Can we eat to starve cancer? | William Li

Tłumaczenie: Maciek Szu Korekta: Beata Filipiak

Good afternoon.

Dzień dobry.

There's a medical revolution happening all around us,

Wokół nas trwa medyczna rewolucja,

and it's one that's going to help us conquer

i to taka, która pomoże nam pokonać,

some of society's most dreaded conditions,

niektóre z najbardziej przerażających społeczeństwo chorób,

including cancer.

w tym raka.

The revolution is called angiogenesis,

Rewolucja nosi nazwę angiogenezy,

and it's based on the process that our bodies use to grow blood vessels.

i jest oparta na procesie,

który w naszych ciałach odpowiada za wzrost naczyń krwionośnych.

So why should we care about blood vessels?

Dlaczego mamy zajmować się naczyniami krwionośnymi?

Well, the human body is literally packed with them --

Cóż, ludzkie ciało jest dosłownie nimi wypchane,

60,000 miles worth in a typical adult.

96500km w przeciętnym dorosłym.

End to end, that would form a line that would circle the earth twice.

Od końca do końca, dałoby to linę,

która oplotłaby ziemię dwukrotnie.

The smallest blood vessels are called capillaries.

Najmniejsze naczynia krwionośne nazywa się kapilarami.

We've got 19 billion of them in our bodies.

Mamy ich 19 miliardów w naszych ciałach.

And these are the vessels of life,

I są to naczynia życia i,

and as I'll show you, they can also be the vessels of death.

jak wam pokażę,

mogą być także naczyniami śmierci.

Now, the remarkable thing about blood vessels

Niezwykłą cechą naczyń krwionośnych

is that they have this ability

jest to, że mają zdolność

to adapt to whatever environment they're growing in.

do przystosowania się do środowiska w którym są.

Na przykład, w wątrobie tworzą kanały

For example, in the liver, they form channels to detoxify the blood;

do detoksykacji krwi.

in the lungs, they line air sacs for gas exchange.

W płucach tworzą pęcherzyki do wymiany gazowej.

In muscle, they corkscrew,

W mięśniach są jak korkociąg, więc mięśnie mogą się kurczyć

so that muscles can contract without cutting off circulation.

bez odcięcia dopływu krwi.

And in nerves, they course along like power lines,

A w nerwach, biegną wzdłuż jak linie energetyczne,

keeping those nerves alive.

utrzymując nerwy przy życiu.

We get most of these blood vessels

Większość z tych naczyń krwionośnych powstaje

when we're actually still in the womb.

gdy jesteśmy jeszcze w łonie matki.

Znaczy to tyle, że u dorosłych

And what that means is that as adults,

blood vessels don't normally grow.

naczynia krwionośne normalnie nie rosną

Except in a few special circumstances.

oprócz kilku szczególnych przypadków.

In women, blood vessels grow every month,

U kobiet naczynia krwionośne rosną każdego miesiąca

to build the lining of the uterus.

aby utworzyć błonę śluzową macicy.

During pregnancy, they form the placenta,

Podczas ciąży tworzą łożysko,

which connects mom and baby.

które łączy matkę i dziecko.

And after injury, blood vessels actually have to grow under the scab

A po urazie, naczynia krwionośne

muszą odtworzyć się pod strupem

in order to heal a wound.

aby wyleczyć ranę.

And this is actually what it looks like,

A tak to właśnie wygląda.

hundreds of blood vessels, all growing toward the center of the wound.

Setki naczyń krwionośnych

wszystkie rosnące ku centrum rany.

So the body has the ability to regulate

Tak więc ciało ma zdolność do regulacji

the amount of blood vessels that are present at any given time.

ilości naczyń krwionośnych w danym momencie.

It does this through an elaborate and elegant system of checks and balances,

A czyni to poprzez dopracowany

i elegancki system kontroli i równowagi,

stimulators and inhibitors of angiogenesis,

stymulatory i inhibitory angiogenezy,

such that, when we need a brief burst of blood vessels,

aby, kiedy potrzebujemy dodatkowych naczyń krwionośnych,

the body can do this by releasing stimulators,

nasze ciało mogło je wytworzyć, uwalniając stymulatory,

proteins called angiogenic factors,

białka zwane czynnikami angiogennymi,

that act as natural fertilizer, and stimulate new blood vessels to sprout.

które działają jak naturalny nawóz

i stymulują wzrost nowych naczyń krwionośnych.

When those excess vessels are no longer needed,

Kiedy ten nadmiar naczyń nie jest już potrzebny

the body prunes them back to baseline,

ciało przycina je do poziomu podstawowego

using naturally-occurring inhibitors of angiogenesis.

używając naturalnie występujących inhibitorów angiogenezy.

