How to spot a liar | Pamela Meyer | TED

Tłumaczenie: Rysia Wand Korekta: Dorota Konowrocka

Okay, now I don't want to alarm anybody in this room,

Nie chcę tu nikogo niepokoić,

but it's just come to my attention that the person to your right is a liar.

ale dowiedziałam się właśnie,

że osoba po twojej prawej ręce to kłamca.

(Laughter)

(Śmiech)

Also, the person to your left is a liar.

Podobnie jak osoba po lewej.

Also the person sitting in your very seats is a liar.

A także osoba siedząca na twoim miejscu.

We're all liars.

Wszyscy jesteśmy kłamcami.

What I'm going to do today

Dzisiaj zamierzam pokazać,

is I'm going to show you what the research says about why we're all liars,

co nauka mówi o przyczynach naszych kłamstw,

how you can become a liespotter

jak wykrywać kłamstwa

and why you might want to go the extra mile

i czemu warto wysilić się na przejście

and go from liespotting to truth seeking,

od wykrywania kłamstwa do szukania prawdy

and ultimately to trust building.

i wreszcie do budowy zaufania.

Now, speaking of trust,

Skoro mowa o zaufaniu:

ever since I wrote this book, "Liespotting,"

odkąd napisałam książkę "Liespotting",

no one wants to meet me in person anymore, no, no, no, no, no.

nikt nie chce się spotkać ze mną osobiście.

They say, "It's okay, we'll email you."

Mówią: wyślemy maila.

(Laughter)

(Śmiech)

I can't even get a coffee date at Starbucks.

Nie mogę nawet umówić się z nikim na kawę.

My husband's like, "Honey, deception?

Mąż mówi mi: "Skarbie, oszustwa?

Maybe you could have focused on cooking. How about French cooking?"

Może lepiej zajęłabyś się kuchnią francuską?".

So before I get started, what I'm going to do

Zanim zacznę,

is I'm going to clarify my goal for you,

chcę wyjaśnić swój cel,

which is not to teach a game of Gotcha.

a nie jest nim nauka gry w "Mam cię".

Liespotters aren't those nitpicky kids,

Wykrywacze oszustw to nie dzieciaki,

those kids in the back of the room that are shouting, "Gotcha! Gotcha!

które z ostatnich rzędów wołają "Mam cię!".

Your eyebrow twitched. You flared your nostril.

Ruszyłeś brwiami. Rozszerzyłeś nozdrza.

I watch that TV show 'Lie To Me.' I know you're lying."

Oglądam serial "Magia kłamstwa" i wiem, że kłamiesz.

No, liespotters are armed

Wykrywacze oszustw posługują się

with scientific knowledge of how to spot deception.

wiedzą naukową o dostrzeganiu kłamstw.

They use it to get to the truth,

Używają jej, by dotrzeć do prawdy

and they do what mature leaders do everyday;

i, naśladując dojrzałych przywódców,

they have difficult conversations with difficult people,

prowadzą trudne rozmowy z trudnymi ludźmi,

sometimes during very difficult times.

często w trudnych czasach.

And they start up that path by accepting a core proposition,

Ruszyli tą drogą,

przyjmując jako zasadę

and that proposition is the following:

następującą tezę:

Lying is a cooperative act.

kłamstwo wymaga współpracy.

Kłamstwo samo w sobie nic nie znaczy.

Think about it, a lie has no power whatsoever by its mere utterance.

Its power emerges

Nabiera znaczenia,

kiedy druga osoba zgadza się w nie uwierzyć.

when someone else agrees to believe the lie.

So I know it may sound like tough love,

Wiem, że zabrzmi to surowo,

but look, if at some point you got lied to,

ale kiedyś okłamano cię,

it's because you agreed to get lied to.

bo się na to zgodziłeś.

Truth number one about lying: Lying's a cooperative act.

Prawda numer jeden: kłamstwo wymaga współpracy.

Now not all lies are harmful.

Nie wszystkie kłamstwa szkodzą.

Sometimes we're willing participants in deception

Czasem chętnie bierzemy udział w oszustwie,

for the sake of social dignity,

by nie stracić twarzy

maybe to keep a secret that should be kept secret, secret.

albo żeby dochować tajemnicy.

We say, "Nice song."

Mówimy: "Ładna piosenka".

"Honey, you don't look fat in that, no."

"Skarbie, to cię wcale nie pogrubia".

Or we say, favorite of the digiratti,

Albo ulubiona wymówka komputerowców:

"You know, I just fished that email out of my Spam folder.

