John Searle: Our shared condition -- consciousness

Translator: Levan Lashauri Reviewer: Tamta Makharadze

I'm going to talk about consciousness.

ცნობიერებაზე საუბარს ვაპირებ.

Why consciousness?

რატომ ცნობიერება?

Well, it's a curiously neglected subject,

ეს გასაოცრად მიგდებული თემაა,

both in our scientific and our philosophical culture.

როგორც ჩვენ სამეცნიერო, ისე ფილოსოფიურ კულტურაში.

Now why is that curious?

რატომ არის ეს გასაოცარი?

Well, it is the most important aspect of our lives

ეს ხომ ჩვენი ცხოვრების უმნიშვნელოვანესი ნაწილია

for a very simple, logical reason,

მარტივი, ლოგიკური მიზეზის გამო,

namely, it's a necessary condition on anything

კერძოდ, აუცილებელი პირობაა ვიყოთ ცნობიერი,

ნებისმიერი რამისთვის, რაც მნიშვნელოვანია ჩვენს ცხოვრებაში.

being important in our lives that we're conscious.

You care about science, philosophy, music, art, whatever --

გაინტერესებთ მეცნიერება, ფილოსოფია, მუსიკა, ხელოვნება, რაც არ უნდა იყოს...

it's no good if you're a zombie or in a coma, right?

ცუდია თუ ზომბი იქნებით, ან კომაში, არა?

So consciousness is number one.

მაშ, ცნობიერება პირველია.

The second reason is that when people do

მეორე მიზეზია, რომ როცა ადამიანები

get interested in it, as I think they should,

მისით ინტერესდებიან, ვფიქრობ რომ ასეც უნდა იყოს,

they tend to say the most appalling things.

ისინი როგორც წესი სასწაულ რამეებს ამბობენ.

And then, even when they're not saying appalling things

იმ შემთხვევაშიც, თუ ისინი არ ამბობენ სასწაულ რამეებს

and they're really trying to do serious research,

და მართლაც ცდილობენ ის სერიოზულად გამოიკვლიონ,

well, it's been slow. Progress has been slow.

საქმე ძალიან ნელა მიდის. პროგრესი ძალიან ნელია.

When I first got interested in this, I thought, well,

როცა ამით პირველად დავინტერესდი, ვიფიქრე

it's a straightforward problem in biology.

ეს ბიოლოგიის ტრივიალური პრობლემაა.

Let's get these brain stabbers to get busy and figure out

მოვცეთ ტვინს დატვირთვა და გავარკვიოთ

how it works in the brain.

როგორ მუშაობს ის ტვინში.

So I went over to UCSF and I talked to all

წავედი კალიფორნიის უნივერსიტეტში(UCSF) და იქ

the heavy-duty neurobiologists there,

ყველა მოწინავე ნეირობიოლოგს ვესაუბრე

and they showed some impatience,

და მათ თავშეუაკევბლობა გამოიჩინეს,

as scientists often do when you ask them embarrassing questions.

როგორც იციან ხოლმე მეცნიერებმა, როცა მათ შემაცბუნებელ კითხვებს უსვამ.

But the thing that struck me is, one guy said in exasperation,

მაგრამ ერთი რაღაც რამაც გამაოგნა, იყო რომ ერთმა გაღიზიანებულმა მითხრა,

a very famous neurobiologist, he said, "Look,

ძალიან ცნობილმა ნეირობიოლოგმა. მან თქვა:

in my discipline it's okay to be interested in consciousness,

"მისმინე, ჩემს დისციპლინაში ნორმალურია ინტერესდებოდე ცნობიერებით,

but get tenure first. Get tenure first."

მაგრამ ჯერ მუდმივი სამუშაო ადგილი მიიღე. მუდმივი ადგილია ჯერ საჭირო"

Now I've been working on this for a long time.

ამაზე დიდი ხანია ვმუშაობ.

I think now you might actually get tenure

ვფიქრობ ახლა შეიძლება ცნობიერებაზე მუშაობით

by working on consciousness.

მუდმივი სამუშაო ადგილის მიღება.

If so, that's a real step forward.

თუ ასეა, ეს ნამდვილი ნახტომია წინ.

Okay, now why then is this curious reluctance

მაშ, რატომ არის ეს გასაოცარი ყოყმანი

and curious hostility to consciousness?

და გასაოცარი მტრობა ცნობიერების მიმართ?

Well, I think it's a combination of two features

ვფიქრობ, რომ ეს ჩვენი ინტელექტუალური კულტურის

of our intellectual culture

ორი მახასიათებლის კომბინაციის ბრალია,

that like to think they're opposing each other

რომლებიც თითქოს ერთმანეთს ეწინააღმდეგება,

but in fact they share a common set of assumptions.

