Sheena Iyengar: How to make choosing easier

Translator: Dita Bytyci Reviewer: Helena Bedalli

Do you know how many choices you make

A e dini se sa zgjedhje bëni

in a typical day?

në një ditë të zakonshme?

Do you know how many choices you make

A e dini se sa zgjedhje bëni

in typical week?

brenda një jave?

I recently did a survey

Pak kohë më parë bëra një hulumtim

with over 2,000 Americans,

me më shumë se 2,000 amerikanë,

and the average number of choices

dhe numri mesatar i zgjedhjeve

that the typical American reports making

që një amerikan tipik raporton se bën

is about 70 in a typical day.

është rreth 70 brenda një dite të zakonshme.

There was also recently a study done with CEOs

Po ashtu së fundi është bërë një hulumtim me shefa ekzekutivë

in which they followed CEOs around for a whole week.

ku ata janë ndjekur për një javë të tërë.

And these scientists simply documented all the various tasks

Këta shkencëtarë thjesht dokumentuan gjithë ato punë

that these CEOs engaged in

që kryejnë shefat ekzekutivë

and how much time they spent engaging

dhe sa kohë u duhej të

in making decisions related to these tasks.

merrnin vendime lidhur me punën e tyre.

And they found that the average CEO

Ata zbuluan se një shef ekzekutiv mesatarisht

engaged in about 139 tasks in a week.

kryente rreth 139 punë brenda javës.

Each task was made up of many, many, many sub-choices of course.

Sigurisht, çdo punë kishte të bënte me shumë, shumë nën-zgjedhje.

50 percent of their decisions

50 përqind e vendimeve të tyre

were made in nine minutes or less.

bëheshin brenda 9 minutave.

Only about 12 percent of the decisions

Vetëm rreth 12 përqind e vendimeve

did they make an hour or more of their time.

merrnin një orë apo më shumë të kohës së tyre.

Think about your own choices.

Mendoni për zgjedhjet tuaja.

Do you know how many choices

A e dini se sa zgjedhje hyjnë

make it into your nine minute category

brenda 9 minutave tuaja

versus your one hour category?

krahasuar me një ore?

How well do you think you're doing

Sa mendoni që jeni të mirë në

at managing those choices?

menaxhimin e atyre zgjedhjeve?

Today I want to talk

Sot dua të flas

about one of the biggest modern day choosing problems that we have,

për një nga problemet më të mëdha të kohës së sotme për sa i përket zgjedhjes,

which is the choice overload problem.

që është problemi i mbingarkesës së zgjedhjeve.

I want to talk about the problem

Dua të flas për problemin

and some potential solutions.

dhe për disa zgjidhje të mundshme.

Now as I talk about this problem,

Tani përderisa flas për këtë problem,

I'm going to have some questions for you

kam disa pyetje për ju

and I'm going to want to know your answers.

dhe do më duhet të di përgjigjet tuatja.

So when I ask you a question,

Kështu, kur t'ua bëj pyetjen,

since I'm blind,

pasi që jam e verbër,

only raise your hand if you want to burn off some calories.

ngrijeni dorën vetëm nëse doni të digjni ca kalori.

(Laughter)

(Të qeshura)

Otherwise, when I ask you a question,

Përndryshe, kur ju bëj një pyetje,

and if your answer is yes,

dhe përgjigja juaj është po,

I'd like you to clap your hands.

dëshiroj që të duartrokisni.

So for my first question for you today:

Kështu pyetja e parë për sot:

Are you guys ready to hear about the choice overload problem?

A jeni të gatshëm të dëgjoni për problemin e mbingarkesës së zgjedhjeve?

(Applause)

(Duartrokitje)

Thank you.

Faleminderit.

So when I was a graduate student at Stanford University,

Kur po bëja magjistraturën në Universitetin Stanford,

I used to go to this very, very upscale grocery store;

shkoja në një dyqan të shtrenjtë ushqimesh,

at least at that time it was truly upscale.

të paktën ashtu ishte në atë kohë.

