What are animals thinking and feeling? | Carl Safina

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Onur ŞAHİN

Have you ever wondered what animals think and feel?

Hayvanların ne düşündüklerini ve hissettiklerini hiç merak ettiniz mi?

Let's start with a question:

Bir soru ile başlayalım:

Does my dog really love me, or does she just want a treat?

Köpeğim gerçekten beni seviyor mu, yoksa sadece bir ödül maması mı istiyor?

Well, it's easy to see that our dog really loves us,

Köpeğimizin gerçekten bizi sevdiğini görmek kolay,

easy to see, right,

o tüylü küçük kafasında neler olduğunu

what's going on in that fuzzy little head.

görmek kolay, değil mi?

What is going on?

Neler oluyor?

Something's going on.

Bir şeyler oluyor.

But why is the question always do they love us?

Peki neden soru hep onların bizi sevip sevmediği.

Why is it always about us?

Neden hep bizimle ilgili?

Why are we such narcissists?

Niye böyle narsistiz?

I found a different question to ask animals.

Hayvanlara soracak başka bir soru buldum.

Who are you?

Siz kimsiniz?

There are capacities of the human mind

İnsan zihninin, sadece insan zihninin

that we tend to think are capacities only of the human mind.

yeteneği olduğunu düşündüğümüz yetenekler var.

But is that true?

Ama bu doğru mu?

What are other beings doing with those brains?

Diğer canlılar o beyinleriyle ne yapıyorlar?

What are they thinking and feeling?

Ne düşünüyorlar ve hissediyorlar?

Is there a way to know?

Bilmenin bir yolu var mı?

I think there is a way in.

Bence bir yolu var.

I think there are several ways in.

Bence birkaç yolu var.

We can look at evolution, we can look at their brains

Evrime bakabiliriz, beyinlerine bakabiliriz

and we can watch what they do.

ve neler yaptıklarını izleyebiliriz.

The first thing to remember is: our brain is inherited.

Aklımızda tutmamız gereken ilk şey: Bizim beynimiz kalıtımsal.

The first neurons came from jellyfish.

İlk nöronlar denizanalarından gelmiş.

Jellyfish gave rise to the first chordates.

Denizanaları ilk kordatları meydana getirmiş.

The first chordates gave rise to the first vertebrates.

İlk kordatlar ilk omurgalıları meydana getirmiş.

The vertebrates came out of the sea,

Omurgalılar denizden gelmişler

and here we are.

ve işte biz buradayız.

But it's still true that a neuron, a nerve cell, looks the same

Ancak bir nöronun, bir sinir hücresinin bir kerevitte, bir kuşta ve sizde

in a crayfish, a bird or you.

hâlâ aynı göründüğü doğru.

What does that say about the minds of crayfish?

Bu kerevitin zihniyle ilgili ne anlama geliyor?

Can we tell anything about that?

Bununla ilgili bir şey söyleyebilir miyiz?

Well, it turns out that if you give a crayfish

Eğer bir kerevite bir sürü küçük

a lot of little tiny electric shocks

elektroşok verirseniz,

every time it tries to come out of its burrow,

yuvasından her dışarı çıkmak istediğinde,

it will develop anxiety.

endişesinin arttığı ortaya çıkmıştır.

If you give the crayfish the same drug

Eğer kerevite insanlardaki kaygı bozukluğunu

used to treat anxiety disorder in humans,

tedavi eden ilaçların aynısı verilirse,

it relaxes and comes out and explores.

rahatlayıp dışarı çıkıyor ve etrafı keşfediyor.

How do we show how much we care about crayfish anxiety?

Kerevitin kaygılarını ne kadar umursadığımızı nasıl gösterebiliriz?

Mostly, we boil them.

Çoğunlukla onları haşlıyoruz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Octopuses use tools, as well as do most apes

Ahtapotlar alet kullanır, çoğu maymun da öyle

and they recognize human faces.

ve insan yüzünü tanırlar.

How do we celebrate the ape-like intelligence of this invertebrate?

Bu omurgasızın maymuna benzer zekâsını nasıl methedersiniz?

Mostly boiled.

Çoğunlukla haşlayarak.

