Averting the climate crisis | Al Gore

Tłumaczenie: Kinga Skorupska Korekta: Jerzy Pa

Thank you so much, Chris.

Bardzo dziękuję, Chris. To prawdziwy zaszczyt

And it's truly a great honor to have the opportunity

mieć możliwość drugi raz stanąć w tym miejscu. Jestem niezwykle wdzięczny.

to come to this stage twice; I'm extremely grateful.

I have been blown away by this conference,

Jestem zachwycony tą konferencją. Chce Wam wszystkim podziękować za

and I want to thank all of you for the many nice comments

miłe komentarze dotyczące mojej wypowiedzi poprzedniego wieczoru.

about what I had to say the other night.

And I say that sincerely,

Mówię to szczerze, po części ponieważ -- (Udawane łkanie) -- jest mi to potrzebne. (Śmiech)

partly because (Mock sob)

I need that.

(Laughter)

Put yourselves in my position.

Postawcie się na moim miejscu!

(Laughter)

I flew on Air Force Two for eight years.

Latałem wiceprezydenckim samolotem przez 8 lat.

(Laughter)

Now I have to take off my shoes or boots to get on an airplane!

Teraz muszę zdejmować buty, żeby wejść na pokład samolotu.

(Laughter)

(Śmiech i oklaski)

(Applause)

I'll tell you one quick story

Opowiem Wam krótką historię, żeby wyjaśnic przez co przechodzę.

to illustrate what that's been like for me.

(Laughter)

It's a true story -- every bit of this is true.

Ta historia jest prawdziwa w każdym calu.

Soon after Tipper and I left the -- (Mock sob) White House --

Wkrótce po tym jak Tipper i ja opuściliśmy -- (Udawane łkanie) -- Biały Dom -- (Śmiech)

(Laughter)

we were driving from our home in Nashville to a little farm we have

Jechaliśmy z domu w Nashville na naszą małą farmę

50 miles east of Nashville.

80 km na wschód od Nashville

Driving ourselves.

- prowadziliśmy sami.

(Laughter)

I know it sounds like a little thing to you, but --

Wiem, że to brzmi jak błahostka, ale --(Śmiech)

(Laughter)

I looked in the rear-view mirror

Spojrzałem we wsteczne lusterko i nagle doznałem szoku

and all of a sudden it just hit me.

There was no motorcade back there.

Za mną nie było eskorty.

(Laughter)

You've heard of phantom limb pain?

Słyszeliście o bólu fantomowym? (Śmiech)

(Laughter)

This was a rented Ford Taurus.

Jechaliśmy wynajętym Fordem Taurusem. Była pora obiadu

(Laughter)

It was dinnertime,

and we started looking for a place to eat.

i zaczęliśmy rozglądać się za miejscem gdzie można coś zjeść.

We were on I-40.

Byliśmy na autostradzie I-40. Dotarliśmy do zjazdu nr 238 w Lebanon, w stanie Tennessee

We got to Exit 238, Lebanon, Tennessee.

We got off the exit, we found a Shoney's restaurant.

Na zjezdzie trafiliśmy na jedną z restauracji Shoney

Low-cost family restaurant chain, for those of you who don't know it.

Sieć tanich rodzinnych restauracji - dla tych z Was, którzy nie wiedzą.

We went in and sat down at the booth, and the waitress came over,

Weszliśmy do środka i usiedliśmy przy stoliku. Przyszła kelnerka

made a big commotion over Tipper.

i zrobiła wielkie zamieszanie z powodu Tipper. (Śmiech)

(Laughter)

She took our order, and then went to the couple in the booth next to us,

Przyjęła nasze zamówienie, po czym podeszła do pary siedzącej obok nas,

and she lowered her voice so much,

zniżyła głos tak bardzo, że musiałem się mocno postarać, żeby usłyszeć co mówiła.

I had to really strain to hear what she was saying.

And she said "Yes, that's former Vice President Al Gore

Powiedziała: "Tak, to były Wiceprezydent Al Gore i jego żona Tipper"

and his wife, Tipper."

And the man said,

Na co facet odpowiedział: "Ale się przejechał.." (Śmiech)

"He's come down a long way, hasn't he?"

