What are animals thinking and feeling? | Carl Safina

Translator: Julia Kalaputi Reviewer: Nade Jovanovska (Kackarovska)

Сте се прашале некогаш што размислуваат животните и како се чувствуваат?

Have you ever wondered what animals think and feel?

Да започнеме со прашањето:

Let's start with a question:

Does my dog really love me, or does she just want a treat?

дали навистина моето куче ме сака или само сака посластица?

Well, it's easy to see that our dog really loves us,

Е па, лесно е да се види дека нашето куче навистина не` сака.

easy to see, right,

Лесно е да се види нели,

што се случува во таа мала луда глава.

what's going on in that fuzzy little head.

What is going on?

Што се случува?

Нешто се случува.

Something's going on.

But why is the question always do they love us?

Зошто секогаш мора да е прашањето дали тие не` сакаат?

Why is it always about us?

Зошто секогаш мора да се работи за нас?

Why are we such narcissists?

Зошто сме такви нарциси?

I found a different question to ask animals.

Јас пронајдов поинакво прашање за животните.

Who are you?

Кои сте вие?

There are capacities of the human mind

Човековиот мозок има капацитети

that we tend to think are capacities only of the human mind.

за кои ние мислиме дека само тој ги поседува.

Но дали тоа е вистина?

But is that true?

Што прават другите суштества со тие мозоци?

What are other beings doing with those brains?

What are they thinking and feeling?

Што тие мислат и како се чувствуваат?

Is there a way to know?

Дали постои начин да се дознае?

I think there is a way in.

Јас мислам дека има.

I think there are several ways in.

И тоа неколку.

We can look at evolution, we can look at their brains

Можеме да ја погледнеме еволуцијата, да ги видиме нивните мозоци

и што прават тие.

and we can watch what they do.

The first thing to remember is: our brain is inherited.

Прво што треба да се запомне е тоа дека нашите мозоци се наследени.

The first neurons came from jellyfish.

Првите неврони дошле од медузите.

Jellyfish gave rise to the first chordates.

Од медузите настанале хордатите,

The first chordates gave rise to the first vertebrates.

Од првите хордати настанале првите'рбетници.

The vertebrates came out of the sea,

'Рбетниците излегле од водата

and here we are.

и ете не` нас.

But it's still true that a neuron, a nerve cell, looks the same

Но сеуште е точно дека невронот (нервната клетка) изгледа исто

in a crayfish, a bird or you.

кај раковите, птиците и кај вас.

What does that say about the minds of crayfish?

Што ни кажува тоа за мозокот на ракот?

Can we tell anything about that?

Можеме да кажеме нешто?

Well, it turns out that if you give a crayfish

Е па, излегува дека ако ракот го изложите

a lot of little tiny electric shocks

на повеќе мали електрични шокови

every time it tries to come out of its burrow,

секој пат кога ќе се обиде да излезе од дувлото

it will develop anxiety.

кај него се развива анксиозност.

Ако му го дадете на ракот истиот лек

If you give the crayfish the same drug

used to treat anxiety disorder in humans,

што се дава на луѓето за лечење на анксиозност,

it relaxes and comes out and explores.

ракот се опушта, излегува и истражува.

How do we show how much we care about crayfish anxiety?

Како покажуваме дека ни е важно за анксиозноста на раковите?

Mostly, we boil them.

Најчесто ги готвиме.

(Laughter)

(Смеа)

Octopuses use tools, as well as do most apes

Октоподите користат алати, како и поголемиот дел мајмуни

and they recognize human faces.

и можат да го распознаат човековиот лик.

How do we celebrate the ape-like intelligence of this invertebrate?

Како ли ја прославуваме 'мајмунската' интелигенција на овие без'рбетници?

Mostly boiled.

Најчесто со нивно готвење.

