Can we eat to starve cancer? | William Li

Μετάφραση: Dimitris Maleas Επιμέλεια: Constantine Anetakis

Good afternoon.

Καλησπέρα

There's a medical revolution happening all around us,

Σήμερα, παντού γύρω μας, εξελίσσεται μια ιατρική επανάσταση

and it's one that's going to help us conquer

η οποία θα μας επιτρέψει να καταπολεμήσουμε

some of society's most dreaded conditions,

κάποιες από τις πιο φοβερές αρρώστιες,

including cancer.

συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου.

The revolution is called angiogenesis,

Η επανάσταση αυτή ονομάζεται αγγειογένεση,

and it's based on the process that our bodies use to grow blood vessels.

και βασίζεται στη διαδικασία

που ακολουθεί ο οργανισμός μας για την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων .

So why should we care about blood vessels?

Αλλά γιατί να μας ενδιαφέρουν τα αιμοφόρα αγγεία;

Well, the human body is literally packed with them --

Λοιπόν, το ανθρώπινο σώμα είναι κυριολεκτικά γεμάτο απ' αυτά,

60,000 miles worth in a typical adult.

60.000 μίλια σε μήκος στον μέσο άνθρωπο.

End to end, that would form a line that would circle the earth twice.

Αν τα βάζαμε σε μια γραμμή θα μπορούσε να σχηματίσουμε έναν κύκλο

δύο φορές γύρω από τη γη.

The smallest blood vessels are called capillaries.

Τα μικρότερα αιμοφόρα αγγεία ονομάζονται τριχοειδή.

We've got 19 billion of them in our bodies.

Έχουμε 19 δισεκατομμύρια από αυτά μέσα στο σώμα μας.

And these are the vessels of life,

Αυτά είναι τα αγγεία της ζωής,

and as I'll show you, they can also be the vessels of death.

και όπως θα δείξω στη συνέχεια,

μπορούν επίσης να γίνουν τα αγγεία του θανάτου.

Now, the remarkable thing about blood vessels

Το αξιοθαύμαστο με τα αιμοφόρα αγγεία

is that they have this ability

είναι ότι έχουν την ικανότητα

to adapt to whatever environment they're growing in.

να προσαρμόζονται σε κάθε περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσονται.

Για παράδειγμα, στο συκώτι σχηματίζουν κανάλια

For example, in the liver, they form channels to detoxify the blood;

για την αποτοξίνωση του αίματος.

in the lungs, they line air sacs for gas exchange.

Στα πνευμόνια, σχηματίζουν θυλάκια για την ανταλλαγή των αερίων.

In muscle, they corkscrew,

Στους μύες, σχηματίζουν σπειροειδείς σχηματισμούς έτσι ώστε αυτοί να συστέλλονται

so that muscles can contract without cutting off circulation.

δίχως να διακόπτεται η κυκλοφορία του αίματος.

And in nerves, they course along like power lines,

Στα νεύρα, συνδέονται σαν καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος,

keeping those nerves alive.

διατηρώντας τους νευρώνες ζωντανούς.

We get most of these blood vessels

Τα αιμοφόρα αγγεία αναπτύσσονται περισσότερο

when we're actually still in the womb.

κατά την ενδομήτρια ζωή μας.

Αυτό σημαίνει ότι ως ενήλικες,

And what that means is that as adults,

blood vessels don't normally grow.

τα αιμοφόρα αγγεία φυσιολογικά δεν αναπτύσσονται,

Except in a few special circumstances.

εκτός από ορισμένες ειδικές περιπτώσεις

In women, blood vessels grow every month,

Στις γυναίκες, αιμοφόρα αγγεία αναπτύσσονται κάθε μήνα

to build the lining of the uterus.

κατά τη διάρκεια της εμμηνόρροιας

During pregnancy, they form the placenta,

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, σχηματίζουν τον πλακούντα

which connects mom and baby.

ο οποίος συνδέει τη μητέρα με το μωρό.

And after injury, blood vessels actually have to grow under the scab

Και μετά από κάποιον τραυματισμό, τα αιμοφόρα αγγεία

αναπτύσσονται κάτω από το κάκαδο που σχηματίζεται

in order to heal a wound.

με σκοπό να επουλώσουν το τραύμα.

And this is actually what it looks like,

Και αυτό μοιάζει κάπως έτσι.

hundreds of blood vessels, all growing toward the center of the wound.

Εκατοντάδες αιμοφόρα αγγεία

αναπτύσσονται στο κέντρο του τραύματος.

So the body has the ability to regulate

Ώστε λοιπόν το σώμα μας έχει τη δυνατότητα να ρυθμίζει

the amount of blood vessels that are present at any given time.

τον αριθμό των αιμοφόρων αγγείων που αναπτύσσονται κάθε χρονική στιγμή .

It does this through an elaborate and elegant system of checks and balances,

Αυτό το πετυχαίνει μέσω ενός πολύπλοκου,

κομψού και ισορροπημένου συστήματος ελέγχων,

stimulators and inhibitors of angiogenesis,

υποκινητών και αναστολέων της αγγειογένεσης,

such that, when we need a brief burst of blood vessels,

τέτοιων ώστε, όταν χρειαστούμε μια σύντομη ανάπτυξη αιμοφόρων αγγείων,

the body can do this by releasing stimulators,

το σώμα απελευθερώνει υποκινητές,

proteins called angiogenic factors,

πρωτεΐνες που ονομάζονται παράγοντες αγγειογένεσης,

that act as natural fertilizer, and stimulate new blood vessels to sprout.

οι οποίες δρουν ως φυσικό λίπασμα

που διεγείρει την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων.

When those excess vessels are no longer needed,

Όταν αυτά τα επιπλέον αιμοφόρα αγγεία δεν είναι πλέον αναγκαία,

the body prunes them back to baseline,

το σώμα επανέρχεται σε ισορροπία

using naturally-occurring inhibitors of angiogenesis.

εκλύοντας φυσικούς αναστολείς της αγγειογένεσης.

There are other situations where we start beneath the baseline,

Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις όπου ξεκινάμε με έλλειμμα αιμοφόρων αγγείων,

και απαιτείται η δημιουργία νέων, ώστε να επανέλθουμε σε ισορροπία.

and we need to grow more blood vessels, just to get back to normal levels --

Για παράδειγμα, μετά από ένα τραυματισμό.

for example, after an injury --

Το σώμα μπορεί να ανταπεξέλθει,

and the body can do that too, but only to that normal level,

αλλά μέχρι του φυσιολογικού ορίου,

that set point.