(Laughter)

(Applause)

There's been kind of a series of epiphanies.

To był szereg pewnego rodzaju objawień

(Laughter)

The very next day, continuing the totally true story,

Następnego dnia - kontynuując tą prawdziwą historię

I got on a G-V to fly to Africa to make a speech in Nigeria,

Wszedłem na pokład G-5 lecącego do Afryki, aby wygłosić przemowę w Nigerii

in the city of Lagos, on the topic of energy.

w mieście Lagos, na temat energii.

And I began the speech by telling them the story

Rozpocząłem przemówienie od opowiedzenia co wydarzyło się

of what had just happened the day before in Nashville.

dzień wcześniej w Nashville.

And I told it pretty much the same way I've just shared it with you:

Opowiedziałem ją tak samo, jak przed chwilą opowiedziałem Wam.

Tipper and I were driving ourselves,

Tipper i ja, Shoney's, tania sieć rodzinnych restauracji,

Shoney's, low-cost family restaurant chain,

what the man said -- they laughed.

wypowiedź tamtego faceta - roześmiali się

I gave my speech, then went back out to the airport to fly back home.

Skończyłem przemowę, po czym wróciłem na lotnisko, żeby polecieć do domu.

I fell asleep on the plane

W samolocie zasnąłem, do momentu kiedy w środku nocy

until, during the middle of the night, we landed

on the Azores Islands for refueling.

wylądowaliśmy na Azorach, żeby zatankować.

I woke up, they opened the door, I went out to get some fresh air,

Obudziłem się, otworzono drzwi, poszedłem nabrać trochę świeżego powietrza.

and I looked, and there was a man running across the runway.

I nagle zauważyłem mężczyznę biegnącego po pasie startowym

And he was waving a piece of paper, and he was yelling,

Machał kartką papieru i krzyczał:

"Call Washington! Call Washington!"

"Dzwoń do Waszyngtonu! Dzwoń do Waszyngtonu"

And I thought to myself, in the middle of the night,

Pomyślałem sobie, w środku nocy, na środku Atlantyku

in the middle of the Atlantic,

co może być nie tak w Waszyngtonie?

what in the world could be wrong in Washington?

Wtedy przypomniałem sobie, że w Waszyngtonie całkiem sporo rzeczy moze być nie tak.

Then I remembered it could be a bunch of things.

(Śmiech)

(Laughter)

But what it turned out to be,

Ale okazało się, że mój personel był niezwykle zmartwiony, ponieważ

was that my staff was extremely upset

because one of the wire services in Nigeria had already written a story

jeden z serwisów w Nigerii zdążył napisać artykuł na temat mojej przemowy,

about my speech,

and it had already been printed in cities

który wydrukowano w miastach na terenie całych Stanów Zjednoczonych.

all across the United States of America.

It was printed in Monterey, I checked.

Ten wydrukowano w Monterey, sprawdziłem. Artykuł rozpoczynał się słowami:

(Laughter)

And the story began,

"Former Vice President Al Gore announced in Nigeria yesterday," quote:

Były wiceprezydent Al gore ogłosił wczoraj w Nigerii:

"Wspólnie z moją żoną Tipper otworzyliśmy tanią, rodzinną restaurację, nazywając ja Shoney

'My wife Tipper and I have opened a low-cost family restaurant'" --

(Laughter)

"'named Shoney's,

and we are running it ourselves.'"

i sami ją prowadzimy" (Śmiech)

(Laughter)

Before I could get back to U.S. soil,

Zanim wróciłem na teren USA

David Letterman and Jay Leno had already started in on --

David Letterman i Jay Leno zdążyli podchwycić temat

one of them had me in a big white chef's hat,

jeden z nich pokazał mnie w wielkiej, białej czapce kucharskiej,

Tipper was saying, "One more burger with fries!"

a Tipper krzyczała, "Jeszcze jeden hamburger z frytkami!"

(Laughter)

Three days later,

Trzy dni później dostałem długi, odręcznie napisany list od mojego przyjaciela i partnera

I got a nice, long, handwritten letter

from my friend and partner and colleague Bill Clinton, saying,

Billa Clintona, w którym pisał "Gratulacje z okazji otwarcia restauracji, Al!"

