What are animals thinking and feeling? | Carl Safina

264,506 views ・ 2015-12-17

TED


Dubbelklik op de Engelse ondertitels hieronder om de video af te spelen.

Vertaald door: Angélique van Schaick Nagekeken door: Peter van de Ven
00:12
Have you ever wondered what animals think and feel?
0
12999
3516
Heb je je ooit afgevraagd wat dieren denken en voelen?
00:17
Let's start with a question:
1
17020
1884
Laten we beginnen met een vraag:
00:19
Does my dog really love me, or does she just want a treat?
2
19654
4119
houdt mijn hond echt van mij of wil ze alleen een beloning?
00:24
Well, it's easy to see that our dog really loves us,
3
24991
4967
Het is makkelijk te zien dat onze hond echt van ons houdt.
00:29
easy to see, right,
4
29982
2081
Makkelijk te zien, toch,
00:32
what's going on in that fuzzy little head.
5
32087
3650
wat er in dat wazige koppie omgaat.
00:36
What is going on?
6
36593
1375
Wat gaat er in om?
00:39
Something's going on.
7
39155
1726
Er gaat zeker iets in om.
00:41
But why is the question always do they love us?
8
41864
4399
Maar waarom is altijd de vraag of ze van ons houden?
00:46
Why is it always about us?
9
46287
2111
Waarom draait altijd alles om ons?
00:48
Why are we such narcissists?
10
48422
2643
Waarom zijn we zulke narcisten?
00:52
I found a different question to ask animals.
11
52674
3039
Ik heb een andere vraag gevonden om aan dieren te stellen.
00:57
Who are you?
12
57911
1417
Wie ben jij?
01:01
There are capacities of the human mind
13
61910
2895
Er zijn capaciteiten van het menselijk intellect
01:04
that we tend to think are capacities only of the human mind.
14
64829
4862
waarvan we denken dat deze alleen bij het menselijk intellect horen.
01:10
But is that true?
15
70176
1358
Maar is dat waar?
01:12
What are other beings doing with those brains?
16
72047
3975
Wat doen andere wezens met die hersenen?
01:16
What are they thinking and feeling?
17
76554
2353
Wat denken en voelen ze?
01:19
Is there a way to know?
18
79570
1633
Is het mogelijk om hier achter te komen?
01:21
I think there is a way in.
19
81227
1674
Ik denk dat er een manier is.
01:22
I think there are several ways in.
20
82925
1690
Verschillende manieren.
01:24
We can look at evolution, we can look at their brains
21
84950
4122
We kunnen kijken naar de evolutie, naar hun hersenen
01:29
and we can watch what they do.
22
89096
2480
en naar hun gedrag.
01:33
The first thing to remember is: our brain is inherited.
23
93316
3939
Allereerst moeten we ons realiseren dat ons brein een erfenis is.
01:38
The first neurons came from jellyfish.
24
98253
3707
De eerste zenuwcellen kwamen van kwallen.
01:42
Jellyfish gave rise to the first chordates.
25
102435
2840
Kwallen brachten de eerste chordadieren voort.
01:45
The first chordates gave rise to the first vertebrates.
26
105299
3668
De eerste chordadieren brachten de eerste gewervelden voort.
01:49
The vertebrates came out of the sea,
27
109277
2418
De gewervelden verlieten de zee,
01:51
and here we are.
28
111719
1336
en hier zijn wij.
01:54
But it's still true that a neuron, a nerve cell, looks the same
29
114737
5590
Het is nog steeds waar dat een zenuwcel er hetzelfde uitziet
02:00
in a crayfish, a bird or you.
30
120351
3417
bij een rivierkreeft, een vogel en bij jou.
02:04
What does that say about the minds of crayfish?
31
124427
3541
Wat zegt dat over het intellect van de rivierkreeft?
02:08
Can we tell anything about that?
32
128880
1557
Kunnen we daar iets over zeggen?
02:10
Well, it turns out that if you give a crayfish
33
130461
4029
Het blijkt dat wanneer je een rivierkreeft
02:14
a lot of little tiny electric shocks
34
134514
2657
veel kleine elektrische schokjes geeft elke keer dat hij uit zijn hol komt,
02:17
every time it tries to come out of its burrow,
35
137195
2296
02:19
it will develop anxiety.
36
139515
2185
hij angst zal ontwikkelen.
02:23
If you give the crayfish the same drug
37
143133
3418
Als je de rivierkreeft hetzelfde medicijn geeft
02:26
used to treat anxiety disorder in humans,
38
146575
2923
dat gebruikt wordt voor angststoornissen bij mensen,
02:29
it relaxes and comes out and explores.
39
149522
3081
wordt hij rustig, komt naar buiten en gaat op onderzoek uit.
02:34
How do we show how much we care about crayfish anxiety?
40
154308
3087
Hoe laten we merken hoe belangrijk hun angst voor ons is?
02:37
Mostly, we boil them.
41
157905
1354
Meestal koken we ze.