If a grouper chases a fish into a crevice in the coral,

Bir orfoz balığı, bir balığı bir mercan kayalığı içindeki yarığa kovaladığında,

it will sometimes go to where it knows a moray eel is sleeping

bazen müren balığının uyuduğunu bildiği yere gider,

and it will signal to the moray, "Follow me,"

müren balığına "Beni takip et" sinyali verir

and the moray will understand that signal.

ve müren balığı da bu sinyali anlar.

The moray may go into the crevice and get the fish,

Müren balığı yarığa girip balığı alabilir,

but the fish may bolt and the grouper may get it.

ama balık kaçabilir ve orfoz balığı da onu kapabilir.

This is an ancient partnership that we have just recently found out about.

Bu yeni keşfettiğimiz eski bir ortaklık.

How do we celebrate that ancient partnership?

Bu eski ortaklığı nasıl kutlayabiliriz?

Mostly fried.

Çoğunlukla kızartarak.

A pattern is emerging and it says a lot more about us

Onlardan çok, bizim hakkımızda bir şeyler

than it does about them.

söyleyen bir düzen ortaya çıkıyor.

Sea otters use tools

Deniz samurları alet kullanır

and they take time away from what they're doing

ve bebeklerine yaptıkları şeyi göstermek için

to show their babies what to do, which is called teaching.

zaman harcarlar, buna öğretme denir.

Chimpanzees don't teach.

Şempanzeler öğretmezler.

Killer whales teach and killer whales share food.

Orkalar öğretirler ve yiyeceklerini paylaşırlar.

When evolution makes something new,

Evrim yeni bir şeyler yaptığında,

it uses the parts it has in stock, off the shelf,

yeni bir dönemece girmeden önce

before it fabricates a new twist.

stoktaki, hazırdaki parçalardan kullanır.

And our brain has come to us

Beynimiz bize çok uzun bir zaman

through the enormity of the deep sweep of time.

geçtikten sonra geldi.

If you look at the human brain compared to a chimpanzee brain,

Şempanze beynine kıyaslayarak insan beynine bakarsanız,

what you see is we have basically a very big chimpanzee brain.

gördüğünüz şey esasen çok büyük bir şempanze beynimiz olduğu.

It's a good thing ours is bigger, because we're also really insecure.

Bizimkinin büyük olması iyi bir şey, çünkü biz gerçekten güvensiziz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But, uh oh, there's a dolphin,

Ama işte bir yunus,

a bigger brain with more convolutions.

daha fazla kıvrımı olan, daha büyük bir beyin.

OK, maybe you're saying, all right, well, we see brains,

Tamam, belki şöyle diyorsunuz, beyinler görüyoruz,

but what does that have to say about minds?

ama bu zihinler hakkında neler söylüyor?

Well, we can see the working of the mind

Zihnin çalışmasını, davranışların

in the logic of behaviors.

mantığında görebiliyoruz.

So these elephants, you can see,

Şöyle ki bu filler gördüğünüz gibi,

obviously, they are resting.

belli ki dinleniyorlar.

They have found a patch of shade under the palm trees

Bebeklerinin uyuması için palmiye ağaçlarının altında

under which to let their babies sleep,

bir parça gölge buldular,

while they doze but remain vigilant.

kendileriyse tetikte kalarak uyukladılar.

We make perfect sense of that image

Bu görüntü tamamen mantıklı geliyor,

just as they make perfect sense of what they're doing

aynen kendi yaptıklarının da onlara mantıklı geldiği gibi,

because under the arc of the same sun on the same plains,

çünkü aynı güneşin yörüngesi altında, aynı arazide,

listening to the howls of the same dangers,

aynı tehlikelerin uğultusunu dinlerken,

they became who they are and we became who we are.

onlar kendileri hâline geldiler ve biz de kendimiz hâline geldik.

We've been neighbors for a very long time.

Çok uzun zamandır komşuyuz.

No one would mistake these elephants as being relaxed.

Kimse bu filleri rahatlamış sanamaz.

They're obviously very concerned about something.

Belli ki bir şeyler konusunda endişeliler.

What are they concerned about?

Ne hakkında endişeliler?

It turns out that if you record the voices of tourists

Turistlerin seslerini kaydedip

and you play that recording from a speaker hidden in bushes,

çalılara gizli bir hoparlörden bu kaydı çaldığınızda,

elephants will ignore it, because tourists never bother elephants.

filler aldırmazlar, çünkü turistler hiçbir zaman filleri rahatsız etmez.

