Rajesh Rao: Computing a Rosetta Stone for the Indus script

Vertaald door: Ellen Westenbrink Nagekeken door: Els De Keyser

I'd like to begin with a thought experiment.

Ik wil beginnen met een gedachtenexperiment.

Imagine that it's 4,000 years into the future.

Stel je voor dat het over 4000 jaar is, in de toekomst.

Civilization as we know it

Onze beschaving van nu

has ceased to exist --

bestaat niet meer.

no books,

Geen boeken,

no electronic devices,

geen elektronische apparaten,

no Facebook or Twitter.

geen Facebook of Twitter.

All knowledge of the English language and the English alphabet

Alle kennis van de Engelse taal en het Engelse alfabet

has been lost.

is verloren gegaan.

Now imagine archeologists

Dan zijn er archeologen

digging through the rubble of one of our cities.

die in de ruïnes van een van onze steden graven.

What might they find?

Wat zouden ze vinden?

Well perhaps some rectangular pieces of plastic

Misschien wat rechthoekige stukjes plastic

with strange symbols on them.

met vreemde symbolen erop.

Perhaps some circular pieces of metal.

Misschien wat cirkelvormige stukjes metaal.

Maybe some cylindrical containers

Misschien wat cylindervormige houders

with some symbols on them.

met wat symbolen erop.

And perhaps one archeologist becomes an instant celebrity

En misschien wordt een van de archeologen wel wereldberoemd

when she discovers --

door haar ontdekking,

buried in the hills somewhere in North America --

ergens in de heuvels van Noord-Amerika,

massive versions of these same symbols.

van enorme versies van diezelfde symbolen.

Now let's ask ourselves,

Laten we ons eens afvragen

what could such artifacts say about us

wat dat soort voorwerpen over ons vertellen

to people 4,000 years into the future?

aan mensen die over 4000 jaar leven.

This is no hypothetical question.

Dat is geen hypothetische vraag.

In fact, this is exactly the kind of question we're faced with

Het is zelfs precies de soort vraag die we hebben

when we try to understand the Indus Valley civilization,

als we proberen de beschaving van de Indusvallei te begrijpen

which existed 4,000 years ago.

die 4000 jaar geleden bestond.

The Indus civilization was roughly contemporaneous

De Indusbeschaving viel ongeveer samen

with the much better known Egyptian and the Mesopotamian civilizations,

met de beter bekende Egyptische en Mesopotamische beschavingen,

but it was actually much larger than either of these two civilizations.

maar was veel groter dan elk van die twee beschavingen.

It occupied the area

Het ging om een gebied

of approximately one million square kilometers,

van ongeveer een miljoen vierkante kilometer

covering what is now Pakistan,

op de plaats van het huidige Pakistan,

Northwestern India

Noordwest-India,

and parts of Afghanistan and Iran.

en delen van Afghanistan en Iran.

Given that it was such a vast civilization,

Omdat het zo'n grote beschaving was,

you might expect to find really powerful rulers, kings,

zou je misschien sterke leiders verwachten, koningen,

and huge monuments glorifying these powerful kings.

en enorme monumenten ter ere van die sterke koningen.

In fact,

In werkelijkheid

what archeologists have found is none of that.

hebben archeologen niets van dat alles gevonden.

They've found small objects such as these.

Ze hebben kleine voorwerpen gevonden, zoals deze.

Here's an example of one of these objects.

Dit is een voorbeeld van zo'n voorwerp.

Well obviously this is a replica.

Het is natuurlijk een replica.

But who is this person?

Maar wie is dit?

A king? A god?

Een koning? Een god?

A priest?

Een priester?

Or perhaps an ordinary person

Of misschien gewoon iemand

like you or me?

zoals jij of ik?

We don't know.

We weten het niet.

But the Indus people also left behind artifacts with writing on them.

Maar het Indusvolk heeft ook voorwerpen achtergelaten waarop is geschreven.

Well no, not pieces of plastic,

Geen stukjes plastic,

but stone seals, copper tablets,

maar stenen zegels, koperen tabletten,

pottery and, surprisingly,

aardewerk en, heel verrassend,

one large sign board,

één groot bord

which was found buried near the gate of a city.

dat in de grond bij de poort van een stad is gevonden.