სინამდვილეში კი მათ საერთო ვარაუდები ახასიათებთ.

One feature is the tradition of religious dualism:

ერთი მახასიათებელია რელიგიური დუალიზმის ტრადიცია:

Consciousness is not a part of the physical world.

ცნობიერება არ არის ფიზიკური სამყაროს ნაწილი.

It's a part of the spiritual world.

ის სულიერი სამყაროს ნაწილია.

It belongs to the soul,

ის სულს ეკუთვნის

and the soul is not a part of the physical world.

და სული, ჩვენი ფიზიკური სამყაროს ნაწილი არაა.

That's the tradition of God, the soul and immortality.

ეს ღმერთის ტრადიციაა, სული და უკვდავობა.

There's another tradition that thinks it's opposed to this

არის მეორე ტრადიცია, რომელიც თითქოს ამას ეწინააღმდეგება,

but accepts the worst assumption.

მაგრამ ყველაზე უარეს ვარაუდს იზიარებს.

That tradition thinks that we are heavy-duty scientific materialists:

ეს ტრადიცია სამეცნიერო მატერიალისტურია მის მიხედვით:

Consciousness is not a part of the physical world.

ცნობიერება არ არის ფიზკიკური სამყაროს ნაწილი.

Either it doesn't exist at all, or it's something else,

ის ან საერთოდ არ არსებობს, ან სხვა რამეა,

a computer program or some damn fool thing,

კომპიუტერული პროგრამაა, ან რაღაც სულელური რამ,

but in any case it's not part of science.

მაგრამ ნებისმიერ შემთხვევაში, ის არაა მეცნიერების ნაწილი.

And I used to get in an argument that really gave me a stomachache.

მე ისეთ კამათში ჩავრთულვარ რომელმაც გული შემიწუხა.

Here's how it went.

აი, როგორ იყო:

Science is objective, consciousness is subjective,

"მეცნიერება ობიექტურია ცნობიერება სუბიექტური,

therefore there cannot be a science of consciousness.

ამიტომ არ შეიძლება ცნობიერების მეცნიერება არსებობდეს"

Okay, so these twin traditions are paralyzing us.

მაშ, ტრადიციების ეს წყვილი გვაფერხებს.

It's very hard to get out of these twin traditions.

ძალიან რთულია ტრადიციების ამ წყვილს თავი დააღწიო.

And I have only one real message in this lecture,

და მე ამ ლექციაში მაქვს მხოლოდ ერთი რეალური გზავნილი,

and that is, consciousness is a biological phenomenon

ესაა: ცნობიერება ბიოლოგიური მოვლენაა,

like photosynthesis, digestion, mitosis --

როგორც ფოტოსინთეზი, საჭმლის მონელება, მითოზი...

you know all the biological phenomena -- and once you accept that,

თქვენ იცით ყველა ბიოლოგიუირ მოვლენა... და როგორც კი ამას გაიზიარებთ,

most, though not all, of the hard problems

ცნობიერების უმეტესი, თუმცა არა ყველა, რთული პრობლემა

about consciousness simply evaporate.

უბრალოდ გაქრება.

And I'm going to go through some of them.

და ვაპირებ ზოგი მათგანი განვიხილო.

Okay, now I promised you to tell you some

მე შეგპირდით, რომ გეტყოდით ზოგ აღმაშოთებელ რამეს,

of the outrageous things said about consciousness.

რაც ცნობიერებაზე თქმულა.

One: Consciousness does not exist.

პირველი: ცნობიერება არ არსებობს.

It's an illusion, like sunsets.

ეს ილუზიაა, როგორც მზის ჩასვლა.

Science has shown sunsets and rainbows are illusions.

მეცნიერებამ აჩვენა, რომ მზის ჩასვლა და ცისარტელა ილუზიებია.

So consciousness is an illusion.

ცნობიერებაც ილუზიაა.

Two: Well, maybe it exists, but it's really something else.

მეორე: შეიძლება ის არსებობს, მაგრამ სინამდვილეში ის რაღაც სხვაა.

It's a computer program running in the brain.

ის კომპიუტერული პროგრამაა, რომელიც ტვინში მუშაობს.

Three: No, the only thing that exists is really behavior.

მესამე: ერთადერთი რამ რაც არსებობს, ესაა ქცევა.

It's embarrassing how influential behaviorism was,

ბიჰევიორიზმი სამარცხვინოდ გავლენიანი იყო.

but I'll get back to that.

