John Searle: Our shared condition -- consciousness

Translator: Kaltrina Kusari Reviewer: Helena Bedalli

I'm going to talk about consciousness.

Do të flas për vetëdijën.

Why consciousness?

Pse zgjodha vetëdijën?

Well, it's a curiously neglected subject,

Sepse është një temë e neglizhuar,

both in our scientific and our philosophical culture.

edhe në kulturën shkencore edhe në atë filozofike.

Now why is that curious?

Po pse është kjo e çuditëshme?

Well, it is the most important aspect of our lives

Sepse është aspekti më i rëndësishëm i jetës tone

for a very simple, logical reason,

për një arsye shumë të thjeshtë dhe logjike,

namely, it's a necessary condition on anything

është një kusht i domosdoshëm për çdo gjë,

being important in our lives that we're conscious.

është e rëndësishme në jetën tonë të jemi te vetëdijshem.

You care about science, philosophy, music, art, whatever --

Ju interesoheni në shkencë, filozofi, muzik, art, apo çfarëdo --

it's no good if you're a zombie or in a coma, right?

por kjo nuk ja vlen nëse je një zombie apo në koma, apo?

So consciousness is number one.

Kështu që vetëdija është numri një.

The second reason is that when people do

Arsyeja e dytë është që kur njerëzit interesohen në të

get interested in it, as I think they should,

ashtu siç unë mendoj që ata duhet të interesohen,

they tend to say the most appalling things.

ata kanë tendencë të thonë gjëra të tmerrëshme.

And then, even when they're not saying appalling things

Edhe kur nuk janë duke thënë gjëra të tmerrëshme,

and they're really trying to do serious research,

dhe provojnë të bëjnë hulumtim serioz,

epo, është i ngadalshëm. Progresi ka qenë shumë i ngadalshëm.

well, it's been slow. Progress has been slow.

When I first got interested in this, I thought, well,

Kur u interesova në këtë temë për herë të parë,

it's a straightforward problem in biology.

mendova që është një problem i thjeshtë biologjik.

Let's get these brain stabbers to get busy and figure out

Të nxisim këta sëmbues të trurit dhe të kuptojmë

how it works in the brain.

se si funksionon në tru.

So I went over to UCSF and I talked to all

Shkova në Universitetin e Kalifornisë në San Francisko dhe fola

me neurobiologët me te fortë,

the heavy-duty neurobiologists there,

and they showed some impatience,

dhe ata treguan pak padurim,

as scientists often do when you ask them embarrassing questions.

ashtu siç tregojnë të gjithë shkencëtarët kur i pyesim pyetje të turpshme.

But the thing that struck me is, one guy said in exasperation,

Por gjëja tjetër që më goditi është që njëri prej tyre,

a very famous neurobiologist, he said, "Look,

një neurobiolog i famshëm, tha me zemërim

in my discipline it's okay to be interested in consciousness,

Shiko, në disciplinën timë është në rregull të interesohesh në

but get tenure first. Get tenure first."

vetëdije, por siguro vendin e punës së pari. Siguro vendin si profesor së pari.

Now I've been working on this for a long time.

Unë kam punuar në këtë çështje për një kohë të gjatë.

I think now you might actually get tenure

Mendoj që tani do e sigurosh vendin e punës

by working on consciousness.

përgjithmonë nëse përqëndrohesh në vetëdije.

If so, that's a real step forward.

Nëse është kështu, atëherë ky është një hap i madh përpara.

Okay, now why then is this curious reluctance

Pra, pse kemi këtë ngurim dhe armiqësi

and curious hostility to consciousness?

kaq të çuditëshme kunder vetëdijës?

Well, I think it's a combination of two features

Epo, mendoj që është kombinim i dy karakteristikave

of our intellectual culture

të kulturës sonë intelektuale

that like to think they're opposing each other

të cilat mendojnë që po e kundërshtojnë njëra tjetrën,

but in fact they share a common set of assumptions.

por në të vërtetë ndajnë një grup të përbashklet të supozimeve.