που θέτει το ίδιο.

But what we now know, is that for a number of diseases,

Αλλά αυτό που ήδη γνωρίζουμε, για έναν αριθμό παθήσεων,

there are defects in the system,

είναι ότι οφείλονται σε ατέλειες του συστήματος,

where the body can't prune back extra blood vessels,

όπου ο οργανισμός δεν μπορεί ν' αναστείλει την ανάπτυξη αγγείων

or can't grow enough new ones in the right place at the right time.

ή ν' αναπτύξει αρκετά νέα,

στο σωστό τόπο και χρόνο.

And in these situations, angiogenesis is out of balance.

Στις περιπτώσεις αυτές, η αγγειογένεση

είναι εκτός ισορροπίας.

And when angiogenesis is out of balance,

Όταν συμβαίνει αυτό,

a myriad of diseases result.

μπορούν να προκύψουν μυριάδες παθήσεις.

For example, insufficient angiogenesis -- not enough blood vessels --

Για παράδειγμα, ανεπαρκής αγγειογένεση,

ανεπαρκής αριθμός αιμοφόρων αγγείων,

leads to wounds that don't heal, heart attacks,

καταλήγει στην μη επούλωση των τραυμάτων, σε καρδιακές προσβολές,

legs without circulation, death from stroke,

σε ελλιπή κυκλοφορία αίματος στα πόδια, σε θανάτους από εμφράγματα,

nerve damage.

σε βλάβες των νευρώνων.

And on the other end, excessive angiogenesis --

Από την άλλη μεριά, υπερβολική αγγειογένεση,

η δημιουργία πολλών αιμοφόρων αγγείων, οδηγεί σε παθήσεις.

too many blood vessels -- drives disease,

and we see this in cancer, blindness,

Αυτό το βλέπουμε σε καρκίνο, τύφλωση,

arthritis, obesity, Alzheimer's disease.

αρθρίτιδα, παχυσαρκία,

νόσο Αλτσχάιμερ.

In total, there are more than 70 major diseases

Συνολικά, υπάρχουν περισσότερες από 70 σοβαρές παθήσεις,

affecting more than a billion people worldwide,

οι οποίες ταλαιπωρούν περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους σε όλο τον κόσμο,

that all look on the surface to be different from one another,

που επιφανειακά φαίνονται εντελώς διαφορετικές ή μία από την άλλη,

αλλά όλες έχουν

but all actually share abnormal angiogenesis

την ανώμαλη αγγειογένεση

as their common denominator.

ως κοινό τους παρονομαστή.

And this realization is allowing us to re-conceptualize

Η κατανόηση του παραπάνω μηχανισμού μας επιτρέπει

να επανεξετάσουμε

the way that we actually approach these diseases,

τον τρόπο προσέγγισης των ασθενειών αυτών,

by controlling angiogenesis.

μέσω του ελέγχου της αγγειογένεσης.

Now, I'm going to focus on cancer,

Τώρα θα επικεντρωθώ στον καρκίνο

because angiogenesis is a hallmark of cancer --

επειδή η αγγειογένεση είναι βασικό χαρακτηριστικό

every type of cancer.

κάθε είδους καρκίνου.

So here we go.

Πάμε λοιπόν.

This is a tumor: dark, gray, ominous mass growing inside a brain.

Αυτός είναι ένας όγκος, μαύρη, γκρίζα, δυσοίωνη μάζα

που αναπτύσσεται μέσα σε έναν εγκέφαλο.

And under the microscope,

Κάτω από το μικροσκόπιο μπορείτε να δείτε,

you can see hundreds of these brown-stained blood vessels,

εκατοντάδες από αυτά τα αιμοφόρα αγγεία, χρωματισμένα καφέ,

capillaries that are feeding cancer cells,

τριχοειδή που τροφοδοτούν τα καρκινικά κύτταρα,

bringing oxygen and nutrients.

παρέχοντας οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά.

But cancers don't start out like this,

Όμως οι καρκίνοι δεν ξεκινούν έτσι.

and in fact, cancers don't start out with a blood supply.

Στην πραγματικότητα οι καρκίνοι, αρχικά

δεν έχουν τροφοδοσία αίματος.

They start out as small, microscopic nests of cells,

Αρχίζουν σαν μικρές, μικροσκοπικές εστίες κυττάρων,

that can only grow to one half a cubic millimeter in size.

Οι οποίες μπορούν να έχουν μέγεθος

το πολύ 1,5 κυβικά χιλιοστά.

That's the tip of a ballpoint pen.

Αυτό είναι το μέγεθος της μύτης ενός στυλό.

Then they can't get any larger because they don't have a blood supply,

Δεν μπορούν να αναπτυχθούν περισσότερο, επειδή δεν έχουν τροφοδοσία αίματος,

έτσι δεν μπορούν να πάρουν αρκετό οξυγόνο ή θρεπτικά συστατικά

so they don't have enough oxygen or nutrients.

In fact, we're probably forming these microscopic cancers

Στην πραγματικότητα, μέσα μας πιθανότατα σχηματίζονται

τέτοιοι μικροσκοπικοί καρκίνοι, κάθε στιγμή.

all the time in our body.

Autopsy studies from people who died in car accidents

Αυτοψίες σε ανθρώπους που πέθαναν σε αυτοκινητιστικά δυστυχήματα

have shown that about 40 percent of women between the ages of 40 and 50

έδειξαν ότι περίπου το 40 τοις εκατό των γυναικών

μεταξύ σαράντα και πενήντα ετών

actually have microscopic cancers in their breasts.

είχαν τέτοιους μικροσκοπικούς καρκίνους

στο στήθος τους.

About 50 percent of men in their 50s and 60s

Περίπου το 50 τοις εκατό των πενηντάρηδων κι εξηντάρηδων ανδρών

have microscopic prostate cancers,

είχαν μικροσκοπικούς καρκίνους του προστάτη.

and virtually 100 percent of us, by the time we reach our 70s,

Ουσιαστικά το 100 τοις εκατό, δηλαδή όλοι μας,

μέχρι να φτάσουμε τα εβδομήντα,

will have microscopic cancers growing in our thyroid.

θα έχουμε αναπτύξει μικροσκοπικούς καρκίνους στον θυρεοειδή μας.

