Don't suffer from your depression in silence | Nikki Webber Allen

Translator: Razaw S. Bor Reviewer: Daban Q. Jaff

What are you doing on this stage

لەسەر ئەم شانۆیە

in front of all these people?

لە بەردەم ئەم هەموو خەڵکە چی دەکەیت؟

(Laughter)

(پێکەنین)

Run!

ڕاکە!

(Laughter)

Run now.

(پێکەنین)

ئێستا ڕاکە.

That's the voice of my anxiety talking.

ئەوە دەنگی دڵەراوکێی منە.

Even when there's absolutely nothing wrong,

تەنانەت ئەگەر هیچ شتێکی هەڵەش ڕووی نەدابێت،

I sometimes get this overwhelming sense of doom,

هەندێک جار ئەو هەستە ناخۆشە لای من دروست دەبێت،

like danger is lurking just around the corner.

وەک مەترسییەک لە دەوروبەری گۆشەیەک خۆی دەشارێتەوە.

You see, a few years ago,

چەند ساڵێک پێش ئيستا،

I was diagnosed with generalized anxiety

دکتۆرەکان پێیان ڕاگەیاندم کە بە دەست دڵەڕاوکێ و

and depression --

خەمۆکی دەناڵێنم --

two conditions that often go hand in hand.

بوونی ئەم دوو حاڵەتە لە یەک کەس لە هەمان کاتدا بەربڵاوە.

Now, there was a time I wouldn't have told anybody,

ئەم حاڵەتەم لە خەڵک شاردبووەوە و نەمدەویست خەڵک بەم حاڵەتەم بزانێت،

especially not in front of a big audience.

بەتایبەتی لە بەردەم ئامادەبووانێکی لەم چەشنە.

As a black woman,

وەک ئافرەتێکی ڕەش پێست،

I've had to develop extraordinary resilience to succeed.

پێویست بوو پەڕە بە توانا شاڕاوەکان بۆ سەرکەوتنم بدەم.

And like most people in my community,

هەروەک زۆرینەی خەڵک لە کۆمەڵگەکەم،

I had the misconception that depression was a sign of weakness,

ئەو هەڵە تێگەیشتنەم سەبارەت بە خەمۆکی کە خاڵی لاوازییە،

a character flaw.

و کەسایەتیەکی بێ توانا هەبوو.

But I wasn't weak;

بەڵام من بێ توانا نەبووم،

I was a high achiever.

بەڵکو کەسێکی سەرکەوتوو بووم.

I'd earned a Master's degree in Media Studies

بڕوانامەی ماستەرم لە بواری میدیاییدا بەدەست هێنابوو

and had a string of high-profile jobs in the film and television industries.

و دەست پێکێکی باشم لە فیلم و بەرهەم هێنانەکانی تەلەڤیزۆندا هەبوو.

I'd even won two Emmy Awards for my hard work.

تەنانەت دوو خەڵاتی ئیمی بۆ ئەم کۆششە زۆرەم بەدەست هێنا.

Sure, I was totally spent,

بە دڵنیاییەوە، کاتێکی زۆرم بۆ ئەم کارە تەرخان کرد،

I lacked interest in things I used to enjoy,

ئارەزووم بۆ شتەکان کەم بوو لە چێژوەرگرتن ڕاهاتبووم،

barely ate,

کەمخۆر بووم،

struggled with insomnia

لەگەڵ بێخەوی دەمناڵاند

and felt isolated and depleted.

و هەستم بە دوورە پەرێزی و بێسودی دەکرد.

But depressed?

بەڵام بێ هیوا بم؟

No, not me.

نەخێر، ئەوە من نیم.

It took weeks before I could admit it,

چەند هەفتەیەکی ویست تا بتوانم دانی پێدابنێم،

but the doctor was right:

بەڵام دکتۆرەکە ڕاستی دەکرد:

I was depressed.

بێ هیوا بووم.

Still, I didn't tell anybody about my diagnosis.

کەسم لەم حاڵەتە ئاگادار نەکردبووەوە.

I was too ashamed.

هەستم بە شەرمەزاری دەکرد.

I didn't think I had the right to be depressed.

پێم وانەبوو مافی ئەوەم هەبێ بێ هیوا بم.

I had a privileged life

ژیانێکی ناوازەم

with a loving family and a successful career.

لەگەڵ خێزانێکی بەختەوەر و پیشەیەکی سەرکەوتوو هەبوو.

And when I thought about the unspeakable horrors

کاتێک بیرم لەو مەترسییە بێ ئەندازانەی کە باوباپیرانمان

that my ancestors had been through in this country

لەم وڵاتە بە هەمان حاڵەتەت دا تێپەڕییون دەکردەوە،

so that I could have it better,

بۆ ئەوەی بەسەر خۆمدا زاڵ بم، بەڵام،

my shame grew even deeper.

بە پێچەوانەوە شەرمنینم زیاتر پەرەی دەسەند.

I was standing on their shoulders.