One feature is the tradition of religious dualism:

Njëra prej këtyre karakteristikave është ajo e dualizmit fetar

Consciousness is not a part of the physical world.

Vetëdija nuk është pjesë e botës fizike.

It's a part of the spiritual world.

Është pjesë e botës shpirtërore.

It belongs to the soul,

I takon shpirtit,

and the soul is not a part of the physical world.

dhe shpirti nuk është pjesë e botës fizike.

That's the tradition of God, the soul and immortality.

Kjo është tradita e Zotit, e shpirtit dhe pavdekshmerise.

There's another tradition that thinks it's opposed to this

Është edhe një traditë tjetër që mendon se është kundër kësaj

but accepts the worst assumption.

por në të vërtet pranon supozimet më të këqija.

That tradition thinks that we are heavy-duty scientific materialists:

Kjo traditë mendon që jemi shkencëtarë të fortë materialistë

Consciousness is not a part of the physical world.

Vetëdija nuk është pjesë e botës fizike.

Either it doesn't exist at all, or it's something else,

Ose nuk ekziston fare, ose është diç tjetër,

a computer program or some damn fool thing,

një program kompjuteri apo ndonjë gjë budallaqe,

but in any case it's not part of science.

por në cilindo rast nuk është pjesë e shkencës.

And I used to get in an argument that really gave me a stomachache.

Unë futesha në një diskutim që me jepte dhimbte barku.

Here's how it went.

Shkonte kështu.

Science is objective, consciousness is subjective,

Shkenca është objektive, vetëdija është subjektive,

therefore there cannot be a science of consciousness.

kështu që nuk mund të ketë shkencë të vetëdijës.

Okay, so these twin traditions are paralyzing us.

Mirë pra, këto tradita të binjakëzimit po na paralizojnë.

It's very hard to get out of these twin traditions.

Është shumë vështirë të largohesh nga këto tradita.

And I have only one real message in this lecture,

Kam vetëm një mesazh për këtë ligjeratë,

and that is, consciousness is a biological phenomenon

dhe ky është fakti që vetëdija është një fenomen biologjik

like photosynthesis, digestion, mitosis --

sikurse fotosinteza, tretja, mitoza --

you know all the biological phenomena -- and once you accept that,

i dini të gjitha fenomenet biologjike -- dhe kur të pranojmë këtë fakt,

most, though not all, of the hard problems

shumica, edhe pse jo të gjithë, problemet e vështira

about consciousness simply evaporate.

që kanë të bëjnë me vetëdijën do të zhduken.

And I'm going to go through some of them.

Unë do të analizoj disa prej tyre.

Okay, now I promised you to tell you some

Ju premtova që do t'ju tregoj për disa

of the outrageous things said about consciousness.

gjëra fyese që thuhen për vetëdijen.

One: Consciousness does not exist.

Një: Vetëdija nuk ekziston.

It's an illusion, like sunsets.

Është një iluzion, si perëndimet e diellit.

Science has shown sunsets and rainbows are illusions.

Shkenca ka treguar që perëndimet e diellit dhe ylberët janë iluzione.

So consciousness is an illusion.

Kështu që vetëdija është një iluzion.

Two: Well, maybe it exists, but it's really something else.

Dy: Ndoshta ekziston, por është me të vërtet diç ndryshe.

It's a computer program running in the brain.

Është një program kompjuteri që e vë trurin në pune.

Three: No, the only thing that exists is really behavior.

Tre: Jo, gjëja e vetme që ekziston është sjellja.

It's embarrassing how influential behaviorism was,

Është e turpshme sa shumë ndikim ka pasur biheviorizmi,

but I'll get back to that.

por do i kthehem kësaj teme.

And four: Maybe consciousness exists,

dhe, Katër: Ndoshta vetëdija ekziston,

but it can't make any difference to the world.

por nuk mund të ndryshoje botën.