"Właśnie znalazłem maila od ciebie w spamie.

So sorry."

Tak mi przykro".

But there are times when we are unwilling participants in deception.

Czasami bierzemy udział w oszustwie wbrew naszej woli,

And that can have dramatic costs for us.

co może nas bardzo wiele kosztować.

Last year saw 997 billion dollars

W zeszłym roku straciliśmy 997 miliardów dolarów

in corporate fraud alone in the United States.

z powodu oszustw finansowych w USA.

That's an eyelash under a trillion dollars.

To prawie bilion dolarów.

That's seven percent of revenues.

7% dochodu narodowego.

Deception can cost billions.

Oszustwa kosztują nas miliardy.

Think Enron, Madoff, the mortgage crisis.

Weźmy Enron, Madoffa, kryzys hipoteczny.

Or in the case of double agents and traitors,

W przypadku podwójnych agentów i zdrajców

like Robert Hanssen or Aldrich Ames,

jak Robert Hanssen czy Aldrich Ames

lies can betray our country,

kłamstwa mogą zdradzić kraj,

they can compromise our security, they can undermine democracy,

zagrozić bezpieczeństwu, podkopać demokrację,

they can cause the deaths of those that defend us.

narazić na śmierć naszych żołnierzy.

Deception is actually serious business.

Oszukiwanie to poważna sprawa.

This con man, Henry Oberlander, he was such an effective con man,

Ten oszust, Henry Oberlander,

był tak skuteczny,

British authorities say

że zdaniem brytyjskich władz

he could have undermined the entire banking system of the Western world.

mógł naruszyć cały system bankowy Zachodu.

And you can't find this guy on Google; you can't find him anywhere.

Nie znajdziecie go w Google ani nigdzie indziej.

He was interviewed once, and he said the following.

Tylko raz udzielił wywiadu i wtedy powiedział:

"Mam jedną zasadę".

He said, "Look, I've got one rule."

Oto zasada Henry'ego.

And this was Henry's rule, he said,

"Look, everyone is willing to give you something.

"Każdy chce ci coś dać,

They're ready to give you something for whatever it is they're hungry for."

by dostać coś, co zaspokoi jego własne potrzeby".

Oto sedno problemu.

And that's the crux of it.

If you don't want to be deceived, you have to know,

Jeśli nie chcesz dać się oszukać,

musisz wiedzieć, czego pożądasz.

what is it that you're hungry for?

And we all kind of hate to admit it.

Nikt nie lubi się do tego przyznawać.

We wish we were better husbands, better wives,

Chcielibyśmy być lepszymi mężami czy żonami,

smarter, more powerful, taller, richer --

chcielibyśmy być mądrzejsi, silniejsi, wyżsi, bogatsi,

the list goes on.

to długa lista.

Lying is an attempt to bridge that gap,

Kłamiemy, by zasypać tę przepaść;

to connect our wishes and our fantasies

przekuć fantazje o tym, kim chcielibyśmy być

about who we wish we were, how we wish we could be,

with what we're really like.

w rzeczywistość.

And boy are we willing to fill in those gaps in our lives with lies.

Aż się do tego palimy.

On a given day, studies show that you may be lied to

Wykazano, że każdego dnia

anywhere from 10 to 200 times.

jesteśmy okłamywani 10 do 200 razy.

Now granted, many of those are white lies.

Oczywiście wiele tu białych kłamstw.

But in another study,

Inne badania wykazały,

it showed that strangers lied three times

że nieznajomi kłamią 3 razy

within the first 10 minutes of meeting each other.

w ciągu pierwszych 10 minut spotkania.

(Laughter)

(Śmiech)

Now when we first hear this data, we recoil.

Z początku na taką myśl aż nas skręca.

We can't believe how prevalent lying is.

Trudno uwierzyć we wszechobecność kłamstwa.

We're essentially against lying.

Zasadniczo nie popieramy kłamstw.

But if you look more closely, the plot actually thickens.

Jeśli przyjrzymy się uważniej,

sytuacja zacznie wyglądać jeszcze gorzej.

We lie more to strangers than we lie to coworkers.

Częściej okłamujemy obcych niż współpracowników.

Extroverts lie more than introverts.

Ekstrawertycy kłamią częściej niż introwertycy.

Men lie eight times more about themselves than they do other people.

Mężczyźni 8 razy częściej kłamią na swój temat,

niż na temat innych.

Women lie more to protect other people.

Kobiety kłamią, by chronić innych.