There are other situations where we start beneath the baseline,

Są także inne sytuacje, kiedy zaczynamy poniżej poziomu podstawowego

i potrzebujemy aby naczynia krwionośne urosły do poziomu normalnego.

and we need to grow more blood vessels, just to get back to normal levels --

Na przykład po urazie.

for example, after an injury --

I ciało także to potrafi,

and the body can do that too, but only to that normal level,

ale tylko do normalnego,

that set point.

ustalonego poziomu.

But what we now know, is that for a number of diseases,

Ale z tego co wiemy obecnie, w przypadku wielu chorób,

there are defects in the system,

występują ułomności systemu,

where the body can't prune back extra blood vessels,

kiedy ciało nie może przyciąć nadmiaru naczyń krwionośnych

or can't grow enough new ones in the right place at the right time.

albo zahamować wzrostu nowych

we właściwym miejscu i czasie.

And in these situations, angiogenesis is out of balance.

I w takich sytuacjach angiogeneza

traci równowagę.

And when angiogenesis is out of balance,

A kiedy angiogeneza nie jest w równowadze

a myriad of diseases result.

powoduje mnóstwo chorób.

For example, insufficient angiogenesis -- not enough blood vessels --

Dla przykładu, niedostateczna angiogeneza,

za mało naczyń krwionośnych,

leads to wounds that don't heal, heart attacks,

prowadzi do niegojących się ran, zawałów serca,

legs without circulation, death from stroke,

braku cyrkulacji w nogach, śmierci z powodu udaru mózgu,

nerve damage.

uszkodzenia nerwów.

And on the other end, excessive angiogenesis --

Z drugiej strony, nadmierna angiogeneza,

zbyt wiele naczyń krwionośnych, powoduje choroby

too many blood vessels -- drives disease,

and we see this in cancer, blindness,

Spotykamy się z tym w raku, ślepocie,

arthritis, obesity, Alzheimer's disease.

zapaleniu stawów, otyłości,

chorobie Alzheimera.

In total, there are more than 70 major diseases

W sumie istnieje ponad 70 poważnych chorób,

affecting more than a billion people worldwide,

dotyczących więcej niż miliarda ludzi na świecie,

that all look on the surface to be different from one another,

które z pozoru różnią się od siebie,

ale właściwie we wszystkich występuje

but all actually share abnormal angiogenesis

zaburzona angiogeneza

as their common denominator.

jako ich wspólny mianownik.

And this realization is allowing us to re-conceptualize

I ta świadomość pozwala nam

zmienić sposób

the way that we actually approach these diseases,

w jaki podchodzimy do tych chorób

by controlling angiogenesis.

poprzez kontrolowanie angiogenezy.

Now, I'm going to focus on cancer,

Teraz skoncentruję się na raku,

because angiogenesis is a hallmark of cancer --

ponieważ angiogeneza cechuje raka,

every type of cancer.

każdy rodzaj raka.

So here we go.

No to zaczynamy.

This is a tumor: dark, gray, ominous mass growing inside a brain.

To jest nowotwór, ciemna, szara złowroga masa,

rosnąca wewnątrz mózgu.

And under the microscope,

Pod mikroskopem, można zobaczyć

you can see hundreds of these brown-stained blood vessels,

setki tych brązowo zabarwionych naczyń krwionośnych,

capillaries that are feeding cancer cells,

kapilary, które odżywiają komórki rakowe,

bringing oxygen and nutrients.

dostarczając tlen i składniki odżywcze.

But cancers don't start out like this,

Ale rak nie zaczyna się w ten sposób.

and in fact, cancers don't start out with a blood supply.

W rzeczywistości, na początku rak

nie jest zaopatrywany w krew.

They start out as small, microscopic nests of cells,

Rak rozpoczyna się od małych, mikroskopijnych gniazd komórek,

that can only grow to one half a cubic millimeter in size.

które mogą urosnąć do

wielkości pół centymetra sześciennego.

That's the tip of a ballpoint pen.

To końcówka długopisu.

Then they can't get any larger because they don't have a blood supply,

Nie mogą urosnąć większe, bo nie są zaopatrywane w krew,

więc nie mają wystarczająco dużo tlenu i składników odżywczych.

so they don't have enough oxygen or nutrients.

In fact, we're probably forming these microscopic cancers

W rzeczywistości, w naszych ciałach powstają takie

mikroskopijne nowotwory cały czas.

all the time in our body.

Autopsy studies from people who died in car accidents

Wyniki autopsji ofiar wypadków samochodowych

have shown that about 40 percent of women between the ages of 40 and 50

pokazały, że około 40% kobiet

w wieku między 40 a 50 lat

actually have microscopic cancers in their breasts.

ma mikroskopijnego

raka piersi.

About 50 percent of men in their 50s and 60s

Około 50% mężczyzn w wieku 50, 60 lat

have microscopic prostate cancers,

ma mikroskopijnego raka prostaty.

and virtually 100 percent of us, by the time we reach our 70s,

A praktycznie 100% z nas,

gdy osiągniemy 70kę,

will have microscopic cancers growing in our thyroid.

będzie miało mikroskopijnego raka tarczycy.