Si mundet spiritualizmi të lëvizë dicka?

How could spirituality move anything?

Now, whenever somebody tells me that, I think,

Sa herë që dikush më thotë këtë, mendoj,

you want to see spirituality move something?

a dëshiron të shohesh spiritualitetin duke lëvizur diç?

Shiko. Unë po vendos me vetëdije të lëviz dorën,

Watch. I decide consciously to raise my arm,

and the damn thing goes up. (Laughter)

dhe kjo lëviz. (Te qeshura)

Furthermore, notice this:

Gjithashtu, shihe këtë:

We do not say, "Well, it's a bit like the weather in Geneva.

Ne nuk themi, "Epo, është pak si moti në Gjenevë.

Some days it goes up and some days it doesn't go up."

Disa ditë është më mirë dhe disa ditë jo.

No. It goes up whenever I damn well want it to.

Jo. Përmisohet kur dua unë që të përmisohet."

Okay. I'm going to tell you how that's possible.

Në rregull. Do ju tregoj se si ndodh kjo.

Ende nuk ju kam dhënë një përcaktim.

Now, I haven't yet given you a definition.

You can't do this if you don't give a definition.

Nuk mund të bëni këtë nëse nuk ke një perkufizim.

People always say consciousness is very hard to define.

Njerëzit gjithmonë thonë që vetëdija është shumë vështirë të perkufizohet.

I think it's rather easy to define

Unë mendoj që është lehtë të percaktohet

if you're not trying to give a scientific definition.

nëse nuk po provoni të krijoni një definicion shkencor.

We're not ready for a scientific definition,

Ne nuk jemi gati për një definicion shkencor,

but here's a common-sense definition.

por po jap një definicion të zakonshëm.

Consciousness consists of all those states of feeling

Vetëdija përbëhet nga të gjitha gjendjet e ndjenjave,

or sentience or awareness.

ndjeshmërisë dhe ndërgjegjësimit.

It begins in the morning when you wake up from a dreamless sleep,

Fillon në mëngjes kur zgjohesh nga një gjumë pa ëndërra

and it goes on all day until you fall asleep

dhe vazhdon gjatë gjithë ditës deri sa të bini gjumë

or die or otherwise become unconscious.

apo të vdisni, dhe të bëheni i pavetëdishëm.

Dreams are a form of consciousness on this definition.

Ëndrrat janë një formë e vetëdijës në këtë definicion.

Now, that's the common-sense definition. That's our target.

Ky është një definicion i zakonshëm. Kjo është shënjestra jonë.

If you're not talking about that, you're not talking about consciousness.

Nëse nuk po flisni për këtë, nuk po flisni për vetëdijën.

But they think, "Well, if that's it, that's an awful problem.

Por ata mendojnë, "Epo, ky është një problem i keq.

How can such a thing exist as part of the real world?"

Si mund të ekzistojë një gjë e tillë si pjesë e botës reale?"

And this, if you've ever had a philosophy course,

Dhe kjo, nëse keni bërë ndonjë klase filozofie,

this is known as the famous mind-body problem.

tashmë e dini që ky është problemi i famshëm i mendjes dhe trupit.

I think that has a simple solution too. I'm going to give it to you.

Mendoj që edhe kjo ka një zgjidhje të lehtë. Do ju tregoj këtë zgjidhje.

And here it is: All of our conscious states, without exception,

Ja ku është: Të gjitha gjendjet tona të vetëdijës, pa përjashtim

are caused by lower-level neurobiological processes in the brain,

shkaktohen nga procese neurobiologjike të nivelit të ulët në tru,

and they are realized in the brain

dhe këto realizohen në tru

as higher-level or system features.

si nivele të larta ose karakteristika të sistemit.

It's about as mysterious as the liquidity of water.

Është aq e mistershme sa lëngshmëria e ujit.