If you're an average married couple,

W przeciętnym małżeństwie

you're going to lie to your spouse in one out of every 10 interactions.

okłamujesz małżonka w jednej na 10 interakcji.

Now, you may think that's bad.

Może się wydawać, że to dużo.

If you're unmarried, that number drops to three.

Dla nieżonatych ta liczba spada do trzech.

Lying's complex.

Kłamstwo jest złożone.

It's woven into the fabric of our daily and our business lives.

Wplata się w codzienne życie prywatne i zawodowe.

We're deeply ambivalent about the truth.

Mamy ambiwalentne uczucia wobec prawdy.

We parse it out on an as-needed basis,

Analizujemy ją tylko na tyle, na ile to niezbędne,

sometimes for very good reasons,

często z bardzo dobrych powodów,

other times just because we don't understand the gaps in our lives.

czasem przez niezrozumienie braków w naszym życiu.

That's truth number two about lying.

To druga prawda o kłamstwie.

We're against lying,

Oponujemy przeciw kłamstwu,

but we're covertly for it

ale popieramy je w sekrecie

in ways that our society has sanctioned for centuries and centuries and centuries.

w sposób usankcjonowany społecznie od setek lat.

It's as old as breathing.

To równie stare jak oddychanie.

It's part of our culture, it's part of our history.

To część naszej kultury, naszej historii.

Think Dante, Shakespeare, the Bible, News of the World.

Weźmy Dantego, Szekspira,

biblię, Express Wieczorny.

(Laughter)

(Śmiech)

Lying has evolutionary value to us as a species.

Kłamstwo ma ewolucyjną wartość dla naszego gatunku.

Researchers have long known that the more intelligent the species,

Badacze wiedzą od dawna,

że im inteligentniejszy gatunek,

the larger the neocortex,

tym większą ma korę nową

the more likely it is to be deceptive.

i tym bardziej jest skłonny do kłamstw.

Now you might remember Koko.

Może pamiętacie gorylicę Koko,

Does anybody remember Koko the gorilla who was taught sign language?

którą nauczono języka migowego?

Koko was taught to communicate via sign language.

Koko umiała się porozumiewać na migi.

Here's Koko with her kitten.

Tutaj jest Koko ze swoim kotkiem.

It's her cute little, fluffy pet kitten.

To jej słodki, puszysty kotek.

Koko once blamed her pet kitten for ripping a sink out of the wall.

Koko oskarżyła go raz

o wyrwanie zlewu ze ściany.

(Laughter)

(Śmiech)

We're hardwired to become leaders of the pack.

Z natury dążymy do przywództwa.

It's starts really, really early.

Zaczyna się to bardzo wcześnie.

How early?

Jak wcześnie?

Well babies will fake a cry,

Niemowlęta udają płacz,

pause, wait to see who's coming

przestają, patrzą, czy ktoś idzie

and then go right back to crying.

i zaraz znów płaczą.

One-year-olds learn concealment.

Roczne dzieci umieją ukrywać prawdę.

(Laughter)

(Śmiech)

Two-year-olds bluff.

Dwulatki blefują.

Five-year-olds lie outright.

Pięciolatki zwyczajnie kłamią.

They manipulate via flattery.

Manipulują, używając pochlebstw.

Nine-year-olds, masters of the cover-up.

9-latki to mistrzowie zacierania śladów.

By the time you enter college,

W wieku pomaturalnym

you're going to lie to your mom in one out of every five interactions.

kłamiemy mamie w jednej na pięć rozmów.

By the time we enter this work world and we're breadwinners,

Kiedy podejmujemy pracę i zaczynamy zarabiać,

we enter a world that is just cluttered with Spam, fake digital friends,

wkraczamy do świata

pełnego spamu, cyfrowych kolegów na niby,

partisan media,

stronniczych mediów,

ingenious identity thieves,

pomysłowych złodziei tożsamości,

world-class Ponzi schemers,

światowej klasy piramid finansowych,

a deception epidemic --

epidemii oszustw.

in short, what one author calls a post-truth society.

W skrócie, jak określił to pewien autor:

społeczeństwo po-uczciwości.

It's been very confusing for a long time now.

Trudno się połapać

już od dłuższego czasu.

What do you do?

Co można zrobić?

Well, there are steps we can take to navigate our way through the morass.

Jest kilka sposobów

na odnalezienie drogi przez bagna.

Trained liespotters get to the truth 90 percent of the time.

Wytrenowani wykrywacze oszustw wykrywają prawdę w 90%.

The rest of us, we're only 54 percent accurate.

My pozostali - ledwie w 54%.