If a grouper chases a fish into a crevice in the coral,

Ако групер некогаш истера риба во пукнатина од корал,

it will sometimes go to where it knows a moray eel is sleeping

тој може да оди на место каде што знае дека спие маурската јагула,

and it will signal to the moray, "Follow me,"

ќе и` даде сигнал на јагулата да го следи

and the moray will understand that signal.

и таа ќе го разбере сигналот.

The moray may go into the crevice and get the fish,

Јагулата можеби ќе влезе во пукнатината и ќе ја фати рибата,

but the fish may bolt and the grouper may get it.

а можеби рибата ќе побегне и ќе ја фати груперот.

This is an ancient partnership that we have just recently found out about.

Ова е древна соработка за која ние неодамна ја откривме.

How do we celebrate that ancient partnership?

Како ја прославуваме таа древна соработка?

Најчесто со пржење.

Mostly fried.

A pattern is emerging and it says a lot more about us

Се појавува шема која кажува многу повеќе за нас

than it does about them.

отколку за нив.

Sea otters use tools

Морските видри користат алати,

и посветуваат дел од своето време за да

and they take time away from what they're doing

им покажат на младите што прават, постапка наречена подучување.

to show their babies what to do, which is called teaching.

Chimpanzees don't teach.

Шимпанзата не подучуваат.

Killer whales teach and killer whales share food.

Китовите убијци подучуваат и ја делат храната.

When evolution makes something new,

Кога еволуцијата создава нешто ново,

it uses the parts it has in stock, off the shelf,

зема работи што веќе ги има во залиха

before it fabricates a new twist.

пред да произведе нов пресврт.

And our brain has come to us

И нашиот мозок дошол до нас

во период на огромен проток на време.

through the enormity of the deep sweep of time.

If you look at the human brain compared to a chimpanzee brain,

Ако го споредиме човековиот мозок и мозокот на шимпанзото,

приметуваме дека во суштина имаме голем мозок како на шимпанзото.

what you see is we have basically a very big chimpanzee brain.

It's a good thing ours is bigger, because we're also really insecure.

Добро е што нашиот е поголем бидејќи ние сме многу несигурни.

(Laughter)

(Смеа)

But, uh oh, there's a dolphin,

Но, тука е и делфинот

a bigger brain with more convolutions.

- со поголем мозок и повеќе функции.

OK, maybe you're saying, all right, well, we see brains,

Можеби си викате, во ред гледаме мозоци,

but what does that have to say about minds?

но што кажува тоа за умовите?

Well, we can see the working of the mind

Па, можеме да ја видиме работата на умот

in the logic of behaviors.

во логичните однесувања.

So these elephants, you can see,

Значи, овие слонови, може да видите

obviously, they are resting.

како што е очигледно, одмараат.

Тие пронашле сенка под палмите

They have found a patch of shade under the palm trees

under which to let their babies sleep,

каде ги оставаат своите млади да спијат,

while they doze but remain vigilant.

додека тие одмараат но се на штрек.

We make perfect sense of that image

Нам ни е совршено јасно, гледајќи од оваа слика

just as they make perfect sense of what they're doing

дека и нив им е јасно што прават,

бидејќи под истото сонце, на истата земја,

because under the arc of the same sun on the same plains,

listening to the howls of the same dangers,

слушајќи ги истите звуци кои покажуваат опасност,

they became who they are and we became who we are.

тие станале тоа што се, а ние тоа што сме.

We've been neighbors for a very long time.

Ние сме 'соседи' веќе долго време.

No one would mistake these elephants as being relaxed.

Никој не би рекол дека овие слонови изгледаат опуштено,

They're obviously very concerned about something.

очигледно е дека нешто ги загрижува.

Што е тоа?

What are they concerned about?

It turns out that if you record the voices of tourists

Изгледа дека ако ги снимате гласовите на туристите

and you play that recording from a speaker hidden in bushes,

и ја пуштите таа снимка на звучник скриен во грмушките,

слоновите тоа ќе го игнорираат, бидејќи нив туристите не ги вознемируваат.

elephants will ignore it, because tourists never bother elephants.