Right? The liquidity is not an extra juice squirted out

A kam të drejtë? Lëngshmëria nuk është një lëng shtesë

by the H2O molecules.

që nxirret nga molekulat H2O.

It's a condition that the system is in.

Është një gjendje në të cilën gjendet sistemi.

And just as the jar full of water can go from liquid to solid

Përderisa tasi me ujë mund të shëndrohet nga i lëngshëm

depending on the behavior of the molecules,

në të ngurtë, varësisht nga sjellja e molekulave,

ashtu edhe truri mund të kalojë nga gjendja e vetëdijëshme

so your brain can go from a state of being conscious

to a state of being unconscious,

tek ajo e pavetëdijëshme,

depending on the behavior of the molecules.

varësisht nga sjellja e molekulave.

The famous mind-body problem is that simple.

Problemi i famshëm i mendjes dhe trupit është po aq i thjeshtë.

All right? But now we get into some harder questions.

Në rregull? Tani futemi në pyetje më të vështira.

Let's specify the exact features of consciousness,

Le të cilësojmë karakteristikat e sakta të vetëdijës,

so that we can then answer those four objections

kështu që mund tu përgjigjemi këtyre katër

that I made to it.

kundërshtimeve që bëhen.

Well, the first feature is, it's real and irreducible.

Karakteristika e parë është që vetëdija është reale dhe e pareduktueshme.

You can't get rid of it.

Ju nuk mund ta largoni.

You see, the distinction between reality and illusion

Dallimi mes realitetit dhe iluzionit është

is the distinction between how things

dallimi në mes mënyrës se si duken gjërat

consciously seem to us and how they really are.

dhe se si ato janë në të vërtetë.

It consciously seems like there's --

Vetëdijëshëm duket sikur ka një --

I like the French "arc-en-ciel" —

më pëlqen se si thuhet në Frengjisht arc-en-ciel --

it seems like there's an arch in the sky,

duket sikur ka një hark në qiell,

or it seems like the sun is setting over the mountains.

apo duket sikur dielli po perëndon pas maleve.

It consciously seems to us, but that's not really happening.

Vetedijshem na duket, por kjo nuk është ajo që ndodh.

But for that distinction between

Për sa i përket ndyshimit mes mënyrës se si na duken gjërat

how things consciously seem and how they really are,

dhe se si ato me të vertetë janë, nuk mund të

you can't make that distinction for the very existence of consciousness,

bëjmë këtë dallim për vet ekzistencën e vetëdijës,

because where the very existence of consciousness is concerned,

sepse kur të flasim për vetë ekzistencën e vetëdijës,

if it consciously seems to you that you are conscious,

kur na duket që jemi të vetëdijëshëm,

you are conscious.

atëhere me të vërtetë jemi.

I mean, if a bunch of experts come to me and say,

Dua të them, nëse disa ekspertë më afrohen dhe thonë,

"We are heavy-duty neurobiologists and we've done a study

Ne jemi neurobiologë të fortë dhe ju kemi studiuar ju, Searle,

dhe jemi të bindur që ti nuk je i vetëdijëshëm,

of you, Searle, and we're convinced you are not conscious,

you are a very cleverly constructed robot,"

por je një robot i krijuar me shumë shumë zgjuarsi,

Unë nuk do të mendoj "Epo, ndoshta këta kanë të drejtë?"

I don't think, "Well, maybe these guys are right, you know?"

I don't think that for a moment, because, I mean,

Nuk e mendoj këtë as për një moment, sepse

Descartes may have made a lot of mistakes, but he was right about this.

Dekarti mund të ketë bërë shumë gabime, por ai kishte të drejtë për këtë.

You cannot doubt the existence of your own consciousness.

Nuk mund të vëni në dyshim ekzistencën e vetë vetëdijës sate.

Okay, that's the first feature of consciousness.

Pra, kjo është karakteristika e parë e vetëdijës.

Është reale dhe e pareduktueshme.

