Michelle Obama's plea for education

Translator: Kshitij Prasai Reviewer: Anantha Swami

This is my first trip,

यो मेरो पहिलो भ्रमण हो।

my first foreign trip as a first lady.

मेरो प्रथम महिला भएपछिको पहिलो भ्रमण। (राष्ट्रपतीकी श्रीमतीलाई अमेरिकामा प्रथम महिला भनिन्छ)

Can you believe that?

के तपाईंलाई विश्वास लाग्छ?

(Applause)

(ताली)

And while this is not my first visit to the U.K.,

मेरो यो युकेको पहिलो भ्रमण त होइन,

I have to say that I am glad that this is my first official visit.

तर यो मेरो पहिलो अधिकारिक भ्रमण भएकोमा म खुशी छु।

The special relationship between the United States and the U.K.

संयुक्त राज्य अमेरिका र युके बिचको बिशेष सम्बन्ध

is based not only on the relationship between governments,

दुई सरकारहरूको सम्बन्धमा मात्रै आधारित छैन,

but the common language and the values that we share,

हामीले अँगालेको साझा भाषा एवं मान्यताहरूमा समेत आधारित छ।

and I'm reminded of that by watching you all today.

र मैले त्यो कुरा आज तपाईंहरू सबैलाई देखेर महशुस गरिरहेकी छु।

During my visit I've been especially honored

मेरो भ्रमणको क्रममा अफुलाई धेरै भाग्यमानी पाएकी छु

to meet some of Britain's most extraordinary women --

ब्रिटेनका अत्यन्तै क्षमतावान महिलाहरू भेट्न पाएकोमा।

women who are paving the way for all of you.

महिला जसले तपाईंहरुको लागि बाटो बनाइरहनुभएको छ।

And I'm honored to meet you,

र तपाईंहरुलाई भेट्न पाएकोमा म भाग्यमानी महशुस गरिरहेकी छु,

the future leaders of Great Britain and this world.

जो ग्रेट ब्रिटेन र विश्वकै भावी नेत्रीहरु हुनुहुन्छ।

And although the circumstances of our lives may seem very distant,

यद्यपि हाम्रो जीवन को परिस्थितीहरू ज्यादै भिन्न देखिन्छन,

with me standing here as the First Lady of the United States of America,

यहाँ अमेरिकाको प्रथम महिलाको रुपमा उभिएकी म,

and you, just getting through school,

र तपाईंहरु, जो भर्खर विद्यालयको पढाई सक्दै हुनुहुन्छ।

I want you to know that we have very much in common.

यहाँ म भन्न चाहन्छु कि हामीबिच धेरै समानता छन।

For nothing in my life's path

किनकी मेरो जिन्दगीको बाटोमा केहीले-कोहिले पनि

would have predicted that I'd be standing here

अनुमान गरेको थिएन कि म यहाँ भविश्यमा उभिनेछु,

as the first African-American First Lady

प्रथम अफ्रिकन-अमेरिकन प्रथम महिलाको रुपमा

of the United States of America.

संयुक्त राज्य अमेरिका को।

There is nothing in my story that would land me here.

मेरो कथामा एस्तो केहीपनी छैन जस्ले मलाई यहाँ ल्याइ पुर्याओस।

I wasn't raised with wealth or resources

म सम्पन्नता र सुबिधामा हुर्काइएकी थिईन

or any social standing to speak of.

न त समाजमा मेरो कुनै श्रेणी नै थियो।

I was raised on the South Side of Chicago.

म शिकागोको पश्चिम भाग मा हुर्किएकी हुँ।

That's the real part of Chicago.

जुन शिकागोको वास्तविक भाग हो।

And I was the product of a working-class community.

अनि म मजदुर-वर्गीय समाजको उपज थिएँ।

My father was a city worker all of his life,

मेरो बुवाले जीवनभर शहरको लागि काम गर्नुभो।

and my mother was a stay-at-home mom.

अनी मेरी आमा एउटी गृहिणी हुनुहुन्थ्यो।

And she stayed at home to take care of me and my older brother.

अनि उहाँ घरमा बसेर म र मेरो ठुलो दाजुको हेरचाह गर्नुहुन्थ्यो।

Neither of them attended university.