02:39
(Laughter)
42
159283
1316
(Gelach)
02:42
Octopuses use tools, as well as do most apes
43
162490
5358
Octopussen gebruiken gereedschap, zoals ook de meeste apen doen,
02:47
and they recognize human faces.
44
167872
2343
en ze herkennen gezichten van mensen.
02:50
How do we celebrate the ape-like intelligence of this invertebrate?
45
170808
4784
Hoe prijzen we de aapachtige intelligentie van deze ongewervelde?
02:55
Mostly boiled.
46
175999
1447
Meestal gekookt.
02:58
If a grouper chases a fish into a crevice in the coral,
47
178669
4306
Als een tandbaars een vis een spleet van het koraal injaagt,
03:02
it will sometimes go to where it knows a moray eel is sleeping
48
182999
4976
zal hij soms naar een plek gaan waarvan hij weet dat er een murene slaapt,
03:07
and it will signal to the moray, "Follow me,"
49
187999
3573
die murene een signaal geven om hem te volgen,
03:11
and the moray will understand that signal.
50
191596
2541
en de murene begrijpt dat signaal.
03:14
The moray may go into the crevice and get the fish,
51
194816
2977
De murene kan de spleet ingaan om de vis te vangen,
03:17
but the fish may bolt and the grouper may get it.
52
197817
2658
maar de vis kan ontsnappen en dan kan de tandbaars hem pakken.
03:20
This is an ancient partnership that we have just recently found out about.
53
200880
6031
Dit is een zeer oud partnerschap dat we nog niet zo lang kennen.
03:26
How do we celebrate that ancient partnership?
54
206935
3085
Hoe prijzen we dit oude partnerschap?
03:30
Mostly fried.
55
210044
1578
Meestal gebakken.
03:32
A pattern is emerging and it says a lot more about us
56
212918
3600
Er zit een patroon in en dit zegt veel meer over ons
03:36
than it does about them.
57
216542
2160
dan over hen.
03:39
Sea otters use tools
58
219610
2405
Zeeotters gebruiken gereedschap
03:42
and they take time away from what they're doing
59
222039
2977
en ze maken tijd vrij tijdens hun bezigheden
om hun kinderen te laten zien wat ze moeten doen.
03:45
to show their babies what to do, which is called teaching.
60
225040
4141
Dat noemen we lesgeven.
03:49
Chimpanzees don't teach.
61
229205
2678
Chimpansees geven geen les.
03:52
Killer whales teach and killer whales share food.
62
232999
3810
Orka's geven les en orka's delen voedsel.
03:58
When evolution makes something new,
63
238879
2034
Wanneer evolutie iets nieuws maakt,
04:00
it uses the parts it has in stock, off the shelf,
64
240937
4353
zal het eerst de op voorraad zijnde, bestaande onderdelen gebruiken,
04:05
before it fabricates a new twist.
65
245314
2462
voordat er iets nieuws ontwikkeld wordt.
04:07
And our brain has come to us
66
247800
2176
Ons brein is het resultaat
04:10
through the enormity of the deep sweep of time.
67
250000
4401
van miljoenen jaren evolutie.
04:14
If you look at the human brain compared to a chimpanzee brain,
68
254425
3589
Als je het menselijk brein vergelijkt met dat van een chimpansee,
04:18
what you see is we have basically a very big chimpanzee brain.
69
258038
3664
zie je dat we eigenlijk hele grote chimpanseehersenen hebben.
04:21
It's a good thing ours is bigger, because we're also really insecure.
70
261726
3941
Het is goed dat onze hersenen groter zijn, want we zijn al zo onzeker.
04:25
(Laughter)
71
265691
2062
(Gelach)
04:27
But, uh oh, there's a dolphin,
72
267777
3116
Maar, oh oh, hier is een dolfijn,
04:30
a bigger brain with more convolutions.
73
270917
2976
grotere hersenen met meer plooiingen.
04:34
OK, maybe you're saying, all right, well, we see brains,
74
274777
2707
Misschien zeg je: oké, we zien hersenen,
04:37
but what does that have to say about minds?
75
277508
2427
maar wat zegt dat over het intellect?
04:40
Well, we can see the working of the mind
76
280347
3871
We kunnen de werking van het intellect terugzien in de logica van het gedrag.
04:44
in the logic of behaviors.
77
284242
1709
04:46
So these elephants, you can see,
78
286530
3631
Deze olifanten, zoals je kunt zien,
04:50
obviously, they are resting.
79
290185
2600
zijn aan het rusten.
04:53
They have found a patch of shade under the palm trees
80
293118
4364
Ze hebben een schaduwplek gevonden onder de palmbomen
04:57
under which to let their babies sleep,
81
297506
2800
waar ze hun baby's kunnen laten slapen,
05:00
while they doze but remain vigilant.
82
300330
2619
terwijl ze zelf een dutje doen maar wel waakzaam blijven.
