The mathematics of love | Hannah Fry

Hannah Fry: Aşkın matematiği

Çeviri: Başak Karadağ Gözden geçirme: Eralp Şahin

Today I want to talk to you about the mathematics of love.

Bugün sizinle aşkın matematiği hakkında konuşmak istiyorum.

Sanırım hepimiz matematikçilerin

Now, I think that we can all agree

that mathematicians are famously excellent at finding love.

aşkı bulmada ne kadar iyi olduklarını biliyor ve kabul ediyoruz.

(Laughter)

But it's not just because of our dashing personalities,

Fakat bunun sebebi sadece havalı kişiliklerimiz,

superior conversational skills and excellent pencil cases.

üstün konuşma yeteneklerimiz ve harika kalem kutularımız değil.

Bu sebeplerin yanı sıra, doğru insanı bulmak için fazlasıyla matematik

It's also because we've actually done an awful lot of work into the maths

of how to find the perfect partner.

yapmış olmamızın da payı var.

Now, in my favorite paper on the subject, which is entitled,

Konuyla ilgili favorim olan,

"Neden Bir Kız Arkadaşım Yok" isimli makalede-- (Gülüşmeler)

"Why I Don't Have a Girlfriend" --

(Laughter)

Peter Backus tries to rate his chances of finding love.

Peter Backus aşkı bulma şansını değerlendirmeye çalışıyor.

Now, Peter's not a very greedy man.

Şimdi, Peter hiç de açgözlü birisi değil.

Of all of the available women in the UK,

İngiltere'de mevcut olan her kadından,

all Peter's looking for is somebody who lives near him,

Peter'in aradığı özellikler sadece; yakınında yaşayan birisi olması,

doğru yaş aralığında birisi olması,

somebody in the right age range,

somebody with a university degree,

üniversite mezunu birisi olması,

somebody he's likely to get on well with,

kendisiyle geçinebileceği birisi olması,

somebody who's likely to be attractive,

çekici birisi olması

somebody who's likely to find him attractive.

ve onu çekici bulacak birisi olması.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And comes up with an estimate of 26 women in the whole of the UK.

Ve sonucunda bütün İngiltere'den sadece 26 kadın çıkıyor.

(Laughter)

It's not looking very good, is it Peter?

İşler pek iyi gözükmüyor, değil mi Peter?

Now, just to put that into perspective,

Şimdi, bu duruma şu açıdan bakalım:

that's about 400 times fewer than the best estimates

Çıkan sonuç, uzaylı sayısına dair yapılan en iyi tahminlerden

of how many intelligent extraterrestrial life forms there are.

neredeyse 400 kat daha az.

And it also gives Peter a 1 in 285,000 chance

Aynı zamanda bu sonuç, Peter'in belli bir gece gezmesinde bu özel bayanlardan

of bumping into any one of these special ladies

herhangi biriyle tanışma şansını

on a given night out.

285000'de 1 olarak gösteriyor.

I'd like to think that's why mathematicians

Sanırım matematikçilerin artık o kadar dışarıya

don't really bother going on nights out anymore.

çıkmaya zahmet etmemelerinin sebebi bu olsa gerek.

Durum şu ki, şahsen ben

The thing is that I personally don't subscribe

böylesine karamsar bir bakış açısını takip etmiyorum.

to such a pessimistic view.

Because I know, just as well as all of you do,

Çünkü ben biliyorum ki, tıpkı sizin gibi,

that love doesn't really work like that.

aşk pek de böyle çalışmıyor.

Human emotion isn't neatly ordered and rational and easily predictable.

İnsan duyguları özenlice düzenlenmiş, rasyonel ve kolay tahmin edilebilir değil.

But I also know that that doesn't mean

Fakat aynı zamanda biliyorum ki,

that mathematics hasn't got something that it can offer us,

bu matematiğin bize sunabileceği hiçbir şey yok anlamına gelmiyor,

because, love, as with most of life, is full of patterns

çünkü aşk, hayatın çoğunluğu gibi, desenlerle dolu

and mathematics is, ultimately, all about the study of patterns.

ve matematik de en nihayetinde tamamen desenleri çalışmakla ilgili.