Now we don't know if it says Hollywood,

We weten niet of er Hollywood op staat

or even Bollywood for that matter.

of misschien zelfs Bollywood.

In fact, we don't even know

We weten niet eens

what any of these objects say,

wat er op al deze voorwerpen staat.

and that's because the Indus script is undeciphered.

Dat komt doordat het Indusschrift niet is ontcijferd.

We don't know what any of these symbols mean.

We weten niet wat deze symbolen betekenen.

The symbols are most commonly found on seals.

De symbolen komen vooral voor op zegels.

So you see up there one such object.

Hier zie je zo'n voorwerp.

It's the square object with the unicorn-like animal on it.

Het vierkante ding met het eenhoornachtige dier erop.

Now that's a magnificent piece of art.

Dat is een mooi stukje kunst.

So how big do you think that is?

Hoe groot denk je dat het is?

Perhaps that big?

Zo groot misschien?

Or maybe that big?

Of misschien zo groot?

Well let me show you.

Ik ga het laten zien.

Here's a replica of one such seal.

Dit is een replica van een van de zegels.

It's only about one inch by one inch in size --

Het is ongeveer 2,5 centimeter in het vierkant,

pretty tiny.

behoorlijk klein.

So what were these used for?

Waar werden ze voor gebruikt?

We know that these were used for stamping clay tags

We weten dat ze werken gebruikt voor het stempelen van kleitabletjes

that were attached to bundles of goods that were sent from one place to the other.

die aan bundels goederen werden bevestigd die naar een andere plaats werden gestuurd.

So you know those packing slips you get on your FedEx boxes?

Ken je de verzendbrieven die bij pakketjes van de koerier zitten?

These were used to make those kinds of packing slips.

Deze dingen werden gebruikt voor dat soort verzendbrieven.

You might wonder what these objects contain

Je vraagt je misschien af wat er op die voorwerpen staat

in terms of their text.

wat betreft de tekst.

Perhaps they're the name of the sender

Misschien is het de naam van de afzender

or some information about the goods

of informatie over de goederen

that are being sent from one place to the other -- we don't know.

die naar een andere plaats worden verzonden. We weten het niet.

We need to decipher the script to answer that question.

We moeten het schrift ontcijferen om die vraag te beantwoorden.

Deciphering the script

Het ontcijferen van het schrift

is not just an intellectual puzzle;

is niet zomaar een intellectuele puzzel.

it's actually become a question

Het is een vraag geworden

that's become deeply intertwined

die nauw verbonden is geraakt

with the politics and the cultural history of South Asia.

met de politiek en de culturele geschiedenis van Zuid-Azië.

In fact, the script has become a battleground of sorts

Het schrift is een soort strijdtoneel geworden

between three different groups of people.

tussen drie verschillende groepen mensen.

First, there's a group of people

Allereerst is er een groep mensen

who are very passionate in their belief

die gepassioneerd geloven

that the Indus script

dat het Indusschrift

does not represent a language at all.

helemaal geen taal vertegenwoordigt.

These people believe that the symbols

Deze mensen geloven dat de symbolen

are very similar to the kind of symbols you find on traffic signs

lijken op het soort symbolen dat je op verkeersborden ziet

or the emblems you find on shields.

of de emblemen op wapens.

There's a second group of people

Dan is er een tweede groep mensen

who believe that the Indus script represents an Indo-European language.

die geloven dat het Indusschrift een Indo-Europese taal vertegenwoordigt.

If you look at a map of India today,

Als je kijkt naar een kaart van het huidige India

you'll see that most of the languages spoken in North India

zie je dat de meeste talen die in Noord-India worden gesproken

belong to the Indo-European language family.

bij de Indo-Europese taalfamilie horen.

So some people believe that the Indus script

Dus sommige mensen geloven dat het Indusscript

represents an ancient Indo-European language such as Sanskrit.

een oude Indo-Europese taal zoals Sanskriet vertegenwoordigt.

There's a last group of people

Ten slotte is er een groep mensen

who believe that the Indus people

die geloven dat het Indusvolk

were the ancestors of people living in South India today.

de voorouders waren van mensen die tegenwoordig in Zuid-India wonen.