उहाँहरू दुवैजना विश्वबिद्यालय जानुभएन।

My dad was diagnosed with multiple sclerosis

मेरो बुवालाई "मल्टिपल स्किल्ररोहसिस" भएको थियो

in the prime of his life.

उहाँको जिन्दगीको सबभन्दा महत्वपूर्ण चरणमा।

But even as it got harder for him to walk

तर जति उहाँलाई हिँड्न

and get dressed in the morning --

अनि बिहान ठीक पर्न गाह्रो हुन्थ्यो --

I saw him struggle more and more --

मैले उहाँले झन झन सङ्घर्ष गरेको देखेँ --

my father never complained about his struggle.

मेरो बुवाले त्यो सङ्घर्षको बारेमा कहिल्यै पनि गुनासो गर्नुभएन।

He was grateful for what he had.

आफुसँग जे छ त्यसका लागि उहाँ कृतज्ञ हुनुहुन्थ्यो।

He just woke up a little earlier and worked a little harder.

उहाँ अझ चाँडै उठ्नुहुन्थ्यो र अझै बढी मेहेनत गर्नुहुन्थ्यो।

And my brother and I were raised with all that you really need:

अनि म र मेरो दाजु कसैलाई साँच्चै जरुरत हुने कुराहरू दिएर हुर्काइयौँ :

love, strong values

माया, कडा मान्यताहरू

and a belief that with a good education

अनि एउटा विश्वास, कि राम्रो शिक्षा,

and a whole lot of hard work,

र धेरै मेहेनतले ,

that there was nothing that we could not do.

हामीले गर्न नसकिने चीज केही पनि छैन।

I am an example of what's possible

के सम्भव छ भन्नेकुराको म एउटा उदाहरण हुँ

when girls from the very beginning of their lives

जब केटीहरुले सानै उमेरदेखि

are loved and nurtured by the people around them.

आफ्नो वरिपरिका व्यक्तिहरूबाट माया, स्याहार र प्रेरणा पाउँछन।

I was surrounded by extraordinary women in my life:

मा सानोमा अतिनै-क्षमतापूर्ण महिलाहरूबाट घेरिएकी थिएँ।

grandmothers, teachers, aunts, cousins, neighbors,

हजुरआमाहरू, शिक्षिकाहरू, सानीमाहरु, मामा-काका-फुपू-काकी-का छोरीहरू , छिमेकीहरू

who taught me about quiet strength and dignity.

जसले मलाई अघि बढ्न चहिने हिम्मत र मर्यादाका बारेमा धेरै सिकाए।

And my mother, the most important role model in my life,

अनी मेरी आमा, मेरो जीवनको सबभन्दा महत्वपूर्ण व्यक्तित्व,

who lives with us at the White House

जो अहिले हामीसँगै "व्ह्वाइट हाउश" मा बस्नुहुन्छ

and helps to care for our two little daughters,

र हाम्रा दुई छोरी

Malia and Sasha.

मलिआ र साषा लाई हुर्काउन मद्दत गर्नुहुन्छ।

She's an active presence in their lives, as well as mine,

उहाँ मेरो र उनिहरुको जीवनमा उपस्थित रहनुहुन्छ,

and is instilling in them

र उनिहरुलाई सिकाउनुहुन्छ

the same values that she taught me and my brother:

तिनै मान्यताहरू जुन उहाँले म र मेरो दाजुलाई सिकाउनुभएको थियो:

things like compassion, and integrity,

प्रेम र मर्यादा जस्ता कुरा,

and confidence, and perseverance --

अनी हिम्मत, र जेहेन्दारीका कुरा।

all of that wrapped up in an unconditional love

उहाँ ती सबै नि:स्वार्थ मायाले बेरेर दिनुहुन्छ

that only a grandmother can give.

जुन केवल एउटा हजुरआमाले मात्र दिन सक्छिन।

I was also fortunate enough to be cherished and encouraged

हौशला र उत्साह पाउने म साँच्चै भाग्यशाली थिएँ

by some strong male role models as well,

केही उच्चतम पुरुष व्यक्तित्वबाट पनि

including my father, my brother, uncles and grandfathers.