"Congratulations on the new restaurant, Al!"

(Laughter)

(Śmiech)

We like to celebrate each other's successes in life.

Cieszymy się nawzajem ze swoich życiowych sukcesów.

(Laughter)

I was going to talk about information ecology.

Zamierzałem mówić o ekologii informacji

But I was thinking that,

ale skoro już zaplanowałem sobie powracać do TED przez całe życie,

since I plan to make a lifelong habit of coming back to TED,

that maybe I could talk about that another time.

może pomówię o tym innym razem. (Oklaski)

(Applause)

Chris Anderson: It's a deal!

Chris Anderson: Nie ma problemu!

(Applause)

Al Gore: I want to focus on what many of you have said

Skupię się na tym, co wielu z Was chciało abym rozwinął

you would like me to elaborate on:

What can you do about the climate crisis?

Co sami możecie zrobić w sprawie globalnego ocieplenia? Rozpocznę od

I want to start with a couple of --

I'm going to show some new images,

pokazania kilku nowych slajdów, po czym streszczę cztery albo pięć z nich.

and I'm going to recapitulate just four or five.

Now, the slide show.

Co do pokazu slajdów. Zawsze go aktualizuję przed prezentacją.

I update the slide show every time I give it.

I add new images,

Dodaję nowe obrazy, ponieważ przy każdej prezentacji uczę się czegoś nowego.

because I learn more about it every time I give it.

It's like beach-combing, you know?

To jak przeszukiwanie plaży. Po każdym odpływie

Every time the tide comes in and out, you find some more shells.

znajduje się nowe muszle.

Just in the last two days, we got the new temperature records in January.

Zaledwie w ciągu ostatnich dwóch dni odnotowano nową najwyższą temperaturę w styczniu

This is just for the United States of America.

Mówimy tu o Stanach Zjednoczonych Ameryki. Historyczna średnia

Historical average for Januarys is 31 degrees;

last month was 39.5 degrees.

temperatur w styczniu to 31 stopni. W zeszłym miesiącu było 39,5.

Now, I know that you wanted some more bad news about the environment --

Wiem, że chcecie więcej złych wieści na temat środowiska.

I'm kidding.

Żartuję. To są podsumowujące slajdy,

But these are the recapitulation slides,

and then I'm going to go into new material about what you can do.

później przejdę do nowych materiałów o tym co Wy możecie zrobić.

But I wanted to elaborate on a couple of these.

Ale chciałem jeszcze rozwinąć kilka z tych.

First of all, this is where we're projected to go

Taki będzie wkład USA w globalne ocieplenie, jeśli nie wprowadzimy zmian,

with the U.S. contribution to global warming,

under business as usual.

jak zwykle. Wydajniejsze wykorzystywanie energii

Efficiency in end-use electricity and end-use of all energy

is the low-hanging fruit.

jest łatwe do osiągnięcia. Wydajność i konserwacja

Efficiency and conservation -- it's not a cost; it's a profit.

to nie wydatki, lecz zysk. Takie myślenie jest błędne.

The sign is wrong.

It's not negative; it's positive.

Bilans nie jest negatywny, jest pozytywny. To są inwestycje, które się zwracają.

These are investments that pay for themselves.

But they are also very effective in deflecting our path.

Są też jednak bardzo skuteczne w odwracaniu naszej uwagi.

Cars and trucks -- I talked about that in the slideshow,

Samochody i ciężarówki - mówiłem o tym przy pokazie slajdów,

but I want you to put it in perspective.

ale chcę żebyście spojrzeli na to z szerszej perspektywy.

It's an easy, visible target of concern --

To jasny i widoczny problem, i tak powinno być,

and it should be --

but there is more global warming pollution that comes from buildings

ale więcej zanieczyszczeń powodujących globalne ocieplenie pochodzi z budynków

than from cars and trucks.

niż z samochodów i ciężarówek.

Cars and trucks are very significant,

Samochody osobowe i ciężarówki mają istotne znaczenie, a my mamy najniższe normy na świecie,

and we have the lowest standards in the world.

And so we should address that. But it's part of the puzzle.

więc powinniśmy poświęcić temu uwagę. Jest to jednak tylko część układanki.