It's real and irreducible.

You cannot get rid of it by showing that it's an illusion

Ju nuk mund ta largoni duke treguar që është një iluzion

in a way that you can with other standard illusions.

ashtu si mund të tregoni për iluzionet tjera.

Okay, the second feature is this one

Karakteristika e dytë është

that has been such a source of trouble to us,

një burim i problemeve për ne,

and that is, all of our conscious states

dhe thotë që të gjitha gjendjet tona të vetëdijëshme

have this qualitative character to them.

kanë këtë kualitet.

There's something that it feels like to drink beer

Kemi diç që ndjejmë kur pijmë birrë

which is not what it feels like to do your income tax

që nuk është e njejta ndjenjë si kur të mbushim taksat,

or listen to music, and this qualitative feel

apo dëgjojmë muzikë, dhe kjo ndjenjë kualitative

automatically generates a third feature,

automatikisht krijon një karakteristikë të tretë

namely, conscious states are by definition subjective

që është se gjendjet e vetëdijëshme janë, sipas definicionit

in the sense that they only exist as experienced

subjektive duke marrë parasysh që ato ekzistonjë vetëm

by some human or animal subject,

kur të përjetohen nga një njeri apo kafshë,

some self that experiences them.

ndonjë vete që i përjeton.

Maybe we'll be able to build a conscious machine.

Ndoshta do mundemi të krijojmë një makinë të vetëdijëshme.

Since we don't know how our brains do it,

Pasi nuk e dijmë se si truri ynë e bën këtë,

we're not in a position, so far, to build a conscious machine.

nuk mund të ndërtojmë një makinë të vetëdijëshme.

Okay. Another feature of consciousness

Një karakteristikë tjetër e vetëdijës

is that it comes in unified conscious fields.

është fakti që fusha të unifikuara të vetëdijës.

So I don't just have the sight of the people in front of me

Unë nuk shoh vetëm pamjen e njerëzve para meje,

and the sound of my voice and the weight of my shoes

dhe zërin tim dhe peshën e këpucëve të mia

against the floor, but they occur to me

në dysheme, por këto më ndodhin si pjesë

as part of one single great conscious field

e një fushe të madhe dhe të vetme të vetëdijës

that stretches forward and backward.

që zgjatet para dhe pas.

That is the key to understanding

Ky është çelësi për të kuptuar

the enormous power of consciousness.

fuqinë e pamasë të vetëdijës.

And we have not been able to do that in a robot.

Nuk kemi mundur të krijojmë këtë tek një rrobot.

The disappointment of robotics derives from the fact

Zhgënjimi i robotikës rrjedh nga fakti që

that we don't know how to make a conscious robot,

nuk dimë se si të krijojmë një rrobot të vetëdijëshëm,

so we don't have a machine that can do this kind of thing.

kështu që nuk kemi një makinë që mund të bëje gjëra të tilla.

Okay, the next feature of consciousness,

Pra, karakteristika tjetër e vetëdijës,

after this marvelous unified conscious field,

pas kësaj fushe të unifikuar të vetëdijës,

is that it functions causally in our behavior.

është që funksionon si shkaktare e sjelljes tonë.

I gave you a scientific demonstration by raising my hand,

Unë ju dhashë një demostrim shkencor duke e lëvizur dorën time,

but how is that possible?

por si është e mundur kjo?

How can it be that this thought in my brain

Si mund të jetë që ky mendin në trurin tim

can move material objects?

mund të lëvize objekte materiale?

Well, I'll tell you the answer.

Do t'ju tregoj përgjigjen.

I mean, we don't know the detailed answer,

Nuk e dijmë përgjigjen në detaje,

but we know the basic part of the answer, and that is,

por e dijmë pjesën elementare të përgjigjes, dhe kjo është

there is a sequence of neuron firings,

që ka një rend të ndezjeve të neuroneve,

and they terminate where the acetylcholine

dhe kjo mbaron kur acitokolina

is secreted at the axon end-plates of the motor neurons.

sekretohet tek pjata e fundit të aksoneve në neuronet motorike.