05:03
We make perfect sense of that image
83
303491
2852
Wij vinden dit beeld heel logisch,
05:06
just as they make perfect sense of what they're doing
84
306367
3631
net zoals zij het zelf logisch vinden,
05:10
because under the arc of the same sun on the same plains,
85
310022
3802
want onder dezelfde zon, op dezelfde vlaktes,
05:13
listening to the howls of the same dangers,
86
313848
3426
luisterend naar het gebrul van dezelfde gevaren,
05:17
they became who they are and we became who we are.
87
317298
4411
zijn ze geworden zoals ze zijn en zijn wij geworden zoals we zijn.
05:22
We've been neighbors for a very long time.
88
322536
2176
We zijn al heel lang buren.
05:24
No one would mistake these elephants as being relaxed.
89
324736
3444
Niemand zal deze olifanten als ontspannen dieren zien.
05:28
They're obviously very concerned about something.
90
328204
2912
Ze zijn duidelijk erg bezorgd over iets.
05:31
What are they concerned about?
91
331140
1976
Waar zijn ze zo bezorgd over?
05:33
It turns out that if you record the voices of tourists
92
333680
3640
Het blijkt dat als je stemmen van toeristen opneemt
05:37
and you play that recording from a speaker hidden in bushes,
93
337344
4694
en je speelt dat geluid af op een verborgen speaker in de struiken,
05:42
elephants will ignore it, because tourists never bother elephants.
94
342062
3635
dat olifanten dit negeren omdat toeristen hen niet lastigvallen.
05:46
But if you record the voices of herders
95
346102
4742
Maar als je de stemmen van herders opneemt,
05:50
who carry spears and often hurt elephants in confrontations at water holes,
96
350868
5089
die speren bij zich dragen en olifanten vaak pijn doen bij confrontaties,
05:55
the elephants will bunch up and run away from the hidden speaker.
97
355981
4694
zullen de olifanten zich verzamelen en wegrennen van de verborgen speaker.
06:00
Not only do elephants know that there are humans,
98
360699
3359
Olifanten weten niet alleen dat er mensen zijn,
06:04
they know that there are different kinds of humans,
99
364082
2536
ze weten dat er verschillende typen mensen zijn
06:06
and that some are OK and some are dangerous.
100
366642
3582
en dat sommigen niet en sommigen wel gevaarlijk zijn.
06:10
They have been watching us for much longer than we have been watching them.
101
370248
5067
Ze houden ons al langer in de gaten dan wij hen.
06:15
They know us better than we know them.
102
375339
2290
Zij kennen ons beter dan wij hen kennen.
06:18
We have the same imperatives:
103
378272
2848
We hebben dezelfde behoeften:
06:21
take care of our babies, find food, try to stay alive.
104
381144
4495
voor onze kinderen zorgen, zoeken naar voedsel, overleven.
06:26
Whether we're outfitted for hiking in the hills of Africa
105
386478
3829
Of we nu uitgerust zijn om te wandelen in de heuvels van Afrika,
06:30
or outfitted for diving under the sea, we are basically the same.
106
390331
4183
of uitgerust zijn voor diepzeeduiken, we zijn praktisch hetzelfde.
06:34
We are kin under the skin.
107
394538
1978
Onder de huid zijn we verwanten.
06:36
The elephant has the same skeleton,
108
396999
2403
De olifant heeft hetzelfde skelet,
06:39
the killer whale has the same skeleton,
109
399426
2342
de orka heeft hetzelfde skelet,
06:41
as do we.
110
401792
1236
als wij.
06:45
We see helping where help is needed.
111
405674
2262
We zien dat er geholpen wordt waar dat nodig is.
06:48
We see curiosity in the young.
112
408560
2628
We zien nieuwsgierigheid in de jeugd.
06:52
We see the bonds of family connections.
113
412467
3603
We zien familiebanden.
06:57
We recognize affection.
114
417776
2047
We herkennen genegenheid.
07:00
Courtship is courtship.
115
420522
2161
Baltsgedrag is hofmakerij.
07:03
And then we ask, "Are they conscious?"
116
423999
2683
En dan vragen wij: "Hebben zij bewustzijn?"
07:07
When you get general anesthesia, it makes you unconscious,
117
427300
2900
Wanneer je een algehele narcose krijgt, raak je bewusteloos,
07:10
which means you have no sensation of anything.
118
430224
2835
wat betekent dat je nergens meer gevoel hebt.
07:13
Consciousness is simply the thing that feels like something.
119
433083
3571
Bewustzijn is simpel gezegd dat je iets voelt.
07:17
If you see, if you hear, if you feel, if you're aware of anything,
120
437292
4149
Als je ziet, als je hoort, als je voelt, als je je iets gewaarwordt,
07:21
you are conscious, and they are conscious.
121
441465
3052
ben je je bewust en zij zijn zich bewust.
07:27
Some people say
122
447165
1166
Sommige mensen zeggen
07:28
well, there are certain things that make humans humans,
123
448355
2605
dat er bepaalde dingen zijn die mensen mensen maken
07:30
and one of those things is empathy.
124
450984
1922
en één van deze dingen is empathie.
07:32
Empathy is the mind's ability to match moods with your companions.
