Nina Tandon: Caring for engineered tissue

37,523 views ・ 2011-07-09

TED


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung
မင်္ဂလာ နံနက်ခင်းပါရှင်။
ကျွန်မက ဆဲလ်လို့ခေါ်တဲ့ တကယ့် အံ့ဩစရာ၊
သေးငယ်တဲ့ အပိုင်းအစလေးတွေနဲ့ အလုပ်လုပ်တာပါ။
ဓာတ်ခွဲခန်းထဲမှာ ဒီဆဲလ်တွေကို ပျိုးယူတာက
ဘယ်လိုဆိုတာကို ပြောပြပါရစေ။
00:15
Good morning everybody.
0
15260
3000
ဆဲလ်တွေကို ဇာတိဝန်းကျင်ကနေ ထုတ်ယူတဲ့ ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ အလုပ်လုပ်တာပါ။
00:18
I work with really amazing,
1
18260
2000
တစ်ခါတလေ petri dishes လို့ခေါ်တဲ့
00:20
little, itty-bitty creatures called cells.
2
20260
3000
ထည့်စရာတွေထဲမှာ ဒါတွေကို ထည့်လိုက်တယ်။
သူတို့ရဲ့ အစာနဲ့တူတဲ့ တကယ့် ပိုးမွှားကင်းတဲ့ ဆဲလ် ပျိုးထောင်မှု
00:23
And let me tell you what it's like
3
23260
2000
00:25
to grow these cells in the lab.
4
25260
2000
မီဒီယာလို့ ခေါ်တာတွေနဲ့ ဒါတွေကို ဖြည့်ပေးပြီး
00:27
I work in a lab where we take cells out of their native environment.
5
27260
3000
ဒါတွေကို အနွေးသေတ္တာတွေထဲမှာ ပျိုးပါတယ်။
00:30
We plate them into dishes
6
30260
2000
ဘာဖြစ်လို့ ဒီလိုလုပ်ရတာလဲ။
00:32
that we sometimes call petri dishes.
7
32260
2000
ထည့်စရာထဲက ဆဲလ်တွေကို လေ့လာကြည့်ပြီး
00:34
And we feed them -- sterilely of course --
8
34260
3000
ဒါတွေကမျက်နှာပြင်ပေါ်မှာပဲ ရှိနေတယ်။
00:37
with what we call cell culture media -- which is like their food --
9
37260
3000
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မရဲ့ ဓာတ်ခွဲခန်းထဲမှာ တကယ် ကြိုးစားလုပ်ဆောင်နေတာက
00:40
and we grow them in incubators.
10
40260
3000
ဒါတွေကနေ တစ်ရှူးတွေကို ဖန်တီးတည်ဆောက်ဖို့ပါ။
00:43
Why do I do this?
11
43260
2000
အဲဒါက ဘာကိုဆိုလိုတာလဲ။
00:45
We observe the cells in a plate,
12
45260
2000
ကြီးထွားနေတဲ့ နှလုံးအစစ်တစ်ခု၊
00:47
and they're just on the surface.
13
47260
2000
ဆိုပါစို့၊
00:49
But what we're really trying to do in my lab
14
49260
3000
ဒါမှမဟုတ် ကိုယ်ခန္ဓာထဲ ထည့်လို့ရတဲ့
အရိုးအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုကို ပျိုးတာပါ။
00:52
is to engineer tissues out of them.
15
52260
3000
ဒါတင်မက ရောဂါပုံစံတွေအတွက်လည်း ဒါတွေကို သုံးနိုင်ပါတယ်။
00:55
What does that even mean?
16
55260
2000
ဒီရည်ရွယ်ချက်အတွက် အစဉ်အလာ ဆဲလ်ပျိုးထောင်မှု
00:57
Well it means growing an actual heart,
17
57260
2000
နည်းစနစ်တွေဟာ တကယ့်ကို မလုံလောက်တာပါ။
00:59
let's say,
18
59260
2000
ဆဲလ်တွေက အိမ်ကိုလွမ်းနေတာမျိုးပေါ့။
01:01
or grow a piece of bone
19
61260
2000
ထည့်စရာက သူတို့အိမ်လို မခံစားရဘူး။
01:03
that can be put into the body.
