On being wrong | Kathryn Schulz

Tłumaczenie: Olga Polaszek Korekta: Piotr Ożga

So it's 1995,

Jest rok 1995,

I'm in college,

jestem studentką

and a friend and I go on a road trip

i razem z koleżanką jedziemy w podróż samochodem

from Providence, Rhode Island

z Providence na Rhode Island

to Portland, Oregon.

do Portland w Oregonie.

And you know, we're young and unemployed,

Jesteśmy młode, bezrobotne,

so we do the whole thing on back roads

więc wybieramy nieutarte szlaki,

through state parks

przez parki stanowe,

and national forests --

i lasy narodowe...

basically the longest route we can possibly take.

w zasadzie najdłuższa trasa jaką mogłyśmy wybrać.

And somewhere in the middle of South Dakota,

Gdzieś w środku Południowej Dakoty,

I turn to my friend

odwracam się do mojej przyjaciółki

and I ask her a question

i zadaje jej pytanie, które

that's been bothering me

dręczyło mnie

for 2,000 miles.

przez 2,000 mil.

"What's up with the Chinese character I keep seeing by the side of the road?"

"O co chodzi z tymi chińskimi znakami, które ciągle widzę przy drodze?"

My friend looks at me totally blankly.

Moja przyjaciółka spojrzała na mnie zupełnie zaskoczona.

There's actually a gentleman in the front row

Mina pana w pierwszym rzędzie

who's doing a perfect imitation of her look.

idealnie imituje wyraz jej twarzy w tym momencie.

(Laughter)

(Śmiech)

And I'm like, "You know,

Pytam dalej..."No wiesz,

all the signs we keep seeing

wszystkie te znaki z chińskimi symbolami,

with the Chinese character on them."

które widziałyśmy."

She just stares at me for a few moments,

Wpatrywała się we mnie przez kilka chwil

and then she cracks up,

i nagle wybuchnęła śmiechem,

because she figures out what I'm talking about.

bo dopiero zdała sobie sprawę, o czym mówię.

And what I'm talking about is this.

A mówiłam o tym.

(Laughter)

(Śmiech)

Right, the famous Chinese character for picnic area.

Dokładnie, znany chiński symbol oznaczający teren piknikowy.

(Laughter)

(Śmiech)

I've spent the last five years of my life

Ostatnie pięć lat swojego życia spędziłam

thinking about situations

zastanawiając się nad

exactly like this --

właśnie takimi sytuacjami...

why we sometimes misunderstand

dlaczego czasami źle rozumiemy

the signs around us,

symbole, które nas otaczają,

and how we behave when that happens,

jak się zachowujemy, kiedy zdarzają nam się takie sytuacje

and what all of this can tell us about human nature.

i co mówi to o ludzkiej naturze.

In other words, as you heard Chris say,

Innymi słowy, jak powiedział Chris,

I've spent the last five years

spędziłam ostanie pięć lat

thinking about being wrong.

zastanawiając się nad popełnianiem błędów.

This might strike you as a strange career move,

Może wam się to wydawać dziwny zawodowy ruch

but it actually has one great advantage:

ale prawdę mówiąc miał on jedną poważna zaletę:

no job competition.

brak konkurencji.

(Laughter)

(Śmiech)

In fact, most of us do everything we can

W rzeczywistości większość z nas robi wszystko, co tylko może,

to avoid thinking about being wrong,

żeby uniknąć pomyłki,

or at least to avoid thinking about the possibility

a nawet uniknąć myśli o możliwości

that we ourselves are wrong.

pomylenia się.

We get it in the abstract.

Uważamy to za abstrakcję.

We all know everybody in this room makes mistakes.

Wszyscy wiemy, że każdy popełnia błędy.

The human species, in general, is fallible -- okay fine.

Gatunek ludzki generalnie rzecz biorąc jest omylny... ok, w porządku.

But when it comes down to me, right now,

Ale kiedy sprawa zaczyna dotyczyć mnie,

to all the beliefs I hold,

moich przekonań,

here in the present tense,

w czasie teraźniejszym,

suddenly all of this abstract appreciation of fallibility

całe abstrakcyjne rozumienie "omylności"

goes out the window --

ucieka przez okno...

and I can't actually think of anything I'm wrong about.

nie przychodzi do głowy nic, w czym mogłabym się mylić.

