma, günlük miktarlarda

antiangiogenik besin tüketiminin, kanseri

can have an impact on cancer.

ne kadar azaltabileceğinin göstergesi.

And we're now studying the role of a healthy diet --

Şimdi, Dean Ornish,

UCSF ve Tufts Üniversitesi ile beraber,

with Dean Ornish at UCSF and Tufts University --

sağlıklı beslenmenin, kanda bulunan

the role of this healthy diet on markers of angiogenesis

angiogenez markörleri üzerindeki

that we can find in the bloodstream.

ilişkisini araştırıyoruz.

Obviously, what I've shared with you has some far-ranging implications,

Sizinle paylaştığım bilginin etkileri çok geniş -

even beyond cancer research.

kanser araştırmalarının da ötesinde.

Because if we're right, it could impact consumer education,

Çünkü, eğer haklıysak, tüketici eğitimini, besin hizmetlerini,

food services, public health

toplum sağlığını, hatta

and even the insurance industry.

sigorta endüstrisini etkileyebilir.

And in fact, some insurance companies

Hatta, bazı sigorta şirketleri şimdiden

are already beginning to think along these lines.

burada anlattığım çizgide düşünmeye başladı.

Check out this ad from BlueCross BlueShield of Minnesota.

"Blue Cross and Blue Shield of Minnesota" şirketinin reklamını görebilirsiniz.

For many people around the world,

Ayrıca, dünyanın etrafında bir çok insan için,

dietary cancer prevention may be the only practical solution,

kanserin beslenmeyle engellenmesi,

mümkün olan tek pratik çözüm olabilir;

because not everybody can afford expensive end-stage cancer treatments,

çünkü herkes son aşamada kullanılan pahalı ilaçlara para veremeyebilir.

but everybody could benefit from a healthy diet

Ama yerel, sürdürülebilir

antiangigenik tahıllardan yapılmış sağlıklı

based on local, sustainable, antiangiogenic crops.

bir beslemeden herkes faydalanabilir.

Now, finally,

Son olarak,

I've talked to you about food,

size besinlerden bahsettim,

and I've talked to you about cancer,

kanserden bahsettim,

so there's just one more disease that I have to tell you about,

ama anlatmak istediğim bir rahatsızlık daha var;

and that's obesity.

bu rahatsızlık obezite.

Because it turns out that adipose tissue -- fat --

Çünkü yağ dokunun

angigeneze çok bağımlı olduğunu

is highly angiogenesis-dependent.

keşfetmiş bulunuyoruz.

And like a tumor, fat grows when blood vessels grow.

Aynen tümör gibi, yağ doku da kan damarları geliştikçe büyüyor.

So the question is:

Şimdi soru şu: Kan kaynağını keserek

Can we shrink fat by cutting off its blood supply?

yağ dokuyu azaltabilir miyiz?

The top curve shows the body weight of a genetically obese mouse

Yukarıdaki çizgi, küçük bir tenis

topuna benzeyene dek

that eats nonstop until it turns fat,

sürekli yemek yiyen

genetik olarak obez bir farenin vücut ağırlığını gösteriyor.

like this furry tennis ball.

(Laughter)

And the bottom curve is the weight of a normal mouse.

Alttaki çizgi de normal bir farenin ağırlığını gösteriyor.

If you take the obese mouse

Eğer obez fareye angigenez inhibitörü

and give it an angiogenesis inhibitor, it loses weight.

verirseniz, fare ağırlık kaybediyor.

Stop the treatment, gains the weight back. Restart the treatment, loses the weight.

Tedaviyi durdurunca, fare yeniden şişmanlıyor.

Tedaviyi yeniden başlatınca, yine zayıflıyor.

Stop the treatment, it gains the weight back.

Tedaviyi durdurunca, yine şişmanlıyor.

And, in fact, you can cycle the weight up and down

Sadece angiogenezi inhibe ederek,

kilosunu indirip arttırabiliriz.

simply by inhibiting angiogenesis.

So this approach that we're taking for cancer prevention

Dolayısıyla, kanserin engellemesi için bu geliştirdiğimiz

may also have an application for obesity.

yaklaşım, obezite için de

faydalı olabilir.

The truly interesting thing about this

Daha da ilginç olan, bu yöntemle,

is that we can't take these obese mice

obez fareleri alıp da,

and make them lose more weight

kilolarını normal farelerinkilerin

than what the normal mouse's weight is supposed to be.

altına düşürmeyi beceremiyoruz.

In other words, we can't create supermodel mice.

Başka bir deyişle, "süpermodel fareler" yaratamıyoruz.

