What happens in your brain when you pay attention? | Mehdi Ordikhani-Seyedlar

Translator: Visar Hadri Reviewer: Helena Bedalli

Paying close attention to something:

Të kushtuarit vëmendje ndaj një gjëje:

Not that easy, is it?

Nuk është e lehtë apo jo?

It's because our attention is pulled in so many different directions at a time,

Kjo sepse ajo tërhiqet në shumë drejtime në të njejtën kohë

and it's in fact pretty impressive if you can stay focused.

në fakt është mjaft impresionuese nëse mund të qëndrosh i fokusuar.

Many people think that attention is all about what we are focusing on,

Shumë njerëz mendojnë se vëmendja është vetëm për atë që ne fokusohemi

but it's also about what information our brain is trying to filter out.

por ajo përfshin informacionin të cilin truri mundohet t'a reduktoje.

There are two ways you direct your attention.

Janë dy mënyra se si ju e orientoni vëmendjen tuaj.

First, there's overt attention.

E para, vëmendja e ndërgjegjshme.

In overt attention, you move your eyes towards something

Në vëmendjen e ndërgjegjshme ju i lëvizni sytë kundrejt një gjëje

in order to pay attention to it.

që të jeni të fokusuar ndaj saj.

Then there's covert attention.

Pastaj kemi vëmendjen e pandërgjegjshme.

In covert attention, you pay attention to something,

Në vëmendjen e pandërgjegjshme ju fokusoheni ndaj një gjëje,

but without moving your eyes.

por pa lëvizur sytë.

Think of driving for a second.

Mendoni për vozitjen për një sekondë.

Your overt attention, your direction of the eyes,

Vëmendja juaj e dukshme, drejtimi i syve tuaj

are in front,

janë përballë,

but that's your covert attention

por është vëmendja e pandërgjegjshme.

which is constantly scanning the surrounding area,

ajo që vazhdimisht heton zonën përrreth,

where you don't actually look at them.

kur në të vërtetë ju nuk i shikoni ato.

I'm a computational neuroscientist,

Unë jam studiues i trurit njerëzor

and I work on cognitive brain-machine interfaces,

dhe punoj në ndërlidhjen e trurit dhe makinerive

or bringing together the brain and the computer.

ose bashkëpunimin e trurit dhe të kompjuterit.

I love brain patterns.

I adhuroj sistemet e trurit.

Brain patterns are important for us

Ato janë shumë të rëndësishme

because based on them we can build models for the computers,

sepse në bazë të tyre ne ndërtojmë modele kompjuterike,

and based on these models

dhe bazuar në këto modele

computers can recognize how well our brain functions.

kompjuterët mund të shohin se si funksionon truri ynë.

And if it doesn't function well,

Dhe nëse truri nuk funksionon mirë,

then these computers themselves can be used as assistive devices

atëherë të njejtët kompjuterë mund të përdoren si pajisje ndihmëse

for therapies.

për terapi.

But that also means something,

Por kjo gjithashtu tregon një gjë,

because choosing the wrong patterns

sepse zgjedhja e gabuar e këtyre sistemeve

will give us the wrong models

na dhuron modele të gabuara

and therefore the wrong therapies.

me ç'rast dhe terapi të gabuara.

Right?

Apo jo?

In case of attention,

Në raste të vëmendjes,

the fact that we can

fakti që ne mund

shift our attention not only by our eyes

të zhvendosim vëmendjen jo vetem nga sytë tonë

but also by thinking --

por edhe nga të menduarit -

that makes covert attention an interesting model for computers.

kjo e bën vëmendjen e pandërgjegjshme nje model interesant për kompjuterët.

So I wanted to know what are the brainwave patterns

Kështuqë doja të dija cilat janë modelet e sinjaleve të trurit

when you look overtly or when you look covertly.

kur shikojmë me vetëdije ose pavetëdije.

I set up an experiment for that.

Për këtë ndërmora një eksperiment.

In this experiment there are two flickering squares,

Në këtë eksperiment janë dy katrorë vibrues,

one of them flickering at a slower rate than the other one.

njëri prej tyre vibron me një normë më të ngadaltë se tjetri.

Depending on which of these flickers you are paying attention to,

Në varësi të cilës nga vibrimet i kushtoni vëmendje,

certain parts of your brain will start resonating in the same rate

disa pjesë të trurit do të gjykojnë në një normë të njejtë

as that flickering rate.

me atë të vibrimeve.

So by analyzing your brain signals,

Kështu duke analizuar sinjalet e trurit tuaj

we can track where exactly you are watching

mund të gjurmojmë ku saktësisht jeni duke vëzhguar

or you are paying attention to.

ose duke kushtuar vëmendje.

So to see what happens in your brain when you pay overt attention,

Pra për të parë se çfarë ndodh në trurin tuaj kur keni vëmendje të ndërgjegjshme,

I asked people to look directly in one of the squares

kërkova që njerëzit të shikonin direkt në njërin nga katrorët

and pay attention to it.

dhe t'i kushtonin vëmendje

In this case, not surprisingly, we saw that these flickering squares

Në këtë rast, siç pritej pamë se katrorët vibrues

appeared in their brain signals

u shfaqën në valët e trurit të tyre

which was coming from the back of their head,

të cilat vinin nga prapa kokës së tyre,

which is responsible for the processing of your visual information.

e që është përgjegjëse për përpunimin e informatave vizuale të juaja.