لەسەر شانی ئەوان وەستا بووم.

How could I let them down?

کەواتە چۆن دەتوانم بێ هیوایان بکەم؟

I would hold my head up,

سەرم بەرز دەکردەوە،

put a smile on my face

بزەیەکم دەکرد

and never tell a soul.

بە هیچ کەسێکم نەدەگوت کە بە دەست چییەوە دەناڵێنم.

On July 4, 2013,

لە ٤ی تەمووزی ساڵی ٢٠١٣ ەوە،

my world came crashing in on me.

جیهان بەسەرمدا ڕووخا.

That was the day I got a phone call from my mom

ئەوە ئەو ڕۆژە بوو لە لایەن دایکمەوە پەیوەندیم پێوە کرا

telling me that my 22-year-old nephew, Paul, had ended his life,

پێی ووتم پاوڵی برازا تەمەن ٢٢ ساڵانەکەم، پاش چەند ساڵێک،

after years of battling depression and anxiety.

ململانێ لەگەڵ دڵەراوکێ و خەمۆکی کۆتایی بەژیانی هێناوە.

There are no words that can describe the devastation I felt.

هیچ وشەیەک نییە بتوانێت وەسفی ئەو ڕوخانە دەروونییەم بکات کە هەستم پێی دەکرد.

Paul and I were very close,

من و پاوڵ زۆر لەیەکەوە نزیک بووین،

but I had no idea he was in so much pain.

بەڵام پێم وانەبوو لە ناو ئازارێکی زۆر بێت.

Neither one of us had ever talked to the other about our struggles.

هیچکام لە ئێمە هەرگیز قسەمان سەبارەت بە نەهامەتیەکانمان نەدەکرد.

The shame and stigma kept us both silent.

شەرم و داخ ئێمەی بە بێدەنگی هێشتەوە.

Now, my way of dealing with adversity is to face it head on,

ئێستا کارم ئەوەیە ڕەفتار لەگەڵ ئەو نەهامەتیانە بکەم کە ڕووبەروویان دەبمەوە،

so I spent the next two years researching depression and anxiety,

بۆیە دوو ساڵم بۆ توێژینەوە سەبارەت بە خەمۆکی و دڵەڕاوکێ تەرخان کرد،

and what I found was mind-blowing.

ئەوەی دۆزیمەوە سەرسوڕهێنەر بوو.

The World Health Organization reports

ڕاپۆرتەکانی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی

that depression is the leading cause of sickness and disability

پێمان ڕادەگەیەنن خەمۆکی هۆکاری نەخۆشی و لاوازییە

in the world.

لە جیهاندا.

While the exact cause of depression isn't clear,

لەکاتێکدا هۆکاری سەرەکی خەمۆکی ناڕوونە،

research suggests that most mental disorders develop,

توێژینەوەکان پێشنیار دەکەن زۆرینەی ئەوانەی نەخۆشی مێشکیان هەیە،

at least in part,

بە لایەنی کەمەوە بەشێک،

because of a chemical imbalance in the brain,

بۆ ناهاوسەنگی کیمیایی لە مێشکدا،

and/or an underlying genetic predisposition.

یان نەخۆشییە بۆماوەیەکان دەگەڕێتەوە.

So you can't just shake it off.

کەواتە ناتوانیت بە ئاسانی لێی ڕزگار بیت.

For black Americans,

سەبارەت بە ئەمریکییە ڕەش پێستەکان،

stressors like racism and socioeconomic disparities

هەراسانکردنەکانی وەک ڕەگەزپەرستی و جیاکاری ئابووری و کۆمەڵایەتی

put them at a 20 percent greater risk of developing a mental disorder,

٢٠ لە سەد ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشیەکانی مێشک زیاد دەکات.

yet they seek mental health services

هێشتا بە نزیکەی نیوەی ئەمریکییە سپی پێستەکان

at about half the rate of white Americans.

بە دوای خزمەتگوزاری تەندروستی مێشکدا دەگەڕێن.

One reason is the stigma,

یەک هۆکار جێی داخە،

with 63 percent of black Americans mistaking depression for a weakness.

٦٣ لە سەدی ئەمریکییە ڕەش پێستەکان لەوە تێگەیشتوون خەمۆکی هۆکاری لاوازییە.

Sadly, the suicide rate among black children

بە داخەوە ڕێژەی قوربانی لە نێوان منداڵە ڕەش پێستەکان

has doubled in the past 20 years.

لە ماوەی ٢٠ ساڵی ڕابردوو دوو ئەوەندە بووە.

Now, here's the good news:

ئێستا هەواڵە دڵخۆشكەرەکە ئەویە:

seventy percent of people struggling with depression will improve

٧٠ لە سەدی ئەو کەسانەی بە دەست خەمۆکیەوە دەناڵێنن بە چارەسەری سروشتی

with therapy, treatment and medication.

دەرمان یان چەرەسەری پزیشکی لە خەمۆکی ڕزگاریان دەبێت.

Armed with this information,

ئەم زانیاریانە ڕێگە خۆشکەر بوون،

I made a decision:

بۆ بڕیارێک:

I wasn't going to be silent anymore.

نامەوێت چیتر بێ دەنگ بم.

With my family's blessing,

بە پاڵپشتی خێزانە خۆشەویستەکەم،

I would share our story

دەمەوێت چیڕۆکەکانمان باس بکەم

in hopes of sparking a national conversation.

بە هیوای دروست بوونی کڵپەیەک لە گفتوگۆی نێونەتەوەیی.

A friend, Kelly Pierre-Louis, said,

کیلی پیرەر لویسی هاوڕێم دەیگوت،

"Being strong is killing us."

"بەهێز بوون دەمان کوژێت."

She's right.

ڕاست دەکات.

We have got to retire those tired, old narratives

پێویستە لەو چیڕۆکە کۆنە تۆز لەسەر نیشتووانەی

of the strong black woman

باس لە ئافرەتە ڕەش پێستە بەهێزەکە

and the super-masculine black man,

و پیاوە ڕەش پێستە ماسولکەدارەکە دەکات دوور بکەوینەوە،

who, no matter how many times they get knocked down,

گرنگ نییە چەند جار دەکەوێت،

just shake it off and soldier on.

تەنها گرنگی پێمەدە و بەردەوام بە.

Having feelings isn't a sign of weakness.

هەبوونی هەستەکان مانای لاوازی نییە.

Feelings mean we're human.

هەستەکان واتا ئێمە مرۆڤین.

And when we deny our humanity,

و کاتێک ئێمە پشت لە مرۆڤایەتیمان دەکەین،

it leaves us feeling empty inside,

ڕێگە بۆ بەتاڵ بوونی ناخمان خۆش دەکات.

searching for ways to self-medicate in order to fill the void.

گەڕان بۆ ڕێگەچارە بۆ پڕ کردنەوەی ئەم بەتال بوونەی ناخمانە.

My drug was high achievement.

دەرمانەکانم دەسکەوتێکی باش بوو.

These days, I share my story openly,

لەم ڕۆژانە، چیڕۆکەکەم بە کراوەیی باس دەکەم،

and I ask others to share theirs, too.

و داوا لە خەڵکانیتریش دەکەم قسە بکەن.

باوەڕم وایە ئەمە ئەو شتەیە کە بۆ

I believe that's what it takes

to help people who may be suffering in silence

یارمەتیدانی ئەو خەڵکانەی لە بێدەنگی ئازار دەچێژن

to know that they are not alone

پێویستە تا بزانن تەنها نین.

and to know that with help,

و بزانن بە یارمەتی دان،

they can heal.

دەتوانن چارەسەر بکرێن.

Now, I still have my struggles,

هێشتا تێدەکۆشم،

particularly with the anxiety,

بە تایبەتی لەگەڵ دڵەڕاوکێ ،

but I'm able to manage it

دەتوانم لە ڕێگەی ڕاهێنانی ڕۆژانە، یۆگا

through daily mediation, yoga and a relatively healthy diet.

و کەمێک ڕێجیم بۆ پاراستنی تەندرستیم بەسەری دا زاڵبم.

(Laughter)

(پێکەنین)

If I feel like things are starting to spiral,

ئەگەر هەست بکەم شتەکان بەرەو ئاڵۆزبوون دەچن،

I make an appointment to see my therapist,

سەردانی دکتۆر دەکەم،

a dynamic black woman named Dawn Armstrong,

ژنە ڕەش پێستێکی چالاک بە ناوی دوان ئارمسترۆنگ،

who has a great sense of humor

هەستێکی گەورەی گاڵتەکردنی هەیە

and a familiarity that I find comforting.

و هۆگریەک کە من ئاسودەیی تیادا دەدۆزمەوە.

I will always regret

و هەمیشە داخم بۆ ئەمە دەخۆم

that I couldn't be there for my nephew.

نەمتوانی هاوکاری و ڕێنمایی برازاکەم بکەم.

But my sincerest hope

بەڵام لە ناخی دڵمەوە هیوا دەخوازم

is that I can inspire others with the lesson that I've learned.

ئەو وانەیەی کە فێر بووم بتوانم بۆ کەسانی تر ڕوون بکەمەوە.

Life is beautiful.

ژیان جوانە.

Sometimes it's messy,

بەڵام هەندێ جار قورسە،

and it's always unpredictable.

و هەمیشە چاوەڕوان نەکراوە.

But it will all be OK

بەڵام ئەمەش باش دەبێ

when you have your support system to help you through it.

ئەگەر سیستەمێک بۆ پاڵپشتیت بۆ تێپەڕبوون بەم ناخۆشییە هەبێت.

I hope that if your burden gets too heavy,

هیوام وایە ئەگەر ئەرکەکەتان قوڕسە،

you'll ask for a hand, too.

داوای یارمەتی بکەن.

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

( چەپڵەرێزان)