These people believe that the Indus script

Die mensen geloven dat het Indusscript

represents an ancient form

een oude vorm vertegenwoordigt

of the Dravidian language family,

van de Dravidische taalfamilie

which is the language family spoken in much of South India today.

de taalfamilie die nu in een groot deel van Zuid-India wordt gesproken.

And the proponents of this theory

De voorstanders van deze theorie

point to that small pocket of Dravidian-speaking people in the North,

wijzen naar dat kleine gebied in het Noorden waar Dravidisch wordt gesproken

actually near Afghanistan,

in de buurt van Afghanistan

and they say that perhaps, sometime in the past,

en ze zeggen dat misschien ooit vroeger

Dravidian languages were spoken all over India

overal in India Dravidische talen werden gesproken

and that this suggests

en dat het dus mogelijk is

that the Indus civilization is perhaps also Dravidian.

dat de Indusbeschaving misschien ook Dravidisch is.

Which of these hypotheses can be true?

Welk van deze hypotheses kan kloppen?

We don't know, but perhaps if you deciphered the script,

We weten het niet, maar als je het schrift ontcijfert,

you would be able to answer this question.

kun je die vraag misschien beantwoorden.

But deciphering the script is a very challenging task.

Maar het ontcijferen van het schrift is een enorme uitdaging.

First, there's no Rosetta Stone.

Ten eerste is er geen Steen van Rosetta.

I don't mean the software;

Ik heb het niet over de software

I mean an ancient artifact

maar over een oud voorwerp

that contains in the same text

waarop dezelfde tekst staat

both a known text and an unknown text.

in een bekende taal en een onbekende taal.

We don't have such an artifact for the Indus script.

Zo'n voorwerp hebben we niet voor het Indusschrift.

And furthermore, we don't even know what language they spoke.

Bovendien weten we niet eens welke taal ze spraken.

And to make matters even worse,

En om het nog erger te maken,

most of the text that we have are extremely short.

zijn de meeste teksten die we hebben heel kort.

So as I showed you, they're usually found on these seals

Ik liet al zien dat ze meestal op deze zegels staan,

that are very, very tiny.

die heel erg klein zijn.

And so given these formidable obstacles,

Met deze flinke hindernissen

one might wonder and worry

kun je je afvragen

whether one will ever be able to decipher the Indus script.

of het ons ooit zal lukken om het Indusschrift te ontcijferen.

In the rest of my talk,

In de rest van mijn voordracht

I'd like to tell you about how I learned to stop worrying

wil ik jullie vertellen waarom ik me daar nu geen zorgen meer over maak

and love the challenge posed by the Indus script.

en ik van de uitdaging van het Indusscript ben gaan houden.

I've always been fascinated by the Indus script

Ik ben al gefascineerd door het Indusscript

ever since I read about it in a middle school textbook.

sinds ik er op school in een lesboek over las.

And why was I fascinated?

Waarom vond ik het zo fascinerend?

Well it's the last major undeciphered script in the ancient world.

Het is het laatste belangrijke niet-ontcijferde schrift uit de oudheid.

My career path led me to become a computational neuroscientist,

Ik ben uiteindelijk computer-neurowetenschapper geworden,

so in my day job,

dus in mijn gewone baan

I create computer models of the brain

maak ik computermodellen van de hersenen

to try to understand how the brain makes predictions,

om te leren begrijpen hoe de hersenen voorspellingen doen,

how the brain makes decisions,

hoe de hersenen beslissingen nemen,

how the brain learns and so on.

hoe de hersenen leren, enzovoort.

But in 2007, my path crossed again with the Indus script.

Maar in 2007 kruiste het Indusschrift mijn pad weer.

That's when I was in India,

Ik was toen in India

and I had the wonderful opportunity

en kreeg de prachtige kans

to meet with some Indian scientists

om een aantal Indiase wetenschappers te ontmoeten

who were using computer models to try to analyze the script.

die het schrift probeerden te analyseren met computermodellen.

And so it was then that I realized

Toen realiseerde ik me

there was an opportunity for me to collaborate with these scientists,

dat ik de mogelijkheid had om met die wetenschappers samen te werken.

and so I jumped at that opportunity.

