The mathematics of love | Hannah Fry

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

Today I want to talk to you about the mathematics of love.

ဒီနေ့ ချစ်ခြင်းမေတ္တာရဲ့ သင်္ချာအကြောင်း ရှင်တို့ကို ပြောပြချင်ပါတယ်။

Now, I think that we can all agree

သင်္ချာပညာရှင်တွေဟာ အချစ် ရှာဖွေရာမှာ

that mathematicians are famously excellent at finding love.

ထင်ထင်ရှားရှား တော်တာကို အားလုံး သဘောတူနိုင်မယ်လို့ ကျွန်မ ထင်တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But it's not just because of our dashing personalities,

ဒါပေမဲ့ ဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ နှစ်လို့ဖွယ် ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးတွေ၊

superior conversational skills and excellent pencil cases.

သာလွန်တဲ့ စကားပြောဆိုနိုင်စွမ်းတွေနဲ့ အကောင်းစား ခဲတံအိတ်တွေကြောင့်ပဲ မဟုတ်ဘူး။

It's also because we've actually done an awful lot of work into the maths

ဒါက ကျွန်မတို့ဟာ ပြီးပြည့်စုံတဲ့ အဖော် ရှာနည်းဆိုတဲ့ သင်္ချာမှာ

of how to find the perfect partner.

အလုပ်တွေ အများကြီး လုပ်ခဲ့တာရောကြောင့်ပါ။

Now, in my favorite paper on the subject, which is entitled,

ဒီအကြောင်းအရာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံး စာတမ်းက ခေါင်းစဉ်တပ်ထားတာက

"Why I Don't Have a Girlfriend" --

“ငါ့မှာ ဘာလို့ ရည်းစားမရှိတာလဲ“တဲ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Peter Backus tries to rate his chances of finding love.

Peter Backus က သူ့အချစ်ကိုရှာဖို့ အခွင့်အလမ်းတွေ သတ်မှတ်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

ကဲ၊ Peter က သိပ်လောဘကြီးတဲ့သူ မဟုတ်ဘူး။

Now, Peter's not a very greedy man.

Of all of the available women in the UK,

ယူကေမှာ ရရှိနိုင်တဲ့ အမျိုးသမီးအားလုံးထဲမှာ

all Peter's looking for is somebody who lives near him,

ပီတာရဲ့ ရှာနေတာက သူ့ အနီးမှာ နေထိုင်တဲ့ တစ်ယောက်ယောက်၊

somebody in the right age range,

သင့်တော်တဲ့ အသက်အရွယ်ရှိတဲ့၊

somebody with a university degree,

တက္ကသိုလ် ဘွဲ့ရ တစ်ယောက်ယောက်၊

somebody he's likely to get on well with,

သူနဲ့ အဆင်ပြေလောက်တဲ့ တစ်ယောက်ယောက်၊

somebody who's likely to be attractive,

သူ့ ကို ဆွဲဆောင်လောက်တဲ့ တစ်ယောက်ယောက်၊

somebody who's likely to find him attractive.

သူ့ကို ဆွဲဆောင်မှု ရှိတယ်လို့ ထင်တဲ့ တစ်ယောက်ယောက်ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And comes up with an estimate of 26 women in the whole of the UK.

ဒါက ဗြိတိန်တစ်ခုလုံးမှာ ခန့်မှန်းချက် အမျိုးသမီး ၂၆ ယောက် ရလာတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

It's not looking very good, is it Peter?

သိပ်ကောင်းပုံ မရဘူး၊ ဒါက Peter လား။

Now, just to put that into perspective,

ကဲ၊  ဒါကို နှိုင်းယဉ်ကြည့်ရင်၊

that's about 400 times fewer than the best estimates

ဒါဟာ အသိဉာဏ်ရှိတဲ့ အခြားဂြိုလ်ကလာတဲ့ သက်ရှိ ပုံစံတွေ ဘယ်လောက်ရှိလဲ

of how many intelligent extraterrestrial life forms there are.

ဆိုတာရဲ့ အကောင်းဆုံး ခန့်မှန်းချက်ထက် အဆ ၄၀၀ လောက် ပိုနည်းတယ်။

And it also gives Peter a 1 in 285,000 chance

ဒါက ညဘက်ထွက်ရာမှာ ဒီသီးသန့် အမျိုးသမီးတွေထဲက

တစ်ယောက်နဲ့ ဆုံမိဖို့ အခွင့်အလမ်း ၂၈၅,၀၀၀ မှာ ၁ ခုကိုလည်း

of bumping into any one of these special ladies

on a given night out.

Peter ကို ပေးတယ်။

I'd like to think that's why mathematicians

ဒါကြောင့် သင်္ချာပညာရှင်တွေဟာ ညဘက်ထွက်လည်ပြီး

don't really bother going on nights out anymore.

ဒုက္ခမခံကြတော့တာလို့ ကျွန်မ ယူဆချင်ပါတယ်။

The thing is that I personally don't subscribe

အဓိကကတော့ ဒီလို အဆိုးမြင် သဘောထားတစ်ခုကို

to such a pessimistic view.

ကိုယ်တိုင် သဘောမတူဘူးဆိုတာပါ။

Because I know, just as well as all of you do,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရှင်တို့အားလုံး သိသလိုပဲ၊

that love doesn't really work like that.

ဒီအချစ်က ဒီလို မလုပ်ဆောင်တာ ကျွန်မ သိလို့ပါ။

Human emotion isn't neatly ordered and rational and easily predictable.

လူသား စိတ်ခံစားမှုကို သပ်ရပ် အစီစဉ်ကျတဲ့ ဆင်ခြင်တုံတရားနဲ့ အလွယ်ခန့်မှန်းလို့မရဘူး။

But I also know that that doesn't mean

ဒါပေမဲ့ ဒါက သင်္ချာက ကျွန်မတို့ကို ပေးနိုင်တဲ့

that mathematics hasn't got something that it can offer us,

တစ်ခုခု မရှိဘူးဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ် မဟုတ်တာကိုလည်း ကျွန်မ သိတယ်။

because, love, as with most of life, is full of patterns

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဘဝအများစုမှာလိုပဲ အချစ်က

and mathematics is, ultimately, all about the study of patterns.

ပုံစံတွေ၊ သင်္ချာတွေနဲ့ ပြည့်နေလို့ပါ၊ နောက်ဆုံး ပုံစံတွေကို လေ့လာတာ ပတ်သက်တာပါ။

Patterns from predicting the weather to the fluctuations in the stock market,

ပုံစံတွေက ရာသီဥတုကို ခန့်မှန်းတာကနေ စတော့ ရှယ်ယာ ဈေးကွက်မှာ အပြောင်းအလဲတွေ၊

to the movement of the planets or the growth of cities.