Yet, without a blood supply,

Ωστόσο, χωρίς τροφοδοσία αίματος,

most of these cancers will never become dangerous.

οι περισσότεροι απ' αυτούς τους καρκίνους

δεν θα γίνουν ποτέ επικίνδυνοι.

Dr. Judah Folkman, who was my mentor

Ο Δρ Τζούντα Φόκμαν ο οποίος ήταν και ο επιβλέπων μου,

and who was the pioneer of the angiogenesis field,

κι είναι πρωτοπόρος στο πεδίο της αγγειογένεσης,

once called this "cancer without disease."

κάποτε τους αποκάλεσε "καρκίνους δίχως πάθηση."

So the body's ability to balance angiogenesis,

Επομένως η ικανότητα του ανθρώπινου σώματος για εξισορρόπηση της αγγειογένεσης,

when it's working properly,

όταν δουλεύει σωστά,

prevents blood vessels from feeding cancers.

αποτρέπει τη δημιουργία αιμοφόρων αγγείων και την τροφοδοσία των όγκων.

And this turns out to be

Επομένως αυτό αποτελεί

one of our most important defense mechanisms

έναν από τους σημαντικότερους αμυντικούς μηχανισμούς

against cancer.

ενάντια στον καρκίνο.

In fact, if you actually block angiogenesis

Στην πραγματικότητα, αν αναστείλεις την αγγειογένεση

and prevent blood vessels from ever reaching cancer cells,

κι αποτρέψεις τα αιμοφόρα αγγεία από το να φτάσουν στα καρκινικά κύτταρα,

οι όγκοι πολύ απλά δεν θα μπορέσουν ν' αναπτυχθούν.

tumors simply can't grow up.

But once angiogenesis occurs,

Αλλά όταν η αγγειογένεση ξεκινήσει,

cancers can grow exponentially.

οι όγκοι μπορούν να αναπτυχθούν μ' εκθετική πρόοδο.

And this is actually how a cancer goes from being harmless,

Με αυτόν τον τρόπο

ένας όγκος μπορεί να γίνει

to being deadly.

από αβλαβής θανατηφόρος

Cancer cells mutate,

Τα καρκινικά κύτταρα μεταλλάσσονται

and they gain the ability to release lots of those angiogenic factors,

και αποκτούν την ικανότητα να απελευθερώνουν

ένα πλήθος από παράγοντες αγγειογένεσης, ως λίπασμα,

natural fertilizer,

that tip the balance in favor of blood vessels invading the cancer.

οι οποίοι μετατοπίζουν την ισορροπία του οργανισμού προς την ανάπτυξη αιμοφόρων αγγείων,

που εισβάλουν στον όγκο.

And once those vessels invade the cancer,

Μόλις αυτά τα αγγεία εισβάλουν στον όγκο,

it can expand, it can invade local tissues,

αυτός αναπτύσσεται εισβάλλοντας σε γειτονικούς ιστούς.

and the same vessels that are feeding tumors

Τα ίδια αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τους όγκους,

allow cancer cells to exit into the circulation as metastases.

επιτρέπουν στα καρκινικά κύτταρα να εισέλθουν στην κυκλοφορία

και να προκαλέσουν μεταστάσεις.

And unfortunately, this late stage of cancer

Δυστυχώς αυτό είναι το τελευταίο στάδιο του καρκίνου

is the one at which it's most likely to be diagnosed,

κατά το οποίο είναι πιθανότερο

να διαγνωστεί η πάθηση,

when angiogenesis is already turned on,

όταν η αγγειογένεση έχει ήδη αρχίσει

and cancer cells are growing like wild.

και τα καρκινικά κύτταρα αυξάνονται ανεξέλεγκτα.

So, if angiogenesis is a tipping point

Επομένως, αν η αγγειογένεση

είναι ο συνδετικός κρίκος

between a harmless cancer and a harmful one,

μεταξύ ενός καλοήθους κι ενός κακοήθους καρκίνου,

then one major part of the angiogenesis revolution

τότε η επανάσταση που φέρνει η αγγειογένεση

is a new approach to treating cancer

ως μια νέα θεραπευτική προσέγγιση του καρκίνου

by cutting off the blood supply.

έγκειται στη διακοπή της τροφοδοσίας του όγκου με αίμα.

We call this antiangiogenic therapy,

Αυτήν την ονομάζουμε θεραπεία αντιαγγειογένεσης,

and it's completely different from chemotherapy,

και είναι ολοκληρωτικά διαφορετική από τη χημειοθεραπεία

because it selectively aims

γιατί στοχεύει επιλεκτικά

at the blood vessels that are feeding the cancers.

στα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τους όγκους.

We can do this because tumor blood vessels are unlike normal, healthy vessels

Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε επειδή

τα αιμοφόρα αγγεία των όγκων διαφέρουν από τα φυσιολογικά, υγιή αγγεία

που βλέπουμε στο υπόλοιπο σώμα.

we see in other places of the body --

they're abnormal, they're very poorly constructed,

Είναι ανώμαλα·

έχουν ελλιπή δομή·

and because of that, they're highly vulnerable

γι' αυτόν το λόγο είναι πολύ ευαίσθητα

to treatments that target them.

σε θεραπείες που τα στοχεύουν.

In effect, when we give cancer patients antiangiogenic therapy --

Σαν αποτέλεσμα, όταν δίνουμε σε καρκινοπαθείς

θεραπεία αντιαγγειογένεσης --

here, an experimental drug for a glioma,

εδώ βλέπουμε ένα πειραματικό φάρμακο για το γλοίωμα,

which is a type of brain tumor --

το οποίο είναι μια μορφή όγκου του εγκεφάλου --

you can see that there are dramatic changes that occur

μπορούμε να παρατηρήσουμε δραματικές αλλαγές

when the tumor is being starved.

όταν ο όγκος παύει να τροφοδοτείται με αίμα.

Here's a woman with a breast cancer,

Εδώ βλέπουμε μια γυναίκα με καρκίνο του μαστού

being treated with the antiangiogenic drug called Avastin,

για την θεραπεία του οποίου χρησιμοποιείται το αντιαγγειογενετικό φάρμακο Αβάστιν,

which is FDA approved.

το οποίο είναι εγκεκριμένο από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων.

And you can see that the halo of blood flow

Βλέπουμε ότι η άλως της ροής αίματος

disappears after treatment.

εξαφανίζεται μετά τη θεραπεία.