Ik greep die kans meteen aan.

And I'd like to describe some of the results that we have found.

Ik wil wat van onze resultaten beschrijven.

Or better yet, let's all collectively decipher.

Of nog beter: laten we samen gaan ontcijferen.

Are you ready?

Zijn jullie er klaar voor?

The first thing that you need to do when you have an undeciphered script

Het eerste wat je moet doen met een niet-ontcijferd schrift

is try to figure out the direction of writing.

is uitzoeken wat de schrijfrichting is.

Here are two texts that contain some symbols on them.

Dit zijn twee teksten met wat symbolen erin.

Can you tell me

Kan je me vertellen

if the direction of writing is right to left or left to right?

of de schrijfrichting van rechts naar links of van links naar rechts is?

I'll give you a couple of seconds.

Je krijgt een paar seconden.

Okay. Right to left, how many? Okay.

Oke. Hoeveel denken van rechts naar links?

Okay. Left to right?

Oke. Van links naar rechts?

Oh, it's almost 50/50. Okay.

Het is bijna 50/50.

The answer is:

Het antwoord is:

if you look at the left-hand side of the two texts,

Als je naar de linkerkant van de twee teksten kijkt,

you'll notice that there's a cramping of signs,

zie je dat de tekens dichter bij elkaar staan.

and it seems like 4,000 years ago,

Het lijkt erop dat 4000 jaar geleden,

when the scribe was writing from right to left,

toen de schrijver van rechts naar links schreef,

they ran out of space.

er niet genoeg ruimte was.

And so they had to cram the sign.

Het teken werd erbij gepropt.

One of the signs is also below the text on the top.

Een van de tekens staat ook onder de tekst aan de bovenkant.

This suggests the direction of writing

Het lijkt er dus op dat de schrijfrichting

was probably from right to left,

waarschijnlijk van rechts naar links was.

and so that's one of the first things we know,

Dat is een van de eerste dingen die we weten,

that directionality is a very key aspect of linguistic scripts.

dat richting een belangrijk aspect is van linguïstisch schrift.

And the Indus script now has

Het Indusschrift heeft dus

this particular property.

deze bepaalde eigenschap.

What other properties of language does the script show?

Welke eigenschappen van taal zouden we kunnen zien?

Languages contain patterns.

Talen bevatten patronen.

If I give you the letter Q

Als ik je de letter Q geef

and ask you to predict the next letter, what do you think that would be?

en je vraag te voorspellen wat de volgende letter is, wat denk je dan?

Most of you said U, which is right.

De meesten zeiden U, en dat klopt.

Now if I asked you to predict one more letter,

Als ik je ook de volgende letter zou vragen,

what do you think that would be?

welke zou dat dan zijn, denk je?

Now there's several thoughts. There's E. It could be I. It could be A,

Er zijn verschillende mogelijkheden. E, of I. Misschien A.

but certainly not B, C or D, right?

Maar zeker niet B, C of D, of wel?

The Indus script also exhibits similar kinds of patterns.

Het Indusschrift heeft net zulke patronen.

There's a lot of text that start with this diamond-shaped symbol.

Er zijn veel teksten die beginnen met dit ruitvormige symbool.

And this in turn tends to be followed

En dat wordt op zijn beurt vaak gevolgd

by this quotation marks-like symbol.

door dit symbool dat lijkt op aanhalingstekens.

And this is very similar to a Q and U example.

Net zoals het voorbeeld van de Q en de U.

This symbol can in turn be followed

Dit symbool kan weer worden gevolgd

by these fish-like symbols and some other signs,

door deze visachtige symbolen en wat andere tekens,

but never by these other signs at the bottom.

maar nooit door die tekens onderaan.

And furthermore, there's some signs

Daarnaast zijn er wat tekens

that really prefer the end of texts,

die bij voorkeur aan het eind van teksten staan,

such as this jar-shaped sign,

zoals dit komvormige teken.

and this sign, in fact, happens to be

Dit teken is trouwens

the most frequently occurring sign in the script.

het meest voorkomende teken in het schrift.

Given such patterns, here was our idea.

Door deze patronen kregen we een idee.