But if you record the voices of herders

Ama mızrak taşıyarak, su çukurlarında karşılaştıklarında

who carry spears and often hurt elephants in confrontations at water holes,

çoğu zaman filleri yaralayan çobanların seslerini kaydederseniz,

the elephants will bunch up and run away from the hidden speaker.

filler toparlanıp saklı hoparlörden kaçacaklardır.

Not only do elephants know that there are humans,

Filler sadece insanların olduğunu değil,

they know that there are different kinds of humans,

farklı çeşitte insanlar olduğunu,

and that some are OK and some are dangerous.

bazılarının zararsız, bazılarınınsa zararlı olduğunu biliyorlar.

They have been watching us for much longer than we have been watching them.

Bizim onları seyrettiğimizden daha uzun süredir bizi seyrediyorlar.

They know us better than we know them.

Bizi, bizim onları bildiğimizden daha iyi biliyorlar.

We have the same imperatives:

Aynı zorunluluklarımız var:

take care of our babies, find food, try to stay alive.

Bebeklerimize bakıyoruz, yiyecek buluyoruz, hayatta kalmaya çalışıyoruz.

Whether we're outfitted for hiking in the hills of Africa

İster Afrika'nın tepelerinde yürümek için donanımlı olalım,

or outfitted for diving under the sea, we are basically the same.

isterse deniz altına dalmak için donanımlı olalım, esasen aynıyız.

We are kin under the skin.

Aslında akrabayız.

The elephant has the same skeleton,

Fil aynı iskelete sahip,

the killer whale has the same skeleton,

orka aynı iskelete sahip,

as do we.

biz de öyle.

We see helping where help is needed.

Yardıma ihtiyaç olduğunda yardım görürüz.

We see curiosity in the young.

Gençlerde merak görürüz.

We see the bonds of family connections.

Aile bağlarını görürüz.

We recognize affection.

Şefkati tanırız.

Courtship is courtship.

Kur yapma, kur yapmadır.

And then we ask, "Are they conscious?"

Sonra şöyle sorarız, "Bilinçliler mi?"

When you get general anesthesia, it makes you unconscious,

Genel anestezi aldığınızda, bilinçsiz hâle gelirsiniz,

which means you have no sensation of anything.

bu da sizin hiçbir şeyi hissetmediğiniz anlamına gelir.

Consciousness is simply the thing that feels like something.

Bilinç, kısaca bir şeyler hissettiren şeydir.

If you see, if you hear, if you feel, if you're aware of anything,

Eğer görüyor, işitiyor, hissediyorsanız, bir şeylerin farkındaysanız,

you are conscious, and they are conscious.

bilinçlisiniz ve onlar da bilinçli.

Some people say

Bazı insanlar,

well, there are certain things that make humans humans,

insanları insan yapan belli şeylerin olduğunu söyler

and one of those things is empathy.

ve bu şeylerden biri empatidir.

Empathy is the mind's ability to match moods with your companions.

Empati, aklınızın yanınızdakilerle ruh hâlinizi eşleştirme kabiliyetidir.

It's a very useful thing.

Çok yararlı bir şeydir.

If your companions start to move quickly,

Yanınızdakiler hızlı hareket etmeye başlarsa,

you have to feel like you need to hurry up.

acele etmeniz gerektiğini hissetmeniz lazım.

We're all in a hurry now.

Şimdi hepimizin acelesi var.

The oldest form of empathy is contagious fear.

Empatinin en eski türü bulaşıcı korkudur.

If your companions suddenly startle and fly away,

Eğer yanınızdakiler birden ürküp kaçarlarsa,

it does not work very well for you to say,

sizin için şunu söylemek iyi olmaz,

"Jeez, I wonder why everybody just left."

"Tanrım, herkesin niye kaçtığını merak ediyorum."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Empathy is old, but empathy, like everything else in life,

Empati eskidir, ama empati hayattaki her şey gibi

comes on a sliding scale and has its elaboration.

değişken ölçeklidir ve kendine has detayları vardır.

So there's basic empathy: you feel sad, it makes me sad.

Şöyle ki basit empati vardır: Kötü hissederseniz, beni kötü hissettirir.

I see you happy, it makes me happy.

Sizi mutlu görürüm, beni mutlu eder.

Then there's something that I call sympathy,

Sonra sempati dediğimiz şey vardır,

a little more removed:

biraz daha mesafeli:

"I'm sorry to hear that your grandmother has just passed away.