Yet, without a blood supply,

Jednak, bez dopływu krwi,

most of these cancers will never become dangerous.

większość z tych raków

nigdy nie stanie się groźna.

Dr. Judah Folkman, who was my mentor

Dr Judah Folkman, który był moim mentorem,

and who was the pioneer of the angiogenesis field,

i który był pionierem w dziedzinie angiogenezy,

once called this "cancer without disease."

nazwał to kiedyś "rakiem bez choroby."

So the body's ability to balance angiogenesis,

Tak więc zdolność ciała do równoważenia angiogenezy,

when it's working properly,

kiedy ona pracuje poprawnie,

prevents blood vessels from feeding cancers.

zapobiega odżywianiu raka przez naczynia krwionośne.

And this turns out to be

A to okazuje się

one of our most important defense mechanisms

jednym z najważniejszych mechanizmów obronnych

against cancer.

przeciwko rakowi.

In fact, if you actually block angiogenesis

W rzeczywistości, jeśli faktycznie zablokujemy angiogenezę

and prevent blood vessels from ever reaching cancer cells,

i zapobiegniemy dotarciu naczyń krwionośnych do komórek rakowych,

guz po prostu nie będzie mógł rosnąć.

tumors simply can't grow up.

But once angiogenesis occurs,

Ale gdy angiogeneza wystąpi,

cancers can grow exponentially.

nowotwór może gwałtownie rosnąć.

And this is actually how a cancer goes from being harmless,

I w ten właśnie sposób

rak przestaje być nieszkodliwy

to being deadly.

a zaczyna być zabójczy.

Cancer cells mutate,

Komórki rakowe mutują

and they gain the ability to release lots of those angiogenic factors,

i uzyskują możliwość uwalniania

dużych ilości czynników angiogenezy, naturalnego nawozu,

natural fertilizer,

that tip the balance in favor of blood vessels invading the cancer.

który przechyla szalę na korzyść naczyń krwionośnych

wnikających w nowotwór.

And once those vessels invade the cancer,

I kiedy te naczynia wnikną w nowotwór,

it can expand, it can invade local tissues,

może się rozwijać, może atakować lokalne tkanki.

and the same vessels that are feeding tumors

I te same naczynia, które odżywiają nowotwór,

allow cancer cells to exit into the circulation as metastases.

pozwalają komórkom rakowym na wejście do krwiobiegu,

jako przerzuty.

And unfortunately, this late stage of cancer

A, niestety, ten późny stan raka

is the one at which it's most likely to be diagnosed,

jest tym w którym najczęściej

jest on diagnozowany,

when angiogenesis is already turned on,

kiedy angiogeneza jest już w toku

and cancer cells are growing like wild.

a komórki rakowe rosną jak dzikie.

So, if angiogenesis is a tipping point

Jeśli więc angiogeneza

powoduje przejście

between a harmless cancer and a harmful one,

między nieszkodliwym nowotworem a szkodliwym,

then one major part of the angiogenesis revolution

wtedy główną częścią rewolucji angiogenezy

is a new approach to treating cancer

jest nowe podejście do leczenia raka

by cutting off the blood supply.

poprzez odcięcie dostaw krwi.

We call this antiangiogenic therapy,

Nazywamy to terapią anty-angiogennną

and it's completely different from chemotherapy,

i jest ona całkowicie różna od chemioterapii

because it selectively aims

ponieważ jest skierowana

at the blood vessels that are feeding the cancers.

na naczynia krwionośne, które odżywiają nowotwór.

We can do this because tumor blood vessels are unlike normal, healthy vessels

I możemy to zrobić, ponieważ

naczynia w guzie są inne niż normalne, zdrowe naczynia

które spotykamy w innych miejscach ciała.

we see in other places of the body --

they're abnormal, they're very poorly constructed,

Są nieprawidłowe;

są bardzo słabo wykonane;

and because of that, they're highly vulnerable

i dlatego, są bardzo wrażliwe

to treatments that target them.

na leczenie na nie nakierowane.

In effect, when we give cancer patients antiangiogenic therapy --

W rezultacie, kiedy poddajemy chorych na raka

terapii anty-angiogennej --

here, an experimental drug for a glioma,

tutaj eksperymentalny lek na glejaka

which is a type of brain tumor --

który jest rodzajem nowotworu mózgu --

you can see that there are dramatic changes that occur

możemy zobaczyć, że zachodzące zmiany są dramatyczne

when the tumor is being starved.

kiedy guz jest zagłodzony.

Here's a woman with a breast cancer,

Tutaj kobieta z rakiem piersi

being treated with the antiangiogenic drug called Avastin,

leczona anty-angiogennym lekiem Avastin,

which is FDA approved.

zaaprobowanym przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków.

And you can see that the halo of blood flow

I możecie zobaczyć jak aureola przepływu krwi

disappears after treatment.

znika po leczeniu.