125
452930
5687
Empathie is het vermogen van de geest om je te kunnen inleven in je medemens.
07:39
It's a very useful thing.
126
459442
1583
Het is erg nuttig.
07:41
If your companions start to move quickly,
127
461049
2160
Als je metgezellen zich sneller gaan bewegen,
07:43
you have to feel like you need to hurry up.
128
463233
2235
krijg je het gevoel dat je moet opschieten.
07:45
We're all in a hurry now.
129
465492
1730
Nu is iedereen gehaast.
07:47
The oldest form of empathy is contagious fear.
130
467246
3487
Besmettelijke angst is de oudste vorm van empathie.
07:50
If your companions suddenly startle and fly away,
131
470757
2846
Als je metgezellen opeens schrikken en wegvliegen,
07:53
it does not work very well for you to say,
132
473627
2164
heeft het geen zin om je af te vragen:
07:55
"Jeez, I wonder why everybody just left."
133
475815
2903
"Goh, waarom gaan ze nou ze allemaal weg?"
07:58
(Laughter)
134
478742
1532
(Gelach)
08:03
Empathy is old, but empathy, like everything else in life,
135
483136
3839
Empathie is oud, maar empathie, zoals allles in het leven,
08:06
comes on a sliding scale and has its elaboration.
136
486999
3911
bevindt zich op een hellend vlak en heeft zijn uitwerking.
08:10
So there's basic empathy: you feel sad, it makes me sad.
137
490934
3721
De basis van empathie is: jij bent verdrietig, dat maakt mij verdrietig.
08:14
I see you happy, it makes me happy.
138
494679
1937
Als ik geluk zie, word ik gelukkig.
08:17
Then there's something that I call sympathy,
139
497192
2783
Dan is er nog iets dat ik sympathie noem,
08:19
a little more removed:
140
499999
1860
iets afstandelijker:
08:22
"I'm sorry to hear that your grandmother has just passed away.
141
502365
3467
"Het spijt me om te horen dat je grootmoeder is overleden.
08:25
I don't feel that same grief, but I get it; I know what you feel
142
505856
3627
Ik heb niet hetzelfde gevoel, maar ik snap het, ik weet wat je voelt
08:29
and it concerns me."
143
509507
1413
en het raakt mij."
08:30
And then if we're motivated to act on sympathy,
144
510944
2617
Als we gemotiveerd worden om uit sympathie te handelen
08:33
I call that compassion.
145
513585
1806
dan noem ik dat compassie.
08:36
Far from being the thing that makes us human,
146
516061
3550
Verre van dat wat ons menselijk maakt,
08:39
human empathy is far from perfect.
147
519635
3340
menselijke empathie is verre van perfect.
08:42
We round up empathic creatures, we kill them and we eat them.
148
522999
5011
We vangen empathische wezens, we doden ze en eten ze op.
08:48
Now, maybe you say OK, well, those are different species.
149
528034
2867
Misschien zeg je: oké, maar dit zijn andere soorten.
08:50
That's just predation, and humans are predators.
150
530925
3718
Dit is maar jacht, mensen zijn roofdieren.
08:54
But we don't treat our own kind too well either.
151
534667
5336
Maar onze eigen soort behandelen we ook niet al te best.
09:01
People who seem to know only one thing about animal behavior
152
541212
3154
Als mensen íets weten over het gedrag van dieren
09:04
know that you must never attribute human thoughts and emotions
153
544390
3973
dan is het wel dat je nooit menselijke gedachten en emoties
09:08
to other species.
154
548387
1801
moet toeschrijven aan andere soorten.
09:10
Well, I think that's silly,
155
550723
1821
Ik vind dit onverstandig,
09:12
because attributing human thoughts and emotions to other species
156
552568
4122
want wanneer je ze wel door de bril van menselijke gedachten en emoties ziet,
09:16
is the best first guess about what they're doing and how they're feeling,
157
556714
4251
krijg je het beste idee van wat ze doen en wat ze voelen,
09:20
because their brains are basically the same as ours.
158
560989
3313
omdat hun hersenen praktisch hetzelfde zijn als die van ons.
09:24
They have the same structures.
159
564326
1731
Ze hebben dezelfde structuren.
09:26
The same hormones that create mood and motivation in us
160
566081
5050
Dezelfde hormonen die zorgen voor onze stemming en motivatie
09:31
are in those brains as well.
161
571155
2258
zijn ook aanwezig in hun hersenen.
09:35
It is not scientific to say that they are hungry when they're hunting
162
575050
5070
Het is niet wetenschappelijk om te zeggen dat ze honger hebben wanneer ze jagen,
09:40
and they're tired when their tongues are hanging out,
163
580144
2947
en dat ze moe zijn wanneer hun tong uit hun bek hangt,
09:43
and then say when they're playing with their children
164
583115
2690
maar als ze zich vrolijk en blij gedragen wanneer ze met hun kinderen spelen,
09:45
and acting joyful and happy,
165
585829
1911
09:47
we have no idea if they can possibly be experiencing anything.
166
587764
4789
te zeggen dat we geen idee hebben of ze mogelijk iets ervaren.