It was a store called Draeger's.

Dyqani quhej Draeger's.

Now this store, it was almost like going to an amusement park.

Ky dyqan ishte si të shkoje në një park argëtimi.

They had 250 different kinds of mustards and vinegars

Kishte 250 lloje të ndryshme mustarde dhe vaji

and over 500 different kinds

dhe më shumë se 500 lloje të ndryshme

of fruits and vegetables

të frutave dhe perimeve

and more than two dozen different kinds of bottled water --

dhe dhjetëra lloje të ujit në shishe --

and this was during a time when we actually used to drink tap water.

dhe kjo ishte gjatë periudhës kur ne ende pinim ujin e çesmes.

I used to love going to this store,

Kisha shumë dëshirë të shkoja në këtë dyqan,

but on one occasion I asked myself,

por një herë pyeta veten,

well how come you never buy anything?

përse asnjëherë nuk blen asgjë?

Here's their olive oil aisle.

Ja ku mbajnë vajin e ullirit.

They had over 75 different kinds of olive oil,

Kishin më shume se 75 lloje të ndryshme të vajit të ullirit

including those that were in a locked case

d

that came from thousand-year-old olive trees.

që vinin nga pemë një mijëvjeçare ulliri.

So I one day decided to pay a visit to the manager,

Kështu një ditë vendosa ta takoja menaxherin,

and I asked the manager,

dhe e pyeta,

"Is this model of offering people all this choice really working?"

"A po funksionon ky model i ofrimit të gjithë këtyre zgjedhjeve konsumatorëve?"

And he pointed to the busloads of tourists

Dhe ai tregoi për numrin e madh të turistëve

that would show up everyday,

që shfaqen çdo ditë,

with cameras ready usually.

me kamera

We decided to do a little experiment,

Vendosëm të bënim një eksperiment,

and we picked jam for our experiment.

dhe zgjodhëm marmelatën.

Here's their jam aisle.

Ja ku është vendi i marmelatave.

They had 348 different kinds of jam.

Ata kishin 348 lloje të tyre.

We set up a little tasting booth

Ne bëmë një vend në hyrje të dyqanit

right near the entrance of the store.

për njerëzit që të provonin shijen.

We there put out six different flavors of jam

Vendosëm 6 lloje të ndryshme marmelatash

or 24 different flavors of jam,

apo 24 lloje,

and we looked at two things:

dhe shikuam dy gjëra:

First, in which case

Së pari, në cilin rast

were people more likely to stop, sample some jam?

ishin gjasat më të mëdhaja që njerëzit të ndalonin për të provuar?

More people stopped when there were 24, about 60 percent,

Më shumë njerëz u ndalën kur ishin 24 lloje, rreth 60 përqind,

than when there were six,

sesa kur ishin 6 lloje,

about 40 percent.

rreth 40 përqind.

The next thing we looked at

Gjëja tjetër që shikuam

is in which case were people more likely

ishte në cilin rast njerëzit kishin më shumë gjasa

to buy a jar of jam.

të blenin një kavanoz marmelate.

Now we see the opposite effect.

Tani shohim efektin e kundërt.

Of the people who stopped when there were 24,

Nga njerëzit që ndaluan kur ishin 24 lloje,

only three percent of them actually bought a jar of jam.

vetëm 4 përqind e tyre blenë një kavanoz marmelate.

Of the people who stopped when there were six,

Nga njerëzit që ndaluan kur ishin 6 lloje,

well now we saw that 30 percent of them

tani shohim se 30 përqind e tyre

actually bought a jar of jam.

blenë.

Now if you do the math,

Tani nëse bëni matematikë,

people were at least six times more likely to buy a jar of jam

njerëzit kishin të paktën 6 herë më shumë gjasa të blenin

if they encountered six

kur ishin 6 lloje

than if they encountered 24.

sesa kur ishin 24.