Well, I've just shown you two very different types of cancer

Cóż, właśnie pokazałem wam

dwa całkiem różne rodzaje raka,

that both responded to antiangiogenic therapy.

z których oba odpowiedziały na terapię anty-angiogenną.

So a few years ago, I asked myself,

Więc, kilka lat później, zapytałem siebie

"Can we take this one step further and treat other cancers,

"Czy możemy pójść o krok dalej

i leczyć inne nowotwory,

even in other species?"

nawet u innych gatunków?"

So here is a nine year-old boxer named Milo,

Tu mamy Milo - dziewiecioletniego boksera,

who had a very aggressive tumor

który miał bardzo agresywnego guza

called a malignant neurofibroma growing on his shoulder.

zwanego nerwiakowłokniakiem złośliwym, na łopatce.

It invaded into his lungs.

Zaatakował płuca.

His veterinarian only gave him three months to live.

Jego weterynarz dawał mu jedynie trzy miesiące życia.

So we created a cocktail of antiangiogenic drugs

Stworzyliśmy więc koktajl z leków antyangiogennych,

that could be mixed into his dog food,

który mógł być dodany do psiego jedzenia.

as well as an antiangiogenic cream,

a także antyangiogenny krem,

that could be applied on the surface of the tumor.

który mógł być aplikowany na powierzchnię guza.

And within a few weeks of treatment,

I w ciągu paru tygodni leczenia,

we were able to slow down that cancer's growth,

byliśmy w stanie zwolnić rozrost nowotworu

such that we were ultimately able to extend Milo’s survival

tak, że ostatecznie przedłużyliśmy życie Milo

to six times what the veterinarian had initially predicted,

sześciokrotnie więcej niż pierwotnie przewidywał weterynarz,

all with a very good quality of life.

i to z bardzo dobrą jakością życia.

And we've subsequently treated more than 600 dogs.

Potem leczyliśmy ponad 600 psów.

We have about a 60 percent response rate,

Mamy około 60% odsetek odpowiedzi

and improved survival for these pets

i poprawiliśmy szanse przeżycia tych zwierzaków,

that were about to be euthanized.

które miały być uśpione.

So let me show you a couple of even more interesting examples.

Pozwólcie, że pokażę wam parę

jeszcze bardziej interesujących przykładów.

This is 20-year-old dolphin living in Florida,

To jest dwudziestoletni delfin żyjący na Florydzie,

and she had these lesions in her mouth

który ma takie zmiany w pysku,

that, over the course of three years,

które na ciągu trzech lat,

developed into invasive squamous cell cancers.

rozwinęły się w złośliwego raka płaskonabłonkowego.

So we created an antiangiogenic paste.

Przygotowaliśmy pastę antyangiogenną.

We had it painted on top of the cancer three times a week.

Smarowaliśmy górę guza

trzy razy w tygodniu.

And over the course of seven months,

I w ciągu siedmiu miesięcy,

the cancers completely disappeared,

nowotwór całkowicie zniknął,

and the biopsies came back as normal.

a biopsje wróciły do normy.

Here's a cancer growing on the lip

Tu mamy raka wargi

of a Quarter Horse named Guinness.

u konia rasy Quarter Horse o imieniu Guiness.

It's a very, very deadly type of cancer called an angiosarcoma.

Jest to bardzo, bardzo zabójczy typ raka zwany angiosarcoma.

It had already spread to his lymph nodes,

Dotarł już do węzłów chłonnych,

so we used an antiangiogenic skin cream for the lip,

użyliśmy więc antyangiogennego kremu na wargę

and the oral cocktail, so we could treat from the inside as well as the outside.

i płynnego koktajlu, aby leczyć od wewnątrz

jak i od zewnątrz.

And over the course of six months,

I w ciągu sześciu miesięcy

he experienced a complete remission.

doszło do całkowitej remisji.

And here he is six years later,

I oto jest, sześć lat później,

Guinness, with his very happy owner.

Guiness ze swoim bardzo szczęśliwym właścicielem.

(Applause)

(Oklaski)

Now obviously, antiangiogenic therapy could be used for a wide range of cancers.

Teraz, oczywiście, terapia antyangiogenna

może być stosowana w szerokim zakresie nowotworów.

And in fact, the first pioneering treatments

W rzeczywistości pierwsze pionierskie terapie

for people as well as dogs,

dla ludzi, a także psów,

are already becoming available.

stają się już dostępne.

There are 12 different drugs, 11 different cancer types.

Jest 12 różnych leków, 11 różnych typów raka,

But the real question is:

ale prawdziwe pytanie brzmi:

How well do these work in practice?

Jak dobrze działają one w praktyce?

So here's actually the patient survival data

Tu mamy właśnie dane dotyczące przeżycia

from eight different types of cancer.

w przypadku ośmiu różnych typów raka.

The bars represent survival time

Słupki reprezentują czas przeżycia

taken from the era in which there was only chemotherapy,

wzięty z czasów

kiedy dostępna była tylko chemioterapia,

or surgery, or radiation available.

lub zabieg lub naświetlanie.