मेरा बुवा, मेरा दाजु , मेरो काकाहरू र हजुरबुवाहरु।

The men in my life taught me some important things, as well.

मेरा जिन्दगीमा उहाँहरूले पनि मलाई धेरै महत्वपूर्ण कुराहरु सिकाउनुभयो।

They taught me about what a respectful relationship

उहाँहरुले मलाई मर्यादित सम्बन्ध कस्तो हुन्छ भनेर सिकाउनुभयो

should look like between men and women.

महिला र पुरुष बिचको सम्बन्ध।

They taught me about what a strong marriage feels like:

उहाँहरूले मलाई एउटा दरिलो दाम्पत्य जीवन कस्तो हुन्छ भनेर सिकाउनुभयो।

that it's built on faith and commitment

कि त्यो विश्वाश र एक अर्काप्रतिको समर्पणमा बनेको हुन्छ,

and an admiration for each other's unique gifts.

र त्यसमा एक अर्कामा भएको पृथक गुणहरूको तारिफ हुन्छ भनेर।

They taught me about what it means

उहाँहरूले मलाई सिकाउनुभयो

to be a father

एउटा बाबु कसरी बन्ने

and to raise a family.

र कसरी परिवार हुर्क्याउने भनेर।

And not only to invest in your own home

अनी सिकाउनुभयो आफ्नो घर-परिवार मा मात्रै लगानी गर्न होइन कि

but to reach out and help raise kids

अरु बच्चाहरू पनि हुर्क्याउन मद्दत गर्न

in the broader community.

आफ्नो समुदायमा।

And these were the same qualities

यिनै गुणहरु थिए

that I looked for in my own husband,

जसलाई म आफ्नो पति,

Barack Obama.

बराक ओबामामा खोज्थें।

And when we first met,

अनि जब हामी पहिलो चोटि भेट्यौं,

one of the things that I remember is that he took me out on a date.

मैले सम्झेको एउटा कुरा के हो भने उहाँले मलाई "डेट" मा बहिर लिएर जानुभयो।

And his date was to go with him to a community meeting.

अनि यो "डेट"मा म उहाँसँग एउटा सामाजिक भेलामा जानुपर्ने थियो।

(Laughter)

(हाँसो)

I know, how romantic.

मलाई थाहा छ ,कस्तो रोमान्चक हगि?

(Laughter)

(हाँसो)

But when we met, Barack was a community organizer.

तर जब हामीले भेटेका थियौँ , बराक एउटा सामाजिक कार्यकर्ता हुनुहुन्थ्यो।

He worked, helping people to find jobs

उहाँ अरुको लागि काम खोज्ने काम गर्नुहुन्थ्यो

and to try to bring resources into struggling neighborhoods.

अनि गरीब छर-छिमेकमा श्रोत-साधन को व्यवस्था गर्ने।

As he talked to the residents in that community center,

जसै उहाँले त्यस समाज का नागरिकहरूसँग बोल्नुभयो,

he talked about two concepts.

उहाँले दुई बिचारका बारेमा बोल्नुभो।

He talked about "the world as it is" and "the world as it should be."

उहाँले "यो विश्व अहिले कस्तो छ" र "यो विश्व कस्तो हुनुपर्ने हो" भन्नेबारेमा बोल्नुभयो।

And I talked about this throughout the entire campaign.

अनि मैले यस बारेमा चुनाव प्रचार अभियानभरि बोलें।

What he said, that all too often,

उहाँले भन्नुहुन्थ्यो, कि धेरै पटक,

is that we accept the distance between those two ideas.

हामीले यी दुई बिचार बिचको दुरीलाई स्वीकार्छौं।

And sometimes we settle for the world as it is,

अनी कहिलेकाहीं हामी अहिलेको विश्व जस्ताको तस्तै लिन्छौं ,

even when it doesn't reflect our values and aspirations.

त्यसमा हाम्रा सिद्धान्त र हाम्रो प्रयासहरू नझल्किएकै भए पनि।

But Barack reminded us on that day,

तर बराकले हामीलाई त्यो दिन सम्झाउनुभयो,

all of us in that room, that we all know

त्यो कोठामा भएका सबैलाई, कि हामी सबैलाई थाहा छ

what our world should look like.