Well, I've just shown you two very different types of cancer

Λοιπόν, μέχρι τώρα σας έδειξα

δύο πολύ διαφορετικούς τύπους καρκίνου

that both responded to antiangiogenic therapy.

οι οποίοι ανταποκρίνονται σε θεραπείες αντιαγγειογένεσης.

So a few years ago, I asked myself,

Πριν μερικά χρόνια διερωτήθηκα,

"Can we take this one step further and treat other cancers,

"Μπορούμε να πάμε ένα βήμα παραπέρα,

και να θεραπεύσουμε άλλους τύπους καρκίνου

even in other species?"

ακόμα και σε άλλα είδη; "

So here is a nine year-old boxer named Milo,

Εδώ βλέπουμε έναν εννιάχρονο σκύλο ονόματι Μάιλο

who had a very aggressive tumor

ο οποίος έπασχε από μια πολύ επιθετική μορφή καρκίνου

called a malignant neurofibroma growing on his shoulder.

ένα θανατηφόρο νευροϊνομύωμα που αναπτύσσεται στον ώμο του.

It invaded into his lungs.

Έκανε μετάσταση στα πνευμόνια.

His veterinarian only gave him three months to live.

Ο κτηνίατρος του έδινε ζωή μόνο τριών μηνών.

So we created a cocktail of antiangiogenic drugs

Κατασκευάσαμε ένα κοκτέιλ αντιαγγειογενετικών φαρμάκων

that could be mixed into his dog food,

που μπορούσε να χορηγηθεί μέσω της τροφής,

as well as an antiangiogenic cream,

επίσης χρησιμοποιήσαμε μια αντιαγγειογενετική αλοιφή

that could be applied on the surface of the tumor.

που μπορούσε να επαλειφθεί στην επιφάνεια του όγκου.

And within a few weeks of treatment,

Μετά από λίγες εβδομάδες θεραπείας,

we were able to slow down that cancer's growth,

περιορίσαμε τον ρυθμό ανάπτυξης του όγκου,

such that we were ultimately able to extend Milo’s survival

σε τέτοιο βαθμό ώστε μπορέσαμε να επεκτείνουμε το προσδόκιμο ζωής του Μάιλο,

to six times what the veterinarian had initially predicted,

κατά έξι φορές απ' όσο προέβλεψε ο κτηνίατρος

all with a very good quality of life.

κι όλα αυτά με μια πολύ καλή ποιότητα ζωής.

And we've subsequently treated more than 600 dogs.

Η θεραπεία αυτή δόθηκε κατόπιν σε περισσότερους από εξακόσιους σκύλους.

We have about a 60 percent response rate,

Η ανταπόκριση στη θεραπεία έφτασε το 60 τοις εκατό

and improved survival for these pets

και αύξησε το προσδόκιμο ζωής των σκύλων

that were about to be euthanized.

τη στιγμή που οι περισσότεροι ήταν στα πρόθυρα να τους γίνει ευθανασία.

So let me show you a couple of even more interesting examples.

Και τώρα θα σας δείξω ακόμα δύο

πιο ενδιαφέροντα παραδείγματα.

This is 20-year-old dolphin living in Florida,

Αυτό είναι ένα δελφίνι 20 ετών στη Φλωρίντα,

and she had these lesions in her mouth

το οποίο είχε κακώσεις στο στόμα,

that, over the course of three years,

οι οποίες μετά από διάστημα τριών ετών,

developed into invasive squamous cell cancers.

εξελίχθηκαν σε έναν πολύ επιθετικό καρκίνο των στοματικών επιθηλίων.

So we created an antiangiogenic paste.

Δημιουργήσαμε μια αντιαγγειογενετική αλοιφή.

We had it painted on top of the cancer three times a week.

Μ' αυτήν αλείφαμε επιφανειακά τον καρκίνο

τρεις φορές την εβδομάδα.

And over the course of seven months,

Μετά την πάροδο επτά μηνών,

the cancers completely disappeared,

ο όγκος είχε ολοκληρωτικά εξαφανιστεί,

and the biopsies came back as normal.

και οι βιοψίες δεν έδειξαν τίποτα παθολογικό.

Here's a cancer growing on the lip

Εδώ βλέπουμε έναν όγκο ο οποίος αναπτύχθηκε στο χείλος

of a Quarter Horse named Guinness.

ενός αλόγου κούρσας που ονομάζεται Γκίνες.

It's a very, very deadly type of cancer called an angiosarcoma.

Πρόκειται για έναν εξαιρετικά θανατηφόρο είδος καρκίνου ο οποίος ονομάζεται αγγειοσάρκωμα.

It had already spread to his lymph nodes,

Είχε ήδη εξαπλωθεί στούς λεμφαδένες,

so we used an antiangiogenic skin cream for the lip,

για αυτό και χρησιμοποιήσαμε μια δερματική αντιαγγειογενετική αλοιφή για τα χείλη

and the oral cocktail, so we could treat from the inside as well as the outside.

κι ένα στοματικώς χορηγούμενο κοκτέιλ, ώστε να τον θεραπεύσουμε εσωτερικά

όπως κι εξωτερικά.

And over the course of six months,

Μετά την πάροδο έξι μηνών,

he experienced a complete remission.

επέδειξε πλήρη ύφεση.

And here he is six years later,

Εδώ, μετά από έξι χρόνια,

Guinness, with his very happy owner.

βλέπουμε τον Γκίνες με τον ευτυχή ιδιοκτήτη του.

(Applause)

(Χειροκροτήματα)

Now obviously, antiangiogenic therapy could be used for a wide range of cancers.

Προφανώς, η θεραπεία αντιαγγειογένεσης

μπορεί να χρησιμοποιηθεί σ' ένα μεγάλο εύρος καρκίνων.

And in fact, the first pioneering treatments

Στην πραγματικότητα, οι πρώτες πειραματικές θεραπείες,

for people as well as dogs,

για ανθρώπους, όπως και για σκύλους,

are already becoming available.

άρχισαν ήδη να διατίθενται στην αγορά.

There are 12 different drugs, 11 different cancer types.

Κυκλοφορούν ήδη δώδεκα διαφορετικά φάρμακα, για έντεκα διαφορετικά είδη καρκίνου,

But the real question is:

αλλά η σημαντική ερώτηση είναι η εξής:

How well do these work in practice?

Έχουν αποτέλεσμα αυτά τα φάρμακα στην πράξη;

So here's actually the patient survival data

Εδώ βλέπουμε στοιχεία βιωσιμότητας των ασθενών

from eight different types of cancer.