Patterns from predicting the weather to the fluctuations in the stock market,

Hava tahmininden borsadaki dalgalanmalara,

to the movement of the planets or the growth of cities.

gezegenlerin hareketlerine, şehirlerin gelişimine kadar desenlerle dolu.

And if we're being honest, none of those things

Dürüst olmak gerekirse, bunlardan hiçbirinin de pek

are exactly neatly ordered and easily predictable, either.

özenle düzenlenmiş ve kolay tahmin edilebilir olmadıklarını biliyoruz.

Because I believe that mathematics is so powerful that it has the potential

Çünkü bence matematik o kadar güçlü ki, bize neredeyse

her şey için yeni bir bakış açısı verme potansiyeli var.

to offer us a new way of looking at almost anything.

Even something as mysterious as love.

Aşk kadar esrarengiz bir şey için bile...

And so, to try to persuade you

Bununla birlikte,

of how totally amazing, excellent and relevant mathematics is,

matematiğin ne kadar muazzam ve konuyla alakalı olduğunu göstermek için,

I want to give you my top three mathematically verifiable tips for love.

size matematiksel olarak kanıtlanabilir üç ana aşk tavsiyemi vermek istiyorum.

(Laughter)

Tamamdır, işte Ana Tavsiye #1:

OK, so Top Tip #1:

Online arkadaşlık sitelerinde nasıl başarılı olursun?

How to win at online dating.

So my favorite online dating website is OkCupid,

OkCupid benim favori online arkadaşlık sitem,

not least because it was started by a group of mathematicians.

sebebi de bir grup matematikçi tarafından yapılmış olması.

Now, because they're mathematicians,

Şimdi, onlar matematikçi olduklarından

they have been collecting data

neredeyse on yıldır

on everybody who uses their site for almost a decade.

siteyi kullanan herkes hakkında bilgi topluyorlar.

Ve bu arkadaşlık sitesinde

And they've been trying to search for patterns

in the way that we talk about ourselves

kendimizi nasıl tanıttığımızın

and the way that we interact with each other

ve diğerleriyle nasıl etkileşim kurduğumuzun

on an online dating website.

desenlerini araştırıyorlar.

And they've come up with some seriously interesting findings.

Sonucunda da ciddi derecede ilginç bulgular ortaya çıkarıyorlar

But my particular favorite

Bunlardan benim favorim şu ki;

is that it turns out that on an online dating website,

bulduklarına göre online arkadaşlık sitelerinde

how attractive you are does not dictate how popular you are,

popülerliğinizi ne kadar çekici olduğunuz dikte etmiyor.

and actually, having people think that you're ugly

Hatta aslında, insanların sizin çirkin olduğunuzu düşünmesi

can work to your advantage.

işinize yarayabilir.

(Laughter)

Let me show you how this works.

Nasıl olduğunu anlatayım.

In a thankfully voluntary section of OkCupid,

OkCupid'in neyse ki zorunlu olmayan bir bölümünde,

you are allowed to rate how attractive you think people are

insanların ne kadar çekici olduğunu 1'den 5'e kadar

on a scale between one and five.

değerlendirebilme hakkınız var.

Now, if we compare this score, the average score,

Şimdi, eğer bu skoru, yani ortalama skoru,

to how many messages a selection of people receive,

belirli kişilerin aldıkları mesaj sayısıyla karşılaştırırsak,

you can begin to get a sense

çekiciliğin online arkadaşlık

of how attractiveness links to popularity on an online dating website.

sitelerinde popülariteyle nasıl bağlantılı olduğunu anlamaya başlıyoruz.

OkCupid'deki arkadaşlar da sonuç olarak bu grafiği buluyorlar.

This is the graph the OkCupid guys have come up with.

And the important thing to notice is that it's not totally true

Buradan anlamamız gereken önemli şey ise, ne kadar çekiciyseniz

that the more attractive you are, the more messages you get.

o kadar fazla mesaj alacaksınız gibi bir şart olmadığı.