09:52
That is not scientific.
167
592577
1994
Dat is niet wetenschappelijk.
09:55
So OK, so a reporter said to me,
168
595619
2685
Een verslaggever zei tegen mij:
09:58
"Maybe, but how do you really know that other animals can think and feel?"
169
598328
4308
"Misschien, maar hoe weet je zeker dat andere dieren denken en voelen?"
10:02
And I started to rifle through all the hundreds
170
602660
3055
Ik doorzocht al mijn honderden wetenschappelijke refenties
10:05
of scientific references that I put in my book
171
605739
2499
die ik in mijn boek had gezet
10:08
and I realized that the answer was right in the room with me.
172
608262
3240
en ik realiseerde mij dat het antwoord bij me in de kamer was.
10:11
When my dog gets off the rug and comes over to me --
173
611526
3753
Wanneer mijn hond van het vloerkleed naar mij toekomt --
10:15
not to the couch, to me --
174
615303
1762
niet naar de bank, maar naar mij --
10:17
and she rolls over on her back and exposes her belly,
175
617089
4177
en ze rolt op haar rug en laat haar buik zien,
10:21
she has had the thought, "I would like my belly rubbed.
176
621290
2868
heeft ze de gedachte gehad: "Ik wil dat iemand over mijn buik wrijft.
10:26
I know that I can go over to Carl,
177
626565
2536
Ik weet dat ik naar Carl kan gaan,
10:29
he will understand what I'm asking.
178
629125
2313
hij zal begrijpen wat ik wil.
10:32
I know I can trust him because we're family.
179
632084
2496
Ik weet dat ik hem kan vertrouwen, want hij is familie.
10:35
He'll get the job done, and it will feel good."
180
635406
2715
Hij kan het, dit wordt genieten."
10:38
(Laughter)
181
638145
1886
(Gelach)
10:40
She has thought and she has felt,
182
640055
3329
Ze heeft gedacht en ze heeft gevoeld,
10:43
and it's really not more complicated than that.
183
643408
2664
en het is echt niet ingewikkelder dan dat.
10:46
But we see other animals and we say, "Oh look, killer whales,
184
646096
4613
Maar we zien andere dieren en we zeggen: "Oh kijk, orka's,
10:50
wolves, elephants:
185
650733
2410
wolven, olifanten.
10:53
that's not how they see it."
186
653167
1611
Die zien het niet zo."
10:55
That tall-finned male is L41.
187
655714
4294
Dat mannetje met die grote vin is L41.
11:00
He's 38 years old.
188
660032
2047
Hij is 38 jaar.
11:02
The female right on his left side is L22.
189
662103
3472
Het vrouwtje aan zijn linkerzijde is L22.
11:05
She's 44.
190
665899
1552
Zij is 44.
11:07
They've known each other for decades.
191
667475
2635
Zij kennen elkaar al jaren.
11:10
They know exactly who they are.
192
670650
1972
Zij weten precies wie zij zijn.
11:12
They know who their friends are.
193
672646
1551
Zij weten wie hun vrienden zijn.
11:14
They know who their rivals are.
194
674221
1698
Zij weten wie hun rivalen zijn.
11:15
Their life follows the arc of a career.
195
675943
2113
Hun leven volgt de lijn van een loopbaan.
11:18
They know where they are all the time.
196
678802
2234
Ze weten altijd waar ze zijn.
11:22
This is an elephant named Philo.
197
682863
2375
Deze olifant heet Philo.
11:25
He was a young male.
198
685667
1828
Hij was een jong mannetje.
11:27
This is him four days later.
199
687519
1818
Dit is hem vier dagen later.
11:30
Humans not only can feel grief, we create an awful lot of it.
200
690999
5330
Mensen kunnen niet alleen verdriet voelen, maar ook veel verdriet veroorzaken.
11:38
We want to carve their teeth.
201
698648
2314
Wij willen hun tanden.
11:42
Why can't we wait for them to die?
202
702153
3304
Waarom kunnen we niet wachten tot ze dood zijn?
11:47
Elephants once ranged from the shores of the Mediterranean Sea
203
707998
3468
Ooit vond je olifanten vanaf de kust van het Middellandse-Zeegebied
11:51
all the way down to the Cape of Good Hope.
204
711490
2075
helemaal tot aan Kaap de Goede Hoop.
11:53
In 1980, there were vast strongholds of elephant range
205
713589
3386
In 1980 waren er enorme gebieden met olifanten
11:56
in Central and Eastern Africa.
206
716999
2188
in Centraal en Oost Afrika.
11:59
And now their range is shattered into little shards.
207
719211
4337
Nu is hun leefgebied in kleine stukjes uiteengevallen.
12:03
This is the geography of an animal that we are driving to extinction,
208
723572
4679
Dit is de geografie van een dier dat we met uitsterven bedreigen,
12:08
a fellow being, the most magnificent creature on land.
209
728275
3849
een medewezen van ons, het meest imposante wezen op land.
12:13
Of course, we take much better care of our wildlife in the United States.
