Don't suffer from your depression in silence | Nikki Webber Allen

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

What are you doing on this stage

ဒီစင်ပေါ်မှာ ဒီလူအားလုံး ရှေ့မှာ

in front of all these people?

နင်က ဘာလုပ်နေတာတုန်း။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Run!

ပြေးလေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Run now.

အခု ပြေးတော့။

That's the voice of my anxiety talking.

ဒါက ကျွန်မရဲ့ ပူပန်မှုက ပြောနေတဲ့ အသံပါ။

Even when there's absolutely nothing wrong,

လုံးဝ ဘာမှ အမှားမှ မရှိတာတောင်မှ

I sometimes get this overwhelming sense of doom,

ဒီလွန်ကဲတဲ့ စိတ်ဓာတ်ကျတဲ့ အသိကို တစ်ခါတစ်ခါ ကျွန်မ ရတယ်၊

like danger is lurking just around the corner.

ဒီနားမှာတင် အန္တရာယ်က ပုန်းအောင်းနေတာမျိုးပါ။

You see, a few years ago,

သိတဲ့အတိုင်း လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်က

I was diagnosed with generalized anxiety

အတိအကျမဟုတ်တဲ ပူပန်မှုနဲ့ စိတ်ဓာတ်ကျမှု

and depression --

ရောဂါပေါ်ခဲ့တယ်၊

two conditions that often go hand in hand.

မကြာခဏ ဒွန်တွဲနေတဲ့ အခြေအနေ နှစ်ခုပါ။

Now, there was a time I wouldn't have told anybody,

ကဲ ဘယ်သူ့ကိုမှ ပြောပြမှာမဟုတ်တဲ့ ကာလတစ်ခုရှိခဲ့တယ်။

especially not in front of a big audience.

အထူးသဖြင့် ပရိတ်သတ်အများကြီး ရှေ့မှာပေါ့။

As a black woman,

လူမည်းအမျိုသမီးတစ်ဦးအနေနဲ့

I've had to develop extraordinary resilience to succeed.

အောင်မြင်ဖို့ အထူးဒဏ်ခံနိုင်စွမ်းကို ဖွံ့ဖြိုးအောင် လုပ်ဖို့လိုခဲ့တယ်။

And like most people in my community,

ကျွန်မရဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းက လူအများစုလို

I had the misconception that depression was a sign of weakness,

စိတ်ဓာတ်ကျမှုကို အားနည်းချက်ရဲ့ လက္ခဏာ၊ စရိုက်ချွတ်ယွင်းချက်လို့

a character flaw.

နားလည်မှုလွဲခဲ့တယ်။

But I wasn't weak;

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မက အားနည်းသူမဟုတ်ဘူး

I was a high achiever.

မြင့်မားတဲ့ အောင်မြင်သူပါ၊

I'd earned a Master's degree in Media Studies

Media Studies မှာ မဟာဘွဲ့ ရရှိခဲ့ပြီး

and had a string of high-profile jobs in the film and television industries.

ရုပ်ရှင်နဲ့ ရုပ်မြင်သံကြားလုပ်ငန်းတွေမှာ အလုပ်မှတ်တမ်းတွေ တသီကြီးရှိခဲ့တယ်။

I'd even won two Emmy Awards for my hard work.

အလုပ်ကြိုးစားမှုအတွက် Emmy Awards နှစ်ခုရှိထားပါတယ်။

Sure, I was totally spent,

သေချာတာပေါ့ ကျွန်မဟာ လုံးဝ ခြေပစ်လက်ပစ်ဖြစ်ခဲ့ပြီး

I lacked interest in things I used to enjoy,

အရင်က နှစ်ခြိုက်ခဲ့တာတွေမှာ စိတ်ဝင်စားမှု ကင်းမဲ့ခဲ့တယ်၊

barely ate,

စားရုံသာစားပြီး

struggled with insomnia

အိပ်မပျော်တာကို ရုန်းကန်ကာ

and felt isolated and depleted.

အထီးကျန်ပြီး ကုန်ခန်းနေခဲ့တယ်။

But depressed?

ဒါပေမဲ့ စိတ်ဓာတ်ကျတာကရော၊

No, not me.

နိုး၊ ကျွန်မ မဟုတ်ဘူး။

It took weeks before I could admit it,

ဒါကို ဝန်မခံခင် သီတင်းပတ်ချီ ကြာခဲ့တယ်။

but the doctor was right:

ဒါပေမဲ့ ဆရာဝန်ပြောတာ မှန်တယ်၊

I was depressed.