And the thing is, the present tense is where we live.

Rzecz w tym, że czas teraźniejszy to nasze życie.

We go to meetings in the present tense;

Chodzimy na spotkania w czasie teraźniejszym;

we go on family vacations in the present tense;

jeździmy na rodzinne wakacje;

we go to the polls and vote in the present tense.

bierzemy udział w referendach i wyborach.

So effectively, we all kind of wind up traveling through life,

Ostatecznie wszyscy podróżujemy przez życie

trapped in this little bubble

uwięzieni w tej małej bańce

of feeling very right about everything.

poczucia, że wszystko robimy dobrze.

I think this is a problem.

Myślę, że jest to problemem.

I think it's a problem for each of us as individuals,

Myślę, że jest to problem każdego z nas z osobna,

in our personal and professional lives,

zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym

and I think it's a problem for all of us collectively as a culture.

i wydaje mi się, że problem ten może dotyczyć nas wszystkich jako kultury.

So what I want to do today

Więc to, co chcę dzisiaj zrobić to

is, first of all, talk about why we get stuck

po pierwsze, powiedzieć dlaczego utknęliśmy

inside this feeling of being right.

w tym poczuciu bycia nieomylnym.

And second, why it's such a problem.

Po drugie, dlaczego jest to taki problem.

And finally, I want to convince you

Na koniec, chcę przekonać was,

that it is possible

że jest możliwe

to step outside of that feeling

wyjście z tej bańki,

and that if you can do so,

i że jeśli nam się to uda

it is the single greatest

będzie to największy

moral, intellectual and creative leap you can make.

moralny, intelektualny i kreatywny skok jaki można by zrobić.

So why do we get stuck

Więc dlaczego utknęliśmy

in this feeling of being right?

w tym poczuciu, że zawsze mamy rację?

One reason, actually, has to do with a feeling of being wrong.

Pierwszy powód dotyczy uczucia jakie towarzyszy popełnianiu błędów.

So let me ask you guys something --

Pozwólcie, że was o coś zapytam...

or actually, let me ask you guys something, because you're right here:

albo właściwie, zapytam was, bo jesteście blisko:

How does it feel -- emotionally --

Jak to jest, emocjonalnie..

how does it feel to be wrong?

jak to jest popełnić błąd?

Dreadful. Thumbs down.

Strasznie. Kciuki w dół.

Embarrassing. Okay, wonderful, great.

Krępująco. Ok,świetnie.

Dreadful, thumbs down, embarrassing --

Strasznie, nieprzyjemnie, krępująco...

thank you, these are great answers,

dziękuję, świetne odpowiedzi,

but they're answers to a different question.

ale to są odpowiedzi na inne pytanie.

You guys are answering the question:

Odpowiedzieliście na pytanie:

How does it feel to realize you're wrong?

Jak to jest zdać sobie sprawę z tego, że popełniliśmy błąd?

(Laughter)

(Śmiech)

Realizing you're wrong can feel like all of that and a lot of other things, right?

Zrozumienie, że popełniliśmy błąd może wywołać wszystkie te uczucia i wiele innych, prawda?

I mean it can be devastating, it can be revelatory,

Może być druzgoczące, odkrywcze,

it can actually be quite funny,

w rzeczywistości nawet śmieszne,

like my stupid Chinese character mistake.

jak moja głupia pomyłka z chińskim znakiem.

But just being wrong

Ale bycie w błędzie samo w sobie

doesn't feel like anything.

nie budzi żadnych uczuć.

I'll give you an analogy.

Dam wam przykład.

Do you remember that Loony Tunes cartoon

Pamiętacie kreskówki Loony Tunes

where there's this pathetic coyote

z żałosnym kojotem,

who's always chasing and never catching a roadrunner?

który zawsze gonił, ale nigdy nie złapał strusia Pędziewiatra?

In pretty much every episode of this cartoon,

W większości odcinków tej kreskówki

there's a moment where the coyote is chasing the roadrunner

jest moment, kiedy kojot goni strusia,

and the roadrunner runs off a cliff,

który zbiega z klifu,

which is fine -- he's a bird, he can fly.

nie ma w tym nic złego, jest ptakiem, potrafi latać.