210
733288
4028
Natuurlijk zorgen we veel beter voor onze fauna in de Verenigde Staten.
12:17
In Yellowstone National Park, we killed every single wolf.
211
737681
4235
In Yellowstone National Park hebben we alle wolven gedood.
12:21
We killed every single wolf south of the Canadian border, actually.
212
741940
3449
Sterker nog: we hebben alle wolven gedood ten zuiden van de Canadese grens.
12:25
But in the park, park rangers did that in the 1920s,
213
745413
4393
De parkwachters deden dit in het park in de jaren 20,
12:29
and then 60 years later they had to bring them back,
214
749830
2591
om ze 60 jaar later weer terug te moeten brengen,
12:32
because the elk numbers had gotten out of control.
215
752445
2907
omdat het aantal elanden uit de hand liep.
12:36
And then people came.
216
756511
1274
Toen kwamen de mensen.
12:37
People came by the thousands to see the wolves,
217
757809
3724
Duizenden mensen kwamen naar de wolven kijken,
12:41
the most accessibly visible wolves in the world.
218
761557
3495
de meest toegankelijk waarneembare wolven ter wereld.
12:45
And I went there and I watched this incredible family of wolves.
219
765512
3252
Ik ben er geweest en bekeek deze ongelofelijke wolvenfamilie.
12:48
A pack is a family.
220
768788
1453
Een roedel is een familie.
12:50
It has some breeding adults and the young of several generations.
221
770265
3575
Er zijn een paar volwassen leiders en jongen van verschillende generaties.
12:55
And I watched the most famous, most stable pack in Yellowstone National Park.
222
775158
4616
Ik heb gekeken naar de beroemdste en meest stabiele roedel in het Yellowstone Park.
13:00
And then, when they wandered just outside the border,
223
780370
3130
Toen ze net buiten de grens dwaalden,
13:03
two of their adults were killed,
224
783524
2681
werden twee volwassenen gedood,
13:06
including the mother,
225
786229
2253
inclusief de moeder,
13:08
which we sometimes call the alpha female.
226
788506
2178
die we soms het alfavrouwtje noemen.
13:11
The rest of the family immediately descended into sibling rivalry.
227
791502
4243
Dit leidde direct tot rivaliteit bij de rest van de familie.
13:16
Sisters kicked out other sisters.
228
796871
2241
Zussen schopten andere zussen eruit.
13:19
That one on the left tried for days to rejoin her family.
229
799565
3481
Deze links probeerde dagenlang opnieuw terug te keren in de familie.
13:23
They wouldn't let her because they were jealous of her.
230
803070
2692
Zij lieten dat niet toe omdat ze jaloers op haar waren.
13:25
She was getting too much attention from two new males,
231
805786
2813
Ze kreeg te veel aandacht van twee nieuwe mannetjes
13:28
and she was the precocious one.
232
808623
2018
en ze was vroegrijp.
13:30
That was too much for them.
233
810665
1653
Dat was te veel voor ze.
13:32
She wound up wandering outside the park and getting shot.
234
812342
2725
Ze kwam dwalend buiten het park terecht en werd neergeschoten.
13:36
The alpha male wound up being ejected from his own family.
235
816463
3409
Het alfamannetje eindigde verstoten door zijn eigen familie.
13:40
As winter was coming in,
236
820436
2003
Terwijl de winter er aankwam,
13:42
he lost his territory, his hunting support,
237
822463
3750
verloor hij zijn territorium, zijn jachtondersteuning,
13:46
the members of his family and his mate.
238
826237
2471
zijn familieleden en zijn partner.
13:50
We cause so much pain to them.
239
830883
3624
We hebben zoveel leed bij ze veroorzaakt.
13:55
The mystery is, why don't they hurt us more than they do?
240
835665
4960
Het is wonderlijk dat ze ons niet meer kwaad doen.
14:01
This whale had just finished eating part of a grey whale
241
841855
3198
Deze walvis was net klaar met het opeten van een stuk grijze walvis
14:05
with his companions who had killed that whale.
242
845077
2579
samen met zijn metgezellen die deze walvis hadden gedood.
14:07
Those people in the boat had nothing at all to fear.
243
847680
3084
De mensen op de boot hoefden nergens bang voor te zijn.
14:11
This whale is T20.
244
851999
1989
Deze walvis is T20.
14:14
He had just finished tearing a seal into three pieces with two companions.
245
854488
4251
Hij is net klaar met het verscheuren van een zeehond met zijn twee metgezellen.
14:19
The seal weighed about as much as the people in the boat.
246
859168
2692
De zeehond woog bijna net zoveel als de mensen op de boot.
14:21
They had nothing to fear.
247
861884
1503
Ze hoefden nergens bang voor te zijn.
14:24
They eat seals.
248
864189
1422
Ze eten zeehonden.
14:26
Why don't they eat us?
249
866699
1686
Waarom eten ze ons niet?
14:30
Why can we trust them around our toddlers?
250
870823
3760
Waarom kunnen wij ze vertrouwen in de buurt van onze peuters?