(Kahkaha)

(Laughter)

And this speaks to the role of angiogenesis

Buradan, angiogenezin sağlıklı

in regulating healthy set points.

seviyeleri düzenleyebildiğini gösteriyor.

Albert Szent-Györgi once said,

Albert Szent Gyorgi, bir keresinde şöyle demişti:

"Discovery consists of seeing what everyone has seen,

"Keşif, herkesin gördüğünü görüp,

and thinking what no one has thought."

kimsenin düşünmediğini düşünmekten müteşekkildir."

I hope I've convinced you

Umarım sizi, kanser,

that for diseases like cancer, obesity and other conditions,

obeziye ve benzer rahatsızlıklarda,

there may be a great power

tedavi için bunların ortak paydasına,

in attacking their common denominator: angiogenesis.

yani angiogeneze saldırmakta büyük güç olabileceğine ikna edebildim.

And that's what I think the world needs now.

Dünyanın şu anda buna ihtiyacı olduğunu düşünüyorum. Teşekkürler.

Thank you.

(Applause)

(Alkış)

June Cohen: I have a quick question for you.

June Cohen: Yani bu ilaçlar şu anda -

JC: So these drugs aren't exactly in mainstream cancer treatments right now.

henüz çok bulunan kanser tedavileri değil.

For anyone out here who has cancer, what would you recommend?

Burada kanser olan insanlara

ne önerirdiniz?

Do you recommend pursuing these treatments now, for most cancer patients?

Kanser hastasına şu anda bu tedavileri uygulamayı önerir misiniz?

William Li: FDA tarafından onaylanmış olan

William Li: There are antiangiogenic treatments

antiangiogenik tedaviler var.

that are FDA approved,

and if you're a cancer patient,

Aranızdaki kanser hastaları,

or working for one or advocating for one, you should ask about them.

veya kanser hastalarına yardımcı olmak isteyenler,

bu ilaçlarla ilgili bilgi isteyebilirsiniz.

And there are many clinical trials.

Devam eden bir çok klinik araştırma da var.

The Angiogenesis Foundation is following almost 300 companies,

Angigenez Vakfı, 300 şirketi takip ediyor,

and there are about 100 more drugs in that pipeline.

yolda daha geliştirilecek

100 tane daha ilaç var.

So, consider the approved ones,

Dolayısıyla, onaylanmış ilaçları

look for clinical trials,

klinik deneyleri göz önünde bulundurabilirsiniz.

but then between what the doctor can do for you,

Ama doktorların ne yapabileceğini sormaktansa,

we need to start asking what can we do for ourselves.

kendimizin kendimiz için ne yapabileceğimizi sormamız gerekiyor.

Bu da vurgulamak istediklerimden biri:

This is one of the themes I'm talking about:

Doktorların bizim için yapamayacağı

We can empower ourselves

to do the things that doctors can't do for us,

şeyleri, bilgimizi kullanıp

which is to use knowledge and take action.

harekete geçerek yapabileceğimizi anlatmak istedim.

And if Mother Nature has given us some clues,

Eğer tabiat ana bize bir takım ipuçları verdiyse,

we think there might be a new future in the value of how we eat,

besinlerimizin değerini verdiğimiz

bir gelecek olabileceğini düşünüyoruz.

and what we eat is really our chemotherapy three times a day.

Yediklerimiz, aslında günde üç kere kemoterapi.

JC: Right. And along those lines,

JC: Anlıyorum. Peki bu bağlamda,

for people who might have risk factors for cancer,

kanser risk faktörü taşıyan insanlar için,

would you recommend pursuing any treatments prophylactically,

profilaktik tedavi mi önerirsiniz,

or simply pursuing the right diet,

yoksa sadece bol domates soslu

with lots of tomato sauce?

doğru beslenmeyi mi?

WL: Well, you know, there's abundant epidemiological evidence,

WL: Bildiğiniz gibi, dönemimizde bol miktarda epidemiyoloji çalışması bulunuyor.

and I think in the information age,

Bu bilgi çağında,

it doesn't take long to go to a credible source like PubMed,

Pubmed veya National Library of Medicine

gibi güvenilir bir kaynağa gidip epidermiyoloji

the National Library of Medicine,

to look for epidemiological studies for cancer risk reduction

kanser riski azaltma için

beslenme veya ilaca dayalı

based on diet and based on common medications.

epidermiyoloji çalışmaları bulmak zor olmaz.

And that's certainly something that anybody can look into.

Bu araştırmayı yapmanızı kesinlikle tavsiye ederim.

JC: Okay. Well, thank you so much.

JC: Tamam. Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)