"Büyükannenizin vefatını duyduğuma çok üzüldüm.

I don't feel that same grief, but I get it; I know what you feel

Aynı acıyı hissetmiyorum, ama anlıyorum; ne hissettiğinizi biliyorum

and it concerns me."

ve bu beni endişelendiriyor."

And then if we're motivated to act on sympathy,

Eğer sempati ile harekete geçmeye istekliysek,

I call that compassion.

ona şefkat deriz.

Far from being the thing that makes us human,

Bizi insan yapan şeyden çok uzak olmakla birlikte,

human empathy is far from perfect.

insan empatisi mükemmel olmaktan uzaktır.

We round up empathic creatures, we kill them and we eat them.

Empati gösteren canlıları yakalıyoruz, öldürüyoruz ve onları yiyoruz.

Now, maybe you say OK, well, those are different species.

Belki de tamam diyorsunuz, ama onlar farklı türler.

That's just predation, and humans are predators.

Bu bir yırtıcılık ve insanlar yırtıcıdır.

But we don't treat our own kind too well either.

Ama kendi türümüze de çok iyi davranmıyoruz.

People who seem to know only one thing about animal behavior

Hayvan davranışları hakkında sadece bir tek şey biliyor gibi

know that you must never attribute human thoughts and emotions

gözüken insanlar, insan düşüncelerini ve davranışlarını diğer türlere

to other species.

atfetmemek gerektiğini bilir.

Well, I think that's silly,

Bence bu aptalca,

because attributing human thoughts and emotions to other species

çünkü insan düşünce ve davranışlarını diğer türlere atfetmek,

is the best first guess about what they're doing and how they're feeling,

neler yaptıkları ve nasıl düşündükleri hakkında akla ilk gelen en iyi tahmin,

because their brains are basically the same as ours.

çünkü beyinleri esasında bizimkiyle aynı.

They have the same structures.

Aynı yapıya sahipler.

The same hormones that create mood and motivation in us

Bizde mizacı ve motivasyonu yaratan aynı hormonlar

are in those brains as well.

onların beyinlerinde de var.

It is not scientific to say that they are hungry when they're hunting

Avlandıkları zaman aç olduklarını, dilleri dışardayken yorgun olduklarını

and they're tired when their tongues are hanging out,

ve yavrularıyla oynadıklarında

and then say when they're playing with their children

neşeli ve mutlu davrandıklarını

and acting joyful and happy,

söylemek bilimsel değil;

we have no idea if they can possibly be experiencing anything.

bir şeyler deneyimleyebilme ihtimalleri hakkında bir fikrimiz yok.

That is not scientific.

Bu bilimsel değil.

So OK, so a reporter said to me,

Bir muhabir bana şöyle demişti,

"Belki, ama diğer hayvanların düşünebildiklerini

"Maybe, but how do you really know that other animals can think and feel?"

ve hissedebildiklerini gerçekten nasıl biliyorsunuz?"

And I started to rifle through all the hundreds

Kitabıma koyduğum yüzlerce

of scientific references that I put in my book

bilimsel referansı taramaya başladım

and I realized that the answer was right in the room with me.

ve cevabın odanın içinde, yanımda olduğunu fark ettim.

When my dog gets off the rug and comes over to me --

Köpeğim halıdan kalkıp bana doğru geldiğinde --

not to the couch, to me --

kanepeye değil, bana doğru --

and she rolls over on her back and exposes her belly,

ve sırtüstü yatıp karnını açtığında,

she has had the thought, "I would like my belly rubbed.

şöyle düşünüyordu, "Karnımın okşanmasını istiyorum.

I know that I can go over to Carl,

Carl'a gidebileceğimi biliyorum,

he will understand what I'm asking.

o ne istediğimi anlayacaktır.

I know I can trust him because we're family.

Ona güvenebileceğimi biliyorum, çünkü aileyiz.

He'll get the job done, and it will feel good."

Bu işi yapacaktır ve kendimi iyi hissedeceğim."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

She has thought and she has felt,

Düşündü ve hissetti,

and it's really not more complicated than that.

gerçekten bundan daha karmaşık değil.

But we see other animals and we say, "Oh look, killer whales,

Ancak diğer hayvanları görürüz ve şöyle deriz, "Bak orkalar,

wolves, elephants:

kurtlar, filler:

that's not how they see it."