ဂြိုဟ်တွေ ရွေ့လျားတာ ဒါမဟုတ် မြို့ကြီးတွေရဲ့ ကြီးထွားမှုအထိပါ။

And if we're being honest, none of those things

ကျွန်မတို့ ရိုးသားတယ်ဆိုရင်၊ ဒီအရာတွေထဲက တစ်ခုမှ

are exactly neatly ordered and easily predictable, either.

အတိအကျ သပ်သပ်ရပ်ရပ် အစီအစဉ်မကျဘဲ၊ အလွယ် ခန့်မှန်းလိုမရဘူး။

Because I believe that mathematics is so powerful that it has the potential

သင်္ချာပညာဟာ အရာရာတိုင်းနီးပါးကို  ကြည့်တဲ့ နည်းလမ်းသစ်တစ်ခုကို ပေးတဲ့

to offer us a new way of looking at almost anything.

အလားအလာရှိလောက်အောင် အစွမ်းထက်တယ်လို့ ယုံကြည်တာကြောင့်ပါ။

Even something as mysterious as love.

အချစ်လို လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်တဲ့ အရာတစ်ခုတောင်ပေါ့။

And so, to try to persuade you

ဒီတော့ သင်္ချာက   အံ့ဩစရာကောင်းပြီး

of how totally amazing, excellent and relevant mathematics is,

ဆက်စပ်မှုရှိပုံကို ရှင်တို့ကို ကြိုးစား နားချဖို့

I want to give you my top three mathematically verifiable tips for love.

အချစ်အတွက် ကျွန်မရဲ့ ထိပ်တန်း သင်္ချာအရ စိစစ်နိုင်တဲ့ အကြံ သုံးခုကို ပေးချင်တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

OK, so Top Tip #1:

ကောင်းပြီ၊ ဒီတော့ အကြံပြုချက် (၁)

How to win at online dating.

 အွန်လိုင်းချိန်းတွေ့မှုမှာ အောင်မြင်နည်း။

So my favorite online dating website is OkCupid,

ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံး အွန်လိုင်း ချိန်းတွေ့တဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်က OkCupid ပါ၊

not least because it was started by a group of mathematicians.

အထူးသဖြင့်တော့ ဒါကို သင်္ချာပညာရှင်တစ်စုက စတင်ခဲ့လို့ပါ။

Now, because they're mathematicians,

သူတို့က သင်္ချာပညာရှင်တွေဆိုတော့

they have been collecting data

ဝက်ဘ်ဆိုက်ကို သုံးတဲ့ လူတိုင်းရဲ့

on everybody who uses their site for almost a decade.

အချက်အလက်တွေကို စုဆောင်းနေတာ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုနီးပါးရှိပါပြီ။

And they've been trying to search for patterns

အွန်လိုင်းချိန်းတွေ့တဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်မှာ  

in the way that we talk about ourselves

ကိုယ့်အကြောင်း ကိုယ်တိုင်ပြောပုံနဲ့

and the way that we interact with each other

အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ပုံထဲက

on an online dating website.

ပုံစံတွေကို ရှာဖို့ ကြိုးစားတာပါ။

And they've come up with some seriously interesting findings.

အလေးအနက် စိတ်ဝင်စားစရာ တွေ့ရှိချက်တချို့ကို ရခဲ့တယ်။

But my particular favorite

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ အထူးအကြိုက်ဆုံးက

is that it turns out that on an online dating website,

အွန်လိုင်းချိန်းတွေ့တဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက် တစ်ခုမှာ ကိုယ်က ဘယ်လောက်

how attractive you are does not dictate how popular you are,

ဆွဲဆောင်မှုရှိတယ်ဆိုတာက ကိုယ် ဘယ်လောက် လူကြိုက်များတာ မဆုံးဖြတ်တာပါ၊

and actually, having people think that you're ugly

တကယ်တော့ ကိုယ်က ရုပ်ဆိုးတယ်လို့ လူတွေကို ထင်စေတာက

can work to your advantage.

ကိုယ့်ကို တစ်ပန်းသာစေနိုင်တာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Let me show you how this works.

ဒါက ဘယ်လို အလုပ်လုပ်တာကို  ပြပါရစေ။

In a thankfully voluntary section of OkCupid,

OkCupid ရဲ့   ဆန္ဒအလျောက် အပိုင်းတစ်ခုမှာ၊

you are allowed to rate how attractive you think people are

လူ တွေကို ကိုယ်က ဘယ်လောက် ဆွဲဆောင်မှုရှိတယ်လို့ ထင်ထာကို

on a scale between one and five.

 ၁နဲ့ ၅ ကြားမှာ သတ်မှတ်ခွင့်ပေးထားတယ်။

Now, if we compare this score, the average score,

ဒီရမှတ်၊ ပျမ်းမျှ ရမှတ် ၊ လူတွေရဲ့ ရွေးချယ်မှုကနေ သတင်းစကား

to how many messages a selection of people receive,

ဘယ်လောက်ရတာကို နှိုင်းယှဉ်ရင်၊

အွန်လိုင်း ချိန်းတွေ့တဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်မှာ

you can begin to get a sense

of how attractiveness links to popularity on an online dating website.

လူကြိုက်များမှုနဲ့ ဆွဲဆောင်မှု ချိတ်ဆက်နေပုံကို စတင်နားလည်လာနိုင်တယ်။

This is the graph the OkCupid guys have come up with.

ဒါက OkCupid က လူတွေ ရလာတဲ့ ဂရပ်ပါ။

And the important thing to notice is that it's not totally true

သတိပြုဖို့ အရေးကြီးတာက၊   ပိုဆွဲဆောင်မှုရှိလေ၊ သတင်းစကားတွေ

that the more attractive you are, the more messages you get.

ပိုရလေဆိုတာ လုံးဝ မမှန်ဘူးဆိုတာပါ။

But the question arises then of what is it about people up here

ဒါပေမဲ့၊  ဆွဲဆောင်မှု အမှတ် တူတယ်ဆိုတာတောင်၊

who are so much more popular than people down here,

ဒီနေရာမှာရှိတဲ့အများကြီး ပိုလူကြိုက်များတဲ့ လူတွေထက်၊

even though they have the same score of attractiveness?

ဒီနေရာမှာရှိတဲ့ လူတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး မေးခွန်းပေါ်လာတယ်။

And the reason why is that it's not just straightforward looks that are important.