Other transportation efficiency is as important as cars and trucks.

Wydajność innych środków transportu jest równie ważna jak wydajność samochodów osobowych i ciężarowych!

Renewables at the current levels of technological efficiency

Odnawialne źródła energii, na obecnym poziome technologicznej wydajności

can make this much difference.

mogą sporo zdziałać, co Vinod, John Doerr i inni,

And with what Vinod, and John Doerr and others, many of you here --

wielu z Was - mnóstwa ludzi zaangażowanych w ten problem

there are a lot of people directly involved in this --

this wedge is going to grow much more rapidly

-- ten wycinek urośnie dużo szybciej niż ukazuje to prognoza.

than the current projection shows it.

Carbon Capture and Sequestration -- that's what CCS stands for --

Uchwycenie i Sekwestracja Węgla - od tego pochodzi skrót CCS (ang.)

is likely to become the killer app that will enable us

prawdopodobnie stanie się przełomową aplikacją

dzięki której będziemy mogli kontynuować korzystanie z paliw kopalnych w bezpieczny sposób.

to continue to use fossil fuels in a way that is safe.

Not quite there yet.

Jeszcze tego nie dopracowaliśmy.

OK. Now, what can you do?

Ok. Co możecie zrobić? Zredukować emisje w domach.

Reduce emissions in your home.

Most of these expenditures are also profitable.

Większość tych wydatków również się zwraca.

Insulation, better design.

Izolacja, lepszy design, energooszczędna elektryczność.

Buy green electricity where you can.

I mentioned automobiles -- buy a hybrid.

Wspominałem o pojazdach - kupcie hybrydę. Używajcie szybkich tramwajów.

Use light rail.

Figure out some of the other options that are much better.

Wymyślajcie inne sposoby, które są dużo lepsze. To ważne.

It's important.

Be a green consumer.

Bądźcie zielonymi konsumentami. Macie wybór we wszystkim co kupujecie -

You have choices with everything you buy,

between things that have a harsh effect,

pomiędzy produktami zdecydowanie nieprzyjaznymi środowisku i tymi,

or a much less harsh effect on the global climate crisis.

które mają mniejszy wpływ na globalny kryzys klimatyczny..

Consider this:

Weźcie to pod uwagę. Podejmijcie decyzję, aby używać odnawialnych źródeł energii.

Make a decision to live a carbon-neutral life.

Those of you who are good at branding,

Od tych z Was, którzy są dobrzy w kreowaniu marek,

I'd love to get your advice and help

Chciałbym porady i pomocy, co do tego

on how to say this in a way that connects with the most people.

jak mówić o tym w sposób, zrozumiały dla wszystkich.

It is easier than you think.

To łatwiejsze niż myślicie. Naprawdę.

It really is.

A lot of us in here have made that decision,

Bardzo wielu z nas podjęło taką decyzję i jest to naprawdę proste.

and it is really pretty easy.

It means reduce your carbon dioxide emissions

Zredukujcie emisję dwutlenku węgla poprzez wszystkie wybory, które podejmujecie,

with the full range of choices that you make,

and then purchase or acquire offsets

a potem spróbujcie wyrównać straty dla pozostałej części,

for the remainder that you have not completely reduced.

której nie zredukowaliście. Na stronie climatecrisis.net można się z tym bliżej zapoznać.

And what it means is elaborated at climatecrisis.net.

There is a carbon calculator.

Jest tam kalkulator emisji dwutlenku węgla. "Participant Productions", z moją pomocą,

Participant Productions convened --

with my active involvement --

zebrało wiodących programistów świata w tej tajemnej dziedzinie

the leading software writers in the world,

on this arcane science of carbon calculation,

kalkulacji emisji dwutnelku węgla by zaprojektowali

to construct a consumer-friendly carbon calculator.

kalkulator przyjazny dla użytkownika.

You can very precisely calculate what your CO2 emissions are,

Można bardzo precyzyjnie określić swój wkład w emisję CO2

and then you will be given options to reduce.

i zapoznać sie z przedstawionymi opcjami by tę emisję zmniejszyć.

