A civil response to violence (with English subtitles) | Emiliano Salinas

Translator: Carolina Montero Reviewer: Sebastian Betti

Translator: Thurein Maung Maung Reviewer: Maung Maung

My name is Emiliano Salinas

ကျွန်တော့်နာမည် အမ်မီလီယာနို စာလီးနာ့စ်ပါ

and I'm going to talk about the role

ကျွန်တော် အခုပြောမှာ က

we members of society play

လူမှုအဖွဲ့အစည်းဝင်ဖြစ်တဲ့ ကျွန်တော်တို့တွေရဲ့

in the violent atmosphere

အကြမ်းဖက်မှုရှိတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ပါ၀င်နေတဲ့ကဏ္ဍအကြောင်းပါ

this country is living in right now.

ဒီနိုင်ငံ အခုလောလောဆယ် ရပ်တည်နေရတဲ့အခြေအနေမှာပေါ့

I was born in 1976.

ကျွန်တော့် ကို ၁၉၇၆ မှာ မွေးတယ်

I grew up in a traditional Mexican family.

ပုံမှန် မက္ကဆီကို မိသားစုလေးမှာ ကြီးပြင်းခဲ့တယ်

As a child, I had a pretty normal life:

ကလေး ဘဝ ပုံမှန် လှပတဲ့ ဘဝလေး ရခဲ့တယ်

I would go to school, play with my friends and cousins.

ကျောင်းသွားခဲ့တယ်.. သူငယ်ချင်း... ညီအစ်ကို မောင်နှမတွေ နဲ ့ ဆော့ကစား ခဲ့တယ်

But then my father became President of Mexico

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော့် အဖေ မက္ကဆီကို သမ္မတ ဖြစ်လာတဲ့ အချိန်မှာ

and my life changed.

ကျွန်တော့်ဘဝ ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်

What I'm about to say,

ကျွန်တော် ပြောမယ့် အကြောင်းအရာက

at least some of what I'm about to say,

အနည်းဆုံးအနေနဲ ့ ကျွန်တော်ပြောမယ့် အကြောင်းအရာ တွေဟာ

will cause controversy.

အငြင်းပွားစရာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်

Firstly, because I'm the one who's going to say it.

ပထမ အနေနဲ့ ဒီအကြောင်းအရာကို ပြောမယ့်သူဟာ ကျွန်တော်ဖြစ်နေတဲ့အတွက်ရယ်

And secondly, because what I'm going to say is true,

ဒုတိယ အနေနဲ့ ကျွန်တော်ပြောမှာတွေဟာ အမှန်တွေဖြစ်နေတာရယ်ကြောင့်

and it will make a lot of people nervous

တချို့လူတွေ ကို တော့ အကြိုက်တွေ့စေမှာ မဟုတ်ပါဘူး

because it's something we don't want to hear.

ဘာလို ့လဲ ဆိုတော့ ဒါတွေဟာ ကျွန်တော်တို ့တွေ ကြားချင်တဲ့ အရာတွေ မဟုတ်လို ့ပါ

But it's imperative that we listen

ဒါပေမယ့် ဒါတွေဟာ ကျွန်တော်တို ့ ကြားသိနေတဲ့ အရေးပါတဲ့ အရာတွေ ပါ

because it's undeniable and definitive.

ဒါတွေကို ငြင်းကွယ်လို ့ မရသလို အဓိက အကြောင်းအရာဖြစ်နေပါတယ်

It will also make members of

ဒါက ရာဇဝတ် အဖွဲ့တွေနဲ့ သူတို ့ဂိုဏ်းသားတွေ ကိုလည်း

criminal organizations nervous

နှစ်မြို ့စေမှာ မဟုတ်ပါဘူး

for the same reasons.