Now choosing not to buy a jar of jam

Tani të mos zgjedhim të blejmë një kavanoz marmelate

is probably good for us --

me siguri është mirë për ne --

at least it's good for our waistlines --

të paktën për belin tonë --

but it turns out that this choice overload problem affects us

por del se ky problem i mbingarkesës së zgjedhjeve na ndikon

even in very consequential decisions.

në vendime shumë të rëndësishme.

We choose not to choose,

Ne zgjedhim të mos zgjedhim,

even when it goes against our best self-interests.

edhe kur është kundër interesave tona më të mira.

So now for the topic of today: financial savings.

Kështu tani për temën e sotme: kursimet financiare.

Now I'm going to describe to you a study I did

Tani do t'ua përshkruaj një studim që kam bërë

with Gur Huberman, Emir Kamenica, Wei Jang

me Gur Huberman, Emir Kamenica, Wei Jang

where we looked at the retirement savings decisions

ku shikuam vendimet rreth kursimeve të pensioneve

of nearly a million Americans

të gati një milion amerikanëve

from about 650 plans

nga rreth 650 plane

all in the U.S.

të gjitha në SHBA.

And what we looked at

Dhe çfarë shikonim ishte

was whether the number of fund offerings

nëse numri i ofertave të fondeve

available in a retirement savings plan,

në dispozicion të planit të kursimeve të pensionit,

the 401(k) plan,

plani 401 (k),

does that affect people's likelihood

a ndikon tek njerëzit që të

to save more for tomorrow.

kursejnë më shumë para për të nesërmen.

And what we found

Dhe çfarë zbuluam

was that indeed there was a correlation.

ishte se kishe një lidhje reciproke.

So in these plans, we had about 657 plans

Në këto plane, kishim rreth 657 plane

that ranged from offering people

që varionin nga ofertimi i

anywhere from two to 59 different fund offerings.

nga 2 deri ne 59 oferta të ndryshme të fondeve.

And what we found was that,

Dhe çfarë pamë ishte se,

the more funds offered,

sa më shumë fonde që ofroheshin

indeed, there was less participation rate.

shkalla e pjesëmarrjes ishte më e vogël.

So if you look at the extremes,

Kështu nëse shikon ekstremet,

those plans that offered you two funds,

ato plane që ju ofronin dy fonde,

participation rates were around in the mid-70s --

shkalla e pjesëmarrjes ishte rreth 70 --

still not as high as we want it to be.

jo aq e lartë sa ne donim.

In those plans that offered nearly 60 funds,

Në ato plane që ofronin rreth 60 fonde,

participation rates have now dropped

shkalla e pjesëmarrjes binte

to about the 60th percentile.

në 60 përqind.

Now it turns out

Tani del se

that even if you do choose to participate

edhe nëse ke zgjedhur të marrësh pjesë

when there are more choices present,

kur ka më shumë zgjedhje

even then, it has negative consequences.

edhe atëherë, ka pasoja negative.

So for those people who did choose to participate,

Kështu për ata që vendosën të mos merrnin pjesë,

the more choices available,

sa më shumë zgjedhje,

the more likely people were

aq më të mëdha ishin gjasat

to completely avoid stocks or equity funds.

që ata plotësisht të shmangnin stoqet apo fonde të kapitalit.

The more choices available,

Sa më shumë zgjedhje në dispozicion

the more likely they were

aq më shumë gjasa që ata të

to put all their money in pure money market accounts.

vendosnin gjithë paratë e tyre vetëm në llogari të kursimeve.

Now neither of these extreme decisions

Tani asnjë nga këto vendime ekstreme

are the kinds of decisions

janë lloje të vendimeve

that any of us would recommend for people

që ndonjëri nga ne do t'i rekomandonte të tjerëve

when you're considering their future financial well-being.

kur je duke menduar për mirëqenien financiare të së ardhmes.