Но, ако снимате гласови на сточари

But if you record the voices of herders

who carry spears and often hurt elephants in confrontations at water holes,

кои често носат копја и ги повредуваат слоновите при судири

the elephants will bunch up and run away from the hidden speaker.

слоновите ќе се соберат и ќе избегаат од местото каде е скриен звучникот.

Not only do elephants know that there are humans,

Не само што тие знаат дека тука има луѓе,

знаат дека има повеќе видови луѓе,

they know that there are different kinds of humans,

and that some are OK and some are dangerous.

дека некои се во ред а други се опасни.

They have been watching us for much longer than we have been watching them.

Тие не` набљудувале многу подолго отколку што ние сме ги набљудувале нив.

They know us better than we know them.

Тие не` знаат подобро отколку ние ним.

We have the same imperatives:

Ние имаме исти императиви -

се грижиме за нашите младенчиња, бараме храна, се обидуваме да преживееме.

take care of our babies, find food, try to stay alive.

Whether we're outfitted for hiking in the hills of Africa

Дали ќе сме опремени за планинарење по африканските ридови,

or outfitted for diving under the sea, we are basically the same.

или за нуркање - во суштина сме исти.

We are kin under the skin.

Под кожата сме сродни.

The elephant has the same skeleton,

Слоновите имаат ист скелет,

the killer whale has the same skeleton,

како и китовите,

as do we.

како и ние.

We see helping where help is needed.

Гледаме помагање каде што е потребна помош,

We see curiosity in the young.

гледаме љубопитност кај помладите,

We see the bonds of family connections.

гледаме семејна поврзаност.

We recognize affection.

Препознаваме љубов.

Courtship is courtship.

Додворување си е додворување.

And then we ask, "Are they conscious?"

А потоа се прашуваме: "Дали тие се свесни?".

When you get general anesthesia, it makes you unconscious,

Кога примате општа анестезија, ја губите свеста,

which means you have no sensation of anything.

што значи немате чувство за ништо околу вас.

Свеста е само нешто што ни овозможува да почувствуваме други нешта.

Consciousness is simply the thing that feels like something.

If you see, if you hear, if you feel, if you're aware of anything,

Ако гледате, слушате, чувствувате -

you are conscious, and they are conscious.

тогаш сте свесни, и животните се свесни.

Некои луѓе велат

Some people say

well, there are certain things that make humans humans,

дека има некои работи што ги прават луѓето луѓе,

and one of those things is empathy.

а една од нив е емпатијата,

Empathy is the mind's ability to match moods with your companions.

умствена способност да го чувствувате она што другите го чувствуваат.

It's a very useful thing.

Што е многу корисна работа.

Ако останатите почнуваат да се движат брзо,

If your companions start to move quickly,

you have to feel like you need to hurry up.

чувствувате дека и вие треба да побрзате.

We're all in a hurry now.

Сите сме во брзање денес.

The oldest form of empathy is contagious fear.

Најстариот вид на емпатија е заразниот страв.

If your companions suddenly startle and fly away,

Ако оние околу вас ненадејно полетаат,

it does not work very well for you to say,

не е мудро да се прашувате:

"Jeez, I wonder why everybody just left."

"Господе, што заминаа сите одеднаш?"

(Laughter)

(Смеа)

Емпатијата е многу стара, но како и се` во животот

Empathy is old, but empathy, like everything else in life,

comes on a sliding scale and has its elaboration.

е условена од многу фактори и има свој постепен развој.

So there's basic empathy: you feel sad, it makes me sad.

Па има основна емпатија: тажни сте, тоа и мене ме растажува,

I see you happy, it makes me happy.

Среќни сте, тоа и мене ме усреќува.

Then there's something that I call sympathy,

Потоа има нешто наречено сочувство,

a little more removed:

што е малку поинакво:

"I'm sorry to hear that your grandmother has just passed away.