But I was really interested

Por isha shumë i interesuar

to see what happens in your brain when you pay covert attention.

për të parë se ç'ndodh në trurin tuaj kur jeni të pandërgjegjshëm.

So this time I asked people to look in the middle of the screen

Kështu që këtë herë i vë njerëzit të shikojnë në mes të ekranit

and without moving their eyes,

dhe pa lëvizur sytë,

to pay attention to either of these squares.

të shikojnë me vëmendje njërin nga katrorët.

When we did that,

Në momentin që e bëmë këtë, pamë

we saw that both of these flickering rates appeared in their brain signals,

se të dyja nga këto norma të vibrimeve u shfaqën në sinjalet e tyre të trurit,

but interestingly,

por quditërisht,

only one of them, which was paid attention to,

vetëm njëri prej tyre, që i ishte kushtuar vëmendje,

had stronger signals,

pati sinjale më të forta,

so there was something in the brain

pra kishte diçka në tru

which was handling this information

që mbante këtë informacion

so that thing in the brain was basically the activation of the frontal area.

dhe që kjo gjëja në tru ishte aktivizimi i zonës së përparme.

The front part of your brain is responsible

Pjesa e përparme e trurit është përgjegjëse

for higher cognitive functions as a human.

për funksione më të larta të njohjes për një njeri.

The frontal part, it seems that it works as a filter

Pjesa e përparme, duket se funksionon si një filter

trying to let information come in only from the right flicker

që mundohet të lejojë informacionin të hyjë vetëm për atë vibrim

that you are paying attention to

për të cilin ju jeni i vëmendshëm

and trying to inhibit the information coming from the ignored one.

dhe mundohet të pengojë informacionin që vjen nga katrori tjetër i injoruar.

The filtering ability of the brain is indeed a key for attention,

Aftësia e trurit për të filtruar është me të vertetë çelës për vëmendje,

which is missing in some people,

i cili mungon tek disa njerëz,

for example in people with ADHD.

p.sh te njerëzit me sindromën e mungesës së vëmendjes.

So a person with ADHD cannot inhibit these distractors,

Pra një person me ADHD nuk mund të pengojë këto shpërqendrime,

and that's why they can't focus for a long time on a single task.

për këtë arsye nuk mund të fokusohen për një kohë të gjatë në një detyrë të vetme.

But what if this person

Por çka nëse ky person

could play a specific computer game

mund të luajë një lojë kompjuterike të veçantë

with his brain connected to the computer,

me trurin e tij të lidhur me një kompjuter

and then train his own brain

dhe më pas të trajnojë trurin e tij

to inhibit these distractors?

të pengojë këto shpërqendrime?

Well, ADHD is just one example.

ADHD është vetëm një shembull.

We can use these cognitive brain-machine interfaces

Ne mund të përdorim këto ndërlidhje mes trurit dhe makinerive

for many other cognitive fields.

për shumë fusha tjera të njohjes.

It was just a few years ago

Ishte vetëm para disa vjetësh

that my grandfather had a stroke, and he lost complete ability to speak.

kur gjyshi im pësoi një atak në tru, dhe humbi aftësinë për të folur.

He could understand everybody, but there was no way to respond,

Ai mund t'i kuptonte të gjithë, por nuk mund të kthente përgjigje,

even not writing because he was illiterate.

madje as në të shkruar, sepse ai ishte analfabet.

So he passed away in silence.

Kështu që ai vdiq në qetësi.

I remember thinking at that time:

Më kujtohet tek sa mendoja në atë kohë;

What if we could have a computer

Po sikur të kishim një kompjuter

which could speak for him?

që të mund të fliste për të?

Now, after years that I am in this field,

Tani, pas vitesh që jam në këtë fushë,

I can see that this might be possible.

shoh që kjo mund të jetë e mundshme.

Imagine if we can find brainwave patterns

Imagjinoni sikur ne të gjejmë modele të valëve të trurit

when people think about images or even letters,

kur njerëzit mendojnë për figura ose edhe për shkronja,

like the letter A generates a different brainwave pattern

si p.sh shkronja A të gjenerojë valë të trurit të ndryshueshme

than the letter B, and so on.

nga shkronja B dhe kështu me rradhë.

Could a computer one day communicate for people who can't speak?

A mundet një kompjuter një ditë të flasë për njerëzit që nuk munden?

What if a computer

Cka nëse një kompjuter

can help us understand the thoughts of a person in a coma?

mund të na ndihmojë të kuptojmë mendimet e një personi që ndodhet në koma?

We are not there yet,

Ne nuk kemi mbërritur aty ende,

but pay close attention.

por kushtoni vëmendje.

We will be there soon.

Ne do të jemi aty shumë shpejt.

Thank you.

Ju falemnderit.

(Applause)

(Duartrokitje)