με οχτώ διαφορετικούς τύπους καρκίνου.

The bars represent survival time

Οι μπάρες δείχνουν το προσδόκιμο επιβίωσης

taken from the era in which there was only chemotherapy,

από την εποχή

που υπήρχε μόνο η χημειοθεραπεία,

or surgery, or radiation available.

η εγχείρηση ή η ακτινοβόληση.

But starting in 2004,

Ξεκινώντας όμως το 2004,

when antiangiogenic therapies first became available,

Όταν οι πρώτες θεραπείες αντιαγγειογένεσης κατέστησαν διαθέσιμες,

μπορούμε να δούμε

you can see that there has been a 70 to 100 percent improvement in survival

μια 70 έως 100 τοις εκατό

βελτίωση στο προσδόκιμο ζωής

for people with kidney cancer, multiple myeloma,

ανθρώπων με καρκίνο των νεφρών,πολλαπλό μυέλωμα,

colorectal cancer, and gastrointestinal stromal tumors.

καρκίνο του παχέος εντέρου και μεσεγχυματικό καρκίνο του γαστρεντερικού.

That's impressive.

Είναι εντυπωσιακό.

But for other tumors and cancer types,

Όμως για άλλα είδη καρκίνου,

the improvements have only been modest.

τα αποτελέσματα ήταν μέτρια.

So I started asking myself,

Έτσι άρχισα να διερωτώμαι,

"Why haven't we been able to do better?"

" Γιατί δεν μπορέσαμε να κάνουμε κάτι καλύτερο;"

And the answer, to me, is obvious:

Η απάντηση για μένα ήταν προφανής·

we're treating cancer too late in the game,

προσπαθούμε να γιατρέψουμε τους καρκίνους πολύ αργά,

when it's already established,

όταν έχουν ήδη εγκατασταθεί,

and oftentimes, it's already spread or metastasized.

και πολλές φορές έχουν ήδη κάνει μετάσταση.

And as a doctor,

Ως γιατρός, γνωρίζω,

I know that once a disease progresses to an advanced stage,

πως όταν μια ασθένεια έχει φτάσει σε πολύ προχωρημένο στάδιο,

achieving a cure can be difficult, if not impossible.

η επιτυχής θεραπεία

μπορεί να είναι δύσκολη, αν όχι αδύνατη.

So I went back to the biology of angiogenesis, and started thinking:

Έτσι άρχισα να ασχολούμαι πάλι με τη βιολογία

της αγγειογένεσης

και άρχισα να σκέφτομαι:

Could the answer to cancer be preventing angiogenesis,

Μήπως η απάντηση στον καρκίνο

είναι η αποτροπή της αγγειογένεσης,

beating cancer at its own game,

να χτυπήσουμε δηλαδή τον καρκίνο στο δικό του γήπεδο,

so the cancers could never become dangerous?

έτσι ώστε αυτός να μη γίνει ποτέ επικίνδυνος;

This could help healthy people,

Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τόσο τους υγιείς

as well as people who've already beaten cancer once or twice,

όσο και τους ανθρώπους που ήδη έχουν αναπτύξει κάποια μορφή καρκίνου

μια η δύο φορές

and want to find a way to keep it from coming back.

και προσπαθούν ν' αποφύγουν τυχόν υποτροπή της ασθένειας.

So to look for a way to prevent angiogenesis in cancer,

Έτσι για ν' αποτραπεί η αγγειογένεση στους καρκίνους,

I went back to look at cancer's causes.

πήγα πίσω και κοίταξα τις αιτίες του καρκίνου.

And what really intrigued me,

Και αυτό που πραγματικά μου διέγειρε το ενδιαφέρον

was when I saw that diet accounts for 30 to 35 percent

ήταν όταν είδα ότι η δίαιτα

ευθύνεται για το 30 με 35 τοις εκατό

of environmentally-caused cancers.

των καρκίνων που οφείλονται στο περιβάλλον.

Now the obvious thing is to think about what we could remove from our diet,

Το προφανές ήταν να σκεφτώ

τι θα έπρεπε να αποφύγουμε στη διατροφή μας, τι θα έπρεπε να αφαιρέσουμε απ' αυτή.

what to strip out, take away.

But I actually took a completely opposite approach,

Ωστόσο ακολούθησα μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση

and began asking: What could we be adding to our diet

και διερωτήθηκα : Τι θα έπρεπε να προσθέσουμε στη διατροφή μας

that's naturally antiangiogenic,

το οποίο είναι από τη φύση του αντιαγγειογενετικό,

and that could boost the body's defense system,

που θα μπορούσε να δώσει μια ώθηση στην άμυνά μας και

and beat back those blood vessels that are feeding cancers?

θα περιόριζε τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τους όγκους;

In other words, can we eat to starve cancer?

Με άλλα λόγια, θα μπορούσαμε να προκαλέσουμε ασιτία στους όγκους;

(Laughter)

Η απάντηση είναι ναι.

Well, the answer is yes, and I'm going to show you how.

Θα σας δείξω πώς γίνεται αυτό.

And our search for this has taken us to the market,

Η έρευνα

μας οδήγησε στην λαϊκή αγορά, σε φάρμες και στο ντουλάπι με τα μπαχαρικά

the farm and to the spice cabinet,

because what we've discovered

γιατί αυτό που ανακαλύψαμε

is that Mother Nature has laced a large number

είναι ότι η μητέρα φύση διαθέτει μια μεγάλη ποικιλία

of foods and beverages and herbs

από τρόφιμα, ποτά και βότανα

with naturally-occurring inhibitors of angiogenesis.

που περιέχουν φυσικούς αναστολείς

της αγγειογένεσης.

Here's a test system we developed.

Εδώ φαίνεται το πειραματικό σύστημα που αναπτύξαμε.

At the center is a ring

Στο κέντρο είναι ένας δακτύλιος από τον οποίο εκατοντάδες αιμοφόρα αγγεία

from which hundreds of blood vessels are growing out in a starburst fashion.

αναπτύσσονται πολύ πυκνά σε μορφή αστέρα.

Χρησιμοποιήσαμε το σύστημα αυτό

And we can use this system to test dietary factors

για να ελέγξουμε διαιτητικούς παράγοντες

at concentrations that are obtainable by eating.

σε συγκεντρώσεις που προσλαμβάνουμε από την τροφή μας.