"Жал ми е што твојата баба почина."

I don't feel that same grief, but I get it; I know what you feel

Не се чувствувам онака како што се чувствуваш, но ти ја разбирам болката

and it concerns me."

и тоа ме загрижува."

And then if we're motivated to act on sympathy,

А ако сме мотивирани да реагираме сочувствително,

I call that compassion.

тоа го нарекувам сочувство.

Покрај тоа што не е ни блиску до она што не прави луѓе,

Far from being the thing that makes us human,

human empathy is far from perfect.

човековата емпатија е далеку од совршена.

We round up empathic creatures, we kill them and we eat them.

Заробуваме емпатични суштества, ги јадеме и убиваме.

Па можеби ќе речете: "Не сме ист вид".

Now, maybe you say OK, well, those are different species.

That's just predation, and humans are predators.

Тоа се нарекува предаторство, а човекот е предатор.

But we don't treat our own kind too well either.

Но ние не се однесуваме многу добро и со нашиот род.

People who seem to know only one thing about animal behavior

Луѓето само малку разбираат за животинското однесување

know that you must never attribute human thoughts and emotions

знаат дека никогаш не им се припишуваат човечки мисли и чувства

to other species.

на друг вид суштества.

Well, I think that's silly,

Но, јас мислам дека тоа е глупаво.

because attributing human thoughts and emotions to other species

Бидејќи со припишување на човечки мисли и чувства на други врсти,

is the best first guess about what they're doing and how they're feeling,

најдобро ќе знаеме како тие размислуваат и како се чувствуваат.

because their brains are basically the same as ours.

Тоа е бидејќи нивните мозоци во основа се како нашите.

They have the same structures.

Ја имаат истата структура.

Истите хормони кои прават расположение и мотивацијата кај нас,

The same hormones that create mood and motivation in us

ги има и кај нив.

are in those brains as well.

Не е во духот на науката да се каже дека тие се гладни кога ловат,

It is not scientific to say that they are hungry when they're hunting

уморни кога нивните јазици висат надвор,

and they're tired when their tongues are hanging out,

а потоа кога играат со своите млади

and then say when they're playing with their children

and acting joyful and happy,

среќни и весели,

we have no idea if they can possibly be experiencing anything.

не сме воопшто сигурни дали доживуваат нешто.

That is not scientific.

Тоа не е во духот на науката.

So OK, so a reporter said to me,

Еден репортер мене ми рече:

"Maybe, but how do you really know that other animals can think and feel?"

"Можеби но, како ти си сигурен дека други животни можат да мислат и чувствуваат?"

And I started to rifle through all the hundreds

Тогаш јас почнав да ги прелистувам стотиците

of scientific references that I put in my book

научни забелешки во мојата книга

and I realized that the answer was right in the room with me.

и сфатив дека одговорот е во мојата соба со мене.

When my dog gets off the rug and comes over to me --

Кога моето куче доаѓа кај мене,

not to the couch, to me --

не на софата туку кај мене,

се превртува на грб и го открива стомачето,

and she rolls over on her back and exposes her belly,

she has had the thought, "I would like my belly rubbed.

тоа има една мисла: "Сакам да ми го погалиш мешето.“

I know that I can go over to Carl,

Знам дека ќе одам кај Карл,

тој ќе разбере што сакам,

he will understand what I'm asking.

знам дека можам да му верувам бидејќи сме семејство,

I know I can trust him because we're family.

He'll get the job done, and it will feel good."

тој ќе ја заврши работата и ќе се чувствувам добро"

(Смеа)

(Laughter)

Тоа размислува и чувствува дека

She has thought and she has felt,

and it's really not more complicated than that.

тука нема ништо комплицирано,

но гледаме и други животни и велиме: "Еј види - китови убијци

But we see other animals and we say, "Oh look, killer whales,

wolves, elephants:

волци, слонови:

тие не гледаат на тоа така."

that's not how they see it."