ဘာလို ့လဲဆို သူတို ့ ကြားချင်တဲ့ အရာလဲ မဟုတ်လို ့ပါ

I'm going to talk about the role

ကျွန်တော် လူတွေ ရဲ့ နေထိုင်မှု စံနှုန်းတွေ အကြောင်း ပြောမှာပါ

we members of society play

လူမှု အဖွဲ ့အစည်းမှာ ပါဝင် ရှင်သန်နေတဲ့ ကျွန်တော်တို ့ အနေနဲ ့

in this phenomenon,

ဒီ အကြောင်းအရာမှာ

and about four different response levels

ကွဲပြားတဲ့ အဆင့် ၄ ဆင့်အနေနဲ ့ တင်ပြပါမယ်

we citizens have against violence.

ကျွန်တော်တို ့ နိုင်ငံသားတွေ အကြမ်းဖက်မှုကို ဆန် ့ကျင်နေပါတယ်

I know many will find it difficult to separate the fact

အများစုကို ကျွန်တော်တို့ ခွဲခြားကြည့်ဖို ့ ခက်မယ်ဆိုတာ သိပါတယ်

that I'm Carlos Salinas de Gortari's son

ဘာလို ့ လဲဆို ကျွန်တော်ဟာ သမ္မတဟောင်း ကာလို စလီနစ် ဒီ ဂိုတာရီရဲ့ သား ဖြစ်နေပါတယ်

from the fact that I'm a citizen

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်ဟာ မက္ကဆီကို နိုင်ငံသား ဖြစ် နေပါတယ်

concerned about the country's current situation.

တိုင်းပြည်ရဲ့လတ်တလော အကြောင်းအရာတွေနဲ ့ သက်ဆိုင်နေပါတယ်

Don't worry.

မပူကြနဲ ့

It's not necessary for understanding

နားလည်မှု မရှိလဲ ရတယ်

the importance of what I'm going to say.

ကျွန်တော်ပြောမယ့် အရေးကြီးတဲ့ အကြောင်းအရာက

I think we have a problem in Mexico.

ကျွန်တော်တို ့ မက္ကဆီကို ဟာ ပြဿနာ ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို ့ ထင်တယ်

We have a big problem.

ကျွန်တော်တို ့မှာ ပြဿနာ အကြီးကြီးကို ရှိတာ

I think there's consensus on this.

ကျွန်တော်ထင်တယ် ဒါကို လက်ခံထားကြတယ်

No one argues --

တစ်ယောက်မှ မငြင်းဘူး

we all agree there's a problem.

ကျွန်တော်တို ့ အားလုံး ပြဿနာ ရှိတယ်ဆိုတာ လက်ခံထားတယ်

What we don't agree on

ကျွန်တော်တို ့ သဘောမတူတဲ့ အကြောင်းအရာက

is what the problem actually is.

ဘယ်ဟာက အဓိက ပြဿနာလဲ ဆိုတာပါပဲ

Is it the Zetas? The drug traffickers? The government?

ဇီးတစ် လား .... မူးယစ်မှောင်ခိုတွေလား... အစိုးရလား...

Corruption? Poverty? Or is it something else?

ခြစားမှုလား... ဆင်းရဲမွဲတေမှုလား... တစ်ခုခုလား...

I think none of these is the problem.

ကျွန်တော့်အထင်တော့ ဒါတွေ တစ်ခုမှ မဟုတ်ပါဘူး

I don't mean they don't deserve attention.

ဒါတွေကို ဂရုစိုက်စရာ မလိုဘူးလို ့ ကျွန်တော်ဆိုလိုတာ မဟုတ်ပါဘူး

But we won't be able to take care of any of those things

ဒါပေမယ့် ဒါတွေကို တစ်ခုမှ ကျွန်တော်တို ့ ကိုင်တွယ်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး

if we don't solve the real problem

တကယ့် ပြဿနာကို ကျွန်တော်တို ့ အရင် မဖြေရှင်းခဲ့ ရင်ပေါ့

we have in Mexico first.