But the question arises then of what is it about people up here

O zaman sormamız gereken soru: Nasıl oluyor da yukarıdaki bu kişiler,

aşağıda bulunan ve aynı derecede çekici olan buradaki

who are so much more popular than people down here,

even though they have the same score of attractiveness?

diğer kişilerden çok daha popülerler?

And the reason why is that it's not just straightforward looks that are important.

Bunun sebebi ise önemli olan tek şeyin direkt dış görünüş olmaması.

So let me try to illustrate their findings with an example.

Bulgularını bir örnekle göstereyim.

So if you take someone like Portia de Rossi, for example,

Örneğin, Portia de Rossi gibi birini ele alalım.

everybody agrees that Portia de Rossi is a very beautiful woman.

Herkes Portia de Rossi'nin çok güzel bir kadın olduğu konusunda hemfikir.

Nobody thinks that she's ugly, but she's not a supermodel, either.

Kimse onun çirkin olduğunu düşünmüyor; ama o bir süper model de değil.

If you compare Portia de Rossi to someone like Sarah Jessica Parker,

Portia de Rossi'yi Sarah Jessica Parker gibi biriyle karşılaştırırsanız,

now, a lot of people, myself included, I should say,

ben dahil bir çok insan

Sarah Jessica Parker'ın gerçekten harika olduğunu düşünür.

think that Sarah Jessica Parker is seriously fabulous

and possibly one of the most beautiful creatures

Hatta dünya üzerinde yaşayan

to have ever have walked on the face of the Earth.

en güzel varlık olduğunu...

But some other people, i.e., most of the Internet ...

Fakat bazı insanlar, yani internettekilerin çoğu,

(Laughter)

onun biraz ata benzediğini düşünüyorlar. (Gülüşmeler)

seem to think that she looks a bit like a horse.

(Laughter)

Now, I think that if you ask people how attractive they thought

Şimdi, insanlara Sarah Jessica Parker veya Portia de Rossi'yi

Jessica Parker or Portia de Rossi were,

ne kadar çekici bulduklarını sorarsanız,

and you ask them to give them a score between one and five

ve onlardan 1 ila 5 arası bir puan vermelerini isterseniz,

I reckon that they'd average out to have roughly the same score.

sanıyorum ki ortalama aynı puanı alırlardı.

But the way that people would vote would be very different.

Fakat oylama şekilleri çok farklı olurdu.

Portia'nın puanları 4'ün etrafında toplanırdı

So Portia's scores would all be clustered around the four

çünkü herkes onun çok güzel olduğunu kabul ediyor.

because everybody agrees that she's very beautiful,

Ama Sarah Jessica Parker için fikirler tamamen bölünür.

whereas Sarah Jessica Parker completely divides opinion.

Puanında büyük bir dağılım olurdu.

There'd be a huge spread in her scores.

And actually it's this spread that counts.

Aslında önemli olan bu dağılım.

It's this spread that makes you more popular

Seni bir online arkadaşlık sitesinde

on an online Internet dating website.

popüler yapan şey bu dağılım.

So what that means then

Yani bu demek oluyor ki,

is that if some people think that you're attractive,

eğer bazı insanlar senin çekici olduğunu düşünüyorsa,

you're actually better off

ve diğerleri koca bir çirkin düşünüyorsa,

having some other people think that you're a massive minger.

aslında daha iyi durumdasın.

That's much better than everybody just thinking

Bu herkesin seni yan kapıdaki hoş kız olarak

that you're the cute girl next door.

görmesinden çok daha iyi.

Bu mesajları gönderen kişiler açısından düşününce

Now, I think this begins to make a bit more sense

when you think in terms of the people who are sending these messages.

daha kulağa mantıklı gelmeye başlıyor bence.

So let's say that you think somebody's attractive,

Diyelim ki, birini çekici buluyorsunuz;

ama başka insanların ondan o kadar da etkilenmediğinden şüphelisiniz.

but you suspect that other people won't necessarily be that interested.

Yani, sizin için daha az rekabet var ve

That means there's less competition for you

and it's an extra incentive for you to get in touch.

iletişime geçmeniz için daha teşvik edici.