Let me show you what happens

Εδώ φαίνεται τι συμβαίνει όταν χρησιμοποιούμε

when we put in an extract from red grapes.

ένα εκχύλισμα από κόκκινα σταφύλια.

The active ingredient is resveratrol,

Το ενεργό συστατικό είναι το ρεσβερατρόλ.

it's also found in red wine.

Αυτό βρίσκεται επίσης στο κόκκινο κρασί.

This inhibits abnormal angiogenesis,

Βλέπουμε ότι περιορίστηκε η ανώμαλη αγγειογένεση

by 60 percent.

κατά 60 τοις εκατό.

Here's what happens when we added an extract from strawberries.

Εδώ βλέπουμε τι συνέβη όταν προσθέσαμε ένα εκχύλισμα από φράουλες.

It potently inhibits angiogenesis.

Η αγγειογένεση μειώθηκε δραστικά.

And extract from soybeans.

Εδώ βλέπουμε τα αποτελέσματα από εκχύλισμα σόγιας.

And here is a growing list

Κι εδώ βλέπουμε μια ολοένα αυξανόμενη λίστα

of antiangiogenic foods and beverages that we're interested in studying.

από αντιαγγειογενετικά τρόφιμα και ποτά

τα οποία μας ενδιαφέρουν στην μελέτη μας.

For each food type,

Για κάθε είδος τροφίμου,

we believe that there are different potencies

πιστεύουμε ότι η δραστικότητα

within different strains and varietals.

εξαρτάται από την ποικιλία του.

And we want to measure this because,

Θέλαμε να το υπολογίσουμε αυτό επειδή,

well, while you're eating a strawberry

ενώ τρώμε μια φράουλα

or drinking tea,

ή πίνουμε τσάι

why not select the one that's most potent

γιατί να μη διαλέξουμε αυτά που είναι πιο δραστικά

for preventing cancer?

στην πρόληψη του καρκίνου;

So here are four different teas that we've tested.

Εδώ βλέπουμε τα αποτελέσματα για τέσσερα διαφορετικά είδη τσαγιού τα οποία μελετήσαμε.

They're all common ones: Chinese jasmine, Japanese sencha,

Όλα είναι κοινές ποικιλίες,

Κινεζικό Τζασμίν, γιαπωνέζικο Σέντσα,

Earl Grey and a special blend that we prepared,

Ερλ Γκρέϊ και ένα ειδικό χαρμάνι που παρασκευάσαμε εμείς.

and you can see clearly that the teas vary in their potency,

Όπως φαίνεται καθαρά

τα διαφορετικά είδη τσαγιού διαφέρουν στη δραστικότητά τους

from less potent to more potent.

από τη μικρότερη μέχρι τη μεγαλύτερη.

Το πολύ ενδιαφέρον

But what's very cool

is when we combine the two less potent teas together,

είναι ότι όταν συνδυαστούν τα δύο

λιγότερο δραστικά είδη τσαγιού,

the combination, the blend, is more potent than either one alone.

το χαρμάνι,

είναι πιο δραστικό από ότι ήταν το καθένα μόνο του.

This means there's food synergy.

Αυτό δείχνει μια συνέργεια των τροφίμων.

Here's some more data from our testing.

Εδώ βλέπουμε κι άλλα αποτελέσματα των ερευνών μας.

Now in the lab, we can simulate tumor angiogenesis,

Στο εργαστήριο, προσομοιώνουμε την αγγειογένεση των όγκων,

represented here in a black bar.

που εδώ αντιπροσωπεύεται από τη μαύρη μπάρα.

And using this system, we can test the potency of cancer drugs.

Χρησιμοποιώντας το σύστημα αυτό, ελέγχουμε την δραστικότητα των αντικαρκινικών φαρμάκων.

So the shorter the bar,

Μικρότερη μπάρα σημαίνει

the less angiogenesis -- that's good.

λιγότερη αγγειογένεση, πράγμα που είναι καλό.

And here are some common drugs

Εδώ βλέπουμε κάποια κοινά φάρμακα

that have been associated with reducing the risk of cancer in people.

τα οποία συσχετίζονται με τη μείωση του κινδύνου

ανάπτυξης καρκίνου στους ανθρώπους.

Statins, nonsteroidal anti-inflammatory drugs,

Στατίνες, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα

και ορισμένα άλλα,

and a few others -- they inhibit angiogenesis, too.

επίσης αποτρέπουν την αγγειογένεση.

And here are the dietary factors

Εδώ βλέπουμε τους διατροφικούς παράγοντες

going head-to-head against these drugs.

να συναγωνίζονται τα φάρμακα αυτά στη δραστικότητά τους εναντίον του καρκίνου.

You can see they clearly hold their own,

Όπως φαίνεται, από μόνα τους είναι δραστικά,

and in some cases, they're more potent than the actual drugs.

και σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δραστικότερα

από τα φάρμακα.

Soy, parsley, garlic, grapes, berries.

Σόγια, μαϊντανός, σκόρδο,

σταφύλια, βατόμουρα,

I could go home and cook a tasty meal using these ingredients.

θα μπορούσα να πάω σπίτι μου και να μαγειρέψω ένα γευστικό γεύμα

χρησιμοποιώντας αυτά τα συστατικά.

Imagine if we could create the world's first rating system,

Φανταστείτε να μπορούσαμε να δημιουργήσουμε

το πρώτο παγκόσμιο σύστημα βαθμολόγησης των τροφίμων

in which we could score foods

όπου θα μπορούσαμε να κατατάξουμε τα τρόφιμα

according to their antiangiogenic, cancer-preventative properties.

με βάση τις αντιαγγειογενετικές τους

ιδιότητες πρόληψης του καρκίνου.

And that's what we're doing right now.

Μ' αυτό ασχολούμαι τούτη την περίοδο.

Now, I've shown you a bunch of lab data,

Έως τώρα σας έδειξα ένα σύνολο από πειραματικά δεδομένα,

and so the real question is:

τίθεται όμως η ερώτηση:

What is the evidence in people

Ποια είναι τα ευρήματα σε ανθρώπους που αποδεικνύουν

that eating certain foods can reduce angiogenesis in cancer?