Sorry to use philosophical terminology here,

Kërkoj falje që po përdor terminologji filozofike,

but when it's secreted at the axon end-plates of the motor neurons,

por kur kjo sekretohet tek pjatat-përfundimtare të aksonit to neuroneve motorike

a whole lot of wonderful things happen in the ion channels

shumë gjëra të mrekullueshme ndodhin në kanalet e joneve

and the damned arm goes up.

dhe dora lëviz.

Now, think of what I told you.

Mendoni për atë që ju thashë.

One and the same event,

Një ndodhi e vetme,

my conscious decision to raise my arm

vendimi im i vetëdijshëm të ngre dorën

has a level of description where it has all of these

ka një nivel të përshkrimit që ka shumë

touchy-feely spiritual qualities.

kualitete shpirtërore të lidhur me të.

It's a thought in my brain, but at the same time,

Është një mendim në trurin tim, por në të njejtën kohë,

it's busy secreting acetylcholine

është i zënë duke sekretuar acetykolinë

and doing all sorts of other things

dhe duke bërë gjëra të tjera

përderisa kalon nëpër korteksin motorik

as it makes its way from the motor cortex

down through the nerve fibers in the arm.

nëpër fibrat nervore dhe deri tek dora.

Now, what that tells us is that our traditional vocabularies

Kjo tregon që fjalori ynë tradicional

for discussing these issues are totally obsolete.

kur diskutojmë këtë çështje është i dalë mode.

One and the same event has a level of description

Një ndodhi e vetme ka nivele të përshkrimit

where it's neurobiological, and another level of description

neurobiologjik, dhe një nivel tjetër të përshkrimit

where it's mental, and that's a single event,

mendor, dhe është një ndodhi e vetme,

and that's how nature works. That's how it's possible

dhe kështu funksionon natyra. Kjo e bën të mundshme

for consciousness to function causally.

për vetëdijen të funksionoje si shkaktare.

Okay, now with that in mind,

Me këtë mendim,

with going through these various features of consciousness,

dhe duke analizuar këto karakteristika të vetëdijës,

let's go back and answer some of those early objections.

le të kthehemi dhe ti pëgjigjemi kundërshtimeve të më hershme.

Well, the first one I said was, consciousness doesn't exist,

Epo, kundërshtimi i parë që e thashe është që vetëdija nuk ekziston,

it's an illusion. Well, I've already answered that.

dhe se është një iluzion. Epo, vetëm ju përgjegja kësaj pyetje.

I don't think we need to worry about that.

Nuk mendoj që duhet të brengosemi për këtë.

But the second one had an incredible influence,

Kundërshtimi i dytë kishte një ndikim të madh

and may still be around, and that is,

dhe mund të përmendet ende, dhe thotë

"Well, if consciousness exists, it's really something else.

"Epo, nëse vetëdija ekziston, atëherë është diç tjetër."

It's really a digital computer program running in your brain

Është nje program dixhital kompjuteri që funksionon në trurin tënd

and that's what we need to do to create consciousness

dhe kjo është ajo që na duhet për të krijuar vetëdijen.

is get the right program.

Duhet të marrim programin e duhur.

Yeah, forget about the hardware. Any hardware will do

Harro pjesën bazike. Çfarëdo pjese bazike është e

provided it's rich enough and stable enough to carry the program."

pasur dhe stabile sa duhet për të mbajtur programin.

Now, we know that that's wrong.

E dimë që kjo është gabim.

I mean, anybody who's thought about computers at all

Dua të them, çdo kush që ka menduar për kompjutera

can see that that's wrong, because computation

mund të shohe që kjo është gabim, sepse llogaritja

is defined as symbol manipulation,

definohet si manipulim simbolesh,

usually thought of as zeros as ones, but any symbols will do.

dhe zakonisht mendohet si zero dhe njësha, por çfarëdo simboli do funksionoje.