The idea was to use a computer

Het idee was om een computer te gebruiken

to learn these patterns,

om die patronen te leren.

and so we gave the computer the existing texts.

We gaven de computer de bestaande teksten.

And the computer learned a statistical model

En de computer leerde een statistisch model

of which symbols tend to occur together

van welke symbolen meestal samen voorkomen

and which symbols tend to follow each other.

en welke symbolen meestal op elkaar volgen.

Given the computer model,

Als we het computermodel hebben,

we can test the model by essentially quizzing it.

kunnen we het model testen door het te ondervragen.

So we could deliberately erase some symbols,

We kunnen met opzet wat symbolen wissen

and we can ask it to predict the missing symbols.

en het model vragen de ontbrekende symbolen te voorspellen.

Here are some examples.

Hier zijn wat voorbeelden.

You may regard this

Je kan dit zien

as perhaps the most ancient game

als misschien wel de oudste versie

of Wheel of Fortune.

van het Rad van Fortuin.

What we found

We ontdekten

was that the computer was successful in 75 percent of the cases

dat het de computer in 75 procent van de gevallen lukte

in predicting the correct symbol.

om het juiste symbool te voorspellen.

In the rest of the cases,

In de rest van de gevallen

typically the second best guess or third best guess was the right answer.

was meestal de tweede of derde suggestie het goede antwoord.

There's also practical use

Er is ook een praktisch nut

for this particular procedure.

voor deze procedure.

There's a lot of these texts that are damaged.

Veel teksten zijn beschadigd.

Here's an example of one such text.

Dit is een voorbeeld van zo'n tekst.

And we can use the computer model now to try to complete this text

Met het computermodel kunnen we proberen deze tekst aan te vullen

and make a best guess prediction.

met een zo goed mogelijke voorspelling.

Here's an example of a symbol that was predicted.

Dit is een voorbeeld van een symbool dat is voorspeld.

And this could be really useful as we try to decipher the script

Dit kan erg nuttig zijn als we het schrift proberen te ontcijferen.

by generating more data that we can analyze.

We kunnen meer gegevens genereren om te analyseren.

Now here's one other thing you can do with the computer model.

We kunnen nog iets anders doen met het computermodel.

So imagine a monkey

Stel je een aap voor

sitting at a keyboard.

die achter een toetsenbord zit.

I think you might get a random jumble of letters that looks like this.

Dan krijg je een willekeurige mix van letters die er zo uitziet.

Such a random jumble of letters

Van zo'n willekeurige mix van letters

is said to have a very high entropy.

wordt gezegd dat deze een zeer hoge entropie heeft.

This is a physics and information theory term.

Dat is een term uit de natuurkunde en informatietheorie.

But just imagine it's a really random jumble of letters.

Maar het is gewoon een zeer willekeurige mix van letters.

How many of you have ever spilled coffee on a keyboard?

Wie heeft er wel eens koffie op een toetsenbord geknoeid?

You might have encountered the stuck-key problem --

Dan hebt u misschien wel eens last gehad van een vastzittend toetsenbord.

so basically the same symbol being repeated over and over again.

Hetzelfde symbool wordt dan steeds weer herhaald.

This kind of a sequence is said to have a very low entropy

Zo'n soort reeks heeft een heel lage entropie

because there's no variation at all.

omdat er helemaal geen variatie is.

Language, on the other hand, has an intermediate level of entropy;

Taal heeft daarentegen een gemiddeld entropieniveau,

it's neither too rigid,

niet heel rigide

nor is it too random.

maar ook niet te willekeurig.

What about the Indus script?

Hoe zit het met het Indusschrift?

Here's a graph that plots the entropies of a whole bunch of sequences.

Dit is een grafiek met de entropieën van een heleboel reeksen.

At the very top you find the uniformly random sequence,

Helemaal bovenaan staat de volledig willekeurige reeks

which is a random jumble of letters --

die een willekeurige mix van letters is.

and interestingly, we also find

Wat interessant is, is dat daar ook

the DNA sequence from the human genome and instrumental music.

de DNA-volgorde van het menselijke genoom en instrumentale muziek staan.