That tall-finned male is L41.

Овој мажјаков, со високата перка е Л41

и има 38 години.

He's 38 years old.

Женката на неговото лево е Л22.

The female right on his left side is L22.

She's 44.

Има 44 години.

They've known each other for decades.

Тие се познаваат веќе децении,

They know exactly who they are.

знаат кои се,

They know who their friends are.

кои им се пријатели,

They know who their rivals are.

кои им се непријатели.

Their life follows the arc of a career.

Животот им тече во одреден правец.

They know where they are all the time.

Знаат каде се цело време.

This is an elephant named Philo.

Ова е слонот Фајло.

He was a young male.

Тој е млад мажјак.

This is him four days later.

Ова е тој после 4 дена.

Humans not only can feel grief, we create an awful lot of it.

Луѓето не само што можат да почувствуваат болка, знаат и ужасно да ја нанесат.

We want to carve their teeth.

Сакаме да им ги извадиме забите.

Зошто едноставно не почекаме да умрат?

Why can't we wait for them to die?

Elephants once ranged from the shores of the Mediterranean Sea

Слоновите некогаш се простирале по бреговите на Средоземното море

all the way down to the Cape of Good Hope.

до Р'тот Добра Надеж.

In 1980, there were vast strongholds of elephant range

Во осумдесеттите години, имало силни упоришта на слонови

in Central and Eastern Africa.

во Централна и Источна Африка,

And now their range is shattered into little shards.

а сега нивното простирање е разбиено на ситни пространства.

This is the geography of an animal that we are driving to extinction,

Ова е географијата на животното кои ние го водиме до искоренување,

a fellow being, the most magnificent creature on land.

највеличенственото суштество на земјата.

Of course, we take much better care of our wildlife in the United States.

Но секако, подобро се грижиме за дивината во САД.

In Yellowstone National Park, we killed every single wolf.

Во националниот парк Јелоустоун, ги убивме сите волци.

We killed every single wolf south of the Canadian border, actually.

Всушност, го убивме секој волк јужно од границата со Канада.

But in the park, park rangers did that in the 1920s,

А во паркот тоа го направиле ренџерите во 1920тите,

and then 60 years later they had to bring them back,

а 60 години подоцна морале да ги вратат

because the elk numbers had gotten out of control.

зашто бројот нa канадските елени излегол надвор од контрола.

And then people came.

А потоа дојдоа луѓето.

People came by the thousands to see the wolves,

Дојдоа илјадници луѓе да ги видат волците,

the most accessibly visible wolves in the world.

најдостапните волци во светот.

And I went there and I watched this incredible family of wolves.

Отидов и јас да го видам неверојатното семејство на волци.

A pack is a family.

Глутницата е семејство.

It has some breeding adults and the young of several generations.

Има неколку возрасни за парење и младенчиња од неколку генерации.

Ја гледав најпознатата и најстабилната глутница во Јелоустоун.

And I watched the most famous, most stable pack in Yellowstone National Park.

And then, when they wandered just outside the border,

И потоа, само што малку ја преминаа границата,

two of their adults were killed,

два волци беа погодени,

including the mother,

вклучувајќи ја и мајката,

which we sometimes call the alpha female.

што понекогаш ја нарекуваме алфа женка.

The rest of the family immediately descended into sibling rivalry.

Остатокот од семејството веднаш западна во семејно непријателство.

Sisters kicked out other sisters.

Сестри бркаа сестри.

That one on the left tried for days to rejoin her family.

Таа од лево со денови се обидуваше да се врати во семејството,

но тие не и дозволија бидејќи и` беа љубоморни.

They wouldn't let her because they were jealous of her.

She was getting too much attention from two new males,

Таа добиваше премногу внимание од два нови мажјаци

and she was the precocious one.

и беше драгоцена,

That was too much for them.

што беше премногу за нив.

She wound up wandering outside the park and getting shot.

На крај, таа ја помина границата и беше застрелана.