20
63260
2000
ဒါတွေ ရှင်သန်စေဖို့ သဘာဝဝန်းကျင်ကို ပုံတူပွားရာမှာ
01:05
Not only that, but they can also be used for disease models.
21
65260
3000
ပိုကောင်းအောင် လုပ်ဖို့လိုတယ်။
01:08
And for this purpose, traditional cell culture techniques
22
68260
2000
ဒါကို ဓာတ်ခွဲခန်းထဲက သဘာဝကို ပုံတူပွားတဲ့
01:10
just really aren't enough.
23
70260
2000
ဇီဝတုပတဲ့ ပုံစံလို့ ခေါ်ပါတယ်။
01:12
The cells are kind of homesick;
24
72260
2000
နှလုံး နမူနာကို ကြည့်ကြရအောင်၊ ကျွန်မရဲ့
01:14
the dish doesn't feel like their home.
25
74260
2000
သုတေသန အတော်များများရဲ့ အကြောင်းအရာပါ။
01:16
And so we need to do better at copying their natural environment
26
76260
2000
ဘာက နှလုံးကို ထူးခြားစေတာလဲ။
01:18
to get them to thrive.
27
78260
2000
ကောင်းပြီ၊ နှလုံးက စည်းချက်ကျကျ၊
01:20
We call this the biomimetic paradigm --
28
80260
2000
မမောမပန်း၊ သစ္စာရှိရှိ ခုန်ပါတယ်။
01:22
copying nature in the lab.
29
82260
3000
ဆဲလ်ပျိုးထောင်မှုစနစ်တွေကို
01:25
Let's take the example of the heart,
30
85260
2000
လျှပ်စွန်းတွေနဲ့ ဆင်ပေးရင်း ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ ဒါကို ပုံတူပွားတယ်။
01:27
the topic of a lot of my research.
31
87260
2000
01:29
What makes the heart unique?
32
89260
2000
ဒီလျှပ်စွန်းတွေက ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ ဆဲလ်တွေ
01:31
Well, the heart beats,
33
91260
2000
ကျုံ့စေဖို့ နှလုံးခုန်ကိရိယာ အသေးစားတွေလို လုပ်ဆောင်တယ်။
01:33
rhythmically, tirelessly, faithfully.
34
93260
3000
နှလုံးနဲ့ပတ်သက်ပြီး နောက်ထပ် ဘာသိရသလဲ။
01:36
We copy this in the lab
35
96260
2000
နှလုံး ဆဲလ်တွေက အတော်လေး လောဘကြီးတယ်။
01:38
by outfitting cell culture systems with electrodes.
36
98260
3000
သဘာဝက ခန္ဓာထဲက နှလုံး ဆဲလ်တွေကို အလွန်
သိပ်သည်းတဲ့ သွေးထောက်ပံ့မှုနဲ့ ဖြည့်တယ်။
01:41
These electrodes act like mini pacemakers
37
101260
2000
ဓာတ်ခွဲခန်းထဲမှာ ကျွန်မတို့ ဆဲလ်တွေ
01:43
to get the cells to contract in the lab.
38
103260
3000
ပျိုးယူတဲ့ ဇီဝပစ္စည်းတွေထဲက
01:46
What else do we know about the heart?
39
106260
2000
လမ်းကြောင်းတွေကို အသေးစား ပုံစံချတယ်၊
01:48
Well, heart cells are pretty greedy.
40
108260
2000
ဒါက ကျွန်မတို့ ဆဲလ်တွေ ပျိုးထောင်နေတဲ့ ငြမ်းတွေကနေတစ်ဆင့်
01:50
Nature feeds the heart cells in your body
41
110260
2000
ဆဲလ်ပျိုးထောင်မှု မီဒီယာ၊ ဆဲလ်အစာကို စီးဆင်းခွင့်ပေးတယ်၊
01:52
with a very, very dense blood supply.