And both of these are very, very flexible,

Die zijn allebei heel erg flexibel

which is why you find them in the very high range.

en dus hebben ze een zeer grote variatie.

At the lower end of the scale,

Helemaal onder aan de schaal

you find a rigid sequence, a sequence of all A's,

zie je een rigide reeks, een reeks met alleen A's.

and you also find a computer program,

Daar staat ook een computerprogramma,

in this case in the language Fortran,

in dit geval in de taal Fortran,

which obeys really strict rules.

waarvoor zeer strikte regels gelden.

Linguistic scripts

Linguïstisch schrift

occupy the middle range.

zit in het middelste bereik.

Now what about the Indus script?

Maar hoe zit het met het Indusschrift?

We found that the Indus script

We ontdekten dat het Indusschrift

actually falls within the range of the linguistic scripts.

binnen het bereik van linguïstisch schrift valt.

When this result was first published,

Toen dit resultaat voor het eerst werd gepubliceerd,

it was highly controversial.

was het zeer controversieel.

There were people who raised a hue and cry,

Sommige mensen schreeuwden het haast uit.

and these people were the ones who believed

Dat waren de mensen die geloofden

that the Indus script does not represent language.

dat het Indusschrift geen taal vertegenwoordigt.

I even started to get some hate mail.

Ik kreeg zelfs haatmails.

My students said

Mijn studenten vonden

that I should really seriously consider getting some protection.

dat ik erover moest denken om me te laten beveiligen.

Who'd have thought

Wie had ooit gedacht

that deciphering could be a dangerous profession?

dat ontcijferen zo'n gevaarlijk beroep zou zijn?

What does this result really show?

Wat betekent dit resultaat nu eigenlijk?

It shows that the Indus script

Het betekent dat het Indusschrift

shares an important property of language.

een belangrijke eigenschap van taal deelt.

So, as the old saying goes,

Zoals in het bekende gezegde

if it looks like a linguistic script

'als het eruit ziet als een linguïstisch schrift,

and it acts like a linguistic script,

en het zich gedraagt als een linguïstisch schrift,

then perhaps we may have a linguistic script on our hands.

dan hebben we misschien een linguïstisch schrift te pakken.'

What other evidence is there

Wat is er nog meer voor bewijs

that the script could actually encode language?

dat het schrift een taal zou kunnen coderen?

Well linguistic scripts can actually encode multiple languages.

Linguïstisch schrift kan meerdere talen coderen.

So for example, here's the same sentence written in English

Hier staat bijvoorbeeld een zin die in het Engels is geschreven

and the same sentence written in Dutch

en dezelfde zin die in het Nederlands is geschreven

using the same letters of the alphabet.

met dezelfde letters van het alfabet.

If you don't know Dutch and you only know English

Als je geen Nederlands spreekt en alleen maar Engels,

and I give you some words in Dutch,

en ik je wat Nederlandse woorden laat zien,

you'll tell me that these words contain

zul je zeggen dat er in die woorden

some very unusual patterns.

ongebruikelijke patronen zitten.

Some things are not right,

Sommige dingen kloppen niet

and you'll say these words are probably not English words.

en je zult zeggen dat het waarschijnlijk geen Engelse woorden zijn.

The same thing happens in the case of the Indus script.

Hetzelfde gebeurt bij het Indusschrift.

The computer found several texts --

De computer heeft verschillende teksten gevonden --

two of them are shown here --

dit zijn twee voorbeelden --

that have very unusual patterns.

met zeer ongebruikelijke patronen.

So for example the first text:

Neem bijvoorbeeld de eerste tekst.

there's a doubling of this jar-shaped sign.

Daarin wordt het komvormige teken verdubbeld.

This sign is the most frequently-occurring sign

Dat teken is het meest voorkomende teken

in the Indus script,

in het Indusschrift,

and it's only in this text

en alleen in deze tekst

that it occurs as a doubling pair.

komt het voor als een dubbel paar.

Why is that the case?

Waarom is dat zo?

We went back and looked at where these particular texts were found,

We gingen kijken waar deze teksten zijn gevonden

and it turns out that they were found

en het blijkt dat ze zijn gevonden

very, very far away from the Indus Valley.

ergens heel ver weg van de Indusvallei.