The alpha male wound up being ejected from his own family.

Алфа мажјакот беше исто така избркан од своето семејство.

As winter was coming in,

Кога дојде зимата,

he lost his territory, his hunting support,

тој ја загуби својата територија, поддршката за лов,

the members of his family and his mate.

членовите на семејството и партнерката.

We cause so much pain to them.

Толку многу им нанесуваме болка.

The mystery is, why don't they hurt us more than they do?

Прашањето е зошто тие не не` повредуваат повеќе од вообичаено?

This whale had just finished eating part of a grey whale

Овој кит само што завршил со јадење на дел од сив кит

заедно со своите содружници со кои го фатил.

with his companions who had killed that whale.

Those people in the boat had nothing at all to fear.

Тие луѓе во бродчето немале од што да се плашат.

This whale is T20.

Овој кит е Т20

He had just finished tearing a seal into three pieces with two companions.

и само што раскинал фока на 3 дела со двајца содружници,

кој тежел колку луѓето во бродот.

The seal weighed about as much as the people in the boat.

They had nothing to fear.

Немале од што да се плашат.

They eat seals.

Тие јадат фоки.

Why don't they eat us?

Зошто не не` јадат нас?

Why can we trust them around our toddlers?

Зошто можеме да им веруваме околу нашите деца?

Why is it that killer whales have returned to researchers lost in thick fog

Зошто китовите се вратиле кај истражувачи изгубени во густа магла

and led them miles until the fog parted

и ги воделе со километри се` додека маглата не се изгубила,

and the researchers' home was right there on the shoreline?

а домот на истражувачите бил на брегот?

And that's happened more than one time.

Тоа се случило повеќе од еднаш.

На Бахамите постои жена која се вика Дениз Херцинг

In the Bahamas, there's a woman named Denise Herzing,

and she studies spotted dolphins and they know her.

која ги проучува дамчестите делфини кои ја познаваат неа.

Таа ги знае добро, знае кои се.

She knows them very well. She knows who they all are.

They know her. They recognize the research boat.

Тие ја познаваат. Го знаат и нејзиниот брод.

Кога се појавува,тоа е голема среќна средба,

When she shows up, it's a big happy reunion.

Except, one time showed up and they didn't want to come near the boat,

освен еднаш кога се појавила и не сакале да се приближат до бродот,

and that was really strange.

што било навистина чудно.

And they couldn't figure out what was going on

Тие не можеле да сфатат што се случува,

until somebody came out on deck

дур некој од палубата

and announced that one of the people onboard had died

не рекол дека некој од екипажот умрел во постела

за време на дремка.

during a nap in his bunk.

How could dolphins know that one of the human hearts

Како делфините знаеле дека едно човечко срце

had just stopped?

престанало да чука?

Why would they care?

Зошто би им било грижа

и зошто се уплашиле?

And why would it spook them?

Овие мистериозни нешта навестуваат за се` што се случува

These mysterious things just hint at all of the things that are going on

in the minds that are with us on Earth

во мозоците на оние што се со нас на Земјата,

that we almost never think about at all.

за кои ние скоро никогаш не размислуваме.

At an aquarium in South Africa

Во аквариум во Јужна Африка

was a little baby bottle-nosed dolphin named Dolly.

имаше еден млад клунест делфин по име Доли.

Таа сеуште цицала и еден ден чуварот направил пауза за цигара,

She was nursing, and one day a keeper took a cigarette break

and he was looking into the window into their pool, smoking.

и додека пушел гледал во внатрешноста на базенот преку прозорот.

Dolly came over and looked at him,

Доли му се приближила и го погледнала,

went back to her mother, nursed for a minute or two,

се вратила кај мајка ѝ цицала уште минута-две,

came back to the window

се вратила до прозорот

and released a cloud of milk that enveloped her head like smoke.

и испуштила еден "облак" од млеко што ја обвил нејзината глава како чад.