हाम्रो विश्व कस्तो हुनुपर्छ भनेर।

We know what fairness and justice and opportunity look like.

हामीलाई थाहा छ स्वच्छन्दता र कानुन अनि अवसर कस्ता हुन्छन भनेर।

We all know.

हामी सबैलाई थाहा छ।

And he urged the people in that meeting,

अनी उहाँले आह्वान गर्नुभयो त्यहाँ भेला भएका व्यक्तिलाई,

in that community,

त्यस समाजमा बस्नेहरूलाई,

to devote themselves to closing the gap

कटिबद्ध हुनको लागि

between those two ideas,

ती दुई बिचार बिचको दुरी मेटाउनका लागि,

to work together to try to make the world as it is

यो विश्व जस्तो हुनुपर्ने हो,

and the world as it should be, one and the same.

र अहिले जस्तो छ, दुबै स्थितिलाई एक बनाउन, एकजुट हुनका लागि।

And I think about that today because I am

अनि म आज यसबारेमा सोच्दैछु किनभने मलाई

reminded and convinced that all of you in this school

आभास भएको छ, र म विश्वसत छु कि तपाईँहरू यस विद्यालयका सबैजना

are very important parts of closing that gap.

यो दुरी मेटाउने महत्वपूर्ण भाग हुनुहुन्छ भनेर।

You are the women who will build the world as it should be.

तपाईंहरू नै ती महिलाहरु हुनुहुन्छ जस्ले यो विश्व जस्तो हुनुपर्नेहो त्यस्तै बनाउनेछ।

You're going to write the next chapter in history.

तपाईंहरूले ईतिहासको अर्को अध्याय लेख्नुहुनेछ।

Not just for yourselves, but for your generation

आफ्ना लागि मात्र होइन, यो पुस्ताकै लागि,

and generations to come.

अनि आउँदा पुस्ताहरूको लागि।

And that's why getting a good education

त्यसैले राम्रो शिक्षा पाउन,

is so important.

अति महत्वपूर्ण छ।

That's why all of this that you're going through --

त्यसैले जे बाट तपाईं गुज्रिरहनुभएको छ --

the ups and the downs, the teachers that you love and the teachers that you don't --

उतार-चढावहरू, तपाईँले माया गर्ने शिक्षकहरू र तपाईँले माया नगर्ने शिक्षकहरू

why it's so important.

यो सबै कुरा अत्यन्त महत्वपूर्ण छ।

Because communities and countries and ultimately the world

किनकी समाज अनि देशहरू अनि अन्त्यमा यो विश्व

are only as strong as the health of their women.

त्यति नै बलियो हुन्छ जति त्यहाँका महिलाहरुको स्वास्थ्य छ।

And that's important to keep in mind.

अनि त्यो कुरा दिमागमा राख्न जरुरी छ।

Part of that health includes an outstanding education.

अनि त्यो स्वास्थ्यको एक भाग उत्कृष्ट शिक्षा हो।

The difference between a struggling family and a healthy one

दु:ख पाईरहेको परिवार र एउटा स्वस्थ परिवारको फरक

is often the presence of an empowered woman

सामान्यतया एक शक्तिसम्पन्न नारी

or women at the center of that family.

वा नरीहरूको परिवारको केन्द्रमा उपस्थिति हो।

The difference between a broken community and a thriving one

एउटा टुटेको समाज र एउटा जल्दोबल्दो समाज बिचको भिन्नता,

is often the healthy respect between men and women

धेरैचोटी पुरुष र महिला बिचको स्वस्थ इज्जत

who appreciate the contributions each other makes to society.

र एक अर्काले समाजको लागि दिएको योगदानप्रतिको कृतज्ञतामा हुन्छ।

The difference between a languishing nation

एउटा तेजहीन राष्ट्र

and one that will flourish

र एउटा फल्न-फुल्नलागेको राष्ट्र बिचको भिन्नता,

is the recognition that we need equal access to education

शिक्षाको पहुँच

for both boys and girls.