They were found in present day Iraq and Iran.

Ze zijn gevonden in het huidige Irak en Iran.

And why were they found there?

Waarom zijn ze daar gevonden?

What I haven't told you is that

Er is iets wat ik nog niet heb verteld.

the Indus people were very, very enterprising.

Het Indusvolk was heel ondernemend.

They used to trade with people pretty far away from where they lived,

Ze handelden met mensen die behoorlijk ver weg leefden.

and so in this case, they were traveling by sea

In dit geval reisden ze over zee,

all the way to Mesopotamia, present-day Iraq.

helemaal naar Mesopotamië, het huidige Irak.

And what seems to have happened here

En het lijkt erop dat daar

is that the Indus traders, the merchants,

de Indushandelaren, de kooplieden,

were using this script to write a foreign language.

dit schrift gebruikten om een vreemde taal op te schrijven.

It's just like our English and Dutch example.

Net zoals ons voorbeeld met Engels en Nederlands.

And that would explain why we have these strange patterns

Dat zou deze vreemde patronen verklaren

that are very different from the kinds of patterns you see in the text

die erg afwijken van het soort patronen in de teksten

that are found within the Indus Valley.

die zijn gevonden in de Indusvallei.

This suggests that the same script, the Indus script,

Het lijkt er dus op dat hetzelfde schrift, het Indusschrift,

could be used to write different languages.

kon worden gebruikt om verschillende talen op te schrijven.

The results we have so far seem to point to the conclusion

De resultaten tot nu toe lijken op de conclusie te wijzen

that the Indus script probably does represent language.

dat het Indusscript waarschijnlijk inderdaad taal vertegenwoordigt.

If it does represent language,

Dus als het taal vertegenwoordigt,

then how do we read the symbols?

hoe moeten we de symbolen dan lezen?

That's our next big challenge.

Dat is de volgende grote uitdaging.

So you'll notice that many of the symbols

Je ziet dat veel van de symbolen

look like pictures of humans, of insects,

lijken op plaatjes van mensen, van insecten,

of fishes, of birds.

van vissen, van vogels.

Most ancient scripts

De meeste oude schriften

use the rebus principle,

gebruiken het rebusprincipe.

which is, using pictures to represent words.

Er worden plaatjes gebruikt om woorden te vertegenwoordigen.

So as an example, here's a word.

Hier is bijvoorbeeld een woord.

Can you write it using pictures?

Kan je dat met plaatjes schrijven?

I'll give you a couple seconds.

Ik geef je een paar seconden.

Got it?

Heb je het?

Okay. Great.

Oke. Geweldig.

Here's my solution.

Dit is mijn oplossing.

You could use the picture of a bee followed by a picture of a leaf --

Een plaatje van een bij gevolgd door een plaatje van een blad

and that's "belief," right.

vormen in het Engels 'belief'.

There could be other solutions.

Er zijn andere oplossingen mogelijk.

In the case of the Indus script,

In het geval van het Indusschrift

the problem is the reverse.

is het probleem omgekeerd.

You have to figure out the sounds of each of these pictures

Je moet de geluiden van elk van deze plaatjes ontdekken

such that the entire sequence makes sense.

zodat de hele reeks betekenis krijgt.

So this is just like a crossword puzzle,

Het lijkt op een kruiswoordpuzzel,

except that this is the mother of all crossword puzzles

alleen is het de moeder van alle kruiswoordpuzzels,

because the stakes are so high if you solve it.

omdat er zoveel van afhangt als je hem oplost.

My colleagues, Iravatham Mahadevan and Asko Parpola,

Mijn collega's Iravatham Mahadevan en Asko Parpola

have been making some headway on this particular problem.

zijn al een eindje op weg met dit probleem.

And I'd like to give you a quick example of Parpola's work.

Ik geef een kort voorbeeld van Parpola's werk.

Here's a really short text.

Dit is een heel korte tekst.

It contains seven vertical strokes followed by this fish-like sign.

Hij bevat zeven vertikale strepen gevolgd door een visachtig teken.