ამას დავუბრუნდები.

And four: Maybe consciousness exists,

და მეოთხე: შეიძლება ცნობიერება არსებობს,

but it can't make any difference to the world.

მაგრამ ის ვერაფერზე ახდენს გავლენას.

How could spirituality move anything?

როგორ შეიძლება არამატერიალურმა მატერიაზე მოახდინოს გავლენა.

Now, whenever somebody tells me that, I think,

როცა ვიღაც მეუბნება ამას,

you want to see spirituality move something?

გინდათ ნახოთ როგორც ახდენს არამატერიალური მატერიაზე გავლენას?

Watch. I decide consciously to raise my arm,

შეხედეთ. მე ცნობიერად გადავწყვიტე მკლავი ავწიო

and the damn thing goes up. (Laughter)

და ეს ოხერი მაღლა იწევა (სიცილი)

Furthermore, notice this:

უფრო მეტიც, დააკვირდით,

We do not say, "Well, it's a bit like the weather in Geneva.

ჩვენ არ ვამბობთ: "ის ჟენევის ამინდივითაა,

Some days it goes up and some days it doesn't go up."

ზოგ დღეს იწევა და ზოგ დღეს არა"

No. It goes up whenever I damn well want it to.

არა, ის მაღლა იწევა, როცა კი მე ეს მინდა.

Okay. I'm going to tell you how that's possible.

კარგი. გეტყვით როგორაა ეს შესაძლებელი.

Now, I haven't yet given you a definition.

განმარტება ჯერ არ მითქვამს.

You can't do this if you don't give a definition.

შეუძლებელია განმარტების გარეშე.

People always say consciousness is very hard to define.

ამბობენ, რომ ძალიან ძნელია განმარტო ცნობიერება.

I think it's rather easy to define

მგონი ეს საკმაოდ ადვილია

if you're not trying to give a scientific definition.

თუ მის მეცნიერულ განმარტებას არ აპირებ.

We're not ready for a scientific definition,

ჩვენ არ ვართ მზად მეცნიერული განმარტებისთვის,

but here's a common-sense definition.

მაგრამ აი საღ აზრზე დაფუძნებული განმარტება:

Consciousness consists of all those states of feeling

ცნობიერება შედგება ყველა გრძნობებისგან,

or sentience or awareness.

შეგრძნებებისგან და აღქმებისგან.

It begins in the morning when you wake up from a dreamless sleep,

ის იწყება დილით, როცა თქვენ იღვიძებთ უსიზმრო ძილის შემდეგ

and it goes on all day until you fall asleep

და გრძელდება მთელი დღე, დაძინებამდე,

or die or otherwise become unconscious.

ან სიკვდილამდე, ან იმ დრომდე სანამ სხვანაირად არ გაითიშებით.

Dreams are a form of consciousness on this definition.

ამ განმარტების მიხედვით, სიზმარი ცნობიერების ფორმაა.

Now, that's the common-sense definition. That's our target.

ეს არის საღი აზრით განმარტებული ცნობიერება.

If you're not talking about that, you're not talking about consciousness.

თუ ამაზე არ საუბრობთ მაშინ ცნობიერებას არ გულისხმობთ.

But they think, "Well, if that's it, that's an awful problem.

მაგრამ ხალხი ფიქრობს: "თუ ესაა ცნობიერება, მაშინ ეს საშინელი პრობლემაა.

How can such a thing exist as part of the real world?"

როგორ შეიძლება ასეთი რამ, რეალური სამყაროს ნაწილი იყოს?"

And this, if you've ever had a philosophy course,

და თუ როდისმე ფილოსოფიის კურსი გაგივლიათ,

this is known as the famous mind-body problem.

ეს მოვლენა ცნობილია როგორც გონება-სხეულის პრობლემა.

I think that has a simple solution too. I'm going to give it to you.

მგონია რომ ამასაც მარტივი ამოხსნა აქვს და აქვე გეტყვით:

And here it is: All of our conscious states, without exception,

ყველა ჩვენი ცნობიერი მდგომარეობა, გამონაკლისის გარეშე,

are caused by lower-level neurobiological processes in the brain,

გამოწვეულია ტვინში, დაბალ დონეზე მიმდინარე ნეირობიოლოგიური პროცესებით

and they are realized in the brain

და ისინი ტვინში ვლინდება,

as higher-level or system features.

როგორც მაღალი დონის, ანუ სისტემის თვისება.

It's about as mysterious as the liquidity of water.

ეს დაახლოებით ისეთივე იდუმალებაა, როგორც წყლის თხევადი მდგომარეობა.

Right? The liquidity is not an extra juice squirted out

არა? წყლის თხევადი მდგომარეობა არაა დამატებითი წვენი, რომელსაც

by the H2O molecules.

H2O მოლეკულები ქმნიან.

It's a condition that the system is in.

ეს არის სისტემის მდგომარეობა.

And just as the jar full of water can go from liquid to solid

და როგორც წყლით სავსე ქილა, შეიძლება გადავიდეს თხევადიდან მყარ მდგომარეობაში,

depending on the behavior of the molecules,

მოლეკულების ქცევის მიხედვით,

so your brain can go from a state of being conscious

ასევე თქვენი ტვინი შეიძლება გადავიდეს, ცნობიერი მდგომარეობიდან

to a state of being unconscious,

უგონო მდგომარეობაში.

depending on the behavior of the molecules.

მოლეკულების ქცევის მიხედვით.

The famous mind-body problem is that simple.

ასეთი მარტივია ცნობილი გონება-სხეულის პრობლემა.

All right? But now we get into some harder questions.

ახლა მივდივართ უფრო რთულ კითხვებამდე.

Let's specify the exact features of consciousness,

მოდით ჩამოვთვალოთ ცნობიერების ზუსტი თვისებები,

so that we can then answer those four objections

რომ შემდეგ ვუპასუხოთ მის ოთხ წინააღმდეგობას,

that I made to it.

რომელიც მე ჩამოვთვალე.

Well, the first feature is, it's real and irreducible.

პირველი თვისებაა, ის რეალურია და შეუქცევადი.

You can't get rid of it.

მას ვერ მოიცილებთ.

You see, the distinction between reality and illusion

განსხვავება რეალობასა და ილუზიას შორის

is the distinction between how things

არის განსხვავება იმას შორის,

consciously seem to us and how they really are.

თუ როგორ აღვიქვამთ ჩვენ რაღაცეებს და როგორია ისინი რეალურად.

It consciously seems like there's --

ჩვენ აღვიქვამთ რომ იქ...

I like the French "arc-en-ciel" —

მომწონს ფრაგული "arc-en-ciel"...

it seems like there's an arch in the sky,

გვეჩვენება, რომ თაღია ცაში,

or it seems like the sun is setting over the mountains.

ან გვეჩვენება რომ მზე ჩადის მთებს უკან.

It consciously seems to us, but that's not really happening.

ჩვენ ასე აღვიქვამთ, მაგრამ სინამდვილეში ასე არ არის.

But for that distinction between

მაგრამ თავად ცნობიერების არსებობისთვის

how things consciously seem and how they really are,

ამ განსხვავებას, თუ რა გვეჩვენება,

you can't make that distinction for the very existence of consciousness,

და რა არის სინამდვილეში, მნიშვნელობა არ აქვს,

because where the very existence of consciousness is concerned,

რადგან თავად ცნობიერების შემთხვევაში,

if it consciously seems to you that you are conscious,

თუ თქვენ გეჩვენებათ, რომ ცნობიერი ხართ,

you are conscious.

ე.ი. თქვენ ცნობიერი ხართ.

I mean, if a bunch of experts come to me and say,

თუ ექსპერტების ჯგუფი მოვა და მეტყვის:

"We are heavy-duty neurobiologists and we've done a study

"ჩვენ მოწინავე ნეირობიოლოგები ვართ, ჩვენ გამოგიკვლიეთ, სერლ

of you, Searle, and we're convinced you are not conscious,

და დარწმუნებულები ვართ, რომ თქვენ არ ხართ ცნობიერი,

you are a very cleverly constructed robot,"

თქვენ ძალიან ჭკვიანურად აგებური რობოტი ხართ"

I don't think, "Well, maybe these guys are right, you know?"

არ მგონია რომ: "შეიძლება ისინი მართლები არიან, იცით?"

I don't think that for a moment, because, I mean,

წამითაც არ მგონია, რადგან

Descartes may have made a lot of mistakes, but he was right about this.

დეკარტს შეიძლება ბევრი შეცდომა დაუშვია, მაგრამ იმაში მართალი იყო,

You cannot doubt the existence of your own consciousness.

რომ თქვენი საკუთარი ცნობიერების არსებობაში ეჭვს ვერ შეიტანთ.

Okay, that's the first feature of consciousness.

კარგი. ეს ცნობიერების პირველი თვისება იყო.

It's real and irreducible.

ის რეალურია და შეუქცევადი.

You cannot get rid of it by showing that it's an illusion

თქვენ მას ვერ მოიცილებთ ილუზიად წარმოჩენით

in a way that you can with other standard illusions.

ისე როგორც სხვა სტანდარტულ ილუზიებს.

Okay, the second feature is this one

მეორე თვისება

that has been such a source of trouble to us,

ბევრი თავის ტკივილის მიზეზია ჩვენთვის.

and that is, all of our conscious states

ცნობიერების ყველა მდგომარეობას

have this qualitative character to them.

საკუთარი ხარისხობრივი თვისება გააჩნია.

There's something that it feels like to drink beer

ლუდის დალევა ისე არ იგრძნობა,

which is not what it feels like to do your income tax

როგორც საშემოსავლოს შევსება,

or listen to music, and this qualitative feel

ან მუსიკის მოსმენა და ეს ხარისხობრივი შეგრძნება,

automatically generates a third feature,

ავტომატურად აგენერირებს მესამე თვისებას,

namely, conscious states are by definition subjective

კერძოდ, ცნობიერების მდომარეობები თავისთავად სუბიექტურია,

in the sense that they only exist as experienced

იმ გაგებით, რომ ისინი მხოლოდ არსებობს როცა მათ გამოცდის

by some human or animal subject,

რომელიმე ადამიანი, ან ცხოველი, როგორც სუბიექტი.

some self that experiences them.

რამე რაც მათ გამოცდის.

Maybe we'll be able to build a conscious machine.

შეიძლება ჩვენ შევძლოთ ცნობიერი მანქანის აგება.

Since we don't know how our brains do it,

რადგან არ ვიცით ჩვენი ტვინი ამას როგორ ახერხებს,

we're not in a position, so far, to build a conscious machine.

ჯერ-ჯერობით არ შეგვიძლია ცნობიერი მანქანის აგება.

Okay. Another feature of consciousness

ცნობიერების შემდეგი თვისებაა,

is that it comes in unified conscious fields.

რომ ის წარმოგვიდგება როგორც ერთიანი ცნობიერების ველი.

So I don't just have the sight of the people in front of me

ანუ, მე მხოლოდ ჩემს წინ მყოფ ხალხს კი არ აღვიქვამ,

and the sound of my voice and the weight of my shoes

ან მხოლოდ ჩემს ხმას, ან ფეხსაცმელების წონას იატაკზე,

against the floor, but they occur to me

არამედ ისინი მე წარმომიდგება,

as part of one single great conscious field

როგორც ერთი მთლიანი ცნობიერების ველის ნაწილი,

that stretches forward and backward.

რომელიც გადაჭიმულია წინ და უკან.

That is the key to understanding

ეს საკვანძო საკითხია,

the enormous power of consciousness.

ცნობიერების წარმოუდგენელი ძალის გასაგებად.

And we have not been able to do that in a robot.

ჩვენ რობოტისთვის ამის გაკეთებას, ვერ ვახერხებთ.

The disappointment of robotics derives from the fact

რობტოტექნიკით იმედგაცრუება იმის ბრალია,

that we don't know how to make a conscious robot,

რომ ჩვენ არ ვიცით როგორ შევქმნათ ცნობიერი რობოტი.

so we don't have a machine that can do this kind of thing.

ჩვენ არ გვაქვს მანქანა, რომელიც ასეთ რამეს შეძლებს.

Okay, the next feature of consciousness,

კარგი. ცნობიერების შემდეგი თვისება,

after this marvelous unified conscious field,

ამ საოცარი ერთიანი ცნობიერების ველის შემდეგ,

is that it functions causally in our behavior.

მოდის ფაქტი, რომ მისი მოქმედება ჩვენს ქცევას იწვევს.

I gave you a scientific demonstration by raising my hand,

მე ხელის აწევით მეცნიერული დემონსტრირება მოვახდინე,

but how is that possible?

მაგრამ როგორაა ეს შესაძლებელი?

How can it be that this thought in my brain

როგორ მოხდა, რომ ეს აზრი ჩემს ტვინში

can move material objects?

მატერიალურ ობიექტს ამოძრავებს?

Well, I'll tell you the answer.

გიპასუხებთ.

I mean, we don't know the detailed answer,

მართალია, ჩვენ არ ვიცით დეტალური პასუხი,

but we know the basic part of the answer, and that is,

მაგრამ ჩვენ ვიცით პასუხის ძირითადი ნაწილი,

there is a sequence of neuron firings,

ნეირონული იმპულსების ჯაჭვის დასრულებისას,

and they terminate where the acetylcholine

მოტორული ნეირონების აქსონის კიდურ ფირფიტებზე,

is secreted at the axon end-plates of the motor neurons.

აცეტილქოლინი გამოიყოფა.

Sorry to use philosophical terminology here,

ბოდიში ფილოსოფიური ტერმინოლოგიის გამოყენებისთვის,

but when it's secreted at the axon end-plates of the motor neurons,

მაგრამ როცა ის მოტორული ნეირონების აქსონის კიდურ ფირფიტებზე გამოიყოფა,

a whole lot of wonderful things happen in the ion channels

იონურ არხებში მთელი საოცრებები ხდება

and the damned arm goes up.

და ეს ოხერი მკლავიც ზემოთ იწევს.

Now, think of what I told you.

ახლა გაიაზრეთ რაც გითხარით.

One and the same event,

ერთი და იგივე მოვლენა,

my conscious decision to raise my arm

ჩემი მკლავის აწევის ჩემი ცნობიერი გადაწყვეტილება

has a level of description where it has all of these

შეიძლება აღიწეროს იმ დონეზე, სადაც მას

touchy-feely spiritual qualities.

ყველა შეგრძნებითი, არამატერიალური თვისება აქვს,

It's a thought in my brain, but at the same time,

ეს აზრია ჩემს ტვინში, მაგრამ ამავდროულად,

it's busy secreting acetylcholine

ის აცეტილქოლინსაც გამოყოფს

and doing all sorts of other things

და გზად ბევრ სხვა რამეს აკეთებს,

as it makes its way from the motor cortex

მიდის რა ტვინის მოტორული ქერქიდან,

down through the nerve fibers in the arm.

მკლავის ნერვულ ბოჭკოებამდე.

Now, what that tells us is that our traditional vocabularies

ეს იმას აჩვენებს, რომ ამ მოვლენების აღწერისთვის

for discussing these issues are totally obsolete.

ჩვენი ტრადიციული ლექსიკონი სრულიად მოძველებულია.

One and the same event has a level of description

ერთი და იგივე მოვლენა, შეიძლება აღიწეროს

where it's neurobiological, and another level of description

ნეირობიოლოგიურ დონეზეც და მენტალურ დონეზეც

where it's mental, and that's a single event,

და ეს ერთი მოვლენაა.

and that's how nature works. That's how it's possible

ასე მუშაობს ბუნება.

for consciousness to function causally.

ასე შეუძლია ცნობიერებას, გამოიწვიოს მოქმედება.

Okay, now with that in mind,

ვიქონიოთ ეს

with going through these various features of consciousness,

და ცნობიერების სხვადასხვა თვისებები მხედველობაში

let's go back and answer some of those early objections.

და დავუბრუნდეთ ნახსენებ წინააღმდეგობებზე პასუხს.

Well, the first one I said was, consciousness doesn't exist,

პირველი იყო, რომ ცნობიერება არ არსებობს,

it's an illusion. Well, I've already answered that.

და რომ ეს ილუზიაა. ამას უკვე ვუპასუხე.

I don't think we need to worry about that.

არ მგონია განხილვად ღირდეს.

But the second one had an incredible influence,

აი, მეორე მათგანი საოცრად გავლენიანი იყო

and may still be around, and that is,

და შეიძლება ახლაც აქტუალურია. ესაა:

"Well, if consciousness exists, it's really something else.

"ცნობიერება თუ არსებობს, ის სინამდვილეში სხვა რამეა.

It's really a digital computer program running in your brain

ის სინამდვილეში ტვინში მომუშავე ციფრული კომპიუტერული პროგრამაა

and that's what we need to do to create consciousness

და რაც გვჭირდება ცნობიერების შესაქმნელად,

is get the right program.

არის შესაბამისი პროგრამა.

Yeah, forget about the hardware. Any hardware will do

აპარატურული ნაწილი დაივიწყეთ, ნებისმიერი აპარატურა გამოდგება,

provided it's rich enough and stable enough to carry the program."

რომელიც საკმარისად სტაბილური და მძლავრი იქნება რომ ეს პროგრამა ამუშაოს"

Now, we know that that's wrong.

ჩვენ ვიცით რომ ეს აზრი მცდარია.

I mean, anybody who's thought about computers at all

ნებისმიერი, ვისაც წარმოდგენა აქვს კომპიუტერზე,

can see that that's wrong, because computation

მიხვდება რომ ეს მცდარი აზრია, რადგან კომპიუტერული გამოთვლა,

is defined as symbol manipulation,

წარმოადგენს სიმბოლოებით მანიპულაციას,

usually thought of as zeros as ones, but any symbols will do.

როგორც წესი ნულებით და ერთებით, თუმცა ნებისმიერი სიმბოლო წავა.

You get an algorithm that you can program

თქვენ გაქვთ ალგორითმი, რომელიც უნდა დააპროგრამოთ

in a binary code, and that's the defining trait

ორობით კოდში და ესაა კომპიუტერული პროგრამის

of the computer program.

განმსაზღვრელი მახასიათებელი.

But we know that that's purely syntactical. That's symbolic.

ჩვენ კი ვიცით რომ ეს წმინდად სინტაქსურია, სიმბოლური.

We know that actual human consciousness has something more than that.

ჩვენ ვიცით, რომ ადამიანის ცნობიერება სინამდვილეში რაღაც უფრო მეტია.

It's got a content in addition to the syntax.

მას სინტაქსთან ერთად შინაარსიც გააჩნია.

It's got a semantics.

გააჩნია სემანტიკა.

Now that argument, I made that argument 30 --

ეს არგუმენტი ვთქვი 30...

oh my God, I don't want to think about it —

ღმერთო, ამაზე ფიქრიც არ მინდა...

more than 30 years ago,

30-ზე მეტი წლის წინ,

but there's a deeper argument implicit in what I've told you,

მაგრამ ის უფრო სიღრმისეულ არგუმენტს შეიცავს,

and I want to tell you that argument briefly, and that is,

მინდა ისიც გითხრათ მოკლედ.

consciousness creates an observer-independent reality.

ცნობიერება ქმნის დამკვირვებლისგან დამოუკიდებელ რეალობას.

It creates a reality of money, property, government,

ის ქმნის ფულის, უძრავი ქონების, მთავრობის,

marriage, CERN conferences,

ქორწინების, ცერნის კონფერენციის,

cocktail parties and summer vacations,

კოქტეილის წვეულების და საზაფხულო არდადეგების რეალობას

and all of those are creations of consciousness.

ეს ყველაფერი ცნობიერების ქმნილებაა.

Their existence is observer-relative.

მათი არსებობა დამკვირვებელზეა დამოკიდებული.

It's only relative to conscious agents that a piece of paper

მხოლოდ ცნობიერი აგენტის მიხედვით

is money or that a bunch of buildings is a university.

წარმოადგენს ქაღალდი ფულს, ან შენობების ჯგუფი უნივერსიტეტს.

Now, ask yourself about computation.

ახლა დავფიქრდეთ კომპიუტერულ გამოთვლაზე.

Is that absolute, like force and mass and gravitational attraction?

არის ის აბსოლუტური როგორც ძალა, მასა, გრავიტაციული მიზიდულობა?

Or is it observer-relative?

თუ დამკვირვებელზეა დამოკიდებული?

Well, some computations are intrinsic.

ზოგი გამოთვლა აბსოლუტურია.

I add two plus two to get four.

ორს პლუს ორი - ოთხია.

That's going on no matter what anybody thinks.

ეს ასეა, იმისგან დამოუკიდებლად ვინ რას ფიქრობს,

But when I haul out my pocket calculator

მაგრამ როცა მე ჯიბის კალკულატორს ვიღებ

and do the calculation, the only intrinsic phenomenon

და ვაკეთებ გამოთვლას, ერთადერთი აბსოლუტური მოვლენა

is the electronic circuit and its behavior.

ელექტრული ველია და მისი ქცევა.

That's the only absolute phenomenon.

ეს არის ერთადერთი აბსოლუტური მოვლენა.

All the rest is interpreted by us.

ყველაფერი დანარჩენი ჩვენი ინტერპრეტაციაა.

Computation only exists relative to consciousness.

გამოთვლა მხოლოდ ცნობიერებაში ხდება.

Either a conscious agent is carrying out the computation,

ან ცნობიერი აგენტი აკეთებს ამას,

or he's got a piece of machinery that admits of a computational interpretation.

ან მას მანქანა აქვს, რომელიც ინტერპრეტაციებით გამოთვლის.

Now that doesn't mean computation is arbitrary.

ეს არ ნიშნავს, რომ გამოთვლა შემთხვევითია.

I spent a lot of money on this hardware.

ასეთი მოწყობილობა ძვირი მიჯდება.

But we have this persistent confusion

მაგრამ ჩვენ გვაქვს ეს მუდმივი აღრევა,

between objectivity and subjectivity as features of reality

ობიექტურობას და სუბიექტურობას, როგორც რეალობას

და ობიექტურობას და სუბიექტურობას როგორც ჩვენს მტკიცებას შორის.

and objectivity and subjectivity as features of claims.

And the bottom line of this part of my talk is this:

ჩემი საუბრის საბოლოო დასკვნა შემდეგია:

You can have a completely objective science,

შეიძლება არსებობდეს სრულიად ობიექტური მეცნიერება,

a science where you make objectively true claims,

მეცნიერება, რომელშიც თქვენ ობიექტურად ჭეშმარიტ რამეს ამტკიცებთ იმაზე,

about a domain whose existence is subjective,

რისი არსებობაც სუბიექტურია.

whose existence is in the human brain

რაც ადამიანის ტვინში არსებობს

consisting of subjective states of sentience

და შედგება შეგრძნებების, გრძნობების და აღქმის

or feeling or awareness.

სუბიექტური მდგომარეობებისგან.

So the objection that you can't have an objective science of consciousness

ამიტომ მტკიცება,

რომ შეუძლებელია ცნობიერების ობიექტური მეცნიერება არსებობდეს,

because it's subjective and science is objective, that's a pun.

რადგან ის სუბიექტურია და მეცნიერება კი ობიექტური, სიტყვების თამაშია.

That's a bad pun on objectivity and subjectivity.

ობიექტურობით და სუბიექტურობით ცუდი თამაში.

You can make objective claims

თქვენ შეგიძლიათ ობიექტურად ამტკიცოთ რაღაც,

about a domain that is subjective in its mode of existence,

ისეთ რამეზე, რასაც არსებობის სუბიექტური მდგომარეობა გააჩნია.

and indeed that's what neurologists do.

და ნევროლოგებიც სწორედ ამას აკეთებენ.

I mean, you have patients that actually suffer pains,

პაციენტი, რომელიც ტკივილს განიცდის

and you try to get an objective science of that.

და თქვენ ცდილობთ ობიექტურად გამოიკვლიოთ.

Okay, I promised to refute all these guys,

მე შეგპირდით, რომ ყველა წინააღმდეგობას ვუპასუხებდი

and I don't have an awful lot of time left,

და ბევრი დრო არ მრჩება,

but let me refute a couple more of them.

მაგრამ ნება მომეცით, ორიოდეს კიდევ ვუპასუხო.

I said that behaviorism ought to be

მე ვთქვი, რომ ბიჰევიორიმზი

one of the great embarrassments of our intellectual culture,

ალბათ ინტელექტუალური კულტურის ერთ-ერთი დიდი სირცხვილია,

because it's refuted the moment you think about it.

რადგან ის გაფიქრებისთანავე უნდა იყოს უარყოფილი.

Your mental states are identical with your behavior?

დაფიქრდით, თქვენი მენტალური მდგომარეობა, თქვენი ქცევის იდენტურია?

Well, think about the distinction between feeling a pain

დაფიქრდით, განსხვავებაზე ტკივილის შეგრძნებასა

and engaging in pain behavior.

და ტკივილთან დაკავშირებულ ქცევას შორის.

I won't demonstrate pain behavior, but I can tell you

ტკივილთან დაკავშირებული ქცევის დემონსტრირებას არ გავაკეთებ

I'm not having any pains right now.

მაგრამ შემიძლია გითხრათ, რომ არაფერი მტკივა.

So it's an obvious mistake. Why did they make the mistake?

მაშ, ეს ცხადი შეცდომაა. რატომ უშვებენ ამ შეცდომას?

The mistake was — and you can go back and read

შეგიძლიათ ამაზე ლიტერატურა ნახოთ,

the literature on this, you can see this over and over —

რომ შეცდომა იყო,

როცა ხალხი ფიქრობს, რომ თუ შენ იღებ ცნობიერების შეუქცევად არსებობას,

they think if you accept the irreducible existence

of consciousness, you're giving up on science.

მაშინ ხელს იღებ მეცნიერებაზე.

You're giving up on 300 years of human progress

ხელს იღებ ადამიანური პროგრესის,

and human hope and all the rest of it.

ადამიანური იმედის და ყველაფრის 300 წელზე.

And the message I want to leave you with is,

შემდეგი გზავნილი მინდა დაგიტოვოთ:

consciousness has to become accepted

ცნობიერება უნდა იქნას მიღებული,

as a genuine biological phenomenon,

როგორც ჭეშმარიტი ბიოლოგიური მოვლენა,

as much subject to scientific analysis

ისეთივე მეცნიერული ანალიზის საგნად,

as any other phenomenon in biology,

როგორც ნებისმიერი სხვა ბიოლოგიური ფენომენი,

or, for that matter, the rest of science.

და ასევე მთელი დანარჩენი მეცნიერება.

Thank you very much.

დიდი მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)