But starting in 2004,

Ale poczynając od 2004 roku,

when antiangiogenic therapies first became available,

kiedy terapie antyangiogenne zaczęły być dostępne,

możecie zobaczyć, że jest poprawa

you can see that there has been a 70 to 100 percent improvement in survival

miedzy 70 a 100%

w przeżyciu

for people with kidney cancer, multiple myeloma,

u osób z rakiem nerki, szpiczaka mnogiego,

colorectal cancer, and gastrointestinal stromal tumors.

raka jelita grubego i nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego.

That's impressive.

To imponujące.

But for other tumors and cancer types,

Ale dla innych nowotworów

the improvements have only been modest.

poprawa jest raczej skromna.

So I started asking myself,

Więc zacząłem zadawać sobie pytanie:

"Why haven't we been able to do better?"

"Dlaczego nie poszło nam lepiej? "

And the answer, to me, is obvious:

I odpowiedź, dla mnie, jest oczywista;

we're treating cancer too late in the game,

leczymy raka zbyt późno,

when it's already established,

kiedy jest już zaawansowany,

and oftentimes, it's already spread or metastasized.

i, często, jest już rozrośnięty i są przerzuty.

And as a doctor,

A jako lekarz wiem,

I know that once a disease progresses to an advanced stage,

że, kiedy choroba przechodzi w stan zaawansowany,

achieving a cure can be difficult, if not impossible.

wyleczenie

może być trudne, jeśli nie niemożliwe.

So I went back to the biology of angiogenesis, and started thinking:

Więc wróciłem do biologii

angiogenezy

i zacząłem myśleć:

Could the answer to cancer be preventing angiogenesis,

Czy odpowiedzią na raka

jest zablokowanie angiogenezy,

beating cancer at its own game,

pokonanie raka w jego własnej grze,

so the cancers could never become dangerous?

aby rak nigdy nie stał się groźny?

This could help healthy people,

To mogłoby pomóc zdrowym ludziom

as well as people who've already beaten cancer once or twice,

a także tym, którzy pokonali raka

raz lub dwa

and want to find a way to keep it from coming back.

i chcą znaleźć sposób aby zapobiec jego powrotowi.

So to look for a way to prevent angiogenesis in cancer,

Więc aby znaleźć sposób, by uniemożliwić angiogenezę w raku,

I went back to look at cancer's causes.

cofnąłem się i spojrzałem na przyczyny raka.

And what really intrigued me,

I na prawdę zaintrygowało mnie

was when I saw that diet accounts for 30 to 35 percent

gdy zobaczyłem, że dieta

stanowi 30-35%

of environmentally-caused cancers.

środowiskowych przyczyn raka.

Now the obvious thing is to think about what we could remove from our diet,

Teraz,oczywistą rzeczą jest myśleć

co możemy usunąć z naszej diety, co ograniczyć, co wyrzucić.

what to strip out, take away.

But I actually took a completely opposite approach,

Ale ja właśnie przyjąłem całkowicie odwrotne podejście

and began asking: What could we be adding to our diet

i zacząłem pytać: Co możemy dodać do naszej diety

that's naturally antiangiogenic,

co jest naturalnie antyangiogenne,

and that could boost the body's defense system,

co może wzmocnić nasz system obronny

and beat back those blood vessels that are feeding cancers?

i zająć się tymi naczyniami krwionośnymi, które odżywiają raka?

In other words, can we eat to starve cancer?

Innymi słowy, czy jedząc możemy zagłodzić raka?

(Laughter)

Cóż, odpowiedź brzmi: tak.

Well, the answer is yes, and I'm going to show you how.

I zamierzam pokazać wam jak.

And our search for this has taken us to the market,

Nasze poszukiwania

zabrały nas na rynek, na farmę i do szafki z przyprawami,

the farm and to the spice cabinet,

because what we've discovered

ponieważ odkryliśmy, że

is that Mother Nature has laced a large number

matka natura przygotowała wielką liczbę

of foods and beverages and herbs

pokarmów, napojów i ziół

with naturally-occurring inhibitors of angiogenesis.

z naturalnie występującymi inhibitorami

angiogenezy.

Here's a test system we developed.

Tutaj mamy opracowany przez nas system testowy.

At the center is a ring

W centrum znajduje się pierścień, z którego setki naczyń krwionośnych

from which hundreds of blood vessels are growing out in a starburst fashion.

wyrasta jakby wybuchała gwiazda.

Możemy używać tego systemu

And we can use this system to test dietary factors

do badania czynników żywieniowych

at concentrations that are obtainable by eating.

w stężeniach jakie są możliwe do uzyskania poprzez jedzenie.

Let me show you what happens

Pozwólcie, że pokażę wam co się dzieje, kiedy dodamy

when we put in an extract from red grapes.

ekstrakt z czerwonych winogron.

The active ingredient is resveratrol,

Aktywny składnik to resweratrol.

it's also found in red wine.

