Beware conflicts of interest | Dan Ariely

Tłumaczenie: Agata Leśnicka Korekta: Kinga Skorupska

So, I was in the hospital for a long time.

Przebywałem w szpitalu przez długi czas.

And a few years after I left, I went back,

Kilka lat po jego opuszczeniu wróciłem tam.

and the chairman of the burn department was very excited to see me --

Ordynator oddziału oparzeń był podekscytowany widząc mnie.

said, "Dan, I have a fantastic new treatment for you."

Powiedział: "Dan, mam dla ciebie fantastyczną terapię."

I was very excited. I walked with him to his office.

Ucieszyłem się i wszedłem z nim do gabinetu.

And he explained to me that, when I shave,

Wyjaśnił mi, że kiedy się golę

I have little black dots on the left side of my face where the hair is,

mam czarne punkty po lewej stronie twarzy tam, gdzie są włosy,

but on the right side of my face

ale po prawej stronie miałem oparzenie,

I was badly burned so I have no hair,

więc nie mam tam włosów

and this creates lack of symmetry.

i to tworzy brak symetrii.

And what's the brilliant idea he had?

Jaki więc miał pomysł?

He was going to tattoo little black dots

Chciał wytatuować małe czarne kropki

on the right side of my face

po prawej stronie mojej twarzy

and make me look very symmetric.

żebym wyglądał symetrycznie.

It sounded interesting. He asked me to go and shave.

Poprosił mnie żebym się ogolił.

Let me tell you, this was a strange way to shave,

Był to dziwny sposób golenia,

because I thought about it

bo myśląc o tym zrozumiałem,

and I realized that the way I was shaving then

że sposób, w jaki goliłem się wtedy

would be the way I would shave for the rest of my life --

będzie tym, na który będę się golił już zawsze

because I had to keep the width the same.

żeby utrzymać stałą szerokość.

When I got back to his office,

Kiedy wróciłem do jego gabinetu

I wasn't really sure.

nie byłem całkiem przekonany.

I said, "Can I see some evidence for this?"

Zapytałem czy ma jakieś dowody?

So he showed me some pictures

Więc pokazał mi jakieś zdjęcia

of little cheeks with little black dots --

policzków z małymi czarnymi kropkami...

not very informative.

Niezbyt pouczające.

I said, "What happens when I grow older and my hair becomes white?

Zapytałem co się stanie gdy posiwieję

What would happen then?"

a moje włosy staną się białe.

"Oh, don't worry about it," he said.

Odpowiedział, że to nie problem:

"We have lasers; we can whiten it out."

"Mamy lasery; możemy to wybielić."

But I was still concerned,

Ale wciąż się martwiłem,

so I said, "You know what, I'm not going to do it."

więc się nie zgodziłem.

And then came one of the biggest guilt trips of my life.

Wtedy wpadłem w najgorsze poczucie winy w życiu.

This is coming from a Jewish guy, all right, so that means a lot.

A jako że jestem Żydem, to znaczy całkiem sporo.

(Laughter)

(Śmiech)

And he said, "Dan, what's wrong with you?

Zapytał: "Dan, co z tobą nie tak?

Do you enjoy looking non-symmetric?

Lubisz wyglądać niesymetrycznie?

Do you have some kind of perverted pleasure from this?

Czerpiesz z tego perwersyjną przyjemność?

Do women feel pity for you

Czy kobiety cię żałują

and have sex with you more frequently?"

i częściej uprawiają z tobą seks?"

None of those happened.

Nic takiego się nie działo.

And this was very surprising to me,

Było dla mnie bardzo zaskakujące,

because I've gone through many treatments --

ponieważ przeszedłem wiele terapii,

there were many treatments I decided not to do --

na inne się nie zdecydowałem

and I never got this guilt trip to this extent.

ale nigdy nie miałem takiego poczucia winy.

But I decided not to have this treatment.

Ale zdecydowałem nie poddawać się temu leczeniu.

And I went to his deputy and asked him, "What was going on?

Zapytałem jego zastępcę "O co tu chodzi?

Where was this guilt trip coming from?"

Skąd się bierze to poczucie winy?"

And he explained that they have done this procedure on two patients already,

Wyjaśnił, że przeprowadzili tę procedurę już na dwóch pacjentach

and they need the third patient for a paper they were writing.

i potrzebują trzeciego pacjenta do artykułu, który piszą.

(Laughter)

(Śmiech)

Now you probably think that this guy's a schmuck.

Myślicie pewne, że ten gość jest głupi.

Right, that's what he seems like.

To prawda, na to wygląda.

But let me give you a different perspective on the same story.

Ale przedstawię wam inne spojrzenie na tę samą historię.

A few years ago, I was running some of my own experiments in the lab.

Kilka lat temu, przeprowadzałem własne

And when we run experiments,

eksperymenty w laboratorium.

we usually hope that one group will behave differently than another.

Miałem nadzieję, że jedna grupa zachowa się inaczej niż inna.

So we had one group that I hoped their performance would be very high,

Była jedna grupa, która miała sobie dobrze radzić

another group that I thought their performance would be very low,

i druga grupa, która miała sobie radzić bardzo źle.

and when I got the results, that's what we got --

Kiedy otrzymałem wyniki, oto co dostałem...

I was very happy -- aside from one person.

Byłem bardzo szczęśliwy ale jedna osoba nie pasowała.

There was one person in the group

Była jedna osoba w grupie,

that was supposed to have very high performance

która miała sobie radzić świetnie,

that was actually performing terribly.

a w rzeczywistości radziła sobie fatalnie.