42
112260
2000
01:54
In the lab, we micro-pattern channels
43
114260
2000
နှလုံးထဲက ဆံခြည်မျှင်သွေးကြောလွှာတစ်ခုကနေ
01:56
in the biomaterials
44
116260
2000
မျှော်လင့်လောက်တာတွေနဲ့ တော်တော်ဆင်တူတယ်။
01:58
on which we grow the cells,
45
118260
2000
ဒီတော့ ဒါက ကျွန်မကို သင်ခန်းစာ ၁ ဆီ ခေါ်လာတယ်၊
02:00
and this allows us to flow the cell culture media, the cells' food,
46
120260
3000
ဇီဝက မဆိုစလောက်လေးနဲ့ အများကြီး လုပ်နိုင်တာပါ။
02:03
through the scaffolds where we're growing the cells --
47
123260
3000
လျှပ်စစ် လှုံ့ဆော်မှု နမူနာကို ကြည့်ရအောင်။
02:06
a lot like what you might expect
48
126260
2000
ဒီမရှိမဖြစ်တွေထဲက တစ်ခုလောက်က အစွမ်းထက်နိုင်ပုံကို ကြည့်ရအောင်။
02:08
from a capillary bed in the heart.
49
128260
2000
02:10
So this brings me to lesson number one:
50
130260
3000
ဘယ်ဘက်မှာတော့ ဓာတ်ခွဲခန်းထဲက ကြွက်ဆဲလ်တွေကနေ စီမံထားတဲ့ ခုန်နေတဲ့
02:13
life can do a lot with very little.
51
133260
3000
နှလုံး တစ်ရှူးပိုင်းလေးကို တွေ့ရပါတယ်။
မုန့်ချို အသေးစားအရွယ်လောက်ပါ။
02:16
Let's take the example of electrical stimulation.
52
136260
2000
တစ်ပတ်အကြာမှာ ခုန်လာပါတယ်။
02:18
Let's see how powerful just one of these essentials can be.
53
138260
3000
ဘယ်ဘက် အထက် ထောင့်မှာ မြင်နိုင်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ကောင်းကောင်း မမြင်ရလည်း မပူပါနဲ့။
02:22
On the left, we see a tiny piece of beating heart tissue
54
142260
3000
ဒီဆဲလ်တွေ လုံးဝ ခုန်တာက အံ့ဩစရာပါပဲ။
02:25
that I engineered from rat cells in the lab.
55
145260
2000
ဒါပေမဲ့ တကယ့် အံ့ဩစရာက
02:27
It's about the size of a mini marshmallow.
56
147260
2000
ဆဲလ်တွေကို လျှပ်စစ်နည်းအရ လှုံ့ဆော်တဲ့အခါ၊
02:29
And after one week, it's beating.
57
149260
2000
နှလုံးခုန်ကိရိယာလိုပဲ
02:31
You can see it in the upper left-hand corner.
58
151260
2000
ဒါတွေက အများကြီးပိုပြီး ခုန်တာပါ။
02:33
But don't worry if you can't see it so well.
59
153260
2000
ဒါပေမဲ့ ဒါက သင်ခန်းစာ ၂ ဆီ ခေါ်လာတယ်၊
02:35
It's amazing that these cells beat at all.
60
155260
3000
ဆဲလ်တွေဟာ အလုပ်အားလုံးကို လုပ်တာပါ။
02:38
But what's really amazing
61
158260
2000
သဘောအရ တစ်ရှူး အင်ဂျင်နီယာတွေမှာ ရှိတဲ့ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာအကျပ်အတည်းက
02:40
is that the cells, when we electrically stimulate them,
62
160260
2000
တည်ဆောက်ရေး အင်ဂျင်နီယာတွေက
02:42
like with a pacemaker,
63
162260
2000
တံတားတွေ၊ ကြီးမားတဲ့ အရာတွေ၊ ကွန်ပျူတာ အင်ဂျင်နီယာတွေ၊
02:44
that they beat so much more.
64
164260
2000
02:46
But that brings me to lesson number two:
65
166260
2000
ကွန်ပျူတာတွေ တည်ဆောက်ကြပေမဲ့၊
02:48
cells do all the work.