But the thing is, the coyote runs off the cliff right after him.

Rzecz w tym, że kojot zbiega z klifu zaraz za nim.

And what's funny --

I co zabawne...

at least if you're six years old --

przynajmniej kiedy masz sześć lat...

is that the coyote's totally fine too.

kojot też nie widzi w tym nic złego.

He just keeps running --

Po prostu biegnie dalej...

right up until the moment that he looks down

do czasu, aż spojrzy w dół

and realizes that he's in mid-air.

i zda sobie sprawę z tego, że jest w powietrzu.

That's when he falls.

Wtedy spada.

When we're wrong about something --

Kiedy popełniamy błąd...

not when we realize it, but before that --

nie kiedy zdamy sobie z tego sprawę, tylko wcześniej...

we're like that coyote

jesteśmy jak ten kojot

after he's gone off the cliff and before he looks down.

po tym jak zbiegnie z klifu, ale zanim spojrzy w dół.

You know, we're already wrong,

Rozumiecie, już popełniliśmy błąd,

we're already in trouble,

już mamy problem,

but we feel like we're on solid ground.

ale czujemy się jak na stałym gruncie.

So I should actually correct something I said a moment ago.

Powinnam właściwie skorygować coś, co powiedziałam chwilę wcześniej.

It does feel like something to be wrong;

Wydaje nam się, że to co jest źle;

it feels like being right.

jest dobrze.

(Laughter)

(Śmiech)

So this is one reason, a structural reason,

Więc jest to jeden z powodów, strukturalny,

why we get stuck inside this feeling of rightness.

który sprawia, że utknęliśmy w tym poczuciu własnej poprawności.

I call this error blindness.

Nazywam to ślepotą.

Most of the time,

W większości przypadków

we don't have any kind of internal cue

nie mamy żadnej wewnętrznej wskazówki,

to let us know that we're wrong about something,

która uświadomiłaby nam, że popełniamy błąd,

until it's too late.

zanim będzie za późno.

But there's a second reason that we get stuck inside this feeling as well --

Ale jest jeszcze jeden powód, przez który utknęliśmy w tym poczuciu...

and this one is cultural.

kulturalny.

Think back for a moment to elementary school.

Wróćmy do czasów szkoły podstawowej.

You're sitting there in class,

Siedzisz w klasie,

and your teacher is handing back quiz papers,

nauczyciel oddaje klasówki,

and one of them looks like this.

i jedna z nich wygląda tak.

This is not mine, by the way.

Swoją drogą, to nie moje.

(Laughter)

(Śmiech)

So there you are in grade school,

Jesteś w szkole podstawowej

and you know exactly what to think

i już wiesz co myśleć

about the kid who got this paper.

o dziecku, które dostało tą kartkę.

It's the dumb kid, the troublemaker,

Głupek, awanturnik,

the one who never does his homework.

ten, który nigdy nie odrabia zadań domowych.

So by the time you are nine years old,

Więc zanim masz dziewięć lat

you've already learned, first of all,

już wiesz, że po pierwsze,

that people who get stuff wrong

ludzie, którzy robią coś źle

are lazy, irresponsible dimwits --

są leniwi, nieodpowiedzialni...

and second of all,

i po drugie, że

that the way to succeed in life

sposobem na odniesienie sukcesu w życiu

is to never make any mistakes.

jest niepopełnianie nigdy żadnych błędów.

We learn these really bad lessons really well.

Tej złej lekcji nauczyliśmy się bardzo dobrze.

And a lot of us --

I wielu z nas...

and I suspect, especially a lot of us in this room --

myślę, że szczególnie wielu z nas w tej sali...

deal with them by just becoming

radzi sobie z nimi w ten sposób, że staje się

perfect little A students,

idealnym "szóstkowiczem",

perfectionists, over-achievers.

perfekcjonistą, człowiekiem sukcesu.

Right,

Mam rację,

Mr. CFO, astrophysicist, ultra-marathoner?

Panie wszechstronny, dyrektorze finansowy, astrofizyku?

(Laughter)

(Śmiech)

You're all CFO, astrophysicists, ultra-marathoners, it turns out.