Why is it so easy to learn?

Czemu tak łatwo się nauczyć?

There are good liars and bad liars.

Są dobrzy i źli kłamcy. Nie ma oryginalnych.

There are no real original liars.

We all make the same mistakes. We all use the same techniques.

Popełniamy te same błędy. Używamy tych samych technik.

So what I'm going to do is I'm going to show you two patterns of deception.

Pokażę teraz dwa rodzaje oszustwa.

And then we're going to look at the hot spots

Potem spróbujemy sami znaleźć gorące punkty.

and see if we can find them ourselves.

We're going to start with speech.

Zacznijmy od mowy.

(Video) Bill Clinton: I want you to listen to me.

Wideo: Bill Clinton: "Słuchajcie uważnie,

I'm going to say this again.

powtórzę jeszcze raz.

I did not have sexual relations with that woman, Miss Lewinsky.

Nie miałem stosunków seksualnych

z tą kobietą, panną Lewinsky.

I never told anybody to lie, not a single time, never.

Nie kazałem nikomu kłamać,

nigdy, ani razu.

And these allegations are false.

Wszystkie oskarżenia są fałszywe.

And I need to go back to work for the American people.

Teraz muszę wracać do pracy dla kraju.

Thank you.

Dziękuję".

(Applause)

Pamela Meyer: Okay, what were the telltale signs?

Pamela Meyer: po czym poznać, że to kłamstwo?

Well first we heard what's known as a non-contracted denial.

Po pierwsze usłyszeliśmy tak zwane formalne zaprzeczenie.

Studies show that people who are overdetermined in their denial

Badania wykazują, że ludzie idący w zaparte

will resort to formal rather than informal language.

używają formalnego języka zamiast potocznego.

We also heard distancing language: "that woman."

Usłyszeliśmy też wyrażenie dystansujące: "ta kobieta".

We know that liars will unconsciously distance themselves

Wiadomo, że kłamcy nieświadomie

from their subject,

dystansują się od tematu,

using language as their tool.

używając w tym celu języka.

Now if Bill Clinton had said, "Well, to tell you the truth ..."

Gdyby Clinton powiedział: "Prawdę mówiąc..."

or Richard Nixon's favorite, "In all candor ..."

albo ulubiony zwrot Nixona: "Całkiem szczerze",

he would have been a dead giveaway

wszystko by się wydało,

for any liespotter that knows

bo każdy detektyw kłamstw wie,

that qualifying language, as it's called, qualifying language like that,

że tak zwane wyrażenia kwalifikujące

further discredits the subject.

jeszcze bardziej dyskredytują podmiot.

Now if he had repeated the question in its entirety,

Gdyby powtórzył całe pytanie

or if he had peppered his account with a little too much detail --

albo opatrzył wypowiedź zbyt wieloma szczegółami,

and we're all really glad he didn't do that --

a cieszymy się, że tego nie zrobił,

he would have further discredited himself.

zdyskredytowałby się jeszcze bardziej.

Freud had it right.

Freud miał rację.

Freud said, look, there's much more to it than speech:

Freud powiedział, że słowa mają wiele warstw.

"No mortal can keep a secret.

"Żaden śmiertelnik nie umie dotrzymać sekretu.

If his lips are silent, he chatters with his fingertips."

Jeśli jego usta milczą, gada palcami".

And we all do it no matter how powerful you are.

Wszyscy to robimy, bez wyjątków.

We all chatter with our fingertips.

Mówimy palcami.

I'm going to show you Dominique Strauss-Kahn with Obama

Pokażę Dominika Strauss-Kahna z Obamą,

who's chattering with his fingertips.

który mówi palcami.

(Laughter)

(Śmiech)

Now this brings us to our next pattern, which is body language.

Tu dochodzimy do drugiego schematu,

czyli języka ciała.

With body language, here's what you've got to do.

Oto co trzeba robić:

You've really got to just throw your assumptions out the door.

wyrzucić przez okno dotychczasowe założenia.

Let the science temper your knowledge a little bit.

Pozwolić nauce okiełznać własną wiedzę.

Because we think liars fidget all the time.

Zwykle sądzi się, że kłamcy się wiercą.

Well guess what, they're known to freeze their upper bodies when they're lying.

Tymczasem górna część ciała kłamcy zwykle zastyga.

Uważa się, że kłamcy nie patrzą w oczy.

We think liars won't look you in the eyes.

Well guess what, they look you in the eyes a little too much

Tymczasem patrzą odrobinę za dużo,

just to compensate for that myth.