14:36
Why is it that killer whales have returned to researchers lost in thick fog
251
876488
5902
Waarom keerden orka's terug naar in dichte mist verdwaalde onderzoekers
14:42
and led them miles until the fog parted
252
882414
3330
om ze kilometers lang door de mist te begeleiden
14:45
and the researchers' home was right there on the shoreline?
253
885768
3165
tot vlak voor het huis van de onderzoekers aan de kust?
14:48
And that's happened more than one time.
254
888957
2016
En dit is meer dan eens gebeurd.
14:53
In the Bahamas, there's a woman named Denise Herzing,
255
893171
2575
In de Bahama's woont een vrouw die Denise Herzing heet,
14:55
and she studies spotted dolphins and they know her.
256
895770
3324
ze bestudeert gevlekte dolfijnen en zij kennen haar.
14:59
She knows them very well. She knows who they all are.
257
899118
2598
Ze kent ze erg goed. Ze weet precies wie ze zijn.
15:01
They know her. They recognize the research boat.
258
901740
2262
Zij kennen haar. Ze herkennen de onderzoeksboot.
15:04
When she shows up, it's a big happy reunion.
259
904026
2230
Als ze eraan komt, is het een vrolijk weerzien.
15:06
Except, one time showed up and they didn't want to come near the boat,
260
906280
3315
Op één keer na, toen ze eraan kwam en ze niet bij de boot wilden komen,
15:09
and that was really strange.
261
909619
2074
en dat was echt vreemd.
15:11
And they couldn't figure out what was going on
262
911717
2164
Ze kwamen er niet achter wat er aan de hand was,
15:13
until somebody came out on deck
263
913905
1500
totdat er iemand aan dek kwam
15:15
and announced that one of the people onboard had died
264
915429
2635
en mededeelde dat één van de mensen aan boord was overleden
15:18
during a nap in his bunk.
265
918088
1771
tijdens een dutje in zijn kooi.
15:20
How could dolphins know that one of the human hearts
266
920740
3926
Hoe konden de dolfijnen weten dat er net een menselijk hart was gestopt?
15:24
had just stopped?
267
924690
1469
15:26
Why would they care?
268
926818
2290
Waarom zouden zij dit erg vinden?
15:29
And why would it spook them?
269
929132
2193
En waarom zouden ze hier bang van worden?
15:33
These mysterious things just hint at all of the things that are going on
270
933111
5299
Deze geheimzinnige dingen zinspelen op alles wat er omgaat
15:38
in the minds that are with us on Earth
271
938434
2742
in het hoofd van ieder wezen dat deze aarde met ons deelt,
15:41
that we almost never think about at all.
272
941200
4231
iets waar we bijna nooit over nadenken.
15:46
At an aquarium in South Africa
273
946258
2172
In een aquarium in Zuid Afrika,
15:48
was a little baby bottle-nosed dolphin named Dolly.
274
948454
3224
leefde Dolly, een kleine babytuimelaar.
15:52
She was nursing, and one day a keeper took a cigarette break
275
952178
6144
Ze werd nog gezoogd en op een dag nam de verzorger een sigarettenpauze
15:58
and he was looking into the window into their pool, smoking.
276
958346
4107
en al rokend keek hij door het raam van hun zwembad.
16:02
Dolly came over and looked at him,
277
962477
2374
Dolly kwam er aan en keek naar hem,
16:04
went back to her mother, nursed for a minute or two,
278
964875
3878
ging terug naar haar moeder, dronk zo'n twee minuten bij haar,
16:08
came back to the window
279
968777
1803
kwam terug naar het raam
16:10
and released a cloud of milk that enveloped her head like smoke.
280
970604
5665
en liet een wolk melk vrijkomen dat haar hoofd omringde als rook.
16:16
Somehow, this baby bottle-nosed dolphin
281
976293
3106
Deze babytuimelaar kreeg op één of andere manier
16:19
got the idea of using milk to represent smoke.
282
979423
4289
het idee om melk te gebruiken om rook mee uit te beelden.
16:24
When human beings use one thing to represent another,
283
984211
3348
Wanneer mensen het ene gebruiken om het andere uit te beelden,
16:27
we call that art.
284
987583
2025
noemen we dat kunst.
16:29
(Laughter)
285
989632
2023
(Gelach)
16:31
The things that make us human
286
991679
1531
Dat wat ons menselijk maakt
16:33
are not the things that we think make us human.
287
993234
3080
zijn niet de dingen waarvan we denken dat ze ons menselijk maken.
16:36
What makes us human is that,
288
996781
2324
Wat ons menselijk maakt
is dat in alle facetten die ons en hun intellect gemeen hebben,
16:39
of all these things that our minds and their minds have,
289
999129
3136
16:42
we are the most extreme.
290
1002289
2240
wij het meest extreem zijn.
16:46
We are the most compassionate,
291
1006347
2289
Wij zijn het meest meelevende,
16:48
most violent, most creative
292
1008660
3017
het meest geweldadige, het meest creatieve
16:51
and most destructive animal that has ever been on this planet,
293
1011701
4660
en het meest vernietigende dier dat ooit geleefd heeft op deze planeet;
16:56
and we are all of those things all jumbled up together.