केटा र केटी दुबैलाई बराबरी रुपमा चहिन्छ भन्ने कुरा चिन्नसक्नुमा हुन्छ।

And this school, named after the U.K.'s first female doctor,

अनि यो विद्यालय, युकेको पहिलो महिला डाक्टरका नाममा राखिएको,

and the surrounding buildings named for Mexican artist Frida Kahlo,

अनी छेउछाउका भवनहरू मेक्सिकन चित्रकार फ्रिडा काह्लोका नाममा,

Mary Seacole,

अनि, मेरी सीएकोल,

the Jamaican nurse known as the "black Florence Nightingale,"

जमैकन नर्स जस्लाई "कालाजातिकी फ्लोरेन्स नाइटइङगल" भनेर चिनिन्थ्यो,

and the English author, Emily Bronte,

अनी अङ्रेजी लेखिका, एमिली ब्रोन्टे,

honor women who fought sexism, racism and ignorance,

ती महिलाहरुलाई जस्ले लैङ्गिक भेदभाव, जातीयता र तामसका बिरुद्ध लडे, तिनीहरूलाई आदर गरौँ,

to pursue their passions to feed their own souls.

जस्ले आफ्ना चाहनलाई पछ्याए, आफ्नो आत्माशान्ति को लागि।

They allowed for no obstacles.

उहाँहरूले कुनै अवरोध आउन दिनुभएन।

As the sign said back there, "without limitations."

त्यहाँ पछाडि लेखिएजस्तै , "कुनै रोकटोक बिना"

They knew no other way to live

उहाँहरूलाई बाँच्ने अरु कुनै तरिका नै थाहा थिएन

than to follow their dreams.

आफ्ना सपनाहरूलाई पछ्याउन बाँच्ने बहेक।

And having done so, these women

अनी त्यसै गरेर, यी महिलाहरुले

moved many obstacles.

धेरै अवरोध हटाउनुभयो।

And they opened many new doors

अनी उहाँहरूले धेरै नयाँ ढोकाहरू खोल्दिनुभयो

for millions of female doctors and nurses

दशौँ लाख महिला डाक्टर र नर्स

and artists and authors,

र चित्रकार र लेखिकाहरूलाई,

all of whom have followed them.

जसले उहाँहरूलाई पछ्याउनु भयो।

And by getting a good education,

अनि राम्रो शिक्षा पाएपछी,

you too can control your own destiny.

तपाईंहरूले पनि आफ्नो भविश्य आफ्नो हातामा लिन सक्नुहुन्छ।

Please remember that.

कृपया यो सम्झिनुहोला।

If you want to know the reason why I'm standing here,

तपाईंहरूलाई म यहाँ उभिएको कारण थाहा पाउनु छ भने,

it's because of education.

त्यो शिक्षाकै कारण हो।

I never cut class. Sorry, I don't know if anybody is cutting class.

मैले कहिले पनि क्लास छाडिन। माफ गर्नुहोला मलाई थाहा छैन तपाईंहरूमध्ये कसैले क्लास छाडछ कि छाडदैन भनेर।

I never did it.

मैलेचाहिँ कहिलै छाडिन।

I loved getting As.

मलाई 'ए' ल्याउन धेरै मनपर्थ्यो।

I liked being smart.

मलाई चतुर हुन मन पर्थ्यो।

I liked being on time. I liked getting my work done.

मलाई समयमै काम गर्न मनपर्थ्यो। मलाई मेरो काम सक्न मनपर्थ्यो।

I thought being smart was cooler than anything in the world.

मलाई चतुर हुन जस्तो राम्रो संसारमा अरु केही लाग्दैनथ्यो।

And you too, with these same values,

अनि तपाईंहरूले पनि, यिनै मान्यताहरूले,

can control your own destiny.

आफ्नो भविश्य आफ्नो हातमा लिन सक्नुहुन्छ।

You too can pave the way.

तपाईंहरूले पनि बाटो बनाउन सक्नुहुन्छ।

You too can realize your dreams,

आफ्नो सपना पुरा गर्न सक्नुहुन्छ,

and then your job is to reach back

अनि तपाईंको काम हुनेछ

and to help someone just like you do the same thing.

पछाडि फर्केर आफुजस्तै कसैलाई आफुजस्तै बन्न मद्दत गर्ने।

History proves that it doesn't matter

ईतिहासले दर्शाउँछ कि, मतलब छैन

whether you come from a council estate

तपाईं सरकारले दिएको आबासबाट आउनुभएको होस या

or a country estate.