żeby zaprzeczyć temu mitowi.

We think warmth and smiles convey honesty, sincerity.

Uważa się, że serdeczność i uśmiech

sygnalizują uczciwość i szczerość.

But a trained liespotter can spot a fake smile a mile away.

Jednak wprawny obserwator

rozpozna fałszywy uśmiech na kilometr

Can you all spot the fake smile here?

Czy wszyscy widzą tutaj fałszywy uśmiech?

You can consciously contract the muscles in your cheeks.

Można świadomie skurczyć mięśnie policzków.

But the real smile's in the eyes, the crow's feet of the eyes.

Ale prawdziwy uśmiech jest w oczach, w zmarszczkach.

They cannot be consciously contracted,

Nie da się ich świadomie skurczyć,

especially if you overdid the Botox.

zwłaszcza, gdy przesadziliśmy z botoksem.

Don't overdo the Botox; nobody will think you're honest.

Ostrożnie z botoksem - nikt nie uwierzy w twoją szczerość.

Now we're going to look at the hot spots.

Teraz popatrzmy na gorące punkty.

Can you tell what's happening in a conversation?

Co się dzieje podczas rozmowy?

Can you start to find the hot spots

Czy możesz znaleźć gorące punkty,

to see the discrepancies

by zaobserwować rozbieżności

between someone's words and someone's actions?

między słowami i czynami?

Now, I know it seems really obvious,

Wiem, że zabrzmi to jak truizm,

but when you're having a conversation with someone you suspect of deception,

ale podczas rozmowy z kimś,

kogo podejrzewamy o oszustwo,

attitude is by far the most overlooked but telling of indicators.

najczęściej przeoczamy postawę drugiej osoby.

An honest person is going to be cooperative.

Uczciwy człowiek będzie współpracował.

They're going to show they're on your side.

Pokaże, że jest po twojej stronie.

They're going to be enthusiastic.

Wykaże entuzjazm.

They're going to be willing and helpful to getting you to the truth.

Z chęcią pomoże dotrzeć do prawdy.

Chętnie weźmie udział w burzy mózgów, podsunie podejrzanych,

They're going to be willing to brainstorm, name suspects,

provide details.

dostarczy szczegółów.

They're going to say,

Powie: "Wiesz co,

"Hey, maybe it was those guys in payroll that forged those checks."

może to ci z księgowości sfałszowali czeki".

They're going to be infuriated if they sense they're wrongly accused

Wścieknie się, jeśli wyczuje, że się go fałszywie oskarża,

throughout the entire course of the interview, not just in flashes;

będzie wściekły podczas całej rozmowy,

nie raz na jakiś czas, tylko cały czas.

they'll be infuriated throughout the entire course of the interview.

Jeśli spytasz kogoś uczciwego,

And if you ask someone honest

what should happen to whomever did forge those checks,

co zrobić z kimś, kto sfałszował czeki,

uczciwa osoba doradzi zwykle

an honest person is much more likely

ostrzejszą, a nie łagodniejszą karę.

to recommend strict rather than lenient punishment.

Now let's say you're having that exact same conversation

Załóżmy, że tę samą rozmowę

with someone deceptive.

prowadzimy z krętaczem.

That person may be withdrawn,

Będzie zrezygnowany,

look down, lower their voice,

ze spuszczonymi oczami i cichym głosem,

pause, be kind of herky-jerky.

milknący raz po raz, spazmatyczny.

Ask a deceptive person to tell their story,

Jeśli poprosimy oszusta o sprawozdanie,

they're going to pepper it with way too much detail

wypełni je zbyt wieloma szczegółami

in all kinds of irrelevant places.

w nieistotnych miejscach.

And then they're going to tell their story in strict chronological order.

Poza tym jego opowiadanie będzie ściśle chronologiczne.

And what a trained interrogator does

Wprawny śledczy,

is they come in and in very subtle ways over the course of several hours,

w bardzo subtelny sposób

i w ciągu wielu godzin,

they will ask that person to tell that story backwards,

będzie nalegać na usłyszenie o zdarzeniach od tyłu

and then they'll watch them squirm,

i patrzeć, jak podejrzany się wije,

and track which questions produce the highest volume of deceptive tells.

notując, które pytania spowodowały najwięcej oznak kłamstwa.

Why do they do that? Well, we all do the same thing.

Czemu? Wszyscy jesteśmy tacy sami.

We rehearse our words,

Ćwiczymy słowa,

but we rarely rehearse our gestures.

ale rzadko ćwiczymy gesty.