Bir de şunu düşünün: birini çekici buluyorsunuz;

Whereas compare that to if you think somebody is attractive

ama herkesin onu çekici bulacağından kuşkulanıyorsunuz.

but you suspect that everybody is going to think they're attractive.

Well, why would you bother humiliating yourself, let's be honest?

O halde, dürüst olalım, neden kendinizi küçük duruma düşüresiniz ki?

İşin ilginç kısmı şu:

But here's where the really interesting part comes.

İnsanlar çöpçatanlık sitelerinde kullanacakları fotoğrafları seçerken,

Because when people choose the pictures that they use on an online dating website,

they often try to minimize the things

bazı insanların çekici bulmayacağını

that they think some people will find unattractive.

düşündükleri yönlerini minimize etmeye çalışıyorlar.

The classic example is people who are, perhaps, a little bit overweight

Klasik bir örnek: biraz kilolu insanların

deliberately choosing a very cropped photo,

kasıtlı olarak fazla kesilmiş bir fotoğraf seçmeleri

(Laughter)

ya da kel erkeklerin, örneğin,

or bald men, for example,

deliberately choosing pictures where they're wearing hats.

kasıtlı olarak şapka taktıkları fotoğrafları seçmeleri...

But actually this is the opposite of what you should do

Fakat eğer başarılı olmak istiyorsanız, aslında yapmanız

if you want to be successful.

gereken bunun tam tersi.

You should really, instead,

Aslında bunun yerine, sizi farklı kılan şeylerin üzerinde durmalısınız,

play up to whatever it is that makes you different,

even if you think that some people will find it unattractive.

bazı insanların bunu çekici bulmayacağını düşünseniz bile.

Because the people who fancy you are just going to fancy you anyway,

Çünkü sizi beğenen insanlar, sizi her halükarda beğenecek

and the unimportant losers who don't, well, they only play up to your advantage.

ve beğenmeyen önemsiz insanlar, yani, onlar sadece sizin yararınıza olacak.

OK, Top Tip #2: How to pick the perfect partner.

Tamam, Ana Tavsiye #2: Doğru insan nasıl seçilir.

So let's imagine then that you're a roaring success

Diyelim ki, flört alanında

on the dating scene.

müthiş bir başarınız var.

But the question arises of how do you then convert that success

Ama soru şu: Bu başarıyı nasıl

into longer-term happiness,

uzun dönemli mutluluğa çevireceksiniz, özellikle,

and in particular, how do you decide when is the right time to settle down?

durulmak için doğru zamanın gelip gelmediğine nasıl karar vereceksiniz?

Now generally, it's not advisable to just cash in

Genelde, durulup karşınıza çıkan ve

and marry the first person who comes along and shows you any interest at all.

sizinle ilgilenen ilk insanla

evlenmeniz akla uygun değil.

But, equally, you don't really want to leave it too long

Ama aynı şekilde, uzun dönemli mutluluk şansınızı

if you want to maximize your chance of long-term happiness.

arttırmak istiyorsanız, çok da uzatmak istemezsiniz.

As my favorite author, Jane Austen, puts it,

En sevdiğim yazar Jane Austen'ın da dediği gibi:

"An unmarried woman of seven and twenty

"27 yaşında evlenmemiş bir kadın

can never hope to feel or inspire affection again."

asla sevgiyi hissedeceğini ve canlandıracağını ummaz".

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Teşekkürler Jane. Aşk hakkında ne bilirsin ki?

Thanks a lot, Jane.

What do you know about love?

(Laughter)

So the question is then,

O halde soru şu:

how do you know when is the right time to settle down,

Durulmak için doğru zamanın geldiğini nasıl anlarsınız,

hayatınız boyunca flört edebileceğiniz onca insan varken?

given all the people that you can date in your lifetime?

Neyse ki, burada bize yardım etmesi için kullandığımız

Thankfully, there's a rather delicious bit of mathematics that we can use

to help us out here, called optimal stopping theory.

harika bir matematik var, optimum durma teorisi adlı.

O halde düşünün,

So let's imagine, then,

15 yaşında flört etmeye başlıyorsunuz

that you start dating when you're 15

and ideally, you'd like to be married by the time that you're 35.

ve ideal olarak 35 yaşına geldiğinizde evlenmek istiyorsunuz.

And there's a number of people

Ve hayatınız boyunca potansiyel

olarak flört edebileceğiniz birtakım insanlar var

that you could potentially date across your lifetime,

and they'll be at varying levels of goodness.

ve farklı seviyelerde iyiler.

Now the rules are that once you cash in and get married,

Kurallar şöyle, bir defa durulup evlendikten sonra,

you can't look ahead to see what you could have had,

neye sahip olabileceğinizi görmek için öteye bakamazsınız

and equally, you can't go back and change your mind.

ve aynı şekilde geri gidip fikrinizi değiştiremezsiniz.

In my experience at least,

En azından tecrübelerime göre,

I find that typically people don't much like being recalled

insanlar genelde başkası için reddedildikten yıllar sonra

years after being passed up for somebody else, or that's just me.

anımsanmayı pek hoş bulmuyor, ya da sadece ben böyleyim.

So the math says then that what you should do

O halde matematik flört pencerenizdeki ilk yüzde 37'ye

in the first 37 percent of your dating window,

ne yapmanız gerektiğini söylüyor.

you should just reject everybody as serious marriage potential.

Ciddi bir evlenme potansiyeli olan herkesi geri çevirmelisiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And then, you should pick the next person that comes along

Ve sonra, önceden gördüğünüz herkesten

that is better than everybody that you've seen before.

daha iyi olan sıradaki insanı seçmelisiniz.

So here's the example.

İşte örneğimiz bu.

Now if you do this, it can be mathematically proven, in fact,

Eğer bunu yaparsanız, bu mükemmel eşi bulma şansınızı

that this is the best possible way

maksimuma çıkaracağınız,

of maximizing your chances of finding the perfect partner.

matematiksel olarak kanıtlanmış en iyi yöntem.

Now unfortunately, I have to tell you that this method does come with some risks.

Tabi maalesef, bu yöntemin bazı riskleri olduğunu size söylemem gerekiyor.

For instance, imagine if your perfect partner appeared

Örneğin, mükemmel eşinizin ilk yüzde 37'de

during your first 37 percent.

karşınıza çıktığını düşünün.

Now, unfortunately, you'd have to reject them.

Ne yazık ki onu geri çevirmeniz gerekiyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Eğer matematiği izliyorsanız,

Now, if you're following the maths,

korkarım daha önce gördüğünüzden

I'm afraid no one else comes along

that's better than anyone you've seen before,

daha iyisi ile karşılaşmayacaksınız

ve herkesi reddetmeye devam edip yalnız öleceksiniz.

so you have to go on rejecting everyone and die alone.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Probably surrounded by cats ...

Muhtelemen kalıntılarınızı kemiren kedilerle çevrilmiş bir şekilde...

(Laughter)

nibbling at your remains.

OK, another risk is, let's imagine, instead,

Bunun dışında, bir başka risk de

that the first people that you dated in your first 37 percent

ilk yüzde 37'de flört ettiğiniz insanların

are just incredibly dull, boring, terrible people.

inanılmaz donuk, sıkıcı, berbat insanlar olması.

That's OK, because you're in your rejection phase,

Sorun değil; çünkü reddetme fazındasınız,

so that's fine, you can reject them.

o halde tamam, onları reddebilirsiniz.

But then imagine the next person to come along

Fakat düşünün ki çıkagelen sıradaki insan

is just marginally less boring, dull and terrible ...

daha önce gördüğünüz herkesten

(Laughter)

than everybody that you've seen before.

daha az sıkıcı, donuk ve berbat.

Now, if you are following the maths, I'm afraid you have to marry them ...

Eğer matematiği izliyorsanız, korkarım ki onunla evlenip,

(Laughter)

doğrusu, vasat bir ilişki ile sonuçlanırsınız.

and end up in a relationship which is, frankly, suboptimal.

Sorry about that.

Bunun için üzgünüm.

But I do think that there's an opportunity here for Hallmark to cash in on

Ama burada Hallmark için kazanç sağlayacak

ve piyasaya hitap edecek bir fırsat olduğunu düşünüyorum.

and really cater for this market.

A Valentine's Day card like this.

Bu Sevgililer Günü kartı gibi. (Gülüşmeler)

(Laughter)

"Sevgili kocacığım, sen ilk çıktığım

"My darling husband, you are marginally less terrible

than the first 37 percent of people I dated."

yüzde 37'den daha az berbatsın."

(Laughter)

Bu aslında normalde becerebildiğimden daha romantik.

It's actually more romantic than I normally manage.

(Laughter)

OK, so this method doesn't give you a 100 percent success rate,

O halde, bu yöntem size yüzde 100 başarı getirmiyor

but there's no other possible strategy that can do any better.

ama daha iyisini yapabileceğiniz başka olası strateji de yok.

And actually, in the wild, there are certain types of fish

Ve aslında, vahşi yaşamda, aynı stratejiyi uygulayan

which follow and employ this exact strategy.

belli balık türleri var.

So they reject every possible suitor that turns up

Yani çiftleşme döneminde karşılarına çıkan

in the first 37 percent of the mating season,

ilk yüzde 37'yi reddedip,

and then they pick the next fish that comes along after that window

daha sonra, önceden gördüklerinden,

that's, I don't know, bigger and burlier

bilemiyorum, daha büyük ve daha iri

than all of the fish that they've seen before.

olan ilk balığı seçiyorlar.

I also think that subconsciously, humans, we do sort of do this anyway.

Ayrıca, bilinç altında biz insanlar da bunu bir şekilde yapıyoruz.

We give ourselves a little bit of time to play the field,

Gençliğimizde, birkaç kişiyi aynı anda idare etmek için,

get a feel for the marketplace or whatever when we're young.

piyasa hakkında fikir edinmek için kendimiz biraz zaman tanıyoruz.

And then we only start looking seriously at potential marriage candidates

Ancak sonrasında, 20'li yaşların ortasına geldiğimizde, evlenme potansiyeli olan

once we hit our mid-to-late 20s.

adaylara ciddi bakmaya başlıyoruz.

I think this is conclusive proof, if ever it were needed,

Bence bu herkesin beyninin, gerektiğinde,

biraz matematikle bağlantılı olduğunun kesin kanıtı.

that everybody's brains are prewired to be just a little bit mathematical.

OK, so that was Top Tip #2.

Evet, bu Ana Tavsiye #2 idi.

Now, Top Tip #3: How to avoid divorce.

Şimdi, Ana Tavsiye #3: Boşanma nasıl önlenir.

Şimdi, düşünün ki, mükemmel eşi seçtiniz

OK, so let's imagine then that you picked your perfect partner

ve onunla ömür boyu sürecek bir ilişkiye vardınız.

and you're settling into a lifelong relationship with them.

Now, I like to think that everybody would ideally like to avoid divorce,

Herkesin ideal olarak boşanmayı önlemek isteyeceğini düşünüyorum,

apart from, I don't know, Piers Morgan's wife, maybe?

bilemiyorum, Piers Morgan'ın eşi dışında, belki de?

(Laughter)

But it's a sad fact of modern life

Fakat modern hayatın acı gerçeği şu ki

that one in two marriages in the States ends in divorce,

Amerika'da her 2 evlilikten biri boşanmayla sonuçlanıyor,

with the rest of the world not being far behind.

diğer ülkelerin de bundan geri kalır yanı yok.

Now, you can be forgiven, perhaps

Evliliğin sona ermesinden önceki tartışmaların

for thinking that the arguments that precede a marital breakup

matematiksel inceleme için ideal bir aday olmadığını

are not an ideal candidate for mathematical investigation.

düşündüğünüz için belki bağışlanabilirsiniz.

Her şeyden önce, neyi tartmanız

For one thing, it's very hard to know

veya ölçmeniz gerektiğini bilmek çok zor.

what you should be measuring or what you should be quantifying.