And by the time the movie comes out in May,

Do czasu ukazania się filmu w Maju, powinien już działać w wersji 2.0

this will be updated to 2.0,

and we will have click-through purchases of offsets.

z ofertami rekompensat za emisję CO2 dostępnymi już po kilku kliknięciach.

Next, consider making your business carbon-neutral.

Pomyślcie o prowadzeniu biznesu bez emisji CO2. Niektórzy z nas tak zrobili,

Again, some of us have done that,

and it's not as hard as you think.

i nie jest tak trudno jak się wydaje. Włączcie rozwiązania przyjazne środowisku do wszystkich projektów innowacji

Integrate climate solutions into all of your innovations,

whether you are from the technology,

niezależnie od tego czy jesteście z branży technologii czy rozrywki

or entertainment, or design and architecture community.

czy ze środowisk projektantów lub architektów.

Invest sustainably.

Inwestujcie długotrwale. Majora Carter mówiła o tym.

Majora mentioned this.

Listen, if you have invested money with managers who you compensate

Posłuchajcie, jeśli zainwestowaliście pieniądze z menedżerami

których wynagradzacie na podstawie rocznych wyników

on the basis of their annual performance,

don't ever again complain about quarterly report CEO management.

nigdy więcej narzekajcie na kwartalny raport dyrekcji.

Over time, people do what you pay them to do.

Po jakimś czesie, ludzie zrobią to za co im płacicie. A jeśli zauawżą ile

And if they judge how much they're going to get paid

będą dostawać w oparciu o wasz kapitał który zainwestowali

on your capital that they've invested,

based on the short-term returns,

na krótkoterminowe inwestycje, wtedy będą podejmować krótkoterminowe decyzje.

you're going to get short-term decisions.

A lot more to be said about that.

Dużo można powiedzieć na ten temat.

Become a catalyst of change.

Stańcie się katalizatorami zmian. Uczcie innych, uczcie się sami, rozmwaiajcie o tym.

Teach others, learn about it, talk about it.

The movie is a movie version of the slideshow

W maju ukaże się filmowa wersja pokazu slajdów

I gave two nights ago, except it's a lot more entertaining.

przedstawionego dwa dni temu, która jest bardziej rozrywkowa.

And it comes out in May.

Many of you here have the opportunity to ensure that a lot of people see it.

Wielu z tutaj obecnych może tak zadziałać by wiele innych osób go zobaczyło.

Consider sending somebody to Nashville.

Pomyślcie o wysłaniu kogoś do Nashville. I wybierzcie dobrze.

Pick well.

And I am personally going to train people to give this slideshow --

Osobiście będę uczył ludzi jak dawać pokaz slajdów, z nowym celem,

re-purposed, with some of the personal stories obviously replaced

gdzie niektóre z indywidualnych historii zostaną zastąpione podejściem ogólnym,

with a generic approach,

and it's not just the slides, it's what they mean.

i nie chodzi tylko o slajdy, ale o to co oznaczają. I jak się ze sobą łączą.

And it's how they link together.

And so I'm going to be conducting a course this summer

Będę prowadzić ten kurs latem

for a group of people that are nominated by different folks

dla wybranej przez ludzi grupy która po przyjeździe nauczy się go dawać

to come and then give it en masse,

in communities all across the country,

masowo, w społecznościach w całym kraju,

and we're going to update the slideshow for all of them every single week,

każdego tygodnia będziemy aktualizować pokaz dla nich wszystkich

to keep it right on the cutting edge.

by zawsze był na czasie.

Working with Larry Lessig, it will be, somewhere in that process,

Dzięki współpracy z Larrym Lessigiem, kiedyś w trakcie tego procesu

posted with tools and limited-use copyrights,

pokaz zostanie udostępniony z narzędziami i pewnymi prawami autorskimi,

so that young people can remix it and do it in their own way.

żeby młodzi ludzie mogli go remixować i prowadzić tak jak chcą.

(Applause)

(Oklaski)

Where did anybody get the idea

Kto wymyślił, że trzeba się trzymać z dala od polityki?

that you ought to stay arm's length from politics?

Nie chodzi o to, że jeśli jesteś Republikaninem to chcę cię przekonać żebyś stał się

It doesn't mean that if you're a Republican,

that I'm trying to convince you to be a Democrat.