Wychodzi na to, że wszyscy jesteście wszechstronnymi dyrektorami finansowymi, astrofizykami.

Okay, so fine.

Ok, w porządku.

Except that then we freak out

Oprócz tego wariujemy na samą myśl

at the possibility that we've gotten something wrong.

o możliwosci popełnienia błędu.

Because according to this,

Bo według tego, czego się nauczyliśmy

getting something wrong

jeśli coś nam się nie uda

means there's something wrong with us.

to oznacza, że jest z nami coś nie tak.

So we just insist that we're right,

Więc po prostu upieramy się, że mamy rację,

because it makes us feel smart and responsible

bo to sprawia, że czujemy się błyskotliwi i odpowiedzialni,

and virtuous and safe.

cnotliwi i bezpieczni.

So let me tell you a story.

Opowiem wam pewną historię.

A couple of years ago,

Kilka lat temu

a woman comes into Beth Israel Deaconess Medical Center for a surgery.

pewna kobieta przyszła do szpitala Beth Israel na operację.

Beth Israel's in Boston.

Beth Israel w Bostonie.

It's the teaching hospital for Harvard --

To szpital, gdzie uczą się studenci Harvardu...

one of the best hospitals in the country.

jeden z najlepszych szpitali w kraju.

So this woman comes in and she's taken into the operating room.

Po przyjściu do szpitala kobieta została zabrana na salę operacyjną.

She's anesthetized, the surgeon does his thing --

Jest znieczulona, chirurg wykonuje swoją pracę...

stitches her back up, sends her out to the recovery room.

zakłada szwy i odsyła na salę pooperacyjną.

Everything seems to have gone fine.

Wszystko wydaje się być dobrze.

And she wakes up, and she looks down at herself,

Kobieta budzi się, patrzy na siebie i mówi:

and she says, "Why is the wrong side of my body in bandages?"

"Dlaczego nie ta strona mojego ciała jest w bandażach?'

Well the wrong side of her body is in bandages

Zła strona jej ciała była w bandażach, bo

because the surgeon has performed a major operation

chirurg wykonał poważną operację

on her left leg instead of her right one.

na jej lewej nodze, zamiast na prawej.

When the vice president for health care quality at Beth Israel

Kiedy vice dyrektor do spraw jakości opieki zdrowotnej w Beth Israel

spoke about this incident,

mówił o tym przypadku,

he said something very interesting.

powiedział coś bardzo interesującego.

He said, "For whatever reason,

A mianowicie, "Z niewiadomej przyczyny

the surgeon simply felt

chirurg po prostu myślał, że

that he was on the correct side of the patient."

jest po dobrej stronie pacjenta."

(Laughter)

(Śmiech)

The point of this story

Morałem tej historii jest to, że

is that trusting too much in the feeling

ufanie za bardzo swojemu przeczuciu

of being on the correct side of anything

bycia po dobrej stronie czegokolowiek

can be very dangerous.

może być niebezpieczne.

This internal sense of rightness

To wewnętrzne poczucie poprawności,

that we all experience so often

którego wszyscy tak często doświadczamy

is not a reliable guide

nie jest godnym zaufania przewodnikiem

to what is actually going on in the external world.

po tym, co się tak na prawdę dzieje w świecie zewnętrznym.

And when we act like it is,

I kiedy zachowujemy się w ten sposób,

and we stop entertaining the possibility that we could be wrong,

to znaczy przestajemy brać pod uwagę możliwość, że możemy być w błędzie

well that's when we end up doing things

kończymy robiąc rzeczy

like dumping 200 million gallons of oil into the Gulf of Mexico,

takie jak wyrzucanie 200 milionów galonów ropy naftowej do Zatoki Meksykańskiej,

or torpedoing the global economy.

albo torpedowanie światowej gospodarki.

So this is a huge practical problem.

Jest to duży problem praktyczny.

But it's also a huge social problem.

Ale jest to także duży problem społeczny.

Think for a moment about what it means to feel right.

Zastanówcie się przez chwilę, co znaczy czuć się dobrze.

It means that you think that your beliefs

To znaczy myśleć, że twoje przekonania

just perfectly reflect reality.

idealnie odzwierciedlają rzeczywistość.