Znajduje się także w czerwonym winie.

This inhibits abnormal angiogenesis,

Hamuje to nieprawidłową angiogenezę

by 60 percent.

o 60%.

Here's what happens when we added an extract from strawberries.

A tutaj widać co się dzieje jeśli dodamy ekstrakt z truskawek.

It potently inhibits angiogenesis.

To silnie hamuje angiogenezę.

And extract from soybeans.

I ekstrakt z soi.

And here is a growing list

To rosnąca lista naszych

of antiangiogenic foods and beverages that we're interested in studying.

antyangiogennych pokarmów i napojów,

którymi zajmowaliśmy się w badaniach.

For each food type,

Dla każdego rodzaju żywności,

we believe that there are different potencies

uważamy, że jest moc

within different strains and varietals.

zależy od szczepów i odmian.

And we want to measure this because,

I chcemy mierzyć tę moc, ponieważ,

well, while you're eating a strawberry

cóż, jedząc truskawki

or drinking tea,

czy pijąc herbatę,

why not select the one that's most potent

czemu nie wybrać tej, która jest najskuteczniejsza

for preventing cancer?

w zapobieganiu rakowi.

So here are four different teas that we've tested.

Tu mamy cztery różne herbaty, które testowaliśmy.

They're all common ones: Chinese jasmine, Japanese sencha,

Wszystkie są popularne,

chińska jaśminowa, japońska sencha,

Earl Grey and a special blend that we prepared,

Earl Grey i specjalna mieszanka przygotowana przez nas.

and you can see clearly that the teas vary in their potency,

I możecie jasno zobaczyć,

że herbaty różnią się w swojej mocy

from less potent to more potent.

od najsłabszej do najmocniejszej.

Ale co bardzo fajne

But what's very cool

is when we combine the two less potent teas together,

to to, że kiedy faktycznie połączymy dwie

słabsze herbaty,

the combination, the blend, is more potent than either one alone.

kombinacja, mieszanka,

jest mocniejsza niż każda z osobna.

This means there's food synergy.

To oznacza, że zachodzi tu synergia pokarmów.

Here's some more data from our testing.

Tutaj dodatkowe dane z naszych badań.

Now in the lab, we can simulate tumor angiogenesis,

Teraz, w laboratorium, symulujemy angiogenezę raka

represented here in a black bar.

przedstawioną tutaj jako czarny słupek.

And using this system, we can test the potency of cancer drugs.

Przy pomocy tego systemu, możemy określać moc leków na raka.

So the shorter the bar,

Im krótszy słupek,

the less angiogenesis -- that's good.

mniejsza angiogeneza, tym lepiej.

And here are some common drugs

Mamy tu niektóre z popularnych leków

that have been associated with reducing the risk of cancer in people.

kojarzonych z obniżaniem ryzyka

nowotworu u ludzi.

Statins, nonsteroidal anti-inflammatory drugs,

Statyny, niesteroidowe leki przeciwzapalne

i kilka innych,

and a few others -- they inhibit angiogenesis, too.

które także hamują angiogenezę.

And here are the dietary factors

A tutaj mamy czynniki żywnościowe

going head-to-head against these drugs.

idące łeb w łeb z tymi lekami.

You can see they clearly hold their own,

I możecie zobaczyć, że się trzymają

and in some cases, they're more potent than the actual drugs.

i, w niektórych przypadkach, są nawet mocniejsze

niż same leki.

Soy, parsley, garlic, grapes, berries.

Saja, pietruszka, czosnek,

winogrona, jagody.

I could go home and cook a tasty meal using these ingredients.

Mógłbym pójść do domu i ugotować smaczny posiłek

z tymi składnikami.

Imagine if we could create the world's first rating system,

Więc wyobraź sobie, że możemy stworzyć

pierwszy na świecie system oceny,

in which we could score foods

w którym będziemy mogli ocieniać pokarmy

according to their antiangiogenic, cancer-preventative properties.

zgodnie z ich antyangiogennymi

zapobiegającymi rakowi właściwościami.

And that's what we're doing right now.

I to właśnie teraz robimy.

Now, I've shown you a bunch of lab data,

Teraz, pokazałem wam dane z laboratorium,

and so the real question is:

i prawdziwe pytanie to:

What is the evidence in people

Co dowodzi, że u ludzi

that eating certain foods can reduce angiogenesis in cancer?

jedzenie pewnych pokarmów może zmniejszać

angiogenezę w nowotworze?

Well, the best example I know

Cóż, najlepszy przykład jaki znam

is a study of 79,000 men followed over 20 years,

to badanie na grupie 79 tysięcy mężczyzn

prowadzone przez ponad 20 lat,

in which it was found that men who consumed cooked tomatoes

w którym odkryto, że mężczyźni, który jedli

gotowane pomidory dwa do trzech razy w tygodniu

two to three times a week,

had up to a 50 percent reduction

mieli do 50% mniejsze

in their risk of developing prostate cancer.

ryzyko rozwinięcia się raka prostaty.