Well, over the past decade,

Gjatë dekadës së fundit,

we have observed three main negative consequences

kemi observuar tri pasojat kryesore negative të

to offering people more and more choices.

ofrimit të sa më shumë zgjedhjeve për njerëzit.

They're more likely to delay choosing --

Gjasat janë më të mëdha që ata të vonojnë zgjedhjen --

procrastinate even when it goes against their best self-interest.

të zvarrisin vendimin edhe kur është në kundërshtim me interesat e tyre.

They're more likely to make worse choices --

Gjasat janë më të mëdha që të bëjnë zgjedhje të gabuara --

worse financial choices, medical choices.

financiare, apo shëndetësore.

They're more likely to choose things that make them less satisfied,

Ata kanë më shumë gjasa të zgjedhin gjëra që i bëjnë ata më pak të kënaqur,

even when they do objectively better.

edhe atëherë kur bëjnë më mirë.

The main reason for this

Arsyeja kryesore për këtë

is because, we might enjoy gazing at those giant walls

është sepse, ndoshta ne na pëlqen të shohim ato mure gjigate

of mayonnaises, mustards, vinegars, jams,

me majonez, mustardë, uthull, marmelatë,

but we can't actually do the math of comparing and contrasting

por ne në fakt nuk mund të bëjmë matematikë duke i krahasuar ato

and actually picking from that stunning display.

për të bërë zgjedhjen tonë.

So what I want to propose to you today

Kështu, çfarë dua t'u propozoj sot

are four simple techniques --

janë katër teknika të thjeshta --

techniques that we have tested in one way or another

teknika në të cilat kemi investuar në një mënyrë apo tjetër

in different research venues --

në aspekte të ndryshme hulumtimi --

that you can easily apply

që shumë lehtë mund t'i aplikosh

in your businesses.

në biznesin tënd.

The first: Cut.

E para: Zvogëlo.

You've heard it said before,

E keni dëgjuar edhe më herët,

but it's never been more true than today,

por asnjëherë nuk ka qenë më e vërtetë se sot,

that less is more.

se më pak do të thotë më shumë.

People are always upset when I say, "Cut."

Njerëzit gjithmonë shqetësohen kur them, "Zvogëlo".

They're always worried they're going to lose shelf space.

Gjithmonë shqetësohen se do humbasin hapësirën në raft.

But in fact, what we're seeing more and more

Por në fakt, çfarë po shohim shumë e më shumë

is that if you are willing to cut,

është që nëse je i gatshëm të zvogëlosh

get rid of those extraneous redundant options,

numrin e opcioneve të tepërta,

well there's an increase in sales,

rritet shitja,

there's a lowering of costs,

ulen kostot,

there is an improvement of the choosing experience.

dhe përmirësohet eksperienca e zgjedhjes.

When Proctor & Gamble

Kur Proctor & Gamble

went from 26 different kinds of Head & Shoulders to 15,

zvogëluan numrin e shampos Head & Shoulders nga 26 në 15,

they saw an increase in sales by 10 percent.

shitjet e tyre u rritën me 10 përqind.

When the Golden Cat Corporation

Kur Golden Cat Corporation

got rid of their 10 worst-selling cat litter products,

hoqën nga përdorimi 10 produktet e tyre më së paku të shitura

they saw an increase in profits

profiti u rrit

by 87 percent --

me 87 përqind --

a function of both increase in sales

funksion i rritjes së shitjes

and lowering of costs.

dhe uljes së kostos.

You know, the average grocery store today

E di, një dyqan mesatar sot

offers you 45,000 products.

ju ofron 45,000 produkte.

The typical Walmart today offers you 100,000 products.

Një Walmart tipik sot ju ofron 100 mijë produkte.