ကျွန်မ စိတ်ဓာတ်ကျခဲ့တာပါ။

Still, I didn't tell anybody about my diagnosis.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မရဲ့ ရောဂါတွေ့ရှိမှုကို ဘယ်သူ့ကိုမှ မပြောခဲ့ဘူး။

I was too ashamed.

ကျွန်မက အရမ်းရှက်တတ်တာလေ။

I didn't think I had the right to be depressed.

ကျွန်မမှာ စိတ်ဓာတ်ကျခွင့် ရှိတယ်လို့ မထင်ခဲ့ဘူး။

I had a privileged life

ကျွန်မမှာ ချစ်စရာမိသားစု

with a loving family and a successful career.

အောင်မြင်တဲ့ အလုပ်နဲ့ အခွင့်ထူးခံ ဘဝတစ်ခုရှိတယ်။

And when I thought about the unspeakable horrors

သက်သာသွားနိုင်အောင် ဒီတိုင်းပြည်မှာ ကျွန်မဘိုးဘွားတွေ

that my ancestors had been through in this country

ဖြတ်သန်းခဲ့တဲ့ ပြောမထွက်နိုင်အောင် ဆိုးဝါးတဲ့

so that I could have it better,

အနိဋ္ဌာရုံတွေအကြောင်း တွေးတဲ့အခါ

my shame grew even deeper.

ရှက်တာက ပိုတောင်နက်ရှိုင်းလာတယ်။

I was standing on their shoulders.

သူတို့ရဲ့ ပခုံးတွေပေါ် ကျွန်မရပ်နေခဲ့တယ်။

How could I let them down?

ဒါတွေကို ဘယ်လို လွှတ်ချပစ်နိုင်လဲ

I would hold my head up,

ခေါင်းကိုမော့ထားပြီး

put a smile on my face

မျက်နှာမှာ ပြုံးထားကာ

and never tell a soul.

တစ်ယောက်ကိုမှ မပြောပြဘူး။

On July 4, 2013,

၂၀၁၃ ဇူလိုင်လ ၄ ရက်မှာ

my world came crashing in on me.

ကျွန်မရဲ့ ကမ္ဘာဟာ ပြိုကျခဲ့တယ်။

That was the day I got a phone call from my mom

ဒါက အမေ့ဆီက ဖုန်းခေါ်ဆိုခဲ့တဲ့နေ့ပါ၊

telling me that my 22-year-old nephew, Paul, had ended his life,

ကျွန်မကို ပြောနေတာက ၂၂ နှစ်သား ကျွန်မတူ Paul စိတ်ဓာတ်ကျမှုနဲ့

after years of battling depression and anxiety.

ပူပန်မှုကို နှစ်ချီ ရုန်းကန်နေပြီး ဘဝဆုံးသွားပြီတဲ့။

There are no words that can describe the devastation I felt.

ကျွန်မခံစားရတဲ့ စိတ်ထိခိုက်မှုကို ဖော်ပြနိုင်တဲ့ စကားလုံး မရှိဘူး။

Paul and I were very close,

Paul နဲ့ အရမ်း ရင်းနီးပေမဲ့

but I had no idea he was in so much pain.

သူဒီလောက် နာကျင်ခဲ့မှန်း ကျွန်မ မသိခဲ့ဘူး။

Neither one of us had ever talked to the other about our struggles.

ကျွန်မတို့တစ်ယောက်ကမှ ကျွန်မတို့ ရုန်းကန်မှုတွေ အကြောင်း မပြောဖြစ်ခဲ့ဘူး။

The shame and stigma kept us both silent.

ရှက်တာနဲ့ အမည်းစက်က နှစ်ဦးစလုံးကို တိတ်စေတယ်။

Now, my way of dealing with adversity is to face it head on,

အခု ဘေးဆိုးကို ရင်ဆိုင်ဖို့ ကျွန်မနည်းလမ်း က ထိပ်တိုက် ရင်ဆိုင်ဖို့ပါ။

so I spent the next two years researching depression and anxiety,

ဒါနဲ့ နောက်နှစ်နှစ် စိတ်ဓာတ်ကျမှုနဲ့ ပူပန်မှုအကြောင်း သုတေသနပြုကာ

and what I found was mind-blowing.

ကုန်ဆုံးခဲ့ပြီး တွေ့လိုက်တာက အဲ့ဖွယ်သရဲပါ။

The World Health Organization reports

စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းဟာ ကမ္ဘာမှာ နာဖျားမှုနဲ့

that depression is the leading cause of sickness and disability

မသန်မစွမ်းဖြစ်မှုရဲ့ အဓိအက အကြောင်းရင်း လို့ ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က

in the world.

အစီရင်ခံပါတယ်။

While the exact cause of depression isn't clear,

စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းရဲ့ တိကျတဲ့ အကြောင်းရင်းက မရှင်းလင်းပေမဲ့

research suggests that most mental disorders develop,

သုတေသနက ညွှန်းတာက စိတ်ဖောက်ပြန်မှုအဖြစ်ဆုံးဟာ

at least in part,

အနည်းဆုံး အပိုင်းလိုက် ဖြစ်ပေါ်တယ်၊

because of a chemical imbalance in the brain,

ဦးနှောက်မှာရှိတဲ့ ဓာတု မညီမျှမှုနဲ့

and/or an underlying genetic predisposition.

(သို့) ငုပ်နေတဲ့ ဗီဇ အထုံကြောင့်ပါ။

So you can't just shake it off.

ဒီတော့ ဒါကို ခါထုတ်လို့မရဘူးပေါ့။

For black Americans,

အမေရိကန် လူမည်းတွေအတွက်

stressors like racism and socioeconomic disparities

လူမျိုးကြီးဝါဒနဲ့ လူမှုစီးပွားရေး ကွာဟချက်လို စိတ်ဖိအားပေးမှုတွေဟာ

put them at a 20 percent greater risk of developing a mental disorder,

၎င်းတို့ကို စိတ်ဖောက်ပြန်မှုရောဂါဖြစ်တာရဲ့ ၂၀% ပိုများကြီးမားတဲ့ အန္တရာယ်ဖြစ်စေတယ်

yet they seek mental health services

ဒါပေမဲ့ အမေရိကန် လူဖြူတွေရဲ့ ထက်ဝက်နှုန်းလောက်ပဲ

at about half the rate of white Americans.

စိတ်ကျန်းမားရေး ဝန်ဆောင်မှု ရယူပါတယ်။

One reason is the stigma,

အကြောင်းပြချက်တစ်ခုက အမည်းစက်ပါ၊

with 63 percent of black Americans mistaking depression for a weakness.

အမေရိကန် လူမည်း ၆၃% က စိတ်ဓာတ်ကျတာကို အားနည်းချက်လို့ အထင်မှားကြတယ်။

Sadly, the suicide rate among black children

ဝမ်းနည်းစရာက လူမည်း ကလေးတွေကြားမှာ ကိုယ်ကိုယ်ကို သတ်သေမှုကနှုန်းက

has doubled in the past 20 years.

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀ မှာ နှစ်ဆဖြစ်ခဲ့တယ်။

Now, here's the good news:

ကဲ ဒီမှာတော့ သတင်းကောင်းပါ၊

seventy percent of people struggling with depression will improve

စိတ်ဓာတ်ကျမှုကို ရုန်းကန်နေတဲ့ လူတွေရဲ့ ၇၀% ဟာ ကုထုံး၊ ကုသမှု၊

with therapy, treatment and medication.

ဆေးဝါးတွေနဲ့ တိုးတက် ကောင်းမွန်လာမယ်။

Armed with this information,

ဒီသတင်း စွဲကိုင်ပြီး

I made a decision:

ကျွန်မ ဆုံးဖြတ်ချက်ချလိုက်တာက

I wasn't going to be silent anymore.

ငါ နှုတ်ဆိတ် မနေတော့ဘူး၊

With my family's blessing,

မိသားစုရဲ့ ကောင်ချီးနဲ့အတူ

I would share our story

အမျိုးသား ပြောဆိုဆွေးနွေးမှုတစ်ခု

in hopes of sparking a national conversation.

အစပျိုးဖို့ မျှော်လင့်ချက်တွေနဲ့ ကျွန်မဇာတ်လမ်းကို မျှဝေမယ်။

A friend, Kelly Pierre-Louis, said,

မိတ်ဆွေတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ Kelly Pierre-Louis က

"Being strong is killing us."

"အားကောင်းတာက တို့ကို သတ်နေတာ"တဲ့။

She's right.

သူမ ပြောတာမှန်တယ်။

We have got to retire those tired, old narratives

အားကောင်းလှတဲ့ လူမည်းအမျိုးသမီးတွေနဲ့ မဟာ ပုရိသ လူမည်းအမျိုးသားတွေရဲ့

of the strong black woman

ရိုးအီနေတဲ့ ဇာတ်လမ်းဟောင်းတွေကို

and the super-masculine black man,

အနားပေးဖို့ လိုပါတယ်၊

who, no matter how many times they get knocked down,

သူတို့တွေဟာ ဘယ်နှစ်ကြိမ် အလဲထိုးချခံရခံရ

just shake it off and soldier on.

ဒါကို ခါချကာ ဦးလည်မသုန် ကြိုးပမ်းသူတွေပါ။

Having feelings isn't a sign of weakness.