ဘာကြောင့်ဆိုတာက  အရေးကြီးတယ်ဆိုတဲ့ အသွင်တွေက ရိုးစင်းမနေတာကြောင့်ပါ။

So let me try to illustrate their findings with an example.

ဒီတော့ သူတို တွေ့ရှိတာတွေကို နမူနာတစ်ခုနဲ့ ကြိုးစားပုံဖော်ပါရစေ။

So if you take someone like Portia de Rossi, for example,

ဒီတော့ ဥပမာ၊ Portia de Rossi လို တစ်ယောက်ယောက်ကို နမူနာယူရင်၊

everybody agrees that Portia de Rossi is a very beautiful woman.

Portia de Rossi ဟာ သိပ်လှပတဲ့ အမျိုးသမီး တစ်ယောက်ဆိုတာ လူတိုင်း သဘောတူကြတယ်။

Nobody thinks that she's ugly, but she's not a supermodel, either.

ဘယ်သူမှ သူ့ကို ရုပ်ဆိုးတယ်လို့ မထင်ပေမဲ့၊ သူက ထိပ်တန်းမော်ဒယ်လည်း မဟုတ်ဘူး။

If you compare Portia de Rossi to someone like Sarah Jessica Parker,

Portia de Rossi ကို Sarah Jessica Parker လို တစ်ယောက်ယောက်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင်၊

now, a lot of people, myself included, I should say,

ပြောရရင်၊ ကျွန်မကိုယ်တိုင် အပါအဝင်၊ လူအတော်များများက

think that Sarah Jessica Parker is seriously fabulous

Sarah Jessica Parker ဟာ တကယ့်ကို ထူးကဲတဲ့၊ ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်မှာ

and possibly one of the most beautiful creatures

လမ်းလျှောက်ခဲ့ဖူးသမျှ အလှဆုံး သတ္တဝါတွေထဲက

to have ever have walked on the face of the Earth.

တစ်ယောက်ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ထင်ကြတယ်။

But some other people, i.e., most of the Internet ...

ဒါပေမဲ့ တခြားသူတွေကတော့ အင်တာနက်က လူအများစုကတော့... 

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

seem to think that she looks a bit like a horse.

သူဟာ မြင်းနဲ့ နည်းနည်း တူတယ်လို့ ထင်နေပုံရတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Now, I think that if you ask people how attractive they thought

ကဲ၊ ကျွန်မ ထင်တာက Jessica Parker ဒါမှမဟုတ်  Portia de Rossi တို့က

Jessica Parker or Portia de Rossi were,

ဘယ်လောက် ဆွဲဆောင်မှုရှိလဲလို့

and you ask them to give them a score between one and five

လူတွေကို မေးပြီး ၁ ကနေ ၅ ကြားက အမှတ်တစ်မှတ် ပေးခိုင်းရင်၊

I reckon that they'd average out to have roughly the same score.

အကြမ်းဖျင်း အမှတ်တူလောက် ပျမ်းမျှပေးကြမယ်လို့ ကျွန်မ ယူဆတယ်။

But the way that people would vote would be very different.

ဒါပေမဲ့ လူတွေ မဲပေးပုံကတော့ သိပ်ကို ခြားနားမှာပါ။

So Portia's scores would all be clustered around the four

ဒီတော့  Portia က သိပ်လှတယ်လို့ လူတိုင်းက သဘောတူတော့

because everybody agrees that she's very beautiful,

သူ့အမှတ်အားလုံးက ၄ ပတ်ပတ်လည်မှာ  စုနေမှာဆိုပေမဲ့၊

whereas Sarah Jessica Parker completely divides opinion.

Sarah Jessica Parker ကတော့ အမြင်ကို လုံးဝ ကွဲပြားစေတယ်။

There'd be a huge spread in her scores.

သူ့အမှတ်တွေမှာ ဧရာမ ပျံ့နှံ့မှုတစ်ခုရှိမှာပါ။

And actually it's this spread that counts.

တကယ်တော့ ဒါက အရေးပါတဲ့ ပျံ့နှံ့မှုပါ။ 

It's this spread that makes you more popular

အွန်လိုင်း အင်တာနက်ချိန်းတွေ့တဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်မှာ

on an online Internet dating website.

ပိုလူကြိုက်များစေတာက ဒီပျံ့နှံ့မှုပါ။

So what that means then

ဒီတော့ ဆိုလိုတာက၊

is that if some people think that you're attractive,

ရှင်က ဆွဲဆောင်မှုရှိတယ်လို့ တချို့က ထင်ရင်၊

you're actually better off

ရှင့်ကို ပုံဆိုးပန်းဆိုးလို့

having some other people think that you're a massive minger.

တခြားသူတွေက ထင်နေစေတာက ပိုကောင်းပါတယ်။

That's much better than everybody just thinking

ဒါက ရှင်က အနီးအနားက ချစ်စရာ မိန်းကလေးလို့ လူတိုင်းက

that you're the cute girl next door.

ထင်နေတာထက် အများကြီး ပိုကောင်းပါတယ်။

Now, I think this begins to make a bit more sense

ကဲ၊ ဒီသတင်းစကားတွေ ပေးပို့နေတဲ့ လူတွေအရ

when you think in terms of the people who are sending these messages.

စဉ်းစားတဲ့အခါ၊ ဒါက နည်းနည်း ပိုအဓိပ္ပာယ်ရှိလာစေတယ်လို့ ကျွန်မ ထင်တယ်။

So let's say that you think somebody's attractive,

ဒီတော့ လူတစ်ယောက်က ဆွဲဆောင်မှုရှိတယ်လို့ ရှင် ထင်ပေမဲ့၊

but you suspect that other people won't necessarily be that interested.

တခြားသူတွေက ဒီလောက် သေချာပေါက် စိတ်ဝင်စား မှာမဟုတ်ဘူးလို့ သံသယဝင်တယ် ဆိုပါစို့။

That means there's less competition for you

ဆိုလိုတာက ရှင့်အတွက် ယှဉ်ပြိုင်မှု ပိုနည်းပြီး

and it's an extra incentive for you to get in touch.

အဆက်အသွယ် ရဖို့ အပို မက်လုံးတစ်ခုရှိတာပါ။

Whereas compare that to if you think somebody is attractive

ဒါပေမဲ့ လူတစ်ယောက်က ဆွဲဆောင်မှုရှိတယ်လို့ ရှင် ထင်ပေမဲ့၊

but you suspect that everybody is going to think they're attractive.

သူ ဆွဲဆောင်မှုရှိတယ်လို့ လူတွေ ထင်မှာကို ရှင် သံသယဝင်နေရင်ပါ။

Well, why would you bother humiliating yourself, let's be honest?