You get an algorithm that you can program

Merr një algoritëm që mund të programoni

in a binary code, and that's the defining trait

në një kod binar, dhe kjo është karakteristika përcaktuese

of the computer program.

e programit kompjuterik.

But we know that that's purely syntactical. That's symbolic.

Por e dijmë që kjo është vetëm sintaktike. Është simbolike.

We know that actual human consciousness has something more than that.

E dijmë që vetëdija njerëzore është më shumë se aq.

It's got a content in addition to the syntax.

Përvec sintaksës, ka edhe përmbajtje.

It's got a semantics.

Ka semantikë.

Now that argument, I made that argument 30 --

Ai debati që bëra para --

oh my God, I don't want to think about it —

O Zot, nuk dua të mendoj për atë --

more than 30 years ago,

që bëra para 30 viteve,

but there's a deeper argument implicit in what I've told you,

ka një debat të nënkuptuar për të cilin nuk ju kam treguar,

and I want to tell you that argument briefly, and that is,

dhe dua t'ju tregoj për këtë argument me pak fjalë, i cili

consciousness creates an observer-independent reality.

thotë që vetëdija krijon një realitet të pavarur nga observuesi.

It creates a reality of money, property, government,

Krijon një realitet të parave, pronës, qeverisë,

marriage, CERN conferences,

martesës, konferencave CERN,

cocktail parties and summer vacations,

darkave dhe pushimeve të veres,

and all of those are creations of consciousness.

dhe të gjitha këto janë krijime të vetëdijës.

Their existence is observer-relative.

Ekzistenca e tyre është relative me observuesin.

It's only relative to conscious agents that a piece of paper

Është relative me agjentin e vetëdijëshëm që një copë letre

is money or that a bunch of buildings is a university.

është para dhe disa ndërtasa janë një universitet.

Now, ask yourself about computation.

Pyeteni veten për llogaritjen.

Is that absolute, like force and mass and gravitational attraction?

A është absolute, sikur forca dhe masa dhe tërheqja e gravitetit?

Or is it observer-relative?

Apo është relative me observuesin?

Well, some computations are intrinsic.

Disa llogaritje nënkuptohen.

I add two plus two to get four.

Shtoj dy dhe dy dhe kam katër.

That's going on no matter what anybody thinks.

Kjo do të ndodhe pa marre parasysh se çfarë mendojnë të tjerët.

But when I haul out my pocket calculator

Por kur e nxjerr kalkulatorin e xhepit

and do the calculation, the only intrinsic phenomenon

dhe e bëj këtë kalkulim, fenomeni i vetëm i nënkuptuar

is the electronic circuit and its behavior.

është qarku elektronik dhe sjellja e tij.

That's the only absolute phenomenon.

Ëshë i vetmi fenomen absolut.

All the rest is interpreted by us.

Gjërat e tjera interpretohen nga ne.

Computation only exists relative to consciousness.

Llogaritja ekziston relativisht me vetëdijën.

Either a conscious agent is carrying out the computation,

Ose një agjent i vetëdijëshëm po e bën llogaritjen,

or he's got a piece of machinery that admits of a computational interpretation.

pse ka një makinë që e pranon për interpretim llogaritjesh.

Now that doesn't mean computation is arbitrary.

Kjo nuk do të thotë që llogaritja është arbitrare.

I spent a lot of money on this hardware.

Unë shpenzova shumë para për këtë.

But we have this persistent confusion

Por kemi këtë paqartësi të vazhdueshme

between objectivity and subjectivity as features of reality

në mes të objektivitetit dhe subjektivitetit si karakteristika të realitetit

and objectivity and subjectivity as features of claims.

dhe objektivitetit dhe subjektivitetit si karakteristika të deklarimeve.