294
1016385
3724
wij zijn een mengelmoes van al deze dingen.
17:01
But love is not the thing that makes us human.
295
1021341
4238
Maar liefde is niet wat ons menselijk maakt.
17:06
It's not special to us.
296
1026242
2352
Het is niet specifiek voor ons.
17:09
We are not the only ones who care about our mates.
297
1029674
3971
Wij zijn niet de enigen die geven om onze partners.
17:13
We are not the only ones who care about our children.
298
1033669
3338
Wij zijn niet de enigen die geven om onze kinderen.
17:18
Albatrosses frequently fly six, sometimes ten thousand miles
299
1038904
4970
Albatrossen vliegen regelmatig in een paar weken tijd 10 tot 16.000 km
17:23
over several weeks to deliver one meal, one big meal,
300
1043898
4487
om één grote maaltijd te bezorgen aan hun kuiken dat op hen wacht.
17:28
to their chick who is waiting for them.
301
1048409
1976
17:30
They nest on the most remote islands in the oceans of the world,
302
1050835
4398
Ze nestelen op de meest afgelegen eilanden in de wereldzeeën
17:35
and this is what it looks like.
303
1055257
2373
en zo ziet dit eruit.
17:39
Passing life from one generation to the next is the chain of being.
304
1059370
4180
Het leven doorgeven van generatie op generatie is de keten van bestaan.
17:43
If that stops, it all goes away.
305
1063574
2976
Als dat stopt, verdwijnt alles.
17:46
If anything is sacred, that is, and into that sacred relationship
306
1066975
4650
Als er iets heilig is, dan is het dit,
en in deze heilige relatie komt ons plastic afval.
17:51
comes our plastic trash.
307
1071649
2831
17:54
All of these birds have plastic in them now.
308
1074504
2687
Al deze vogels hebben plastic in hun lichaam.
17:57
This is an albatross six months old, ready to fledge --
309
1077990
4651
Dit is een albatros van zes maanden oud, klaar om veren te krijgen --
18:02
died, packed with red cigarette lighters.
310
1082665
4001
gestorven,
vol met rode sigarettenaanstekers.
18:06
This is not the relationship we are supposed to have
311
1086690
3285
Dit is niet de relatie die we zouden moeten hebben
18:09
with the rest of the world.
312
1089999
1586
met de rest van de wereld.
18:11
But we, who have named ourselves after our brains,
313
1091609
3324
Maar wij, die onszelf hebben vernoemd naar ons intellect,
18:16
never think about the consequences.
314
1096195
3386
denken nooit na over de gevolgen.
18:21
When we welcome new human life into the world,
315
1101041
3120
Wanneer we nieuw menselijk leven in de wereld verwelkomen,
18:24
we welcome our babies into the company of other creatures.
316
1104185
4503
verwelkomen we onze baby's in een wereld met andere wezens.
18:28
We paint animals on the walls.
317
1108712
2093
We schilderen dieren op de muren.
18:30
We don't paint cell phones.
318
1110829
1828
We schilderen geen mobiele telefoons.
18:32
We don't paint work cubicles.
319
1112681
2143
We schilderen geen werkruimtes.
18:34
We paint animals to show them that we are not alone.
320
1114848
3901
We schilderen dieren om ze te laten zien dat we niet alleen zijn.
18:39
We have company.
321
1119316
1743
We hebben gezelschap.
18:42
And every one of those animals in every painting of Noah's ark,
322
1122527
4740
Elk dier dat voorkomt in de schilderijen van de Ark van Noach,
18:47
deemed worthy of salvation is in mortal danger now,
323
1127291
4340
dat voor de redding in aanmerking kwam, is nu in levensgevaar,
18:51
and their flood is us.
324
1131655
2253
en wij zijn hun zondvloed.
18:55
So we started with a question:
325
1135704
2299
We begonnen dus met een vraag:
18:58
Do they love us?
326
1138027
1864
Houden ze van ons?
19:01
We're going to ask another question.
327
1141999
2048
We gaan een andere vraag stellen.
19:04
Are we capable of using what we have
328
1144999
3610
Zijn wij in staat om te gebruiken wat we hebben
19:09
to care enough to simply let them continue?
329
1149918
4173
om er in ieder geval voor te zorgen dat ze kunnen blijven bestaan?
19:16
Thank you very much.
330
1156725
1341
Dank je wel.
19:18
(Applause)
331
1158090
5640
(Applaus)
Over deze website

Deze site laat u kennismaken met YouTube-video's die nuttig zijn om Engels te leren. U ziet Engelse lessen gegeven door topdocenten uit de hele wereld. Dubbelklik op de Engelse ondertitels op elke videopagina om de video af te spelen. De ondertitels scrollen synchroon met het afspelen van de video. Heeft u opmerkingen of verzoeken, neem dan contact met ons op via dit contactformulier.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7