आफ्नो ठुलो बङगलाबाट।

Your success will be determined

तपाईंको सफलता भरपर्छ

by your own fortitude,

तपाईँकै जेहेन्दारी मा,

your own confidence, your own individual hard work.

तपाईँकै आत्मविश्वासमा, तपाईँकै परिश्रममा।

That is true. That is the reality of the world that we live in.

त्यही सत्य हो। त्यही नै हामी बस्ने यो विश्वको वस्तबिकता हो।

You now have control over your own destiny.

तपाईंको भविश्य अहिले तपाईंकै हातमा छ।

And it won't be easy -- that's for sure.

अनि यो सजिलो हुनेछैन। त्यो पक्कै हो।

But you have everything you need.

तर तपाईंसँग चाहिएको सबैथोक छ।

Everything you need to succeed,

सफल हुन चहिने सबैकुरा,

you already have, right here.

अहिले तपाईंसँगै छ।

My husband works in this big office.

मेरो श्रीमान एउटा ठुलो कार्यालयमा काम गर्नुहुन्छ।

They call it the Oval Office.

त्यसलाई "द ओभल अफिस" भनिन्छ।

In the White House, there's the desk that he sits at --

व्ह्वाइट हाउसमा, एउटा "डेस्क" छ जस्मा उहाँ बस्नुहुन्छ।

it's called the Resolute desk.

त्यसलाई "द रेसोलुट डेस्क" भनिन्छ।

It was built by the timber of Her Majesty's Ship Resolute

यो "हर म्याजेस्टीज सिप रेजोल्युट"को काठ बाट बनेको थियो

and given by Queen Victoria.

र रानी विक्टोरयाले दिएकी हुन।

It's an enduring symbol of the friendship between our two nations.

यो दुई देश बिचको लामो र गहिरो मित्रताको प्रतीक हो।

And its name, Resolute,

अनि यसको नाम, "अडान" ले

is a reminder of the strength of character that's required

त्यो आवश्यक चरित्र को शक्तिको याद दिलाउँछ,

not only to lead a country,

जुन देश हाँक्न मात्र होइन,

but to live a life of purpose, as well.

तर एउटा अर्थपूर्ण जीवन बिताउन पनि महत्वपूर्ण हुन्छ।

And I hope in pursuing your dreams, you all remain resolute,

अनि म आशा गर्छु आफ्ना सपना पहिल्याउन, तपाईंहरु सबै अडिग रहनुहुन्छ भनेर,

that you go forward without limits,

कि तपाईंहरू कुनैपनि सीमाभन्दा पर जानलाई,

and that you use your talents -- because there are many; we've seen them;

अनी आफ्नो बुद्धिको प्रयोग गर्नलाई -- किनकि त्यस्ता सीमा र आवरोध धेरै छन। हामीले देखेका छौँ।

it's there --

तिनीहरू छन।

that you use them to create the world as it should be.

किनकि तपाईंहरुले तिनीहरूको प्रयोग विश्व जस्तो हुनुपर्ने त्यस्तै बनाउन प्रयोग गर्नुहुन्छ भनेर।

Because we are counting on you.

किनकि हामी तपाईंहरूमा भर परेका छौं।

We are counting on every single one of you

हामी तपाईंहरूमध्ये हर एक जनाको भर परेका छौं

to be the very best that you can be.

कि तपाईंहरू आफुले सम्भव भए जति बन्नुहुन्छ भनेर।

Because the world is big.

किनकि संसार ठूलो छ।

And it's full of challenges.

र यो चुनौतिहरूले भरिएको छ।

And we need strong, smart, confident young women

र हामीलाई बल, बुद्धि र आत्मविश्वासले भरिएका युवतीहरूको आवश्यकता छ

to stand up and take the reins.

उठेर लगाम आफ्नो हातमा लिनको लागि।

We know you can do it. We love you. Thank you so much.

हामीलाई थाहा छ तपाईंहरूले गर्न सक्नुहुन्छ भनेर। हामी तपाईंलाई माया गर्छौं। धेरै धेरै धन्यवाद।

(Applause)

(ताली)