Somehow, this baby bottle-nosed dolphin

Некако, овој млад клунест делфин

got the idea of using milk to represent smoke.

ја добил идејата да користи млеко како замена за чад.

When human beings use one thing to represent another,

Кога луѓето употребуваат нешто за да престават нешто друго,

we call that art.

тоа го нарекуваме уметност.

(Laughter)

(Смеа)

The things that make us human

Работите што не` прават луѓе

are not the things that we think make us human.

не се оние работи кои ние мислиме дека не` прават луѓе.

What makes us human is that,

Тоа што не` прави луѓе е дека

од сите заеднички особини што ги имаат нашите и нивните умови,

of all these things that our minds and their minds have,

we are the most extreme.

нашите се најекстремни.

We are the most compassionate,

Ние сме најсочувствителните,

most violent, most creative

најнасилните, најкреативните

and most destructive animal that has ever been on this planet,

и најдеструктивните животни што постојат на Земјата

and we are all of those things all jumbled up together.

и ние сме сите тие особини збркани заедно.

But love is not the thing that makes us human.

Но сепак, љубовта не е она што не` прави луѓе,

It's not special to us.

Таа не е резервирана за нас.

We are not the only ones who care about our mates.

Не сме единствени што се грижат за своите партнери

We are not the only ones who care about our children.

и за своите деца.

Albatrosses frequently fly six, sometimes ten thousand miles

Албатросите често прелетуваат 10, а понекогаш и 16 км

over several weeks to deliver one meal, one big meal,

за неколку недели за да донесат еден голем оброк

to their chick who is waiting for them.

за своето младенче кое ги чека.

They nest on the most remote islands in the oceans of the world,

Тие се вгнездуваат на најоддалечените острови

and this is what it looks like.

и еве како тоа изгледа.

Passing life from one generation to the next is the chain of being.

Пренесување живот од колено на колено е веригата на постоењето.

If that stops, it all goes away.

Ако тоа запре, се`се губи.

If anything is sacred, that is, and into that sacred relationship

Ако има нешто што е свето - ова е тоа, а во таа света врска

comes our plastic trash.

сега се вмеша пластичното ѓубре.

All of these birds have plastic in them now.

Сите овие птици сега имаат пластика во нив.

This is an albatross six months old, ready to fledge --

Ова е шестмесечен албатрос кој е подготвен да добие перја -

died, packed with red cigarette lighters.

умре натрупан со црвени запалки.

This is not the relationship we are supposed to have

Ова не е врската која треба да ја имаме

with the rest of the world.

со остатокот на светот.

But we, who have named ourselves after our brains,

Ние кои што го добивме името според нашиот мозок,

never think about the consequences.

никогаш не размислуваме за последиците.

Кога пречекуваме нов човечки живот,

When we welcome new human life into the world,

we welcome our babies into the company of other creatures.

тоа го правиме во придружба со други живи суштества.

We paint animals on the walls.

Цртаме животни по ѕидовите.

We don't paint cell phones.

Не цртаме мобилни телефони.

We don't paint work cubicles.

Не цртаме канцеларии.

We paint animals to show them that we are not alone.

Цртаме животни за да им покажеме дека не сме сами.

We have company.

Дека имаме друштво.

And every one of those animals in every painting of Noah's ark,

И секое животно на секоја слика од арката на Ное,

deemed worthy of salvation is in mortal danger now,

кое било вредно за спасување, сега е во опасност,

and their flood is us.

а ние сме нивниот потоп.

So we started with a question:

Значи започнавме со прашањето:

Дали тие не`сакаат нас?

Do they love us?

We're going to ask another question.

Да поставиме друго прашање:

Are we capable of using what we have

Дали сме доволно способни да го употребуваме тоа што го имаме

to care enough to simply let them continue?

за да се гижиме доволно за да им дозволиме да опстанат?

Thank you very much.

Ви благодарам многу.

(Аплауз)

(Applause)