We say "yes," we shake our heads "no."

Mówimy "tak", a kręcimy głową na "nie".

We tell very convincing stories, we slightly shrug our shoulders.

Opowiadamy przekonujące historyjki, a lekko wzruszamy ramionami.

We commit terrible crimes,

Popełniamy straszliwe zbrodnie,

and we smile at the delight in getting away with it.

a uśmiechamy się na myśl, że uda nam się bezkarnie wywinąć.

Now, that smile is known in the trade as "duping delight."

Taki uśmiech nazywa się fachowo "rozkosz oszusta".

And we're going to see that in several videos moving forward,

Zobaczymy to później na filmie,

but we're going to start -- for those of you who don't know him,

ale zaczniemy od...

Jeśli ktoś go nie zna,

this is presidential candidate John Edwards

to kandydat na prezydenta, John Edwards,

who shocked America by fathering a child out of wedlock.

który zaszokował Amerykę dzieckiem z nieprawego łoża.

We're going to see him talk about getting a paternity test.

Zobaczymy, jak mówi o testach na ojcostwo.

See now if you can spot him saying, "yes" while shaking his head "no,"

Spróbujcie zauważyć,

jak mówi "tak", kręcąc głową na "nie",

slightly shrugging his shoulders.

wzruszając lekko ramionami.

(Video) John Edwards: I'd be happy to participate in one.

(Wideo) John Edwards: Chętnie wezmę w tym udział.

I know that it's not possible that this child could be mine,

Wiem, że to niemożliwe, żeby to było moje dziecko

because of the timing of events.

ze względów czasowych.

So I know it's not possible.

Więc wiem, że to niemożliwe.

Happy to take a paternity test, and would love to see it happen.

Chętnie zrobię test na ojcostwo

i zrobię to z przyjemnością.

Interviewer: Are you going to do that soon? Is there somebody --

Reporter: Czy zrobi to pan już niedługo?

JE: Well, I'm only one side. I'm only one side of the test.

JE: Jestem tylko jedną ze stron w tym teście.

But I'm happy to participate in one.

Ale z chęcią wezmę w nim udział.

PM: Okay, those head shakes are much easier to spot

PM: kręcenie głową dużo łatwiej zauważyć,

once you know to look for them.

kiedy wiemy, czego szukać.

There are going to be times when someone makes one expression

Czasem kłamcy robią miny

mające zamaskować inne,

while masking another that just kind of leaks through in a flash.

które jednak pojawiają się na mgnienie oka.

Murderers are known to leak sadness.

Mordercy znani są z okazywania smutku.

Your new joint venture partner might shake your hand,

Nowy partner w joint venture może podać ci rękę,

celebrate, go out to dinner with you and then leak an expression of anger.

świętować, zjeść z tobą kolację,

a potem na sekundę zrobić wściekłą minę.

And we're not all going to become facial expression experts overnight here,

Nie staniemy się od razu ekspertami od wyrazu twarzy,

but there's one I can teach you that's very dangerous

ale nauczę was jednej miny, bardzo niebezpiecznej, a wyrazistej:

and it's easy to learn,

and that's the expression of contempt.

to wyraz pogardy.

Now with anger, you've got two people on an even playing field.

W przypadku gniewu szanse obu osób są wyrównane.

It's still somewhat of a healthy relationship.

Nadal można mówić o zdrowej relacji.

But when anger turns to contempt, you've been dismissed.

Kiedy gniew zmienia się w pogardę,

położono na tobie krzyżyk.

It's associated with moral superiority.

Wiąże się ją z poczuciem moralnej wyższości.

And for that reason, it's very, very hard to recover from.

Dlatego niezmiernie trudno się z niej wydobyć.

Here's what it looks like.

Wygląda tak.

It's marked by one lip corner pulled up and in.

Kącik ust podnosi się do góry i ku środkowi.

It's the only asymmetrical expression.

To jedyna asymetryczna mina.

And in the presence of contempt, whether or not deception follows --

W przypadku pogardy,

niezależnie od tego, czy poprzedza oszustwo,

and it doesn't always follow --

a nie zawsze poprzedza,

look the other way, go the other direction,

odwróć się i idź w przeciwną stronę.

reconsider the deal,

Przemyśl transakcję.

say, "No thank you. I'm not coming up for just one more nightcap. Thank you."

Powiedz: "Nie, dziękuję, nie przyjdę na jeszcze jednego drinka".

Science has surfaced many, many more indicators.

Badania odnalazły o wiele więcej wskazówek.