ကျွန်တော်တို ့ မက္ကဆီကို မှာ ရှိနေတဲ့ ပြဿနာတွေကိုပါ

The real problem we have is

ကျွန်တော်တို ့ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အဓိက ပြဿနာက

most of us Mexicans, we believe we are victims

မက္ကဆီကို အများစု ဟာ ကိုယ့်ကိုကိုယ် ပြဿနာရဲ့ သားကောင်တွေ လို ့ ယူဆနေကြတယ်

of our circumstances.

အခု ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ပြဿနာတွေကိုပါ

We are a country of victims.

ကျွန်တော်တို ့ဟာ ပြဿနာတွေ ခံစား နေရတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုပါ

Historically, we've always acted as victims

သမိုင်းစဉ် တလျှောက်လဲ ကျွန်တော်တို ့ ပြဿနာဒဏ် ခံစားရသူတွေ အနေနဲ ့ နေခဲ့ကြတယ်

of something or somebody.

တခုခု တယောက်ယောက်ကြောင့်ပေါ့

We were victims of the Spaniards.

စပိန်တွေရဲ့ ဒုက္ခ ကို ခံခဲ့ရတယ်

Then we were victims of the French.

ပြင်သစ်တွေရဲ့ ဒုက္ခကို ခံခဲ့ရတယ်

Then we were victims of Don Porfirio.

ဒွန် ပေါ်ဖရီအို ရဲ့ ဒုက္ခကို ခံခဲ့ရတယ်

Then we were victims of the PRI.

တော်လှန်ရေးပါတီ ပေးတဲ့ ဒုက္ခကို ခံခဲ့ရတယ်

Even of Salinas.

ကျွန်တော့်ဖေဖေ စီလီနစ် တောင်ပါနိုင်တယ်

And of El Peje.

နောက်ပြီး အယ်လ် ပီဂျီ

And now of the Zetas and the traffickers and the criminals and the kidnappers ...

အခု ဇီးတစ် ရှိမယ် ... မူးယစ်မှောင်ခိုတွေ... ရာဇဝတ်မှုခင်းတွေ... ပြန်ပေးဆွဲမှုတွေ...

Hold on! Wait a minute!

ခဏလေး နေကြပါဦး

What if none of these things is the problem?

ဒါတွေ အားလုံးဟာ ပြဿနာ အစစ်မဟုတ်ဘူးဆို ရင်ကော

The problem is not the things we feel victims of.

ပြဿနာ က ကျွန်တော်တို ့ဟာ ဒုက္ခတွေ ခါးစည်း ခံနေရတဲ့ သူတွေလို ့ ကိုယ့်ကိုကိုယ် ယူဆနေတဲ့ဟာလဲ မဟုတ်ပါဘူး

The problem is that we play the role of victims.

အဓိက ပြဿနာက ကျွန်တော်တို့က ဒုက္ခခံရသူတွေလို ပြုမူနေကြတာပါ

We need to open our eyes and see that we are not victims.

ကျွန်တော်တို ့ ဟာ ကိုယ့်ကိုကိုယ် ပြဿနာရဲ့ ရိုက်ခတ်မှု ခံစားနေရတဲ့ သူတွေ မဟုတ်ဘူးလို ့ မြင်တတ်ဖို ့လိုပါတယ်

If only we stopped feeling like victims,

ဒီခံစားချက် ရပ်တန် ့မှသာလျှင်

if we stopped acting as victims,

ဒီလို လူတွေလို ပြုမူနေတာ ရပ်တန် ့မှသာလျှင်

our country would change so much!

ကျွန်တော်တို ့ နိုင်ငံ အများကြီး ပြောင်းလဲလာမှာပါ။

I'm going to talk about how to go from a society

ကျွန်တော် ပြောမှာ က

that acts as a victim of circumstances

အခြေအနေရဲ့သားကောင်အဖြစ် ပြုမူနေတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကနေ

to a responsible, involved society

တာဝန်သိပြီးပါ၀င်လာတဲ့ လူ ့အဖွဲ ့စည်းတစ်ခုဖြစ်လာအောင် ဘယ်လိုလုပ်မလဲဆိုတာ နဲ့

that takes the future of its country in its own hands.