But the ninth largest retailer,

Por dyqani i nëntë më i madhi

the ninth biggest retailer in the world today

në botë sot

is Aldi,

është Aldi,

and it offers you only 1,400 products --

dhe ju ofron vetëm 1.400 produkte --

one kind of canned tomato sauce.

një lloj salce domatesh të konservuar.

Now in the financial savings world,

Tani në botën e kursimeve financiare,

I think one of the best examples that has recently come out

Mendoj se një nga shembujt më të mirë që ka dalur së fundi

on how to best manage the choice offerings

se si të menaxhosh më së miri ofertat për zgjedhje

has actually been something that David Laibson was heavily involved in designing,

ka qenë diçka në dizajnimin e së cilës ka qenë shumë i angazhuar David Laibson,

which was the program that they have at Harvard.

që ishte një program që e kishin në Harvard.

Every single Harvard employee

Secili punonjës në Harvard

is now automatically enrolled

automatikisht regjsitrohet në

in a lifecycle fund.

një fond jetësor.

For those people who actually want to choose,

Për ata njerëz që në fakt duan të zgjedhin,

they're given 20 funds,

atyre u ofrohen 20 fonde,

not 300 or more funds.

jo 300 apo më shumë.

You know, often, people say,

E dini, shpesh njerëzit thonë,

"I don't know how to cut.

"Nuk di si të zvogëloj.

They're all important choices."

Të gjitha ato janë zgjedhje të rëndësishme."

And the first thing I do is I ask the employees,

Dhe gjëja e parë që bëj është të pyes punonjësit,

"Tell me how these choices are different from one another.

"Me tregonim si janë këto zgjedhje të ndryshme nga njëra-tjetra.

And if your employees can't tell them apart,

Dhe nëse punonjësit e tu nuk mund të bëjnë dallimin,

neither can your consumers."

atëherë nuk munden as konsumatorët e tu."

Now before we started our session this afternoon,

Tani pasi të fillonim sesionin tonë këtë pasdite,

I had a chat with Gary.

bisedova me Gary.

And Gary said that he would be willing

Dhe Gary tha se do të donte

to offer people in this audience

t'u ofronte njerëzve këtu në publik

an all-expenses-paid free vacation

një pushim me të gjitha shpenzimet e mbuluara

to the most beautiful road in the world.

në rrugën më të bukur në botë.

Here's a description of the road.

Ja përshkrimi i rrugës.

And I'd like you to read it.

Dhe do doja ta lexonit.

And now I'll give you a few seconds to read it

Do t'u jap ca sekonda ta lexoni

and then I want you to clap your hands

dhe pastaj dua që të duartrokisni

if you're ready to take Gary up on his offer.

nëse jeni të gatshëm të pranoni ofertën e Gary-t.

(Light clapping)

(Duartrokitje e lehtë)

Okay. Anybody who's ready to take him up on his offer.

Në rregull. Kush është gati për të marrë ofertën e tij.

Is that all?

A është kjo e gjitha?

All right, let me show you some more about this.

Në rregull, më lejoni t'ju tregoj më shumë për këtë.

(Laughter)

(Të qeshura)

You guys knew there was a trick, didn't you.

Ju e dinit se ishte një mashtrim, apo jo.

(Honk)

(Bie borisë)

Now who's ready to go on this trip.

Tani kush është gati për të shkuar në këtë udhëtim.

(Applause)

(Duartrokitje)

(Laughter)

(Të qeshura)

I think I might have actually heard more hands.

Mendoj se tani në fakt dëgjova më shumë duar.

All right.

Dakord.

Now in fact,

Tani në fakt,

you had objectively more information

keni pasur informacion më shumë

the first time around than the second time around,

herën e parë se sa herën e dytë,

but I would venture to guess

por do provoja të qëlloja se

that you felt that it was more real the second time around.

ju menduat që ishte më reale për herë të dytë.

Because the pictures made it feel

Sepse fotot e bënin të ndjehej

more real to you.

më reale për ju.