ότι η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων μπορεί να μειώσει

την αγγειογένεση των καρκίνων;

Well, the best example I know

Το καλύτερο παράδειγμα που γνωρίζω

is a study of 79,000 men followed over 20 years,

είναι μία έρευνα που διεξήχθη σε 79.000 άντρες,

για ένα χρονικό διάστημα 20 ετών,

in which it was found that men who consumed cooked tomatoes

όπου ανακαλύφθηκε ότι άντρες οι οποίοι κατανάλωναν

μαγειρεμένες ντομάτες δύο ως τρεις φορές την εβδομάδα

two to three times a week,

had up to a 50 percent reduction

είχαν μέχρι και 50 τοις εκατό μειωμένο

in their risk of developing prostate cancer.

κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη.

Now, we know that tomatoes are a good source of lycopene,

Γνωρίζουμε ότι οι ντομάτες είναι καλή πηγή λυκοπενίου,

and lycopene is antiangiogenic.

Και το λυκοπένιο είναι αντιαγγειογενετικό.

But what's even more interesting from this study,

Αλλά το ακόμα πιο ενδιαφέρον στην ίδια μελέτη

is that in those men who did develop prostate cancer,

ήταν το γεγονός ότι από τους άντρες που τελικά ανέπτυξαν καρκίνο του προστάτη,

those who ate more servings of tomato sauce,

εκείνοι που έτρωγαν περισσότερη σάλτσα ντομάτας

actually had fewer blood vessels feeding their cancer.

στην πραγματικότητα είχαν λιγότερα αιμοφόρα αγγεία

που τροφοδοτούσαν τον καρκίνο.

So this human study is a prime example

Η έρευνα αυτή σε ανθρώπους είναι ένα πρώτο παράδειγμα

of how antiangiogenic substances present in food and consumed at practical levels,

του πώς τα αντιαγγειογενετικά συστατικά

που υπάρχουν στα τρόφιμα και καταναλώνονται σε λογικά επίπεδα

can have an impact on cancer.

μπορούν να έχουν επίδραση στην μείωση των όγκων.

And we're now studying the role of a healthy diet --

Τώρα μελετάμε

το ρόλο μια υγιεινής διατροφής,

with Dean Ornish at UCSF and Tufts University --

σε συνεργασία με τον Ντιν Όρνις και τα πανεπιστήμια UCSF και Tufts,

the role of this healthy diet on markers of angiogenesis

την επίδραση λοιπόν αυτής της διατροφής πάνω στους δείκτες αντιαγγειογένεσης

that we can find in the bloodstream.

που μπορούμε ν' ανιχνεύσουμε στο αίμα.

Obviously, what I've shared with you has some far-ranging implications,

Λοιπόν, προφανώς όσα μοιράστηκα μαζί σας έχουν κάποιες απώτερες συνέπειες

even beyond cancer research.

πέρα από την έρευνα για τη θεραπεία του καρκίνου.

Because if we're right, it could impact consumer education,

Γιατί αν έχουμε δίκιο, αυτές θα έχουν αντίκτυπο στην καταναλωτική μας παιδεία,

food services, public health

στις υπηρεσίες εστίασης, στην δημόσια υγεία,

and even the insurance industry.

ακόμη και στην βιομηχανία ασφάλισης.

And in fact, some insurance companies

Μάλιστα, κάποιες ασφαλιστικές εταιρείες

are already beginning to think along these lines.

έχουν αρχίσει ήδη να σκέφτονται πάνω σε αυτά τα δεδομένα.

Check out this ad from BlueCross BlueShield of Minnesota.

Κοιτάξτε αυτή τη διαφήμιση της Μπλου Κρος Μπλου Σιλντ στη Μινεζότα.

For many people around the world,

Γα πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο,

dietary cancer prevention may be the only practical solution,

η πρόληψη του καρκίνου μέσω της διατροφής

μπορεί να είναι η μοναδική πρακτική λύση

because not everybody can afford expensive end-stage cancer treatments,

γιατί δεν μπορούν όλοι να αναταπεξέλθουν στις πανάκριβες αντικαρκινικές θεραπείες τελικού σταδίου,

but everybody could benefit from a healthy diet

όμως όλοι μπορούν να ωφεληθούν

από μια υγιεινή διατροφή βασισμένη σε τοπικές, ανανεώσιμες,

based on local, sustainable, antiangiogenic crops.

αντιαγγειογενετικές καλλιέργειες.

Now, finally,

Τελειώνοντας,

I've talked to you about food,

σας μίλησα για την τροφή,

and I've talked to you about cancer,

σας μίλησα για τον καρκίνο,

so there's just one more disease that I have to tell you about,

υπάρχει ωστόσο ακόμα μια πάθηση για την οποία θέλω να σας πω κάποια πράγματα,

and that's obesity.

η παχυσαρκία.

Because it turns out that adipose tissue -- fat --

Διότι φαίνεται ότι

ο λιπώδης ιστός, το λίπος μας,

is highly angiogenesis-dependent.

εξαρτάται ισχυρά από την αγγειογένεση.

And like a tumor, fat grows when blood vessels grow.

Όπως οι όγκοι, το λίπος αυξάνεται όταν αυξάνονται τα αιμοφόρα αγγεία.

So the question is:

Η ερώτηση είναι: Μπορούμε να περιορίσουμε το λίπος

Can we shrink fat by cutting off its blood supply?

απλά μειώνοντας την παροχή αίματος;

The top curve shows the body weight of a genetically obese mouse

Η πάνω καμπύλη δείχνει το σωματικό βάρος

ενός γενετικά παχύσαρκου ποντικού

that eats nonstop until it turns fat,

το οποίο τρώει ασταμάτητα,

μέχρι να γίνει σαν μια τριχωτή μπάλα του τένις.

like this furry tennis ball.

(Laughter)

And the bottom curve is the weight of a normal mouse.

Η κάτω καμπύλη δείχνει το βάρος ενός φυσιολογικού ποντικού.

If you take the obese mouse

Αν πάρεις ένα παχύσαρκο ποντικό και του δώσεις

and give it an angiogenesis inhibitor, it loses weight.

κάποιο αναστολέα της αγγειογένεσης, χάνει βάρος.

Stop the treatment, gains the weight back. Restart the treatment, loses the weight.

Σταματώντας την θεραπεία, ξανακερδίζει το χαμένο βάρος.

Ξεκινώντας πάλι τη θεραπεία, χάνει και πάλι το βάρος που πήρε.

Stop the treatment, it gains the weight back.

Σταματώντας ξανά τη θεραπεία, ξανακερδίζει το βάρος.

And, in fact, you can cycle the weight up and down

Είναι αλήθεια, ότι μπορείς να αυξομειώνεις το βάρος

απλά με αναστολή της αγγειογένεσης.

simply by inhibiting angiogenesis.