We know, for example,

Wiemy na przykład,

we know liars will shift their blink rate,

że kłamcy częściej mrugają,

point their feet towards an exit.

kierują stopy w stronę wyjścia.

They will take barrier objects

Biorą do ręki przedmioty,

and put them between themselves and the person that is interviewing them.

żeby postawić barierę między sobą a rozmówcą.

They'll alter their vocal tone,

Zmieniają tembr głosu,

often making their vocal tone much lower.

często mówiąc niżej.

Now here's the deal.

Teraz przejdźmy do sedna.

These behaviors are just behaviors.

Zachowania to tylko zachowania.

They're not proof of deception.

Nie są dowodem oszustwa.

They're red flags.

We're human beings.

To czerwone flagi.

Jesteśmy tylko ludźmi.

We make deceptive flailing gestures all over the place all day long.

Wykonujemy oszukańcze gesty jak dzień długi.

They don't mean anything in and of themselves.

Same w sobie nic nie znaczą.

But when you see clusters of them, that's your signal.

Jeśli widzisz ich wiele na raz - uważaj.

Look, listen, probe, ask some hard questions,

Patrz, słuchaj, dociekaj, zadawaj trudne pytania,

get out of that very comfortable mode of knowing,

porzuć postawę wiedzy,

walk into curiosity mode, ask more questions,

przyjmij postawę ciekawości, zadawaj pytania,

have a little dignity, treat the person you're talking to with rapport.

zachowaj godność, traktuj rozmówcę poważnie.

Don't try to be like those folks on "Law & Order" and those other TV shows

Nie naśladuj ludzi z "Prawa i porządku" i innych seriali,

that pummel their subjects into submission.

którzy zmuszają innych do uległości.

Don't be too aggressive, it doesn't work.

Nie bądź zbyt agresywny, to nie działa.

Now, we've talked a little bit about how to talk to someone who's lying

Mówiliśmy trochę o tym,

jak rozmawiać z kimś, kto kłamie

and how to spot a lie.

i jak rozpoznać kłamstwo.

And as I promised, we're now going to look at what the truth looks like.

Zgodnie z obietnicą zobaczymy teraz, jak wygląda prawda.

But I'm going to show you two videos,

Pokażę dwa filmy, dwie matki:

two mothers -- one is lying, one is telling the truth.

jedna kłamie, druga mówi prawdę.

And these were surfaced by researcher David Matsumoto in California.

Znalazł je badacz David Matsumoto z Kalifornii.

And I think they're an excellent example of what the truth looks like.

Sądzę, że znakomicie oddają,

jak wygląda prawda.

This mother, Diane Downs,

Ta matka, Diane Downs,

shot her kids at close range,

zastrzeliła swoje dzieci,

drove them to the hospital while they bled all over the car,

zawiozła je ociekające krwią do szpitala,

claimed a scraggy-haired stranger did it.

twierdząc, że zrobił to nieznajomy włóczęga.

And you'll see when you see the video,

Na filmie zobaczycie,

she can't even pretend to be an agonizing mother.

że nie potrafi nawet udawać zrozpaczonej matki.

What you want to look for here is an incredible discrepancy

Zwróćcie uwagę

na niewiarygodną rozbieżność

between horrific events that she describes and her very, very cool demeanor.

między koszmarnym zajściem, jakie opisuje,

And if you look closely, you'll see duping delight throughout this video.

a jej spokojnym zachowaniem.

Patrząc uważnie, zobaczycie "rozkosz oszusta".

(Video) Diane Downs: At night when I close my eyes,

(Wideo) Diane Downs: W nocy, kiedy zamykam oczy,

I can see Christie reaching her hand out to me while I'm driving,

widzę jak Christie wyciąga do mnie rękę w samochodzie,

and the blood just kept coming out of her mouth.

a z ust kapie jej krew.

And that -- maybe it'll fade too with time --

Może z czasem to się zatrze,

but I don't think so.

chociaż nie sądzę.

That bothers me the most.

To przeszkadza mi najbardziej.

PM: Now I'm going to show you a video

PM: Teraz zobaczymy

of an actual grieving mother, Erin Runnion,

naprawdę zrozpaczoną matkę, Erin Runnion,

confronting her daughter's murderer and torturer in court.

w sądowej konfrontacji z mordercą i oprawcą jej córki.

Here you're going to see no false emotion,

Nie ma tu fałszywych emocji,

just the authentic expression of a mother's agony.

tylko autentyczny wyraz matczynej udręki.