Which brings me to the second technique

Gjë që më sjell te teknika e dytë

for handling the choice overload problem,

për trajtimin e problemt të mbingarkesës së zgjedhjeve

which is concretization.

që është konkretizimi.

That in order for people to understand

Kjo në mënyrë që njerëzit të kuptojnë

the differences between the choices,

dallimet midis zgjedhjeve,

they have to be able to understand

ata duhet të jenë në gjendje për të kuptuar

the consequences associated with each choice,

pasojat që lidhen me çdo zgjedhje,

and that the consequences need to be felt

dhe se pasojat duhet të ndjehen

in a vivid sort of way, in a very concrete way.

në mënyrë të vetëdijshme, në një mënyrë shumë konkrete.

Why do people spend an average of 15 to 30 percent more

Pse njerëzit shpenzojnë mesatarisht prej 15 deri në 30 për qind më shumë

when they use an ATM card or a credit card

kur ata përdorin një kartelën e bankomatit apo kartën e kreditit

as opposed to cash?

në krahasim me të holla kesh?

Because it doesn't feel like real money.

Për shkak se ajo nuk ndihet si para reale.

And it turns out

Dhe kjo rezulton

that making it feel more concrete

se duke e bërë atë të ndjehet më konkrete

can actually be a very positive tool

në fakt mund të jetë një mjet shumë pozitiv

to use in getting people to save more.

për të shtyrë njerëzit që të kursejnë më shumë.

So a study that I did with Shlomo Benartzi

Një studim që kam bërë me Shlomo Benartzi

and Alessandro Previtero,

dhe Alessandro Previtero,

we did a study with people at ING --

ne bëmë një studim me njerëz në ING --

employees that are all working at ING --

të gjithë punonjësit që punojnë në ING --

and now these people were all in a session

dhe tani këta njerëz ishin të gjithë në një sesion

where they're doing enrollment for their 401(k) plan.

dhe po bënin regjistrimin për planin pensional 401 (k).

And during that session,

Dhe gjatë këtij sesioni,

we kept the session exactly the way it used to be,

ne mbajtëm sesionin pikërisht ashtu si ishte bërë më herët,

but we added one little thing.

por shtuam një gjë të vogël.

The one little thing we added

Ajo që shtuam ishte

was we asked people

se pyetëm njerëzit

to just think about all the positive things that would happen in your life

të mendonin për të gjitha gjërat pozitive që do të ndodhin në jetën tuaj

if you saved more.

në qoftë se do të kishit kursyer më shumë.

By doing that simple thing,

Duke bërë këtë gjë të thjeshtë,

there was an increase in enrollment by 20 percent

pati një rritje të regjistrimit për 20 për qind

and there was an increase in the amount of people willing to save

dhe rritje në sasinë që njerëzit ishin të gatshëm të kursenin

or the amount that they were willing to put down into their savings account

ose shuma që ata ishin të gatshëm ta vendosnin në llogarinë e tyre të kursimeve

by four percent.

me katër për qind.

The third technique: Categorization.

Teknika e tretë: Kategorizimi.

We can handle more categories

Ne mund të përballojmë më shumë kategori

than we can handle choices.

sesa mund të përballojmë zgjedhje.

So for example,

Kështu për shembull,

here's a study we did in a magazine aisle.

ja një studim që kemi bërë në seksionin e revistave.

It turns out that in Wegmans grocery stores

Rezulton se në dyqanet e Wegmans

up and down the northeast corridor,

poshtë e lart korridorit verilindje,

the magazine aisles range anywhere

seksionet e revistave variojnë

from 331 different kinds of magazines

nga 331 lloje të ndryshme të revistave

all the way up to 664.

deri në 664 lloje.

But you know what?

Por e dini se çfarë?