So this approach that we're taking for cancer prevention

Κατά συνέπεια, η θεραπεία που δίνεται για τον καρκίνο

may also have an application for obesity.

μπορεί να έχει εφαρμογή

και στην παχυσαρκία.

The truly interesting thing about this

Βέβαια, το αληθινά ενδιαφέρον είναι

is that we can't take these obese mice

ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τον παχύσαρκο ποντικό

and make them lose more weight

να χάσει περισσότερο βάρος

than what the normal mouse's weight is supposed to be.

από το φυσιολογικό βάρος ενός κανονικού ποντικού.

In other words, we can't create supermodel mice.

Με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ποντίκι μανεκέν.

(Γέλια)

(Laughter)

And this speaks to the role of angiogenesis

Αυτό δείχνει πως ο ρόλος της αγγειογένεσης

in regulating healthy set points.

είναι η ρύθμιση μέσα σε φυσιολογικά όρια.

Albert Szent-Györgi once said,

ο Άλμπερτ Σεντ-Τζιόρτζι είπε το εξής:

"Discovery consists of seeing what everyone has seen,

Ανακάλυψη σημαίνει να δεις αυτό που έχουν δει όλοι

and thinking what no one has thought."

και να σκεφτείς αυτό που δεν έχει σκεφτεί κανένας".

I hope I've convinced you

Ελπίζω να σας έπεισα

that for diseases like cancer, obesity and other conditions,

ότι για παθήσεις όπως ο καρκίνος, η παχυσαρκία και άλλες,

there may be a great power

μπορούν να υπάρξουν τεράστιες δυνατότητες

in attacking their common denominator: angiogenesis.

εάν επιτεθούμε στον κοινό τους παρονομαστή, την αγγειογένεση.

And that's what I think the world needs now.

Αυτό είναι που πιστεύω ότι χρειάζεται ο κόσμος σήμερα.Σας ευχαριστώ.

Thank you.

(Applause)

(Χειροκροτήματα)

June Cohen: I have a quick question for you.

Τζουν Κόχεν: Δηλαδή αυτά τα φάρμακα

JC: So these drugs aren't exactly in mainstream cancer treatments right now.

δεν είναι τα συνηθισμένα αντικαρκινικά φάρμακα που δίνονται σήμερα.

For anyone out here who has cancer, what would you recommend?

Σε όσους σας παρακολουθούν κι έχουν καρκίνο,

τι θα προτείνατε;

Do you recommend pursuing these treatments now, for most cancer patients?

Θα συνιστούσατε μια τέτοια θεραπεία στους περισσότερους ασθενείς;

Ουίλιαμ Λι: Υπάρχουν θεραπείες αντιαγγειογένεσης

William Li: There are antiangiogenic treatments

εγκεκριμένες από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων.

that are FDA approved,

and if you're a cancer patient,

Αν πάσχεις από καρκίνο

or working for one or advocating for one, you should ask about them.

ή κουράρεις κάποιον ασθενή,

θα μπορούσες να ενημερωθείς για αυτές.

And there are many clinical trials.

Υπάρχουν πολλές κλινικές δοκιμές.

The Angiogenesis Foundation is following almost 300 companies,

Το Ίδρυμα Αγγειογένεσης, παρακολουθεί 300 εταιρείες που δουλεύουν στον τομέα αυτό

and there are about 100 more drugs in that pipeline.

και υπάρχουν περίπου 100 ακόμη φάρμακα

που περιμένουν να βγουν στην αγορά.

So, consider the approved ones,

Ελέγξτε όσα έχουν εγκριθεί,

look for clinical trials,

κοιτάξτε τις κλινικές δοκιμές,

but then between what the doctor can do for you,

αλλά πέρα από αυτά που μπορεί ο γιατρός να κάνει για μας,

we need to start asking what can we do for ourselves.

χρειάζεται ν' αναρωτηθούμε τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για τους εαυτούς μας.

Αυτό είναι κάτι για το οποίο μιλώ συχνά,

This is one of the themes I'm talking about:

ότι μπορούμε να ενδυναμώσουμε τους εαυτούς μας, ώστε να κάνουμε πράγματα

We can empower ourselves

to do the things that doctors can't do for us,

που δεν μπορούν να κάνουν για μας οι γιατροί,

which is to use knowledge and take action.

που σημαίνει να αξιοποιήσουμε τη γνώση και να δραστηριοποιηθούμε.

And if Mother Nature has given us some clues,

Αν η μητέρα φύση μας δίνει κάποια στοιχεία,

we think there might be a new future in the value of how we eat,

πιστεύουμε ότι μπορεί να έρθει ένα νέο μέλλον

μέσα απ' την αξία των τροφών μας.

and what we eat is really our chemotherapy three times a day.

Αυτό που τρώμε είναι στ' αλήθεια η χημειοθεραπεία μας, τρεις φορές τη μέρα.

JC: Right. And along those lines,

ΤΚ: Σωστά. Κατά συνέπεια,

for people who might have risk factors for cancer,

ανθρώπους που έχουν προδιάθεση για κάποιους καρκίνους,

would you recommend pursuing any treatments prophylactically,

θα τους συμβουλεύατε να κάνουνε μια προφυλακτική θεραπεία

or simply pursuing the right diet,

ή απλά μια σωστή δίαιτα

with lots of tomato sauce?

με πολύ κατανάλωση σάλτσας ντομάτας;

WL: Well, you know, there's abundant epidemiological evidence,

ΟΛ: Νομίζω ότι υπάρχουν άφθονα επιδημιολογικά δεδομένα.

and I think in the information age,

Θεωρώ ότι στην εποχή της πληροφορίας,

it doesn't take long to go to a credible source like PubMed,

δεν παίρνει και πολύ για να βρει κάποιος μια αξιόπιστη πηγή,

όπως το Παμπμέντ ή την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ιατρικής,

the National Library of Medicine,

to look for epidemiological studies for cancer risk reduction

και να ψάξει για επιδημιολογικές μελέτες,

για τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου,

based on diet and based on common medications.

βασισμένες στη διατροφή και σε συνηθισμένες φαρμακευτικές αγωγές.

And that's certainly something that anybody can look into.

Αυτό είναι κάτι που ο καθένας μπορεί να το ψάξει.

JC: Okay. Well, thank you so much.

ΤΚ: Ωραία. Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκροτήματα)