David Hoffman: Catch Sputnik mania!

David Hoffman Sputnik çılgınlığını sizinle paylaşıyor

Çeviri: Global Tercüme Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Fifty years ago in the old Soviet Union,

50 sene önce eski Sovyetler Birliği'nde,

a team of engineers was secretly moving a large object

bir grup mühendis, büyük bir objeyi gizlice

through a desolate countryside.

tenha bir kırsala taşıyordu.

With it, they were hoping to capture the minds of people everywhere

Uzayı fetheden ilk araç olarak,

by being the first to conquer outer space.

bütün insanların aklını başından almayı umuyorlardı.

The rocket was huge.

Roket çok büyüktü.

And packed in its nose was a silver ball

Ve roketin en uç noktasında içinde iki tane radyo bulunan

with two radios inside.

gümüş bir top vardı.

On October 4, 1957, they launched their rocket.

4 Ekim 1957'de roket uzaya fırlatıldı.

One of the Russian scientists wrote at the time:

O günlerde Rus bilimadamlarının aldıkları notlarda, şunlar yazıyordu:

"We are about to create a new planet

"Sputnik adını vereceğimiz bir gezegen

that we will call Sputnik.

kurmak üzereyiz.

In the olden days, explorers

Eski zamanlarda,

like Vasco da Gama and Columbus

Vasco da Gama ve Columbus gibi kaşifler

had the good fortune to open up the terrestrial globe.

yerküreyi keşfedecek kadar talihliydiler.

Now we have the good fortune to open up space.

Şimdi ise uzaya çıkacak kadar talihliyiz.

And it is for those in the future to envy us our joy."

Ve bunu, gelecekte bizim aldığımız hazza imrenecekler için yapacağız."

You're watching snippets from "Sputnik," my fifth documentary feature,

Sputnik'ten küçük parçalar izliyorsunuz, 5. uzun metrajlı belgeselim,

which is just about completed.

nerdeyse bitmek üzere.

It tells the story of Sputnik,

Sputnik'in hikayesini,

and the story of what happened to America as a result.

ve bu hikayenin sonunda Amerika'ya neler olduğunu anlatıyor.

For days after the launch,

Fırlatılışından sonraki günler

Sputnik was a wonderful curiosity.

Sputnik inanılmaz bir merak uyandırmıştı.

A man-made moon visible by ordinary citizens,

Sıradan vatandaşlar tarafından görülebilen el yapımı bir ay,

it inspired awe and pride

korkuyla karışık saygı ve gurur uyandırıyordu.

that humans had finally launched an object into space.

Sonunda insanoğlu uzaya bir nesne gönderebilmişti.

But just three days later, on a day they called Red Monday,

Ancak sadece üç gün sonra, Kırmızı Pazartesi denilen günde,

the media and the politicians told us,

medya ve politikacılar bize şunları anlattılar:

and we believed, that Sputnik was proof

ve biz de inandık. Sputnik

that our enemy had beaten us

düşmanımızın bizi bilim ve teknolojide

in science and technology,

yendiğinin kanıtıydı,

and that they could now attack us with hydrogen bombs,

ve artık bize hidrojen bombalarıyla saldırabilirlerdi,

using their Sputnik rocket as an IBM missile.

Sputnik roketini IBM füzesi olarak kullanabilirlerdi.

All hell broke loose.

Aman Allahım!!

Sputnik quickly became one of the three great shocks to hit America --

Sputnik aniden Amerika'yı sarsan üç büyük şoktan birisi oluverdi -

historians say the equal of Pearl Harbor or 9/11.

tarihçiler bunu Pearl Harbor veya 11 Eylül saldırılarıyla bir tutuyorlar.

It provoked the missile gap.

Bütün bunlar, füze yarışını kışkırttı.

It exploded an arms race.

Bu silahlanma yarışına neden oldu.

It began the space race.

Uzay yarışını başlattı.

Within a year, Congress funded huge weapons increases,

Bir yıl içinde, Kongre büyük miktarda silah artışını finanse etti

and we went from 1,200 nuclear weapons

ve 1200 nükleer başlık sayısı

to 20,000.

20.000'e çıktı.

And the reactions to Sputnik went far beyond weapons increases.

Ve Sputnik'e karşı verilen tepkiler silahlanmadaki artışın çok ötesine geçti.

For example, some here will remember

Örneğin, burada olanlardan bazılarınız belki hatırlar,

this day, June 1958,

Haziran 1958'de,

the National Civil Defense Drill,

Milli Sivil Savunma Tatbikatı'nda,

where tens of millions of people in 78 cities went underground.

o gün on milyonlarca insan 78 ayrı kentte yeraltına girdi.

Or the Gallup Poll that showed that seven in 10 Americans

Ya da 10 Amerikalı'dan 7'sinin nükleer savaş çıkacağına

believed that a nuclear war would happen,

inandığını gösteren Gallup Poll

and that at least 50 percent of our population

aynı zamanda çıkacak savaşta nüfusun yüzde 50'sinin

was going to be killed.

öleceğine olan inancı da gözler önüne seriyordu.

But Sputnik provoked wonderful changes as well.

Ancak, Sputnik aynı zamanda muhteşem değişimlere de yol açtı.

For example, some in this room went to school on scholarship

Örneğin, bu odada bulunan kişilerden bazıları

because of Sputnik.

Sputnik sayesinde okula burslu gittiler.

Support for engineering, math and science --

Mühendislik, matematik ve bilime

education in general -- boomed.

-kısaca eğitime- olan destek muazzam şekilde arttı.

And Vint Cerf points out that Sputnik

Vint Cerf'in belirttiği gibi, Sputnik

led directly to ARPA, and the Internet,

doğrudan ARPA, internet

and, of course, NASA.

ve tabi ki NASA'nın oluşumunda direk rol oynadı.

My feature documentary shows how a free society

Uzun metrajlı belgeselim, özgür bir toplumun, medyanın nasıl kullanılacağını

can be stampeded by those who know how to use media.

bilenler tarafından nasıl damgalandığını gözler önüne seriyor.

But it also shows how we can turn

Aynı zamanda, başta kötü görünen bir durumu

what appears at first to be a bad situation,

Amerika genelinde çok iyi

into something that was overall very good for America.

bir hale getirebileceğimizi de gösteriyor.

"Sputnik" will soon be released.

"Sputnik" çok yakında gösterimde olacak.

In closing, I would like to take a moment to thank

Kapanışta, yatırımcılarımdan birine

one of my investors:

teşekkür etmek istiyorum:

longtime TEDster, Jay Walker.

TED müdavimi, Jay Walker.

And I'd like to thank you all.

Ve hepinize teşekkür etmek istiyorum.

(Applause).

(Alkışlar)

Thank you, Chris.

Teşekkürler Chris.