And he pulled the whole mean down,

Ten facet zaniżał mi średnią,

destroying my statistical significance of the test.

niszcząc istotność statystyczną testu.

So I looked carefully at this guy.

Więc dokładnie przyjrzałem się temu gościowi.

He was 20-some years older than anybody else in the sample.

Był o dwadzieścia kilka lat starszy niż reszta.

And I remembered that the old and drunken guy

Przypomniałem sobie, że starszy i pijany gość

came one day to the lab

przyszedł pewnego dnia do laboratorium

wanting to make some easy cash

chcąc zarobić łatwą kasę

and this was the guy.

i to był ten gość.

"Fantastic!" I thought. "Let's throw him out.

"Fantastycznie!" pomyślałem. "Wyrzućmy go.

Who would ever include a drunken guy in a sample?"

Kto by w ogóle włączał pijanego gościa do próby?"

But a couple of days later,

Ale kilka dni później,

we thought about it with my students,

myśleliśmy o tym z moimi studentami

and we said, "What would have happened if this drunken guy was not in that condition?

i pomyśleliśmy: "Co by się stało, gdyby ten pijany gość

What would have happened if he was in the other group?

był w innej grupie?

Would we have thrown him out then?"

Kto by go wówczas wyrzucił?"

We probably wouldn't have looked at the data at all,

Pewnie wcale nie spojrzelibyśmy na te dane,

and if we did look at the data,

a gdybyśmy na nie spojrzeli,

we'd probably have said, "Fantastic! What a smart guy who is performing this low,"

cieszylibyśmy, że radzi sobie tak fatalnie

because he would have pulled the mean of the group lower,

ponieważ on ściągałby średnią grupy w dół,

giving us even stronger statistical results than we could.

dając nam jeszcze sileniejsze wyniki statystyczne.

So we decided not to throw the guy out and to rerun the experiment.

Nie wyrzuciliśmy go i ponownie przeprowadziliśmy eksperyment.

But you know, these stories,

Ale wiecie, te historie i inne eksperymenty,

and lots of other experiments that we've done on conflicts of interest,

które przeprowadziliśmy o konfliktach interesów,

basically kind of bring two points

wysuwają dwie kwestie

to the foreground for me.

na pierwszy plan.

The first one is that in life we encounter many people

Po pierwsze, w życiu spotykamy wielu ludzi,

who, in some way or another,

którzy na ten czy inny sposób,

try to tattoo our faces.

chcą nam wytatuować twarze.

They just have the incentives that get them to be blinded to reality

Mają motywy, które sprawiają, że są ślepi na rzeczywistość

and give us advice that is inherently biased.

i udzielają nam rad, które są z natury stronnicze.

And I'm sure that it's something that we all recognize,

Wszyscy to rozumiemy

and we see that it happens.

i zdajemy sobie z tego sprawę.

Maybe we don't recognize it every time,

Może nie rozpoznajemy tego za każdym razem,

but we understand that it happens.

ale rozumiemy, że tak się dzieje.

The most difficult thing, of course, is to recognize

Najtrudniej jest oczywiście zrozumieć,

that sometimes we too

że czasem my również

are blinded by our own incentives.

jesteśmy zaślepieni własnymi motywami.

And that's a much, much more difficult lesson to take into account.

To dużo trudniejsze.

Because we don't see how conflicts of interest work on us.

Nie widzimy jak konflikty interesów działają na nas.

When I was doing these experiments,

Kiedy przeprowadzałem te eksperymenty,

in my mind, I was helping science.

uważałem, że pomagam nauce.

I was eliminating the data

Eliminowałem dane,

to get the true pattern of the data to shine through.

by rozbłysła prawdziwa zależność danych.

I wasn't doing something bad.

Nie robiłem niczego złego.

In my mind, I was actually a knight

Widziałem siebie jako rycerza,

trying to help science move along.

który popycha naukę do przodu.

But this was not the case.

Ale to nie była prawda.

I was actually interfering with the process with lots of good intentions.

Ingerowałem w ten proces z masą dobrych intencji.

And I think the real challenge is to figure out

Najtrudniejszym zadaniem jest zobaczyć

where are the cases in our lives

gdzie w naszym życiu są takie przypadki,

where conflicts of interest work on us,

gdzie działają na nas konflikty interesów.

and try not to trust our own intuition to overcome it,

Wtedy nie należy ufać własnej intulicji.

but to try to do things

Trzeba robić wszystko,

that prevent us from falling prey to these behaviors,

by nie stać się ofiarą tych zachowań.

because we can create lots of undesirable circumstances.

Bo stwarzają one wiele niepożądanych okoliczności.

I do want to leave you with one positive thought.

Chcę was zostawić z jedną pozytywną myślą.

I mean, this is all very depressing, right --

To wszystko jest bardzo przygnębiające,

people have conflicts of interest, we don't see it, and so on.

ludzie mają konflikty interesów, co trudno zauważyć.

The positive perspective, I think, of all of this

Ale pozytywną stroną tego wszystkiego jest to,

is that, if we do understand when we go wrong,

że jeśli rozumiemy gdzie popełniamy błąd,

if we understand the deep mechanisms

jeśli zrozumiemy głębokie mechanizmy

of why we fail and where we fail,

tego dlaczego i gdzie zawodzimy

we can actually hope to fix things.

możemy mieć nadzieję wszystko naprawić.

And that, I think, is the hope. Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)