If I show you 600 magazines

Nëse unë ju tregoj 600 revista

and I divide them up into 10 categories,

dhe i ndaj deri në 10 kategori,

versus I show you 400 magazines

kundrejt unë ju tregoj 400 revista

and divide them up into 20 categories,

dhe i ndaj në 20 kategori,

you believe that I have given you

ju besoni se ju kam dhënë

more choice and a better choosing experience

më shumë zgjedhje dhe një eksperiencë më të mirë zgjedhjeje

if I gave you the 400

në qoftë se ju jap 400

than if I gave you the 600.

sesa 600.

Because the categories tell me how to tell them apart.

Sepse kategoritë më tregojnë se si t'i dalloj.

Here are two different jewelry displays.

Këtu janë dy ekspozime të ndryshme bizhuterish.

One is called "Jazz" and the other one is called "Swing."

Njëra quhet "Jazz" dhe tjetra "Swing."

If you think the display on the left is Swing

Nëse mendoni ekspozimi në të majtë është Swing

and the display on the right is Jazz,

dhe ekspozimi në të djathtë është Jazz,

clap your hands.

duartrokitni.

(Light Clapping)

(Duartrokitje e lehtë)

Okay, there's some.

Mirë, ka disa.

If you think the one on the left is Jazz and the one on the right is Swing,

Nëse mendoni se e majta është Jazz dhe e djathta është Swing,

clap your hands.

duartrokisni.

Okay, a bit more.

Mirë, pak më shumë.

Now it turns out you're right.

Tani del se keni të drejtë.

The one on the left is Jazz and the one on the right is Swing,

E majta është Jazz, e djathta është Swing,

but you know what?

por e dini se çfarë?

This is a highly useless categorization scheme.

Kjo është një skemë shumë e padobishme e kategorizimit.

(Laughter)

(Të qeshura)

The categories need to say something

Kategoritë duhet t'i thonë diçka

to the chooser, not the choice-maker.

zgjedhësit, jo atij që bën zgjedhjen.

And you often see that problem

Dhe ju e shihni shpesh këtë problem

when it comes down to those long lists of all these funds.

kur vjen puna tek ato listat e gjata të të gjitha këtyre fondeve.

Who are they actually supposed to be informing?

Kë në fakt duhet ato të informojnë?

My fourth technique: Condition for complexity.

Teknika ime e katërt: Kushti për kompleksitet.

It turns out we can actually

Del se ne në fakt

handle a lot more information than we think we can,

mund të përballojmë shumë më tepër informacion se sa mendojmë,

we've just got to take it a little easier.

vetëm se duhet ta marrim pak më lehtë.

We have to gradually increase the complexity.

Ne duhet gradualisht të rrisim kompleksitetin.

I'm going to show you one example of what I'm talking about.

Do të ju tregoj një shembull të asaj për çfarë po flas.

Let's take a very, very complicated decision:

Le të marrim një vendim shumë, shumë të komplikuar:

buying a car.

të blesh një makinë.

Here's a German car manufacturer

Ja një prodhues gjerman makinash

that gives you the opportunity to completely custom make your car.

që të jep mundësinë që ta porositësh një makinë krejtësisht ashtu si e do.

You've got to make 60 different decisions,

Duhet të marrësh 60 vendime të ndryshme

completely make up your car.

për të krijuar makinën tënde.

Now these decisions vary

Tani këto vendime ndryshojnë

in the number of choices that they offer per decision.

në numrin e zgjedhjeve që ato ofrojnë për vendim.

Car colors, exterior car colors --

Ngjyra e makinës, ngjyra e jashtme e makinës --

I've got 56 choices.

kam 56 zgjedhje.

Engines, gearshift -- four choices.

Katër zgjedhje për motora.

So now what I'm going to do

Tani, çfarë do të bëj

is I'm going to vary the order in which these decisions appear.

është do të ndryshoj renditjen se si paraqiten këto vendime.