We need Republicans as well.

Demokratą. Potrzebujemy też Republikanów. Kiedyś to była sprawa obu partii

This used to be a bipartisan issue,

and I know that in this group it really is.

i wiem, że w naszej grupie nadal tak jest. Zostańcie aktywistami.

Become politically active.

Make our democracy work the way it's supposed to work.

Sprawcie, że nasza demokracja będzie działać tak jak powinna.

Support the idea of capping carbon dioxide emissions --

Popierajcie ideę ograniczania emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczeń powodujących globalne ocieplenie,

global warming pollution -- and trading it.

oraz handlu emisjami. A oto dlaczego: tak długo jak Stany Zjednaczone są poza światowym systemem

Here's why: as long as the United States is out of the world system,

it's not a closed system.

to nie będzie to system zamknięty.

Once it becomes a closed system, with U.S. participation,

Kiedy stanie się on systemem zamkniętym, z uczestnictwem USA

then everybody who's on a board of directors --

wtedy wszyscy, którzy są w zarządzie

how many people here serve on the board of directors

-- a jak wiele osób tutaj obecnych zasiada w zarządach korporacji?

of a corporation?

Once it's a closed system,

Kiedy to będzie system zamknięty, będziecie prawnie odpowiedzialni za nie nakłanianie waszego dyrektora

you will have legal liability if you do not urge your CEO

do zmaksymizownia zysku z redukcji i handlu emisjami dwutlenku węgla.

to get the maximum income from reducing and trading the carbon emissions

that can be avoided.

którym można zapobiec. Rynek zajmie się tym problemem jęsli uda się to osiągnąć.

The market will work to solve this problem --

if we can accomplish this.

Help with the mass persuasion campaign that will start this spring.

Włączcie się do masowej kampanii perswazji, która rozpocznie się wiosną.

We have to change the minds of the American people.

Musimy zmienić umysły Amerykanów. Bo teraz

Because presently, the politicians do not have permission

politycy nie mają pozwolenia na robienie tego co jest konieczne.

to do what needs to be done.

And in our modern country, the role of logic and reason no longer includes

Dzisiaj w naszym kraju, rola logiki i rozumu nie obejmuje już

mediating between wealth and power the way it once did.

mediacji między bogactwem i władzą jak kiedyś.

It's now repetition of short, hot-button, 30-second, 28-second television ads.

Teraz to powtarzanie krótkich, 30, 28-sekundowych spotów reklamowych.

We have to buy a lot of those ads.

Musimy zamówić mnóstwo takich reklam.

Let's re-brand global warming, as many of you have suggested.

Powinniśmy przemianować globalne ocieplenie, jak wielu z was proponowało

I like "climate crisis" instead of "climate collapse,"

Kryzys klimatu podoba mi się bardziej niż załamanie klimatu.

but again, those of you who are good at branding,

no ale potrzebuję pomocy od tych, którzy są nieźli w wymyślaniu marek

I need your help on this.

Somebody said the test we're facing now, a scientist told me,

Pewien naukowiec powiedział mi, że testem z którym musimy się zmierzyć

is whether the combination of an opposable thumb

jest to czy kombinacja przeciwstawnego kciuka

and a neocortex is a viable combination.

i nowej kory mózgowej jest sensowna.

(Laughter)

That's really true.

To prawda. Tak mówiłem ostatniej nocy, i teraz to powtórzę: to nie jest sprawa polityczna.

I said the other night, and I'll repeat now:

this is not a political issue.

Again, the Republicans here -- this shouldn't be partisan.

Republikanie tutaj powinni wiedzieć, że to nie jest sprawa partyjna.

You have more influence than some of us who are Democrats do.

Macie większe wpływy niż niektórzy z tutaj obecnych Demokratów.

This is an opportunity.

To jest możliwość. I nie tylko, połączona z tutejszymi pomysłami,

Not just this, but connected to the ideas that are here,

to bring more coherence to them.

może nadać im większą spójność.

We are one.

Jesteśmy jednym.

Thank you very much, I appreciate it.

Dziękuję za uwagę.

(Applause)

(Oklaski)