And when you feel that way,

Jeśli tak czujesz,

you've got a problem to solve,

to znaczy, że masz do rozwiązania problem

which is, how are you going to explain

jak wytłumaczyć

all of those people who disagree with you?

tym wszystkim ludziom, którzy się z tobą nie zgadzają.

It turns out, most of us explain those people the same way,

Okazuje się, że większość z nas robi to w taki sam sposób,

by resorting to a series of unfortunate assumptions.

uciekamy się do niefortunnych założeń.

The first thing we usually do when someone disagrees with us

Pierwsza rzecz jaką zazwyczaj robimy, kiedy ktoś się z nami nie zgadza:

is we just assume they're ignorant.

zakładamy, że są oni ignorantami.

They don't have access to the same information that we do,

Nie mają dostępu do tych samych informacji, co my

and when we generously share that information with them,

więc wspaniałomyślnie dzielimi się z nimi tym, co wiemy,

they're going to see the light and come on over to our team.

zaczynają rozumieć i przechodzą na naszą stronę.

When that doesn't work,

Jeśli to nie działa,

when it turns out those people have all the same facts that we do

kiedy okazuje się, że wszyscy ci ludzie wiedzą tyle samo, co my, ale

and they still disagree with us,

wciąż się z nami nie zgadzają,

then we move on to a second assumption,

przechodzimy wtedy do innego przypuszczenia,

which is that they're idiots.

że są idiotami.

(Laughter)

(Śmiech)

They have all the right pieces of the puzzle,

Mają oni wszystkie potrzebne kawałki układanki, ale

and they are too moronic to put them together correctly.

są zbyt duzymi kretynami, żeby ułożyć je poprawnie.

And when that doesn't work,

Jeśli nawet to nie działa,

when it turns out that people who disagree with us

kiedy okazuje się, że ludzie, którzy sie z nami nie zgadzają

have all the same facts we do

mają taką samą wiedzę

and are actually pretty smart,

i są właściwie całkiem bystrzy,

then we move on to a third assumption:

wtedy przechodzimy do trzeciego przypuszczenia:

they know the truth,

oni znaja prawdę

and they are deliberately distorting it

i specjalnie ją przekręcają

for their own malevolent purposes.

dla swoich własnych, wrogich celów.

So this is a catastrophe.

To jest katastrofa.

This attachment to our own rightness

Przywiązanie do naszych własnych racji

keeps us from preventing mistakes

powstrzymuje nas od zapobiegania pomyłkom

when we absolutely need to

kiedy najbardziej tego potrzebujemy

and causes us to treat each other terribly.

i sprawia, że strasznie traktujemy siebie nawzajem.

But to me, what's most baffling

Ale czymś, co mnie najbardziej wprawia w zdumienie

and most tragic about this

i jest najbardziej tragiczne

is that it misses the whole point of being human.

jest fakt, że wszystko to mija się z człowieczeństwem

It's like we want to imagine

Wolimy sobie wyobrażać,

that our minds are just these perfectly translucent windows

że nasze umysły są perfekcyjnie przejrzystymi oknami

and we just gaze out of them

a my po prostu spoglądamy przez nie

and describe the world as it unfolds.

i opisujemy świat, jaki się przed nami roztacza.

And we want everybody else to gaze out of the same window

Chcemy, żeby wszyscy patrzyli przez to samo okno

and see the exact same thing.

i widzieli dokładnie to samo.

That is not true,

To nie jest prawdą,

and if it were, life would be incredibly boring.

a jeśli by tak było, to życie byłoby niewiarygodnie nudne.

The miracle of your mind

Cud umysłu

isn't that you can see the world as it is.

nie polega na tym, że postrzegasz świat takim jakim jest.

It's that you can see the world as it isn't.

Tylko na tym, że możesz widzieć go takim jakim nie jest.

We can remember the past,

Potrafimy pamiętać o przeszłości,

and we can think about the future,

możemy myśleć o przyszłości

and we can imagine what it's like

i możemy wyobrażać sobie, jak to jest

to be some other person in some other place.

być zupełnie kimś innym, w innym miejscu.