So half of the customers

Pra gjysma e konsumatorëve

are going to go from high choice, 56 car colors,

do shkojnë nga zgjedhje e lartë, nga 56 ngjyrash të makinave,

to low choice, four gearshifts.

në zgjedhjen prej katër lloje leva të marsheve.

The other half of the customers

Gjysma tjetër e konsumatorëve

are going to go from low choice, four gearshifts,

do të shkojnë nga zgjedhja prej katër lloje leva të marsheve.

to 56 car colors, high choice.

në 56 lloje ngjyrash të makinave.

What am I going to look at?

Çfarë dua të shikoj?

How engaged you are.

Sa jeni angazhuar.

If you keep hitting the default button per decision,

Nëse vazhdoni të shtypni butonin për vendime,

that means you're getting overwhelmed,

që do të thotë që ju jeni duke u mposhtur,

that means I'm losing you.

atëherë kjo do të thotë që po ju humbas.

What you find

Çfarë del është se

is the people who go from high choice to low choice,

njerëzit që shkojnë nga zgjedhjet e shumta në zgjedhjet e pakëta,

they're hitting that default button over and over and over again.

ata janë duke shtypur atë buton pa pushim.

We're losing them.

Ne jemi duke i humbur ata.

They go from low choice to high choice,

Nëse shkojnë nga zgjedhje të pakëta në zgjedhje të shumta,

they're hanging in there.

ata qëndrojnë atje.

It's the same information. It's the same number of choices.

Është e njëjti informacion. Është numri i njëjtë i zgjedhjeve.

The only thing that I have done

E vetmja gjë që kam bërë

is I have varied the order

është se kam ndryshuar renditjen

in which that information is presented.

e prezantimit të informacionit.

If I start you off easy,

Nëse ju bëj të filloni lehtë,

I learn how to choose.

unë mësoj se si të zgjedh.

Even though choosing gearshift

Edhe pse zgjedhje e levës së marshit

doesn't tell me anything about my preferences for interior decor,

nuk më thotë asgjë në lidhje me preferencat e mia për dekor të brendshëm,

it still prepares me for how to choose.

megjithatë ajo më përgatit se si të zgjedh.

It also gets me excited about this big product that I'm putting together,

Po ashtu, më bën shumë entuziast që po krijoj këtë produkt të madh,

so I'm more willing to be motivated

kështu që jam më i gatshëm të jem i motivuar

to be engaged.

që të jem i angazhuar rreth kësaj.

So let me recap.

Më lejoni të bëj një përmbledhje.

I have talked about four techniques

Fola për katër teknika

for mitigating the problem of choice overload --

për zbutjen e problemit të mbingarkesës së zgjedhjeve --

cut -- get rid of the extraneous alternatives;

largoni alternativat e panevojshme dhe të tepërta;

concretize -- make it real;

konkretizoni -- bëjeni më reale;

categorize -- we can handle more categories, less choices;

kategorizoni -- ne mund të përballojmë më shumë kategori, më pak zgjedhje;

condition for complexity.

kushtëzoni për kompleksitet.

All of these techniques that I'm describing to you today

Të gjitha këto teknika që po i përshkruaj për ju sot

are designed to help you manage your choices --

janë dizajnuar për t'ju ndihmuar të menaxhoni zgjedhjet tuaja --

better for you, you can use them on yourself,

më mirë për ju, mund t'i përdorni në veten tuaj,

better for the people that you are serving.

më mirë për njerëzit të cilëve i shërbeni.

Because I believe that the key

Sepse unë besoj se çelësi

to getting the most from choice

për të marrë më shumë nga zgjedhja

is to be choosy about choosing.

është që të jesh selektiv në lidhje me zgjedhjen.

And the more we're able to be choosy about choosing

Sa më shumë që bëhemi selektiv rreth zgjedhjes

the better we will be able

aq më shumë do jemi në gjendje

to practice the art of choosing.

të praktikojmë artin e zgjedhjes.

Thank you very much.

Shumë faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)