Onlar öyle görmüyor."

That tall-finned male is L41.

Bu uzun yüzgeçli erkek, L41.

He's 38 years old.

38 yaşında.

The female right on his left side is L22.

Tam sağındaki dişi ise L22.

She's 44.

44 yaşında.

They've known each other for decades.

Birbirlerini onlarca yıldır tanıyorlar.

They know exactly who they are.

Birbirlerinin kim olduğunu biliyorlar.

They know who their friends are.

Arkadaşlarını biliyorlar.

They know who their rivals are.

Rakiplerini biliyorlar.

Their life follows the arc of a career.

Hayatları uğraşılarının seyrini takip eder.

They know where they are all the time.

Nerede olduklarını her zaman bilirler.

This is an elephant named Philo.

Bu Philo adında bir fil.

He was a young male.

Genç bir erkekti.

This is him four days later.

Bu dört gün sonraki hâli.

Humans not only can feel grief, we create an awful lot of it.

İnsanlar sadece acı hissetmiyor, çok fazla da yaratıyorlar.

We want to carve their teeth.

Dişlerini çıkarmak istiyoruz.

Why can't we wait for them to die?

Neden ölmelerini bekleyemiyoruz?

Elephants once ranged from the shores of the Mediterranean Sea

Filler bir zamanlar Akdeniz kıyılarından

all the way down to the Cape of Good Hope.

ta Ümit Burnu'na kadar olan alana dağılmışlardı.

In 1980, there were vast strongholds of elephant range

1980'de Orta ve Doğu Afrika'da fil sürüleri için

in Central and Eastern Africa.

geniş alanlar vardı.

And now their range is shattered into little shards.

Şimdiyse alanları küçük parçalara ayrılmış durumda.

This is the geography of an animal that we are driving to extinction,

Yok olmaya götürdüğümüz hayvanların coğrafyası işte bu;

a fellow being, the most magnificent creature on land.

kardeş bir cins, yeryüzündeki en muhteşem yaratık.

Of course, we take much better care of our wildlife in the United States.

Elbette Amerika Birleşik Devletleri'nde yaban hayatına daha çok dikkat ediyoruz.

In Yellowstone National Park, we killed every single wolf.

Yellowstone Millî Parkı'ndaki bütün kurtları öldürdük.

We killed every single wolf south of the Canadian border, actually.

Aslında Kanada sınırının güneyinde de bütün kurtları öldürdük.

But in the park, park rangers did that in the 1920s,

Ancak park içinde, park bekçileri bunu 1920'lerde yaptı

and then 60 years later they had to bring them back,

ve 60 sene sonra geri getirmek zorunda kaldılar,

because the elk numbers had gotten out of control.

çünkü geyik sayısı kontrol edilemez hale geldi.

And then people came.

Sonra insanlar geldi.

People came by the thousands to see the wolves,

Binlerce insan kurtları görmeye geldi,

the most accessibly visible wolves in the world.

dünyadaki en kolayca görülebilir kurtları.

And I went there and I watched this incredible family of wolves.

Oraya gittim ve bu inanılmaz kurt ailesini seyrettim.

A pack is a family.

Bir sürü, bir ailedir.

It has some breeding adults and the young of several generations.

Üreyen yetişkinleri ve birkaç neslin gençleri var.

And I watched the most famous, most stable pack in Yellowstone National Park.

En ünlü, en sağlam sürüyü Yellowstone Millî Parkı'nda seyrettim.

And then, when they wandered just outside the border,

Sonra sınırın biraz dışında gezindiklerinde,

two of their adults were killed,

içlerinden iki yetişkin öldürüldü,

including the mother,

anne dâhil,

which we sometimes call the alpha female.

ki bazen ona alfa dişi deriz.

The rest of the family immediately descended into sibling rivalry.

Geri kalan aile hemen kardeş rekabetine girdi.

Sisters kicked out other sisters.

Kız kardeşler diğer kız kardeşleri attı.

That one on the left tried for days to rejoin her family.

Soldaki günlerce ailesine geri katılmaya çalıştı.

They wouldn't let her because they were jealous of her.

İzin vermediler, çünkü kıskanıyorlardı.

She was getting too much attention from two new males,

İki yeni erkekten çok fazla ilgi görüyordu

and she was the precocious one.

ve daha gelişmiş olandı.

That was too much for them.

Bu onlar için çok fazlaydı.