And we all do this a little differently,

I każdy z nas robi to nieco inaczej,

which is why we can all look up at the same night sky

dlatego właśnie wszyscy możemy spojrzeć na to samo niebo w nocy

and see this

i widzieć to

and also this

tak samo jak to

and also this.

i to.

And yeah, it is also why we get things wrong.

Jest to również powód, przez który pewnych rzeczy nie rozumiemy.

1,200 years before Descartes said his famous thing

1200 lat przed wypowiedzeniem przez Kartezjusza jego znanej sentencji,

about "I think therefore I am,"

"Myślę więc jestem",

this guy, St. Augustine, sat down

ten facet, św. Augustyn, usiadł

and wrote "Fallor ergo sum" --

i napisał "Fallor ergo sum"...

"I err therefore I am."

"Mylę się więc jestem."

Augustine understood

Augustyn zrozumiał, że

that our capacity to screw up,

nasza zdolność do nawalania

it's not some kind of embarrassing defect

to nie rodzaj wstydliwego defektu

in the human system,

w ludzkim systemie,

something we can eradicate or overcome.

który możemy wykorzenić lub przezwyciężyć.

It's totally fundamental to who we are.

Stanowi to fundament tego, kim jesteśmy.

Because, unlike God,

Ponieważ, w odróżnieniu od Boga,

we don't really know what's going on out there.

nie wiemy co się tam dzieje.

And unlike all of the other animals,

I w przeciwieństwie do wszystkich innych zwierząt,

we are obsessed with trying to figure it out.

obsesyjnie próbujemy to zrozumieć.

To me, this obsession

Według mnie ta obsesja

is the source and root

jest źródłem i przyczyną

of all of our productivity and creativity.

całej naszej produktywności i kreatywności.

Last year, for various reasons,

W zeszłym roku, z różnych powodów,

I found myself listening to a lot of episodes

słuchałam dużo odcinków

of the Public Radio show This American Life.

"This American Life" w Public Radio.

And so I'm listening and I'm listening,

Tak słuchałam i słuchałam

and at some point, I start feeling

i w pewnym momencie poczułam

like all the stories are about being wrong.

jakby wszystkie te historie były o popełnianiu błędów.

And my first thought was,

I moją pierwszą myślą było

"I've lost it.

"Straciłam to.

I've become the crazy wrongness lady.

Stałam się jedną wielką "pomyłką".

I just imagined it everywhere,"

Wyobrażałam sobie je wszędzie,"

which has happened.

naprawdę tak było.

But a couple of months later,

Ale kilka miesięcy później

I actually had a chance to interview Ira Glass, who's the host of the show.

miałam możliwość zrobienia wywiadu z Ira Glassem, który jest prowadzącym tego programu.

And I mentioned this to him,

Powiedziałam mu o swoich przemyśleniach

and he was like, "No actually, that's true.

a on na to, "Właściwie to prawda.

In fact," he says,

W zasadzie," powiedział,

"as a staff, we joke

"w naszej ekipie, żartujemy,

that every single episode of our show

że każdy odcinek naszego programu

has the same crypto-theme.

ma ten sam krypto-temat.

And the crypto-theme is:

A temat ten to:

'I thought this one thing was going to happen

"Myślałem, że to ma się stać

and something else happened instead.'

a zamiast tego, stało się coś innego."

And the thing is," says Ira Glass, "we need this.

Chodzi o to," mówi Ira Glass, "że potrzebujemy tego.

We need these moments

Potrzebujemy tych chwil

of surprise and reversal and wrongness

zaskoczenia, zmian i mylenia się

to make these stories work."

żeby wszystko działało."

And for the rest of us, audience members,

Reszta z nas, członków publiczności,

as listeners, as readers,

jako słuchacze, czytelnicy,

we eat this stuff up.

wierzy w to.

We love things like plot twists

Kochamy zwroty akcji

and red herrings and surprise endings.

dygresje i zaskakujące zakończenia.

When it comes to our stories,

Jeśli chodzi o nasze historie,

we love being wrong.

kochamy być w błędzie.

But, you know, our stories are like this

No, ale nasze historie są takie,

because our lives are like this.

ponieważ takie jest nasze życie.

We think this one thing is going to happen

Myślimy, że coś się stanie,

and something else happens instead.

a zamiast tego dzieje się co innego.