66
168260
2000
ကျွန်မ တို့ လုပ်ဆောင်နေတာက
02:50
In a sense, tissue engineers have a bit of an identity crisis here,
67
170260
3000
ဆဲလ်တွေအတွက် ထောက်ကူတဲ့ နည်းပညာတွေ တည်ဆောက်ပေးတာကြောင့်ပါ။
02:53
because structural engineers
68
173260
2000
ဒါက ကျွန်မတို့အတွက် ဘာကို ဆိုလိုတာလဲ။
02:55
build bridges and big things,
69
175260
3000
တကယ့် ရိုးရှင်းတာတစ်ခုကို လုပ်ကြရအောင်။
ဆဲလ်တွေဟာ စိတ်ကူးယဉ်အယူအဆ
02:58
computer engineers, computers,
70
178260
2000
မဟုတ်တာကို ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတိပေးကြရအောင်။
03:00
but what we are doing
71
180260
2000
03:02
is actually building enabling technologies for the cells themselves.
72
182260
3000
ဆဲလ်တွေဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ဘဝကို တကယ့်နည်းလမ်းတစ်ခုနဲ့
03:05
What does this mean for us?
73
185260
2000
အားဖြည့်ပေးတာကို သတိရကြရအောင်။
03:07
Let's do something really simple.
74
187260
2000
“လူတွေဟာ သူတို့စားတဲ့ အစားအစာတွေ” လို့ အလွယ် ဖော်ပြနိုင်သလို
03:09
Let's remind ourselves
75
189260
2000
“ကျွန်မတို့ရဲ့ဟာ ဆဲလ်တွေက စားနေတာတွေပါ“။
03:11
that cells are not an abstract concept.
76
191260
3000
ကျွန်မတို့ရဲ့ ဗိုက်ထဲက အပင်တွေရဲ့အဖြစ်မှာ
03:14
Let's remember that our cells sustain our lives
77
194260
3000
ဒီဆဲလ်တွေ လူသားတွေတောင် မဟုတ်လောက်ဘူး။
03:17
in a very real way.
78
197260
2000
ဒါပေမဲ့ ဆဲလ်တွေက ကျွန်မတို့ရဲ့
03:19
"We are what we eat," could easily be described
79
199260
3000
ဘဝအတွေ့အကြုံကို ဖျန်ဖြေပေးတာကိုလည်း သတိပြုထိုက်ပါတယ်။
03:22
as, "We are what our cells eat."
80
202260
2000
အသံ၊ အမြင်၊ ထိတွေ့မှု၊ အရသာနဲ့ အနံ့တိုင်းရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ
03:24
And in the case of the flora in our gut,
81
204260
2000
03:26
these cells may not even be human.
82
206260
3000
ကျွန်မတို့အတွက် ဒီသတင်းအချက်အလက်ကို
လက်ခံပြီး အနက်ပြန်ပေးတဲ့
03:30
But it's also worth noting
83
210260
2000
အလားတူ ဆဲလ်တစ်ခုရှိပါတယ်။
03:32
that cells also mediate our experience of life.
84
212260
3000
ဒါက မေးခွန်းဖြစ်စေတာက
ကိုယ်ခန္ဓာတွေရဲ့ ဂေဟစနစ် ပါဝင်ဖို့ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ
03:35
Behind every sound, sight, touch, taste and smell
85
215260
3000
ကြီးကြပ်မှုသဘောတစ်ခုကို ချဲ့ထ္ငင်သင့်လားဆိုတာပါ။
03:38
is a corresponding set of cells
86
218260
2000
03:40
that receive this information
87
220260
2000
ဒီအကြောင်း ထပ်ဆွေးနွေးဖို့ ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်။
03:42
and interpret it for us.
88
222260
2000
ဒီအတောအတွင်း ကံကောင်းကြပါစေလို့ ဆုတောင်းပါတယ်။
03:44
It begs the question:
89
224260
2000
ကင်ဆာမဟုတ်တဲ့ ဆဲလ်တွေဟာ ဘေးသင့်နေတဲ့
03:46
shall we expand our sense of environmental stewardship
90
226260
3000
မျိုးစိတ်တွေ ဖြစ်မလာပါစေနဲ့။
03:49
to include the ecosystem of our own bodies?
91
229260
3000
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
(လက်ခုပ်သံများ)
03:52
I invite you to talk about this with me further,
92
232260
2000
03:54
and in the meantime, I wish you luck.
93
234260
3000
03:57
May none of your non-cancer cells
94
237260
2000
03:59
become endangered species.
95
239260
2000
04:01
Thank you.
96
241260
2000
04:03
(Applause)
97
243260
4000
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7