She wound up wandering outside the park and getting shot.

Sonuçta parkın dışında dolaştı ve vuruldu.

The alpha male wound up being ejected from his own family.

Alfa erkeği kendi ailesinden çıkmaya mahkûm oldu.

As winter was coming in,

Kış yaklaşırken

he lost his territory, his hunting support,

bölgesini, avlanma desteğini,

the members of his family and his mate.

aile üyelerini ve arkadaşlarını kaybetti.

We cause so much pain to them.

Onlara çok fazla acı veriyoruz.

The mystery is, why don't they hurt us more than they do?

Neden bize zarar verdiklerinden daha fazla zarar vermedikleri bir sır.

This whale had just finished eating part of a grey whale

Bu balina, arkadaşlarıyla öldürdükleri gri balinanın

with his companions who had killed that whale.

parçalarını yemeyi yeni bitirmişti.

Those people in the boat had nothing at all to fear.

Teknedeki bu insanların korkmaları için bir neden yoktu.

This whale is T20.

Bu balina T20.

He had just finished tearing a seal into three pieces with two companions.

İki arkadaşıyla beraber bir foku daha yeni üç parçaya ayırmıştı.

The seal weighed about as much as the people in the boat.

Fokun ağırlığı teknedeki insanlar kadar vardı.

They had nothing to fear.

Korkacak bir şeyleri yoktu.

They eat seals.

Onlar fokları yiyorlar.

Why don't they eat us?

Peki neden bizi yemiyorlar?

Why can we trust them around our toddlers?

Küçük çocuklarımız yanlarındayken onlara nasıl güvenebiliyoruz?

Why is it that killer whales have returned to researchers lost in thick fog

Neden orkalar yoğun siste kaybolan araştırmacılara gelip,

and led them miles until the fog parted

sis dağılıncaya dek onlara millerce yol gösterdiler

and the researchers' home was right there on the shoreline?

ve araştırmacıların evi işte orada, kıyıdaydı?

And that's happened more than one time.

Bu bir kereden fazla oldu.

In the Bahamas, there's a woman named Denise Herzing,

Bahamalar'da Denise Herzing adında bir kadın var,

and she studies spotted dolphins and they know her.

benekli yunusları araştırıyor ve onu tanıyorlar.

She knows them very well. She knows who they all are.

O onları çok iyi biliyor. Hepsini tanıyor.

They know her. They recognize the research boat.

Yunuslar onu biliyor. Araştırma teknesini tanıyor.

When she shows up, it's a big happy reunion.

Çıkıp geldiğinde büyük, mutlu bir kavuşma anı.

Except, one time showed up and they didn't want to come near the boat,

Yalnız bir kere ortaya çıktığında teknenin yanına gelmek istemediler

and that was really strange.

ve bu gerçekten garipti.

And they couldn't figure out what was going on

Ne olduğunu anlayamadılar,

until somebody came out on deck

ta ki biri güverteye çıkıp

and announced that one of the people onboard had died

teknedeki birinin yatağında uyurken öldüğünü

during a nap in his bunk.

anons edinceye dek.

How could dolphins know that one of the human hearts

Yunuslar insanlardan birinin kalbinin

had just stopped?

durduğunu nasıl biliyorlardı?

Why would they care?

Neden önemsiyorlar?

And why would it spook them?

Bu neden onları korkuttu?

These mysterious things just hint at all of the things that are going on

Bu gizemli canlılar, bizimle birlikte dünyada bulunan,

in the minds that are with us on Earth

neredeyse kendilerini hiç düşünmediğimiz bütün canlıların

that we almost never think about at all.

zihinlerinde neler olduğuna işaret ediyorlar.

At an aquarium in South Africa

Güney Afrika'da bir akvaryumda

was a little baby bottle-nosed dolphin named Dolly.

Dolly adında şişe burunlu yavru bir yunus vardı.

She was nursing, and one day a keeper took a cigarette break

Süt emiyordu ve bir gün bir bakıcı sigara molası verdi,

and he was looking into the window into their pool, smoking.

pencereden havuzlarına doğru bakıyordu, sigara içerek.

Dolly came over and looked at him,

Dolly geldi ve ona baktı,

went back to her mother, nursed for a minute or two,

annesine geri gitti, bir, iki dakika süt emdi,

came back to the window

pencereye geri geldi

and released a cloud of milk that enveloped her head like smoke.

ve başını duman gibi sarmalayan bir süt bulutu bıraktı.