Now, we know that tomatoes are a good source of lycopene,

Teraz, wiemy, że pomidory są dobrym źródłem likopenu;

and lycopene is antiangiogenic.

a likopen jest antyangiogenny.

But what's even more interesting from this study,

Ale co jeszcze bardziej interesujące to to,

is that in those men who did develop prostate cancer,

że ci mężczyźni, u których rozwinął się rak prostaty,

those who ate more servings of tomato sauce,

ci, który jedli więcej porcji sosu z pomidorów

actually had fewer blood vessels feeding their cancer.

rzeczywiście mieli mniej naczyń kwionośnych

odżywiających raka.

So this human study is a prime example

Te badanie jest głównym przykładem

of how antiangiogenic substances present in food and consumed at practical levels,

tego jak substancje antyangiogenne

występujące w jedzeniu i spożywane w praktycznych ilościach

can have an impact on cancer.

mogą wpływać na raka.

And we're now studying the role of a healthy diet --

Teraz badamy

rolę zdrowej diety

with Dean Ornish at UCSF and Tufts University --

razem Dean'em Ornish'em i uniwersytetami USCF i Tufts,

the role of this healthy diet on markers of angiogenesis

wpływ zdrowej diety na markery angiogenezy,

that we can find in the bloodstream.

które możemy znaleźć w krwiobiegu.

Obviously, what I've shared with you has some far-ranging implications,

I oczywiście, to o czym wam mówiłem ma pewne daleko sięgające konsekwencje

even beyond cancer research.

sięgające nawet poza badania nad rakiem.

Because if we're right, it could impact consumer education,

Ponieważ jeśli mamy rację, może to mieć wpływ na edukację konsumencką,

food services, public health

usługi gastronomiczne, zdrowie publiczne

and even the insurance industry.

a nawet na branże ubezpieczeniową.

And in fact, some insurance companies

I, faktycznie, niektóre firmy ubezpieczeniowe

are already beginning to think along these lines.

już zaczynają myśleć w ten sposób.

Check out this ad from BlueCross BlueShield of Minnesota.

Zobaczcie tę reklamę z Blue Cross Blue Shield of Minnesota.

For many people around the world,

Dla wielu ludzi na całym świecie

dietary cancer prevention may be the only practical solution,

dieta jako profilaktyka raka

może być jedynym praktycznym rozwiązaniem,

because not everybody can afford expensive end-stage cancer treatments,

ponieważ nie wszyscy mogą pozwolić sobie na drogie leczenie raka,

but everybody could benefit from a healthy diet

ale wszyscy mogą korzystać

ze zdrowej diety opartej na lokalnych, zrównoważonych

based on local, sustainable, antiangiogenic crops.

uprawach antyangiogennych.

Now, finally,

Teraz, wreszcie,

I've talked to you about food,

mówiłem wam o żywności

and I've talked to you about cancer,

i mówiłem wam o raku,

so there's just one more disease that I have to tell you about,

i jest jeszcze jedna choroba, o której muszę wam powiedzieć

and that's obesity.

chodzi o otyłość.

Because it turns out that adipose tissue -- fat --

Ponieważ okazuje się, że

tkanka tłuszczowa, tłuszcz,

is highly angiogenesis-dependent.

jest silnie uzależniona od angiogenezy.

And like a tumor, fat grows when blood vessels grow.

I, jak guz, tłuszcz odkłada się gdy naczynia krwionośne rosną.

So the question is:

Więc mamy pytanie: Czy możemy zmniejszyć ilość tłuszczu

Can we shrink fat by cutting off its blood supply?

poprzez odcięcie dostaw krwi?

The top curve shows the body weight of a genetically obese mouse

Górna krzywa pokazuje wagę ciała

genetycznie otyłej myszy,

that eats nonstop until it turns fat,

która je bez przerwy,

aż obrośnie tłuszczem jak futrzasta piłka tenisowa.

like this furry tennis ball.

(Laughter)

And the bottom curve is the weight of a normal mouse.

A dolna krzywa to waga normalnej myszy.

If you take the obese mouse

Jeśli weźmiemy otyłą mysz i damy jej

and give it an angiogenesis inhibitor, it loses weight.

inhibitory angiogenezy, straci na wadze.

Stop the treatment, gains the weight back. Restart the treatment, loses the weight.

Przerwij leczenie, przybierze znów.

Wznów leczenie, straci na wadze znowu.

Stop the treatment, it gains the weight back.

Przerwij leczenie, przybierze znów.

And, in fact, you can cycle the weight up and down

I, w rzeczywistości, możesz sterować wagą w górę i w dół

po prostu zatrzymując angiogenezę.

simply by inhibiting angiogenesis.

So this approach that we're taking for cancer prevention

Więc to podejście, o którym mówiliśmy przy profilaktyce raka

may also have an application for obesity.

może mieć także zastosowanie

przy otyłości.