ဘာဖြစ်လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်  နှိမ့်ချနေတာလဲ၊ ရိုးသားကြရအောင်။

But here's where the really interesting part comes.

ဒါပေမဲ့ ဒီမှာ တကယ့် စိတ်ဝင်စားစရာ အပိုင်းပါ။

Because when people choose the pictures that they use on an online dating website,

ဘာလဲဆိုတော့ လူတွေက အွန်လိုင်းချိန်း တွေ့တဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်မှာ သုံးတဲ့ ပုံတွေကို

they often try to minimize the things

ရွေးချယ်တဲ့အခါ၊ တချို့ကဆွဲဆောင်မှုမရှိဘူးလို့

that they think some people will find unattractive.

သူတို့ ထင်တာတွေကို လျှော့ချဖို့ ကြိုးစားလေ့ရှိလို့ပါ။

The classic example is people who are, perhaps, a little bit overweight

စံပြ နမူနာကတော့ နည်းနည်း အဝလွန်တဲ့ လူတွေက အတော့ကို

deliberately choosing a very cropped photo,

ညှပ်ထားတဲ့ ဓာတ်ပုံတွေကို တမင်ရွေးချယ်နေတာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

or bald men, for example,

ဒါမှမဟုတ် ဥပမာ၊ ထိပ်ပြောင်တဲ့ လူတွေက

deliberately choosing pictures where they're wearing hats.

ဦးထုပ်ဆောင်းထားတဲ့  ပုံတွေကို တမင် ရွေးချယ်နေတာပါ။

But actually this is the opposite of what you should do

ဒါပေမဲ့ အောင်မြင်ချင်ရင်၊ တကယ် ၊ လုပ်သင့်တာက

if you want to be successful.

ဆန့်ကျင်ဘက်ပါ။

You should really, instead,

ဒီအစား၊ ကိုယ့်ကို

play up to whatever it is that makes you different,

ခြားနားစေတဲ့ အရာတိုင်းကို တကယ် အလေးထားသင့်တယ်၊

even if you think that some people will find it unattractive.

လူတချို့က ဒါကို ဆွဲဆောင်မှုမရှိဘူးလို့ ထင်တယ်လို့ ရှင် ယူဆရင်တောင်ပါ။

Because the people who fancy you are just going to fancy you anyway,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကြိုက်နေတဲ့ လူတွေက ဘာဖြစ်ဖြစ် ကြိုက်မှာဖြစ်ပြီး

and the unimportant losers who don't, well, they only play up to your advantage.

မကြိုက်တဲ့  အရေးမပါတဲ့ ဆုံးၡုံးသူတွေက တစ်ပန်းသာအောင်ပဲ လုပ်ကြတာကြောင့်ပါ။

OK, Top Tip #2: How to pick the perfect partner.

အကြံပြုချက် (၂) ပြီးပြည့်စုံတဲ့ လက်တွဲဖော်ရွေးနည်း။

So let's imagine then that you're a roaring success

ဒီတော့ ချိန်းတွေ့တဲ့ အခြေအနေမှာ တစ်ဟုန်ထိုး အောင်မြင်မှုကို

on the dating scene.

စိတ်ကူးကြည့်ရအောင်။

But the question arises of how do you then convert that success

ဒါပေမဲ့ ဒီအောင်မြင်မှုကို ရေရှည် ပျော်ရွှင်မှုအဖြစ် ဘယ်လိုပြောင်းမလဲ

into longer-term happiness,

ဆိုတဲ့ မေးခွန်းပေါ်လာတယ်၊

and in particular, how do you decide when is the right time to settle down?

အထူးသဖြင့် ဘယ်အချိန်က  အခြေချဖို့ သင့်တော်လဲဆိုတာ ဘယ်လိုဆုံးဖြတ်မလဲ။

Now generally, it's not advisable to just cash in

ယေဘုယျအနေနဲ့၊ ဒါက ကိုယ့်ဆီ ရောက်လာပြီး

and marry the first person who comes along and shows you any interest at all.

စိတ်ဝင်စားမှု လုံးဝ ပြတဲ့ ပထမဆုံး လူကို အခွင့်ကောင်းယူပြီး လက်ထပ်ဖို့ မသင့်ဘူး။

But, equally, you don't really want to leave it too long

ဒါပေမဲ့၊ အလားတူပဲ၊   ရေရှည် ပျော်ရွှင်မှု အခွင့်အလမ်း

if you want to maximize your chance of long-term happiness.

အများဆုံး ရချင်ရင်၊ ဒါကို အကြာကြီး ဆွဲထားချင်မှာ မဟုတ်ဘူး။

As my favorite author, Jane Austen, puts it,

ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံး စာရေးဆရာမ၊ ဂျိန်း အော်စတင်က ပြောတာက

"An unmarried woman of seven and twenty

“၇ နှစ်နဲ့ ၂၀ ရွယ် အိမ်ထောင်မရှိတဲ့ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ဟာ

can never hope to feel or inspire affection again."

ချစ်ခင်မှုကို ထပ်ခံစားရဖို့၊ စေ့ဆော်ဖို့ ဘယ်တော့မှ မျှော်လင့်လို့မရဘူး“တဲ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Thanks a lot, Jane.

ကျေးဇူးပါ၊ ဂျိန်းရေ။

What do you know about love?

အချစ်အကြောင်း ရှင် ဘာသိလို့လဲ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So the question is then,

ဒီတော့ မေးခွန်းက၊

how do you know when is the right time to settle down,

တစ်သက်တာမှာ ချိန်းတွေ့နိုင်တဲ့ လူအားလုံးအရ၊

given all the people that you can date in your lifetime?

ဘယ်အချိန်က  အခြေချဖို့ သင့်တော်လဲဆိုတာ ဘယ်လို သိလဲ။

Thankfully, there's a rather delicious bit of mathematics that we can use

ကျေးဇူးတင်စရာက ဒီနေရာမှာ ကျွန်မတို့ကို ကူညီဖို့သုံးနိုင်တဲ့ ချစ်စရာ

to help us out here, called optimal stopping theory.

သင်္ချာနည်းလေး ရှိတယ်၊ optimal stopping theory ပါ။

So let's imagine, then,

ဒီတော့ အသက် ၁၅နှစ်မှာ စချိန်းတွေ့ပြီး

that you start dating when you're 15

အကောင်းဆုံးက ၃၅ အရွယ်ရောက်ချိန်မှာ

and ideally, you'd like to be married by the time that you're 35.

အိမ်ထောင်ပြုချင်တယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်ရအောင်။

And there's a number of people

ဘဝတစ်လျှောက်မှာ

that you could potentially date across your lifetime,

ချိန်းတွေ့နိုင်တဲ့ လူအတော်များများ ရှိပြီး သူတို့က

and they'll be at varying levels of goodness.

ကောင်းတဲ့ အဆင့်အမျိုးမျိုးမှာ ရှိနေမှာပါ။

Now the rules are that once you cash in and get married,

စည်းမျဉ်းတွေက  အခွင့်ကောင်းယူပြီး လက်ထပ်လိုက်တာနဲ့၊

you can't look ahead to see what you could have had,

ရလာနိုင်တာတွေကို သိဖို့ မမျှော်ကြည့်နိုင်သလို၊

and equally, you can't go back and change your mind.

နောက်ပြန်ပြီး စိတ်ပြောင်းလို့လည်း မရတာတွေပါ။

In my experience at least,

အနည်းဆုံး ကျွန်မရဲ့ အတွေ့အကြုံအရ၊

I find that typically people don't much like being recalled

တွေ့နေကျက လူတွေဟာ အခြားး တစ်ယောက်ရဲ့ အငြင်းခံရပြီး နှစ်တွေအကြာမှာ

years after being passed up for somebody else, or that's just me.

ပြန်ခေါ်ခံရတာကို သိပ်မကြိုက်တာပါ၊ ဒါမှမဟုတ် ဒါက ကျွန်မပါပဲ။

So the math says then that what you should do

ဒီတော့ သင်္ချာက  ချိန်းတွေ့တဲ့ အခွင့်အလမ်းရဲ့

in the first 37 percent of your dating window,

ပထမ ၃၇% မှာ လုပ်သင့်တာကို ပြောပြတယ်၊  

you should just reject everybody as serious marriage potential.

လေးနက်တဲ့ အိမ်ထောင်ရေးအလားအလာအဖြစ် လူတိုင်းကို ငြင်းပယ်သင့်တာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And then, you should pick the next person that comes along

ဒီနောက် အရင်က မြင်ခဲ့ဖူးတဲ့ လူတိုင်းထက် ပိုသာတဲ့

that is better than everybody that you've seen before.

နောက်တစ်ယောက်ကို ရွေးသင့်ပါတယ်။

So here's the example.

ဒီတော့ ဒီမှာနမူနာပါ။

Now if you do this, it can be mathematically proven, in fact,

ဒီလိုလုပ်ရင်၊ ဒါက ပြီးပြည့်စုံတဲ့ လက်တွဲဖော်ကို ရှာတွေ့ဖို့

that this is the best possible way

အခွင့်အလမ်းတွေကို အများဆုံးဖြစ်ဖို့

of maximizing your chances of finding the perfect partner.

အဖြစ်နိုင်ဆုံးနည်းလမ်းဆိုတာ သင်္ချာအရ သက်သေပြနိုင်တယ်။

Now unfortunately, I have to tell you that this method does come with some risks.

ဝမ်းနည်းစရာက ဒီနည်းလမ်းက အန္တရာယ်တချို့နဲ့ လာတယ်လို့ ပြောရမှာပါ။

For instance, imagine if your perfect partner appeared

ဥပမာ၊ ပထမ ၃၇% အတွင်း ပြီးပြည့်စုံတဲ့

during your first 37 percent.

လက်တွဲဖော် ပေါ်လာတယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

Now, unfortunately, you'd have to reject them.

ကဲ၊ ဝမ်းနည်းစရာက သူတို့ကို ရှင် ငြင်းပယ်ရမှာပါ။   

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Now, if you're following the maths,

ကဲ၊ သင်္ချာအတိုင်း လိုက်လုပ်ရင်၊

I'm afraid no one else comes along

အရင်က မမြင်ဖူးတဲ့ တစ်ယောက်ယောက်ထက်

that's better than anyone you've seen before,

ပိုသာတဲ့ အခြားတစ်ယောက် မလာတာကြောင့်

so you have to go on rejecting everyone and die alone.

လူတိုင်းကို ဆက်ငြင်းပယ်ပြီး တစ်ယောက်တည်း သေရမယ်ပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Probably surrounded by cats ...

ရှင့်ရဲ့အကြွင်းအကျန်တွေကို ဝါးနေတဲ့

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

nibbling at your remains.

ကြောင်တွေနဲ့ ဝန်းရံနေလောက်တယ်။

OK, another risk is, let's imagine, instead,

နောက် အန္တရာယ်တစ်ခုက၊ ပထမ ၃၇%မှာ ချိန်းတွေတဲ့

that the first people that you dated in your first 37 percent

ပထမဆုံးလူတွေက မယုံနိုင်အောင် ထူပြီး၊ ငြီးငွေ့စရာ၊

are just incredibly dull, boring, terrible people.

အလွန်ညံ့တဲ့ လူတွေလို့ စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

That's OK, because you're in your rejection phase,

ဒါက ရပါတယ်၊ ငြင်းပယ်မှု အဆင့်မှာဆိုတော့

so that's fine, you can reject them.

ရတယ်၊ သူတို့ကို ငြင်းလို့ရတယ်။

But then imagine the next person to come along

ဒါပေမဲ့ နောက်တစ်ယောက် ရောက်လာမယ့်သူက

is just marginally less boring, dull and terrible ...

အရင်က မြင်ခဲ့ဖူးတဲ့ လူတိုင်းထက် မဆိုစလောက် ငြီးငွေ့စရာ၊ ထူပြီး

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

than everybody that you've seen before.

သိပ်မဆိုးတဲ့ လူလို့ မြင်ယောင်ကြည့်ပါ။

Now, if you are following the maths, I'm afraid you have to marry them ...

ကဲ၊ သင်္ချာအတိုင်း လိုက်လုပ်နေရင်၊ ရှင် သူတို့ကို လက်ထပ်ရမယ်၊

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

and end up in a relationship which is, frankly, suboptimal.

ပြောရရင်၊ မကောင်းတကောင်း ဆက်ဆံရေးတစ်ခုနဲ့ အဆုံးသတ်ရမယ်။

Sorry about that.

ဒါအတွက် စိတ်မကောင်းပါ။

But I do think that there's an opportunity here for Hallmark to cash in on

ဒါပေမဲ့ ဒီဈေးကွက်အတွက် အခွင့်ကောင်းယူပြီး ဖြည့်ဆည်းဖို့ Hallmark အတွက်

and really cater for this market.

အခွင့်အရေးတစ်ခု ရှိတယ်ထင်တယ်။

A Valentine's Day card like this.

ဒီလို Valentine’Day  ကတ်ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

"My darling husband, you are marginally less terrible

.“ချစ်ရတဲ့ခင်ပွန်းရေ၊ ရှင်ဟာ ကျွန်မ ချိန်းတွေ့ခဲ့တဲ့

than the first 37 percent of people I dated."

ပထမ လူ ၃၇% ထက် မဆိုသလောက်လေး သိပ်မဆိုးဘူး။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

It's actually more romantic than I normally manage.

တကယ်တော့ ပုံမှန် ကျွန်မ စီစဉ်တာထက် ပိုစိတ်ကူးယဉ်ဆန်နေတာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

OK, so this method doesn't give you a 100 percent success rate,

ဒီတော့ ဒီနည်းက ရှင်တို့ကို ရာခိုင်ပြည့် အောင်မြင်မှု နှုန်းကို မပေးပေမဲ့၊

but there's no other possible strategy that can do any better.

ပိုကောင်းအောင် လုပ်နိုင်တဲ့ တခြား ဖြစ်နိုင်တဲ့ နည်းဗျူဟာမရှိဘူး။

And actually, in the wild, there are certain types of fish

တကယ်တော့ တောရိုင်းသဘာဝမှာ ဒီဗျူဟာ အတိအကျကို

which follow and employ this exact strategy.

လိုက်နာပြီး အသုံးချတဲ့ ငါးမျိုးတွေရှိတယ်။

So they reject every possible suitor that turns up

ဒီတော့ သူတို့က မိတ်လိုက် ရာသီရဲ့ ပထမ ၃၇%မှာ ရောက်လာတဲ့

in the first 37 percent of the mating season,

ဖြစ်နိုင်တဲ့ လိုက်သူတိုင်းကို ငြင်းပယ်ပြီး၊

and then they pick the next fish that comes along after that window

အဲဒီအခွင့်အလမ်းဆီ လာမယ့် နောက်ငါးတွေကို ရွေးကြတယ်၊

that's, I don't know, bigger and burlier

အရင်က မြင်ခဲ့ဖူးတဲ့ ငါးအားလုံးထက်

than all of the fish that they've seen before.

ပိုကြီး၊ ပိုထွားလား ကျွန်မ မသိဘူး။

I also think that subconsciously, humans, we do sort of do this anyway.

ဒါ့အပြင် မသိစိတ်အရ၊ လူသားတွေဟာ ဘာဖြစ်ဖြစ် ဒီလိုမျိုးလုပ်ကြတယ်လို့လည်း ထင်တယ်။

We give ourselves a little bit of time to play the field,

ကျွန်မတို့ မျက်နှာများဖို့၊ ငယ်ရွယ်တဲ့ အချိန်မှာ၊

get a feel for the marketplace or whatever when we're young.

 ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ခံစားဖို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အချိန် နည်းနည်း ပေးကြတာပါ။

And then we only start looking seriously at potential marriage candidates

ဒီနောက်မှာတော့ အသက် ၂၀ ကျော် အလယ်ပိုင်းကို ရောက်တာနဲ့ လက်ထပ်ဖို့အလားအလာရှိတဲ့

once we hit our mid-to-late 20s.

သင့်တော်သူတွေကိုပဲ အလေးအနက် ကြည့်လာတယ်။

I think this is conclusive proof, if ever it were needed,

ဒါက လိုအပ်လာတဲ့အခါ၊ လူတိုင်းရဲ့ ဦးနှောက်ဟာ နည်းနည်း သင်္ချာဆန်ဖို့

ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားတယ်ဆိုတဲ့ ခိုင်လုံတဲ့ အထောက်အထားလို့ ကျွန်မထင်ပါတယ်။

that everybody's brains are prewired to be just a little bit mathematical.

OK, so that was Top Tip #2.

ဒီတော့၊ ဒါက အကြံပေးချက် ၂ ပါ။

Now, Top Tip #3: How to avoid divorce.

အခု အကြံပေးချက် (၃)   ကွာရှင်းတာကို ရှောင်ရှားနည်း။

OK, so let's imagine then that you picked your perfect partner

ဒီတော့ ပြီးပြည့်စုံတဲ့ လက်တွဲဖော်ကို ရွေးပြီး သူနဲ့ တစ်သက်တာ

and you're settling into a lifelong relationship with them.

ဆက်ဆံရေးတစ်ခုမှာ အခြေကျနေတာကို စိတ်ကူးကြည့်ရအောင်။  

Now, I like to think that everybody would ideally like to avoid divorce,

လူတိုင်းကတော့ ကွာရှင်းတာကို ရှောင်ချင်တယ်လို့ တွေးချင်ကြပါတယ်၊

apart from, I don't know, Piers Morgan's wife, maybe?

Piers Morgan ရဲ့ ဇနီး ဖြစ်လောက်လား၊ ဒါလွဲလို့  ကျွန်မ မသိဘူး၊

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But it's a sad fact of modern life

ဒါပေမဲ့ ခေတ်သစ် ဘဝရဲ့ ဝမ်းနည်းစရာ အချက်တစ်ခုကတော့

that one in two marriages in the States ends in divorce,

အမေရိကန်က အိမ်ထောင် နှစ်ခုမှာ တစ်ခုက ကွာရှင်းတာနဲ့ အဆုံးသတ်သွားပြီး

with the rest of the world not being far behind.

ကျန်တဲ့ ကမ္ဘာက နောက်ကျ ကျန်မနေတာပါ။

Now, you can be forgiven, perhaps

အိမ်ထောင်မကွဲခင်က အငြင်းပွားမှုတွေဟာ

for thinking that the arguments that precede a marital breakup

သင်္ချာဆိုင်ရာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုအတွက် စံပြ အလားအလာတစ်ခုမဟုတ်ဘူးလို့

are not an ideal candidate for mathematical investigation.

တွေးမိနိုင်တာအတွက် ခွင့်လွှတ်ပေးနိုင်တယ်။

For one thing, it's very hard to know

တစ်ခုရှိတာက၊ ဘာကို တိုင်းတာသင့်တယ်၊

what you should be measuring or what you should be quantifying.

ဒါမှမဟုတ် ဘာကို အကဲဖြတ်သင့်တယ် ဆိုတာက သိဖို့ သိပ်ခက်တယ်။

But this didn't stop a psychologist, John Gottman, who did exactly that.

ဒါပေမဲ့ ဒါက ဒါကို အတိအကျ လုပ်ခဲ့တဲ့ စိတ်ပညာရှင် John Gottman ကို မတားဆီးဘူး။

Gottman observed hundreds of couples having a conversation

Gottman ရာနဲ့ချီတဲ့ မောင်နှံစုံတွဲတွေ စကားဝိုင်းဖွဲ့တာကို လေ့လာတယ်၊

and recorded, well, everything you can think of.