ခံစားချက်တွေရှိခြင်းဟာ အားနည်းချက်မဟုတ်ဘူး။

Feelings mean we're human.

ခံစားချက်တွေက ကျွန်မတို့ လူသားဖြစ်တာပါ။

And when we deny our humanity,

ကျွန်မတို့ လူသားဆန်မှုကို ငြင်းပယ်တဲ့အခါ

it leaves us feeling empty inside,

အတွင်းမှာ ခံစားမှု ဗလာကျင်း ကျန်ခဲ့ပြီး

searching for ways to self-medicate in order to fill the void.

ဒီဟာကွက်ကိုဖြည့်ဖို့ မိမိဘာသာ ဆေးကုဖို့ နည်းလမ်းတွေ ရှာနေခြင်းပါ

My drug was high achievement.

ကျွန်မရဲ့ ဆေးဝါးက မြင့်မားတဲ့ အောင်မြင်မှုပါ။

These days, I share my story openly,

ဒီနေ့တွေမှာ ကျွန်မဇာတ်လမ်းကို ပွင့်လင်းစွာ မျှဝေပြီး အခြားသူတွေကို

and I ask others to share theirs, too.

သူတို့ဇာတ်လမ်းတွေကိုလည်း မျှဝေခိုင်းပါတယ်။

I believe that's what it takes

ကျွန်မ ယုံကြည်တာက

to help people who may be suffering in silence

ကြိတ်ပြီး ခံစားနေလောက်မယ့်သူတွေ လိုတာက

to know that they are not alone

သူတို့တွေချည်းမဟုတ်တာ သိဖို့နဲ့

and to know that with help,

အကူအညီနဲ့ဆို

they can heal.

သူတို့သက်သာနိုင်တာ သိဖို့ပါ။

Now, I still have my struggles,

အခု ကျွန်မမှာ ရုန်းကန်မှုတွေ ရှိဆဲပါ၊

particularly with the anxiety,

အထူးသဖြင့် ပူပန်မှုနဲ့ပါ၊

but I'm able to manage it

ဒါပေမဲ့ နေ့စဉ် တရားထိုင်ခြင်း၊

through daily mediation, yoga and a relatively healthy diet.

ယောဂနဲ့ အတော်အသင့် ကျန်းမားတဲ့ အဟာရကနေ ဒါကို ကိုင်တွယ်နိုင်ပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

If I feel like things are starting to spiral,

အရာတွေဟာ ချာလပတ် စလည်လာတယ်လို့ ခံစားရရင်

I make an appointment to see my therapist,

ကျွန်မရဲ့ အထူးကု Dawn Armstrong လို့ခေါ်တဲ့

a dynamic black woman named Dawn Armstrong,

တက်ကြွတဲ့ လူမည်း အမျိုးသမီး ကိုတွေ့ဖို့ ချိန်းဆိုပါတယ်။

who has a great sense of humor

သူမဟာ ဖြေသိမ့်နိုင်တယ်လို့ ကျွန်မထင်တဲ့

and a familiarity that I find comforting.

ဟာသဉာဏ်နဲ့ ကျွမ်းဝင်မှုရှိသူပါ။

I will always regret

ကျွန်မရဲ့တူလေးအတွက် အဲဒီကို

that I couldn't be there for my nephew.

မရောက်နိုင်ခဲ့တာကို အမြဲ နောင်တရနေမှာပါ။

But my sincerest hope

ဒါပေမဲ့ အရိုးသားဆုံး မျှော်လင့်ချက်က

is that I can inspire others with the lesson that I've learned.

ကိုယ်သင်ယူခဲ့တဲ့ သင်ခန်းစာတွေက အခြားသူတွေကို စေ့ဆော်ပေးနိုင်တာပါ

Life is beautiful.

ဘဝဆိုတာ လှပပါတယ်။

Sometimes it's messy,

တစ်ခါတစ်လေကျတော့ ရှုပ်ပွေနေပြီး

and it's always unpredictable.

ဒါက အမြဲ ကြိုမသိနိုင်တာပါ။

But it will all be OK

ဒါပေမဲ့ သင့်ကိုကူညီဖို့

when you have your support system to help you through it.

သင့်ရဲ့ အထောက်အပံ့စနစ်ရှိရင် အားလုံး အဆင်ပြေသွားပါလိမ့်မယ်။

I hope that if your burden gets too heavy,

မျှော်လင့်တာက သင့်ရဲ့ဝန်ထုပ်က အဆမတန် လေးလာရင်

you'll ask for a hand, too.

အကူအညီလည်း သင်တောင်းရမှာပဲလေ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)