The truly interesting thing about this

Naprawdę interesującą rzeczą

is that we can't take these obese mice

jest to, że nie możemy wziąć otyłych mysz

and make them lose more weight

i zmusić je, żeby straciły na wadze więcej

than what the normal mouse's weight is supposed to be.

niż ważyć powinna normalna mysz.

In other words, we can't create supermodel mice.

Innymi słowy, nie możemy stworzyć myszy-supermodelki.

(Śmiech)

(Laughter)

And this speaks to the role of angiogenesis

I to mówi o roli angiogenezy

in regulating healthy set points.

w regulacji zdrowia.

Albert Szent-Györgi once said,

Albert Szent-Gyorgi powiedział kiedyś,

"Discovery consists of seeing what everyone has seen,

"Odkrycie polega na tym, aby zobaczyć to, co wszyscy widzieli,

and thinking what no one has thought."

i pomyśleć to, czego nie pomyślał nikt."

I hope I've convinced you

Mam nadzieję, że was przekonałem,

that for diseases like cancer, obesity and other conditions,

że, przy chorobach jak rak, otyłość i innych,

there may be a great power

wielką siłę może mieć

in attacking their common denominator: angiogenesis.

atakowanie ich wspólnego mianownika, angiogenezy.

And that's what I think the world needs now.

I to jest to czego świat teraz potrzebuje. Dziękuję.

Thank you.

(Applause)

(Oklaski)

June Cohen: I have a quick question for you.

June Cohen: Więc te leki nie są właściwie --

JC: So these drugs aren't exactly in mainstream cancer treatments right now.

nie są właściwie w głównym nurcie leczenia raka w tej chwili.

For anyone out here who has cancer, what would you recommend?

Co mógłbyś polecić

wszystkim mającym raka?

Do you recommend pursuing these treatments now, for most cancer patients?

Polecasz podjęcie takiego leczenia już teraz, większości chorych na raka?

Wiliam Li: Są terapie antyangiogenne,

William Li: There are antiangiogenic treatments

które mają aprobatę FDA.

that are FDA approved,

and if you're a cancer patient,

I jeśli jesteś chory na raka

or working for one or advocating for one, you should ask about them.

lub zajmujesz się lub odpowiadasz za niego

powinieneś się o nie spytać.

And there are many clinical trials.

Jest wiele badań klinicznych.

The Angiogenesis Foundation is following almost 300 companies,

Fundacja Angiogenesis śledzi prawie 300 firm

and there are about 100 more drugs in that pipeline.

i jest około 100 kolejnych

leków w kolejce.

So, consider the approved ones,

Więc rozważ te zatwierdzone,

look for clinical trials,

szukaj badań klinicznych,

but then between what the doctor can do for you,

ale pomiędzy tym co lekarz może zrobić dla ciebie,

we need to start asking what can we do for ourselves.

powinniśmy zacząć pytać co możemy zrobić sami dla siebie.

I to jest jeden z tematów, o których mówię

This is one of the themes I'm talking about:

że możemy zmotywować się do robienia rzeczy,

We can empower ourselves

to do the things that doctors can't do for us,

których lekarze nie mogą zrobić za nas,

which is to use knowledge and take action.

czyli użyć wiedzy i podjąć działania.

And if Mother Nature has given us some clues,

I jeśli matka natura dała nam jakieś wskazówki,

we think there might be a new future in the value of how we eat,

uważamy, że może być nowa przyszłość

w wartości tego co jemy.

and what we eat is really our chemotherapy three times a day.

I to co jemy to tak na prawdę chemioterapia trzy razy dziennie.

JC: Right. And along those lines,

JC: W porządku. I idąc w tę stronę

for people who might have risk factors for cancer,

dla osób, które mogą być w grupie ryzyka,

would you recommend pursuing any treatments prophylactically,

czy polecałbyś prowadzenie jakiś zabiegów profilaktycznych

or simply pursuing the right diet,

czy po prostu trzymanie prawidłowej diety

with lots of tomato sauce?

z mnóstwem sosu pomidorowego?

WL: Well, you know, there's abundant epidemiological evidence,

WL: Cóż, wiesz, jest mnóstwo dowodów epidemiologicznych.

and I think in the information age,

I myślę, że w erze informacji,

it doesn't take long to go to a credible source like PubMed,

nie trwa długo dotarcie do wiarygodnego źródła

jak Pubmed, biblioteki National Library of Medicine,

the National Library of Medicine,

to look for epidemiological studies for cancer risk reduction

wyszukanie badań epidemiologicznych

dotyczących redukcji ryzyka raka

based on diet and based on common medications.

opartej na diecie i powszechnych lekach.

And that's certainly something that anybody can look into.

I to jest z pewnością coś czemu każdy może się przyjrzeć.

JC: Okay. Well, thank you so much.

JC: OK. Coż, dziękuję bardzo.

(Applause)

(Oklaski)