မှတ်တမ်းတင်တယ်၊ နောက်ပြီး တွေးလို့ရသမျှပေါ့။

So he recorded what was said in the conversation,

ဒီတော့ စကားဝိုင်းမှာ ပြောတာတွေကို  မှတ်တမ်းတင်တယ်၊

he recorded their skin conductivity,

အရေပြား လျှပ်ကူးမှုကို မှတ်တမ်းတင်တယ်၊

he recorded their facial expressions,

မျက်နှာထားတွေ၊ နှလုံးခုန်နှုန်း၊

their heart rates, their blood pressure,

သွေးဖိအားတွေကို မှတ်တမ်းတင်တယ်။

basically everything apart from whether or not the wife was actually always right,

အခြေခံအနေနဲ့ ဇနီးသည်က တကယ် အမြဲ မှန်၊မမှန် ဆိုတာက လွဲလို့ အကုန်လုံးပေါ့၊

which incidentally she totally is.

စကားမစပ် သူက လုံးဝ မှန်နေတာပါ။

But what Gottman and his team found

ဒါပေမဲ့ Gottman နဲ့ အဖွဲ့ တွေ့ရှိခဲ့တာက

was that one of the most important predictors

စုံတွဲတစ်တွဲ ကွာရှင်းတာ၊ မကွာရှင်းတာအတွက် အရေးကြီးဆုံး

for whether or not a couple is going to get divorced

နိမိတ်တစ်ခုက လက်တွဲဖော်တစ်ယောက်စီက စကားဝိုင်းမှာ

was how positive or negative each partner was being in the conversation.

ဘယ်လောက်အပြုသဘော ဒါမှမဟုတ် အပျက်သဘောရှိနေတာပါ။

Now, couples that were very low-risk

 အန္တရာယ် နည်းတဲ့ စုံတွဲတွေဟာ

scored a lot more positive points on Gottman's scale than negative.

Gottman ရဲ့ စကေးမှာ အပျက်ထက် ပိုအပြုသဘော ဆောင်တဲ့အမှတ်တွေ အများကြီး ရခဲ့တယ်။

Whereas bad relationships,

မကောင်းတဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေက

by which I mean, probably going to get divorced,

ကွာရှင်းနိုင်လောက်မယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ၊

they found themselves getting into a spiral of negativity.

သူတို့ဟာ အပျက်သဘော ဝဲကတော့ထဲမှာ ရောက်နေတာပါ။

Now just by using these very simple ideas,

 သိပ်ရိုးရှင်းတဲ့ ဒီအယူအဆတွေကို သုံးရုံနဲ့

Gottman and his group were able to predict

Gottman နဲ့ သူ့အဖွဲ့က ဖော်ပြထားတဲ့

whether a given couple was going to get divorced

စုံတွဲတစ်တွဲဟာ ကွာရှင်းတော့မလားဆိုတာကို

with a 90 percent accuracy.

၉၀% တိကျမှုနဲ့ ခန့်မှန်းနိုင်ခဲ့ကြတယ်။

ဒါပေမဲ့ သူက သင်္ချာ ပညာရှင်တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ James Murray ပူးပေါင်းတဲ့အခါမှသာ

But it wasn't until he teamed up with a mathematician, James Murray,

that they really started to understand

ဒီအပျက်သဘော ဝဲကတော့တွေနဲ့

what causes these negativity spirals and how they occur.

ဒါတွေ ဖြစ် ပေါ်လာပုံကို တကယ် စတင် နားလည်လာခဲ့တာပါ။

And the results that they found,

သူတို့တွေ့ရှိခဲ့တဲ့ ရလဒ်တွေက

I think, are just incredibly impressively simple and interesting.

မယုံနိုင်လောက်အောင် ရိုးရှင်းပြီး စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတယ်လို့ ထင်တယ်။

So these equations predict how the wife or husband is going to respond

ဒီတော့ ဒီညီမျှခြင်းတွေက ဇနီး ဒါမှမဟုတ် ခင်ပွန်းက စကားဝိုင်း နောက်တစ်လှည့်မှာ

in their next turn of the conversation,

တုံ့ပြန်ပုံ၊ ဘယ်လောက် အပြုသဘော၊

how positive or negative they're going to be.

အပျက်သဘောရှိလဲ ဆိုတာကို ခန့်မှန်းပေးတယ်။

And these equations depend on

ဒီညီမျှခြင်းက သူတို့တွေ

the mood of the person when they're on their own,

တစ်ယောက်တည်းရှိနေချိန် စိတ်ထားနဲ့

the mood of the person when they're with their partner,

လက်တွဲဖော်နဲ့အတူရှိနေချိန်မှာ စိတ်ထားအပေါ် မူတည်ပေမဲ့၊

အရေးကြီးဆုံးကတော့ ခင်ပွန်းနဲ့ဇနီးက

but most importantly, they depend on

how much the husband and wife influence one another.

အချင်းချင်း ဘယ်လောက် လွှမ်းမိုးလဲဆိုတာအပေါ် မူတည်တာပါ။

Now, I think it's important to point out at this stage,

ဒီအဆင့်ကို ထောက်ပြဖို့ အရေးကြီးတယ်လို့ ကျွန်မ ထင်တယ်။

that these exact equations have also been shown

ဒီတိကျတဲ့ ညီမျှခြင်းတွေက လက်နက် ပြိုင်ပွဲတစ်ခုအတွင်းက

to be perfectly able at describing

နှစ်နိုင်ငံကြား ဖြစ်နေတာတွေကိူ ဖော်ပြရာမှာ

what happens between two countries in an arms race.

အံကိုက် လုပ်ဆောင်နိုင်တာကိုလည်းပြခဲ့တယ်။  

(ရယ်သံများ)

(Laughter)

So that an arguing couple spiraling into negativity

ဒီတော့ အငြင်းပွားနေတဲ့ စုံတွဲတစ်တွဲဟာ အပျက်သဘောဆီ လျှောကျသွားပြီး

and teetering on the brink of divorce

ကွာရှင်းမယ့်ဆဲဆဲဆီ ယိုင်သွားတာက

is actually mathematically equivalent to the beginning of a nuclear war.

သင်္ချာအရ နျူကလီးယား စစ်ပွဲရဲ့ အစနဲ့ ညီမျှတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But the really important term in this equation

ဒါပေမဲ့ ဒီညီမျှခြင်းထဲက တကယ့်အရေးပါတဲ့ စကားရပ်က

is the influence that people have on one another,

လူတွေ အချင်းချင်း လွှမ်းမိုးမှုဖြစ်ပြီး

and in particular, something called "the negativity threshold."