And the bottom line of this part of my talk is this:

Mesazhi kyresor i kësaj pjese të ligjëratës është:

You can have a completely objective science,

Mund të keni një shkencë plotësisht objektive,

a science where you make objectively true claims,

një shkencë ku mund të bëni deklarime të vërteta,

about a domain whose existence is subjective,

për një fushë ekzistenca e së cilës është subjektive,

whose existence is in the human brain

ekzistenca e së cilës është në trurin njerëzor

consisting of subjective states of sentience

dhe përbëhet nga gjendje subjektive të njeshmërisë

or feeling or awareness.

apo ndjenja të ndërgjegjësimit.

So the objection that you can't have an objective science of consciousness

Kështu që kundërshtimi që nuk mund të kemi një shkencë objektive të vetëdijës

because it's subjective and science is objective, that's a pun.

sepse është subjektive dhe shkenca është objektive, është lojë fjalësh.

That's a bad pun on objectivity and subjectivity.

Është një lojë e keqe fjalësh për objektivitetin dhe subjektivitetin.

You can make objective claims

Mund të bëni deklarime objektive për

about a domain that is subjective in its mode of existence,

një fushë e cila është subjektive në mënyrën e ekzistenës së saj,

and indeed that's what neurologists do.

dhe neurologët këtë e bëjnë.

I mean, you have patients that actually suffer pains,

Dua të them që kemi pacientë të cilët vuajnë nga dhembja,

and you try to get an objective science of that.

dhe ju mundoheni të krijoni një shkencë objektive të kësaj.

Okay, I promised to refute all these guys,

Ju premtova që do i hedh poshtë gjithë këta që kundërshtojnë,

and I don't have an awful lot of time left,

dhe nuk më ka mbetur shumë kohë,

but let me refute a couple more of them.

por më lejoni të hedh poshtë edhe dy prej tyre.

I said that behaviorism ought to be

Thash që sjellshmeria duhet të jetë

one of the great embarrassments of our intellectual culture,

një nga çoroditjet më të mëdha të kulturës sonë interektuale,

because it's refuted the moment you think about it.

sepse hidhet poshtë në atë moment gjatë të cilit mendon për të.

Your mental states are identical with your behavior?

Gjendjet tuaja mendore janë identike me sjelljen tuaj?

Well, think about the distinction between feeling a pain

Mendoj për dallimin mes ndjenjës dhe dhembjes

and engaging in pain behavior.

dhe angazhimi në sjellje të dhimbjes.

I won't demonstrate pain behavior, but I can tell you

Nuk do të demonstroj sjellje të dhembjes, por mund të ju them

I'm not having any pains right now.

që nuk kam ndonjë dhimbje në këtë moment.

So it's an obvious mistake. Why did they make the mistake?

Pra, është një gabim i dukshëm. Përse e bënë këtë gabim?

The mistake was — and you can go back and read

Gabimi ishte -- dhe mund të ktheheni e të lexoni

the literature on this, you can see this over and over —

literaturën mbi këtë, dhe e shihni të përsëritet disa herë

që ata mendojnë se nëse ju e pranoni një ekzistencë të pareduktueshme

they think if you accept the irreducible existence

of consciousness, you're giving up on science.

të vetëdijës, ju po hiqni dorë nga shkenca.

You're giving up on 300 years of human progress

Ju po hiqni dorë nga 300 vjet të progresit njerëzor

and human hope and all the rest of it.

dhe shpresës njerëzore dhe çdo gjëje tjetër.

And the message I want to leave you with is,

Mesazhi me të cilin dua të ju lë,

consciousness has to become accepted

është që vetëdija duhet të pranohet

as a genuine biological phenomenon,

si një fenomen i vërtet biologjik,

as much subject to scientific analysis

që është subjekt i analizës shkencore

as any other phenomenon in biology,

aq sa ndonjë fenomen tjetër në biologji,

or, for that matter, the rest of science.

apo pjesës tjetër të shkencës.

Thank you very much.

Shume faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)