Somehow, this baby bottle-nosed dolphin

Bir şekilde, bu bebek şişe burunlu yunus

got the idea of using milk to represent smoke.

dumanı temsil etmesi için sütü kullanma fikrini bulmuştu.

When human beings use one thing to represent another,

İnsanlar bir şeyi temsil etmesi için bir diğerini kullanınca,

we call that art.

ona sanat denir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

The things that make us human

Bizi insan yapan şeyler,

are not the things that we think make us human.

bizi insan yaptığını düşündüğümüz şeyler değil.

What makes us human is that,

Bizi insan yapan şey,

of all these things that our minds and their minds have,

bizim zihinlerimizle onların zihinlerinin sahip olduğu bütün şeyler içinde,

we are the most extreme.

en uçta olan olmamız.

We are the most compassionate,

Biz bu dünyada var olmuş olan

most violent, most creative

en merhametli, en vahşi,

en yaratıcı ve en yıkıcı hayvanız

and most destructive animal that has ever been on this planet,

and we are all of those things all jumbled up together.

ve biz bütün bunların birbirine geçmiş hepsiyiz.

But love is not the thing that makes us human.

Ancak bizi insan yapan şey sevgi değil.

It's not special to us.

Bize özel bir şey değil.

We are not the only ones who care about our mates.

Eşlerini umursayanlar bir tek biz değiliz.

We are not the only ones who care about our children.

Çocuklarını umursayanlar bir tek biz değiliz.

Albatrosses frequently fly six, sometimes ten thousand miles

Albatroslar birkaç hafta boyunca sık sık altı, bazen de on bin mil

over several weeks to deliver one meal, one big meal,

onları bekleyen yavrularına bir besin,

to their chick who is waiting for them.

büyük bir yemek ulaştırmak için uçar.

They nest on the most remote islands in the oceans of the world,

Dünyadaki okyanusların en uzak adalarında yaşarlar

and this is what it looks like.

ve işte böyle görünür.

Passing life from one generation to the next is the chain of being.

Yaşamı bir nesilden diğerine geçirmek, var oluş zinciridir.

If that stops, it all goes away.

Eğer bu durursa, hepsi biter.

If anything is sacred, that is, and into that sacred relationship

Eğer kutsal bir şey varsa, bu odur ve bu kutsal ilişkiye

comes our plastic trash.

plastik çöplerimiz girer.

All of these birds have plastic in them now.

Bütün bu kuşların içinde artık plastik var.

This is an albatross six months old, ready to fledge --

Bu altı aylık bir albatros, tüylenmeye hazır,

died, packed with red cigarette lighters.

kırmızı sigara çakmaklarıyla dolarak öldü.

This is not the relationship we are supposed to have

Dünyayla olması gereken

with the rest of the world.

ilişkimiz bu değil.

But we, who have named ourselves after our brains,

Ancak kendimizi beyinlerimizle ifade eden bizler,

never think about the consequences.

hiçbir zaman sonuçları düşünmüyoruz.

When we welcome new human life into the world,

Dünyaya yeni bir insan getirdiğimizde,

we welcome our babies into the company of other creatures.

bebeklerimizi diğer canlıların yanında karşılıyoruz.

We paint animals on the walls.

Duvarlara hayvan resimleri çiziyoruz.

We don't paint cell phones.

Cep telefonu çizmiyoruz.

We don't paint work cubicles.

İşteki odalarımızı çizmiyoruz.

We paint animals to show them that we are not alone.

Tek başımıza olmadığımızı onlara göstermek için hayvanları çiziyoruz.

We have company.

Bize eşlik edenler var.

And every one of those animals in every painting of Noah's ark,

Her Nuh'un gemisi resmindeki kurtuluşa layık görülen

deemed worthy of salvation is in mortal danger now,

her bir hayvan, şimdi ölüm tehlikesi altında

and their flood is us.

ve onların tufanları ise biziz.

So we started with a question:

Bir soru ile başlamıştık:

Do they love us?

Bizi seviyorlar mı?

We're going to ask another question.

Başka bir soru soracağız:

Are we capable of using what we have

Yalnızca devam etmelerini umursamak adına

to care enough to simply let them continue?

sahip olduğumuz şeyi kullanmaya muktedir miyiz?

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)