(Video) Erin Runnion: I wrote this statement

(Wideo) Erin Runnion: Napisałam to oświadczenie w 3 rocznicę nocy,

on the third anniversary of the night you took my baby,

której zabrałeś moje dziecko,

and you hurt her,

krzywdziłeś ją,

and you crushed her,

zgniatałeś

you terrified her until her heart stopped.

i przerażałeś, póki nie stanęło jej serce.

And she fought, and I know she fought you.

Wiem, że walczyła z tobą.

But I know she looked at you with those amazing brown eyes,

Wiem, że patrzyła na ciebie

tymi cudownymi brązowymi oczami,

and you still wanted to kill her.

a mimo to chciałeś ją zabić.

And I don't understand it,

Nie rozumiem tego

and I never will.

i nigdy nie zrozumiem.

PM: Okay, there's no doubting the veracity of those emotions.

PM: Prawdziwość tych uczuć nie pozostawia wątpliwości.

Now the technology around what the truth looks like

Rozwija się technologia rozpoznawania prawdy

is progressing on, the science of it.

We know, for example,

i nauka z tym związana.

Jak wiadomo istnieją specjalistyczne okulografy

that we now have specialized eye trackers and infrared brain scans,

i spektroskopia bliskiej podczerwieni,

MRI's that can decode the signals that our bodies send out

rezonans magnetyczny odczytujący sygnały wysyłane przez ciało,

when we're trying to be deceptive.

kiedy próbujemy kłamać.

And these technologies are going to be marketed to all of us

Będą próby wciśnięcia nam tych technologii

as panaceas for deceit,

jako panaceum na fałsz

and they will prove incredibly useful some day.

i któregoś dnia bardzo się przydadzą.

But you've got to ask yourself in the meantime:

Na razie trzeba jednak zapytać:

Who do you want on your side of the meeting,

"Kogo wolałbyś zabrać na zebranie:

someone who's trained in getting to the truth

osobę wytrenowaną w docieraniu do prawdy,

or some guy who's going to drag a 400-pound electroencephalogram

czy faceta targającego 180-kilogramowy encefalograf?"

through the door?

Liespotters rely on human tools.

Wykrywacze oszustw polegają na naturalnych narzędziach.

They know, as someone once said,

Wiedzą, jak ktoś powiedział,

"Character's who you are in the dark."

że "charakter to to, kim jesteś w ciemności".

And what's kind of interesting is that today, we have so little darkness.

To interesujące,

że dziś mamy tak mało ciemności.

Our world is lit up 24 hours a day.

Nasz świat oświetlany jest przez całą dobę.

It's transparent with blogs and social networks

Jest przezroczysty

dzięki blogom i sieciom społecznym,

broadcasting the buzz of a whole new generation of people

które transmitują gwar całkiem nowego pokolenia,

that have made a choice to live their lives in public.

z wyboru wiodącego publiczne życie.

It's a much more noisy world.

To dużo hałaśliwszy świat.

So one challenge we have is to remember,

Choć to niełatwe

musimy pamiętać,

oversharing, that's not honesty.

że nadmierne dzielenie się to nie to samo, co szczerość.

Our manic tweeting and texting can blind us

Szalone tweetowanie i SMSowanie

przesłania nam fakt,

to the fact that the subtleties of human decency -- character integrity --

że niuanse ludzkiej przyzwoitości, prawości charakteru

that's still what matters, that's always what's going to matter.

nadal się liczą i liczyć się będą zawsze.

So in this much noisier world,

W tym hałaśliwszym świecie

it might make sense for us

może warto dosłowniej określać

to be just a little bit more explicit about our moral code.

nasz kod moralny.

When you combine the science of recognizing deception

Łącząc naukowe rozpoznawanie fałszu

with the art of looking, listening,

ze sztuką patrzenia i słuchania,

you exempt yourself from collaborating in a lie.

odmawiasz uczestniczenia w kłamstwie.

You start up that path of being just a little bit more explicit,

Wyruszasz ścieżką

większej otwartości,

because you signal to everyone around you,

bo pokazujesz innym,

you say, "Hey, my world, our world, it's going to be an honest one.

że "mój świat, nasz świat, będzie uczciwy.

My world is going to be one where truth is strengthened

W moim świecie wzmocni się prawda,

and falsehood is recognized and marginalized."

a fałsz zostanie rozpoznany i usunięty na margines".

And when you do that,

Kiedy to uczynisz,

the ground around you starts to shift just a little bit.

grunt wokół ciebie trochę się przesunie.

And that's the truth. Thank you.

I taka jest prawda. Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)