Fakat bu tam olarak bunu yapan psikolog John Gottman'ı alıkoymadı.

But this didn't stop a psychologist, John Gottman, who did exactly that.

Gottman observed hundreds of couples having a conversation

Gottman yüzlerce çiftin karşılıklı konuşmasını gözlemledi

and recorded, well, everything you can think of.

ve tahmin edebileceğiniz her şeyi kayıt altına aldı.

So he recorded what was said in the conversation,

Karşılıklı konuşmaları kaydetti,

he recorded their skin conductivity,

ciltlerinin iletkenliğini kaydetti,

he recorded their facial expressions,

yüz ifadelerini kaydetti,

their heart rates, their blood pressure,

kalp atış hızlarını, kan basınçlarını,

basically everything apart from whether or not the wife was actually always right,

yani karısının aslında daima haklı olup olmadığı dışındaki her şeyi,

which incidentally she totally is.

laf arasında her zaman haklıdır.

But what Gottman and his team found

Gottman ve ekibinin bulduğu şey,

was that one of the most important predictors

bir çiftin boşanıp boşanmayacağını

öngören şeydi, partnerlerin

for whether or not a couple is going to get divorced

konuşma sırasında birbirlerine ne kadar olumlu veya olumsuz olduğu.

was how positive or negative each partner was being in the conversation.

Now, couples that were very low-risk

Çok düşük riske sahip olan çiftler

scored a lot more positive points on Gottman's scale than negative.

Gatman'ın cetvelinde negatiflerden çok pozitif puanlandılar.

Whereas bad relationships,

Kötü ilişkiler ise,

by which I mean, probably going to get divorced,

yani muhtemelen boşanacak olanlar,

kendilerini olumsuz düşünceler sarmalında buldular.

they found themselves getting into a spiral of negativity.

Now just by using these very simple ideas,

Sadece bu basit fikirleri kullanarak,

Gottman and his group were able to predict

Gottman ve ekibi belirli bir çiftin boşanıp

whether a given couple was going to get divorced

boşanmayacağını yüzde 90 doğruluk payı ile

with a 90 percent accuracy.

tahmin edebildiler.

Matematikçi James Murray ile birlikte çalıştıktan sonra

But it wasn't until he teamed up with a mathematician, James Murray,

that they really started to understand

olumsuzluk sarmalına neyin neden olduğunu

what causes these negativity spirals and how they occur.

ve bunun nasıl meydana geldiğini gerçekten anlamaya başladılar.

And the results that they found,

Ve buldukları sonuçlar

I think, are just incredibly impressively simple and interesting.

bence inanılmaz etkileyici bir şekilde basit ve ilginç.

So these equations predict how the wife or husband is going to respond

Bu denklemler, eşlerden birinin konuşma sırasında

in their next turn of the conversation,

nasıl tepki vereceğini tahmin ediyor,

ne kadar olumlu ya da olumsuz olacaklarını.

how positive or negative they're going to be.

And these equations depend on

Ve bu denklemler,

kişinin tek başına olduğu zamanlardaki moduna,

the mood of the person when they're on their own,

the mood of the person when they're with their partner,

eşiyle beraber olduğu zamanlardaki moduna,

ama en önemlisi,

but most importantly, they depend on

how much the husband and wife influence one another.

eşlerin birinini ne kadar etkilediklerine bağlı.

Bu aşamada

Now, I think it's important to point out at this stage,

that these exact equations have also been shown

bu denklemlerin iki ülke arasındaki silahlanma yarışını

mükemmel bir şekilde açıklayabildiğine

to be perfectly able at describing

what happens between two countries in an arms race.

dikkat çekmenin önemli olduğunu düşünüyorum.

(Gülüşmeler)

(Laughter)

So that an arguing couple spiraling into negativity

Yani olumsuzluk sarmalına girmiş

and teetering on the brink of divorce

boşanmanın eşiğinde olan bir çift

is actually mathematically equivalent to the beginning of a nuclear war.

aslında matematiksel olarak bir nükleer savaş başlangıcına eşit.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Fakat bu denklemdeki en önemli terim

But the really important term in this equation

is the influence that people have on one another,

insanların birbiri üzerindeki etkisi.

and in particular, something called "the negativity threshold."