And I want to mention that these seals were used

Ik moet zeggen dat deze zegels werden gebruikt

for stamping clay tags

voor het stempelen van kleitabletjes

that were attached to bundles of goods,

die werden bevestigd aan bundels goederen.

so it's quite likely that these tags, at least some of them,

Het is dus goed mogelijk dat in elk geval sommige ervan

contain names of merchants.

namen van kooplieden bevatten.

And it turns out that in India

En het blijkt dat er in India

there's a long tradition

een lange traditie is

of names being based on horoscopes

om namen te baseren op horoscopen

and star constellations present at the time of birth.

en constellaties op het moment van de geboorte.

In Dravidian languages,

In Dravidische talen

the word for fish is "meen"

is het woord voor vis 'meen'

which happens to sound just like the word for star.

en dat klinkt precies als het woord voor ster.

And so seven stars

Zeven sterren

would stand for "elu meen,"

staat dus voor 'elu meen'

which is the Dravidian word

en dat is het Dravidische woord

for the Big Dipper star constellation.

voor het sterrenbeeld de Grote Beer.

Similarly, there's another sequence of six stars,

Zo is er een andere reeks van zes sterren,

and that translates to "aru meen,"

wat vertaald 'aru meen' is,

which is the old Dravidian name

en dat is de oude Dravidische naam

for the star constellation Pleiades.

voor het sterrenbeeld de Plejaden.

And finally, there's other combinations,

Ten slotte zijn er andere combinaties

such as this fish sign with something that looks like a roof on top of it.

zoals dit visteken met iets dat lijkt op een dakje er bovenop.

And that could be translated into "mey meen,"

Dat kan worden vertaald als 'mey meen'

which is the old Dravidian name for the planet Saturn.

en dat is de oude Dravidische naam voor de planeet Saturnus.

So that was pretty exciting.

Dat was behoorlijk spannend.

It looks like we're getting somewhere.

Het lijkt erop dat we goed op weg zijn.

But does this prove

Maar bewijst dit

that these seals contain Dravidian names

dat deze zegels Dravidische namen bevatten

based on planets and star constellations?

die zijn gebaseerd op planeten en sterrenbeelden?

Well not yet.

Nog niet.

So we have no way of validating

We kunnen niet controleren

these particular readings,

of deze lezingen kloppen.

but if more and more of these readings start making sense,

Maar als steeds meer lezingen betekenis lijken te hebben,

and if longer and longer sequences

en als steeds langere reeksen

appear to be correct,

lijken te kloppen,

then we know that we are on the right track.

weten we dat we op het goede spoor zitten.

Today,

Tegenwoordig

we can write a word such as TED

kunnen we een woord zoals TED schrijven

in Egyptian hieroglyphics and in cuneiform script,

in Egyptische hiërogliefen en in spijkerschrift,

because both of these were deciphered

want die zijn allebei ontcijferd

in the 19th century.

in de negentiende eeuw.

The decipherment of these two scripts

Door de ontcijfering van deze twee schriften

enabled these civilizations to speak to us again directly.

kunnen deze beschavingen weer rechtstreeks tot ons spreken.

The Mayans

De Maya's

started speaking to us in the 20th century,

begonnen in de twintigste eeuw tegen ons te spreken,

but the Indus civilization remains silent.

maar de Indusbeschaving is nog stil.

Why should we care?

Waarom moet ons dat iets kunnen schelen?

The Indus civilization does not belong

De Indusbeschaving is niet alleen

to just the South Indians or the North Indians

van de Zuid-Indiase of de Noord-Indiase bevolking

or the Pakistanis;

of van de Pakistani.

it belongs to all of us.

Ze is van ons allemaal.

These are our ancestors --

Dit zijn onze voorouders,

yours and mine.

van jou en van mij.

They were silenced

Hen is het zwijgen opgelegd

by an unfortunate accident of history.

door een ongelukkige historische gebeurtenis.

If we decipher the script,

Als we het schrift ontcijferen,

we would enable them to speak to us again.

kunnen we ze weer tot ons laten spreken.

What would they tell us?

Wat zouden ze ons vertellen?

What would we find out about them? About us?

Wat zouden we over ze ontdekken? En over ons?

I can't wait to find out.

Ik ben heel benieuwd.

Thank you.

Bedankt.

(Applause)

(Applaus)