George Bush thought he was going to invade Iraq,

George Bush myślał, że zaatakuje Irak,

find a bunch of weapons of mass destruction,

znajdzie arsenał broni masowego rażenia,

liberate the people and bring democracy to the Middle East.

wyzwoli naród i wprowadzi demokrację na Bliski Wschód.

And something else happened instead.

Ale stało się inaczej.

And Hosni Mubarak

Hosni Mubarak

thought he was going to be the dictator of Egypt for the rest of his life,

myślał, że będzie dyktatorem Egiptu do końca swojego życia,

until he got too old or too sick

dopóki bedzie za stary lub zbyt chory

and could pass the reigns of power onto his son.

i odda panowanie w ręce swojego syna.

And something else happened instead.

Ale stało się inaczej.

And maybe you thought

Może wy też myśleliście, że

you were going to grow up and marry your high school sweetheart

dorośniecie, ożenicie się ze swoja licealną miłością,

and move back to your hometown and raise a bunch of kids together.

wrócicie do waszego rodzinnego miasta i wychowacie razem gromadkę dzieci.

And something else happened instead.

Ale sprawy potoczyły się inaczej.

And I have to tell you

I muszę wam powiedzieć, że

that I thought I was writing an incredibly nerdy book

ja też myślałam, że piszę niewiarygodnie nudną książkę

about a subject everybody hates

na temat, który wszyscy nienawidzą,

for an audience that would never materialize.

dla publiczności, która nigdy nie zaistnieje.

And something else happened instead.

Ale stało się inaczej.

(Laughter)

(Śmiech)

I mean, this is life.

Chodzi mi o to, że takie jest życie.

For good and for ill,

Raz na wozie a raz pod,

we generate these incredible stories

tworzymy te niewiarygodne historie

about the world around us,

o świecie, który nas otacza,

and then the world turns around and astonishes us.

a potem świat odwraca się i zaskakuje nas.

No offense, but this entire conference

Bez obrazy, ale to całe wystąpienie

is an unbelievable monument

jest niewiarygodnym pomnikiem

to our capacity to get stuff wrong.

dla naszej zdolności do błędnego postrzegania.

We just spent an entire week

Spędzamy po prostu cały tydzień

talking about innovations and advancements

rozmawiając o innowacjach, postępie

and improvements,

i ulepszeniach,

but you know why we need all of those innovations

ale wiecie dlaczego potrzebujemy wszystkich tych innowacji,

and advancements and improvements?

postępu i ulepszeń?

Because half the stuff

Ponieważ połowa rzeczy,

that's the most mind-boggling and world-altering --

które są najbardziej niewyobrażalne i zmieniające świat...

TED 1998 --

TED 1998...

eh.

eh.

(Laughter)

(Śmiech)

Didn't really work out that way, did it?

Nie działa, tak jak powinna, prawda?

(Laughter)

(Śmiech)

Where's my jet pack, Chris?

Chris, gdzie jest mój odrzutowy plecak?

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Aplauz)

So here we are again.

Jesteśmy tutaj znowu.

And that's how it goes.

I tak to właśnie działa.

We come up with another idea.

Wpada nam do głowy kolejny pomysł.

We tell another story.

Opowiadamy kolejną historię.

We hold another conference.

Organizujemy kolejną konfernecję.

The theme of this one,

Tematem tej jest,

as you guys have now heard seven million times,

jak już słyszeliście siedem milionów razy,

is the rediscovery of wonder.

odkrycie nowego cudu.

And to me,

I według mnie,

if you really want to rediscover wonder,

jeśli naprawdę chcecie doświadczyć cudu

you need to step outside

musicie wyjść

of that tiny, terrified space of rightness

z tej malutkiej, przerażonej przestrzeni poprawności,

and look around at each other

rozejrzeć się po ludziach dookoła

and look out at the vastness

i zwrócić uwagę na bezkres,

and complexity and mystery

skomplikowanie i tajemniczość

of the universe

wszechświata,

and be able to say,

mieć odwagę powiedzieć,

"Wow, I don't know.

"Nie wiem.

Maybe I'm wrong."

Może się mylę."

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Aplauz)

Thank you guys.

Dziękuję wam.

(Applause)

(Aplauz)