အထူးသဖြင့်၊ “အပျက်ဘော အတိုင်းအတာ” လို့ခေါ်တဲ့ တစ်ခုခုပါ။

Now, the negativity threshold,

 အပျက်သဘော အတိုင်းအတာကို

you can think of as how annoying the husband can be

တွေးကြည်နိုင်တာက၊  ဇနီး ဒေါသမထွက်ခင်၊

before the wife starts to get really pissed off, and vice versa.

ခင်ပွန်းက  စိတ်တိုနေနိုင်ပုံနဲ့ အပြန်အလှန်ပေါ့။

Now, I always thought that good marriages were about compromise and understanding

 အိမ်ထောင်ကောင်းတွေက လိုက်လျောမှုနဲ့ နားလည်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး  

and allowing the person to have the space to be themselves.

ကိုယ်တိုင်အတွက်  နေရာပေးတာလို့  ကျွန်မ အမြဲ ထင်ခဲ့တယ်။

So I would have thought that perhaps the most successful relationships

ဒီတော့ အအောင်မြင်ဆုံး ဆက်ဆံရေးတွေက တကယ့်ကို အပျက်သဘော အတိုင်းအတာ

were ones where there was a really high negativity threshold.

မြင့်တဲ့နေရာက ဆက်ဆံရေးတွေ ဖြစ်လောက်တယ်လို့ ကျွန်မ ထင်ခဲ့မိမှာပါ။

Where couples let things go

စုံတွဲတွေဟာ ကိစ္စတွေကို လွှတ်ပေးပြီး

and only brought things up if they really were a big deal.

ကြီးမားမှသာ ဒါတွေကို ထုတ်ဖော်တဲ့ နေရာပါ။

But actually, the mathematics and subsequent findings by the team

ဒါပေမဲ့ တကယ်တော့ အဖွဲ့ရဲ့ သင်္ချာနဲ့ နောက်ဆက်တွဲတွေ့ရှိချက်တွေက

have shown the exact opposite is true.

အတိအကျ ဆန့်ကျင်ဘက်က မှန်တာကို ပြသခဲ့တယ်။

The best couples, or the most successful couples,

အကောင်းဆုံး ဒါမှမဟုတ် အအောင်မြင်ဆုံး စုံတွဲတွေဟာ

are the ones with a really low negativity threshold.

တကယ့်ကို အပျက်သဘော အတိုင်းအတာ နည်းတဲ့ သူတွေပါ။

These are the couples that don't let anything go unnoticed

ကိစ္စတွေကို အမှတ်တမဲ့မထားဘဲ တစ်ယောက်ကို တစ်ယောက်

and allow each other some room to complain.

မကျေမနပ်တာပြောခွင့်ပေးတဲ့ စုံတွဲတွေရှိတယ်။

These are the couples that are continually trying to repair their own relationship,

သူတို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ပြုပြင်ဖို့ အဆက်မပြတ် ကြိုးစားတဲ့၊ အိမ်ထောင်ရေးအပေါ်

that have a much more positive outlook on their marriage.

အပြုသဘော အမြင် ပိုရှိတဲ့ စုံတွဲတွေရှိတယ်။

Couples that don't let things go

ကိစ္စရပ်တွေကို လွှတ်မပေးတဲ့ စုံတွဲတွေနဲ့

and couples that don't let trivial things end up being a really big deal.

အသေးအဖွဲတွေကို ခွင့်မပြုတဲ့ စုံတွဲတွေဟာ တကယ့် ကြီးမားတဲ့ ကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်သွားတယ်။

Now of course, it takes a bit more than just a low negativity threshold

ဒါက အပျက်သဘော အတိုင်းအတာ နည်းတာထက် နည်းနည်း ပိုလိုအပ်ပြီး

and not compromising to have a successful relationship.

အောင်မြင်တဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိဖို့ အလျှော့ပေးလိုက်တာမဟုတ်ဘူး။

But I think that it's quite interesting

ဒါပေမဲ့၊ ဒေါသကို ဘယ်တော့မှ အမှတ်တမဲ့

to know that there is really mathematical evidence

လွှတ်မထားပါနဲ့လို့ ပြောတာက တကယ့် သင်္ချာဆိုင်ရာ

to say that you should never let the sun go down on your anger.

အထောက်အထားရှိတာ သိရတာ အတော် စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတယ်လို့ ကျွန်မ ထင်တယ်။

So those are my top three tips

ဒီတော့ ဒါတွေက အချစ်နဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေမှာ

of how maths can help you with love and relationships.

သင်္ချာက ကူညီနိုင်ပုံ အကြောင်း ကျွန်မရဲ့ အကြံပြုချက် သုံးခုပါ။

But I hope, that aside from their use as tips,

ဒါပေမဲ့၊ အကြံပြုချက်တွေအဖြစ် အသုံးပြုမှုအပြင်

they also give you a little bit of insight into the power of mathematics.

ဒါတွေက သင်္ချာရဲ့ စွမ်းအားထဲက နည်းနည်း ထိုးထွင်းအမြင် ပေးမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။

Because for me, equations and symbols aren't just a thing.

ဘာလို့လဲဆိုတော့၊ကျွန်မအတွက် ညီမျှခြင်းနဲ့ သင်္ကေတတွေဟာ အချက်တစ်ခုသက်သက် မဟုတ်လို့ပါ။

They're a voice that speaks out about the incredible richness of nature

ဒါတွေက သဘာဝရဲ့ မယုံနိုင်စရာ ကြွယ်ဝမှုနဲ့ ကမ္ဘာကြီး အလုပ်လုပ်ပုံကနေ

and the startling simplicity

ကျွန်မတို့ ပြုမူပုံအထိ၊

in the patterns that twist and turn and warp and evolve all around us,

အလှည့်အပြောင်းဖြစ်နေတဲ့ ပုံစံတွေထဲက အံ့ဩလောက်တဲ့

from how the world works to how we behave.

ရိုးရှင်းမှုအကြောင်း ပြောပြတဲ့ အသံတစ်သံပါ။

So I hope that perhaps, for just a couple of you,

ဒီတော့ ရှင်တို့ထဲက တစ်ယောက်နှစ်ယောက်အတွက်၊

a little bit of insight into the mathematics of love

ချစ်မေတ္တာရဲ့ သင်္ချာထဲက ထိုးထွင်းအမြင် နည်းနည်းလေးက

can persuade you to have a little bit more love for mathematics.

သင်္ချာကို နည်းနည်း ပိုချစ်လာဖို့ ဆွဲဆောင်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)