Ve özellikle, buna olumsuzluk çıtası deniyor.

Olumsuzluk çıtasını, erkeğin eşini

Now, the negativity threshold,

you can think of as how annoying the husband can be

zıvanadan çıkarmadan önce ne kadar sinir bozucu olduğu gibi

before the wife starts to get really pissed off, and vice versa.

algılayabilirsiniz, veya tam tersi.

Now, I always thought that good marriages were about compromise and understanding

Her zaman iyi evliliklerin uzlaşma, anlama ve tarafların birbirine kendileri olma

and allowing the person to have the space to be themselves.

fırsatı vermeleri ile mümkün olduğunu düşünmüşümdür.

So I would have thought that perhaps the most successful relationships

Belki de en başarılı ilişkiler

were ones where there was a really high negativity threshold.

olumsuzluk çıtası en yüksek olanlar diye düşünebilirdim.

Where couples let things go

Çiftlerin rahat davrandığı ve

and only brought things up if they really were a big deal.

sadece gerçekten önemli şeyleri gündeme getirdiği...

But actually, the mathematics and subsequent findings by the team

Ama aslında, matematik ve sonraki bulgular gösterdi ki

have shown the exact opposite is true.

bunun tam tersi doğru.

The best couples, or the most successful couples,

En iyi çiftler, ya da en başarılı çiftler,

olumsuzluk çıtası çok düşük olanlar.

are the ones with a really low negativity threshold.

These are the couples that don't let anything go unnoticed

Hiçbir şeyi boşvermeyen

and allow each other some room to complain.

ve birbirlerine şikayet etme fırsatı veren.

These are the couples that are continually trying to repair their own relationship,

Devamlı olarak ilişkilerini onarmaya çalışan çiftlerin

that have a much more positive outlook on their marriage.

evlilikleri çok daha olumlu görünüyor.

Couples that don't let things go

Çiftler bir şeyleri boşvermiyor

and couples that don't let trivial things end up being a really big deal.

ve küçük meseleleri büyük bir sorun haline getirmiyorlar.

Now of course, it takes a bit more than just a low negativity threshold

Tabi ki, sadece olumsuzluk çıtasını düşük tutup

and not compromising to have a successful relationship.

başarılı bir ilişki için uzlaşmamakla olmuyor.

But I think that it's quite interesting

Öfkenize yenik düşmemeniz gerektiğini belirten

to know that there is really mathematical evidence

bir matematiksel kanıt olduğunu

to say that you should never let the sun go down on your anger.

bilmek çok enteresan.

So those are my top three tips

İşte bunlar matematiğin aşk ve

of how maths can help you with love and relationships.

ilişkilerde size nasıl yardım edebileceğini gösteren 3 ana tavsiyem.

But I hope, that aside from their use as tips,

Fakat umuyorum ki, tüyo olarak kullanılmalarının

they also give you a little bit of insight into the power of mathematics.

yanı sıra, size aynı zamanda matematiğin gücü hakkında biraz fikir veriyordur.

Because for me, equations and symbols aren't just a thing.

Çünkü benim için denklemler ve semboller yalnızca bir şey değil.

They're a voice that speaks out about the incredible richness of nature

Onlar doğanın inanılmaz zenginliğini ve etrafımızda

and the startling simplicity

bükülen, dönen, eğilen ve gelişen

in the patterns that twist and turn and warp and evolve all around us,

motiflerin şaşırtıcı yalınlığını dile getiren bir ses,

from how the world works to how we behave.

dünyanın nasıl işlediğinden nasıl davrandığımıza kadar.

So I hope that perhaps, for just a couple of you,

Bu yüzden umarım

a little bit of insight into the mathematics of love

aşkın matematiği hakkında biraz fikir edinmeniz

en azından birkaçınızı matematiği sevmeniz konusunda ikna edebilir.

can persuade you to have a little bit more love for mathematics.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)