David Hoffman: Catch Sputnik mania!

Vertaald door: Elie De Brauwer Nagekeken door: Rudolf Penninkhof

Fifty years ago in the old Soviet Union,

Vijftig jaar geleden in de oude Sovjetunie,

a team of engineers was secretly moving a large object

smokkelde een team van ingenieurs een groot object

through a desolate countryside.

door een verlaten platteland.

With it, they were hoping to capture the minds of people everywhere

Hiermee hoopten ze de aandacht van iedereen te trekken,

by being the first to conquer outer space.

door de eerste te zijn om de ruimte te veroveren.

The rocket was huge.

De raket was enorm.

And packed in its nose was a silver ball

En verstopt in zijn neus was er een zilveren bal

with two radios inside.

uitgerust met twee radio's.

On October 4, 1957, they launched their rocket.

Op 4 oktober 1957 lanceerden ze hun raket.

One of the Russian scientists wrote at the time:

Een van de Russische wetenschappers schreef toen:

"We are about to create a new planet

"We staan op het punt een nieuwe planeet te creëren

that we will call Sputnik.

en deze zal Sputnik heten.

In the olden days, explorers

In vroegere tijden waren er ontdekkingsreizigers,

like Vasco da Gama and Columbus

zoals Vasco da Gama en Columbus

had the good fortune to open up the terrestrial globe.

die het geluk hadden de Aarde te verkennen.

Now we have the good fortune to open up space.

Nu hebben wij het geluk ruimte te verkennen.

And it is for those in the future to envy us our joy."

En we laten het aan die in de toekomst over om ons geluk te benijden."

You're watching snippets from "Sputnik," my fifth documentary feature,

Jullie bekijken flarden van "Sputnik", mijn vijfde documentaire,

which is just about completed.

die net klaar is.

It tells the story of Sputnik,

Deze vertelt het verhaal van Sputnik,

and the story of what happened to America as a result.

en het verhaal van de gevolgen die deze had op Amerika.

For days after the launch,

De dagen na de lancering,

Sputnik was a wonderful curiosity.

was Sputnik een wonderbaarlijke curiositeit.

A man-made moon visible by ordinary citizens,

Een door de mens gemaakte maan zichtbaar voor alle mensen,

it inspired awe and pride

het resulteerde in trots en ontzag

that humans had finally launched an object into space.

dat mensen eindelijk een object in de ruimte konden brengen.

But just three days later, on a day they called Red Monday,

Maar amper drie dagen later, op een dag die men 'Rode Maandag' noemde,

the media and the politicians told us,

vertelden de media en de politici ons,

and we believed, that Sputnik was proof

en wat wij geloofden, dat Sputnik het bewijs was

that our enemy had beaten us

dat onze vijand ons verslagen had

in science and technology,

in wetenschap en technologie,

and that they could now attack us with hydrogen bombs,

en dat ze ons nu konden aanvallen met waterstofbommen,

using their Sputnik rocket as an IBM missile.

door hun Sputnik raket te gebruiken als een IBM raket.

All hell broke loose.

En toen was het hek van de dam.

Sputnik quickly became one of the three great shocks to hit America --

Sputnik werd één van de drie grootste schokken die Amerika ooit raakten --

historians say the equal of Pearl Harbor or 9/11.

volgens geschiedkundigen gelijkwaardig aan Pearl Harbor of 9/11.

It provoked the missile gap.

Het provokeerde de 'missile gap'.

It exploded an arms race.

Het liet een wapenwedloop losbarsten.

It began the space race.

Het startte de ruimtewedloop.

Within a year, Congress funded huge weapons increases,

Binnen het jaar keurde het Congres een grote stijging in het wapenarsenaal goed,

and we went from 1,200 nuclear weapons

en gingen we van 1.200 nucleaire wapens

to 20,000.

naar 20.000.

And the reactions to Sputnik went far beyond weapons increases.

En de reacties op Sputnik gingen verder dan een vergroting van het arsenaal.

For example, some here will remember

Sommigen zullen zich deze dag wel herinneren,

this day, June 1958,

in Juni 1958,

the National Civil Defense Drill,

de 'National Civil Defense Drill',

where tens of millions of people in 78 cities went underground.

waar tientallen miljoenen mensen in 78 steden ondergronds gingen.

Or the Gallup Poll that showed that seven in 10 Americans

Of de 'Gallup Poll' die aantoonde dat zeven op de 10 Amerikanen

believed that a nuclear war would happen,

geloofden dat een nucleaire oorlog zou plaatsvinden,

and that at least 50 percent of our population

en dat tenminste vijftig procent van de populatie

was going to be killed.

hierin gedood zou worden.

But Sputnik provoked wonderful changes as well.

Maar Sputnik had ook wonderlijke gevolgen.

For example, some in this room went to school on scholarship

Zo kregen sommigen hier bijvoorbeeld een

because of Sputnik.

studiebeurs dankzij Sputnik.

Support for engineering, math and science --

Ondersteuning voor toegepaste wetenschappen, wiskunde en wetenschap

education in general -- boomed.

of opvoeding in het algemeen namen in extreme mate toe.

And Vint Cerf points out that Sputnik

En Vint Cerf toonde aan dat Sputnik

led directly to ARPA, and the Internet,

direct leidde tot ARPA, en het Internet,

and, of course, NASA.

en natuurlijk, NASA.

My feature documentary shows how a free society

Mijn documentaire toont hoe een vrije samenleving

can be stampeded by those who know how to use media.

kan opgejut worden door deze die weten hoe de media te gebruiken.

But it also shows how we can turn

Maar het illustreert eveneens hoe we iets

what appears at first to be a bad situation,

dat initieel een slechte situatie lijkt,

into something that was overall very good for America.

kunnen veranderen in iets waar Amerika baat bij heeft.

"Sputnik" will soon be released.

"Sputnik" zal binnenkort uitkomen.

In closing, I would like to take a moment to thank

In het einde zou ik graag mijn dank willen betuigen

one of my investors:

aan een van mijn investeerders:

longtime TEDster, Jay Walker.

een langdurig TEDster: Jay Walker.

And I'd like to thank you all.

En ik zou jullie allemaal willen bedanken.

(Applause).

(Applaus)

Thank you, Chris.

Dank je, Chris.