နိုင်ငံရဲ့ အနာဂတ်ကို ကိုယ်တိုင် ဘယ်လို ကိုင်တွယ်မလဲ ဆိုတာပါ။

I'm going to talk about four different levels

ကျွန်တော် အဆင့် ၄-ဆင့် ခွဲပြီးတော့

of civil response against violence,

အကြမ်းဖက်မှု တွေ လူထုက ဘယ်လို တုံ့ပြန်သင့်လဲ ပြောပါမယ်။

from weakest

အားအနည်းဆုံး ကနေ

to strongest.

အားအကောင်းဆုံး အထိပေါ့ ။

The first level, the weakest level of civil response against violence,

ပထမ အဆင် ့ လူထုရဲ့ အကြမ်းဖက်မှု တုံ့ပြန်ရေး အားအနည်းဆုံး အဆင့်က

is denial and apathy.

ငြင်းကွယ်ခြင်းနဲ ့ စိတ်ဝင်စားမှု မရှိခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

Today, much of Mexican society is in denial

အခုအချိန်မှာ မက္ကဆီကန် လူအများစုဟာ ကျွန်တော်တို ့

of the situation we're going through.

ဖြတ်သန်းနေရတဲ့ အခြေအနေကို ငြင်းကွယ်နေကြပါတယ်။

We want to go on with our daily life

ပုံမှန်နေ ့စဉ် လူမှုဘဝတွေမှာပဲ ရုန်းကန်နေကြတယ်

even though we are not living under normal circumstances.

ပုံမှန်ရပ်တည်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမရှိရင်တောင်မှ ပဲပေါ့

Daily life in our country is,

ကျွန်တော်တို ့ နိုင်ငံမှာ ရှိတဲ့ နေ့စဉ်ဘဝတွေဟာ

to say the least,

ပုံမှန် မဟုတ်တဲ့ ခြွင်းချက်အခြေအနေတွေမှာ

under extraordinary, exceptional circumstances.

နည်းနိုင်သမျှနည်းနည်း ပြောဖို ဖြစ်ပါတယ်။

It's like someone who has a serious illness

ဒါက ဘာနဲ ့တူသလဲဆိုတော့ ရောဂါအသည်းအသန် ခံစားနေရတဲ့ သူတယောက်က

and pretends it's the flu

ရိုးရိုး အဖျားလေး ဖျားသလို ဟန်ဆောင်နေတာနဲ ့တူပါတယ်။

and it will just go away.

ပြီးရင် သူ့ဖာသာ ပျောက်သွားမယ်ပေါ့

We want to pretend that Mexico has the flu.

ကျွန်တော်တို ့လဲ မက္ကဆီကို နိုင်ငံတော်ကြီးကို ရိုးရိုး အဖျားလေး ရှိသလို ဟန်ဆောင်နေပါတယ်။

But it doesn't.

ဒါပေမယ့် ဒါဟာ မဟုတ်ပါဘူး။

Mexico has cancer.

မက္ကဆီကို ဖြစ်နေတာက ကင်ဆာပါ။

And if we don't do something about it,

ကျွန်တော်တို့တွေ ဒါကို ဘာမှ မလုပ်ရင်

the cancer will end up killing it.

ဒီ ကင်ဆာက ကျွန်တော်တို ့ နိုင်ငံတော်ကြီးကို အသေသတ်သွားပါလိမ့်မယ်။

We need to move Mexican society

ကျွန်တော်တို ့တွေဟာ ဒီလို မက္ကဆီကို လူ့အဖွဲ့စည်းကြီး ကို

from denial and apathy

ငြင်းကွယ်မှုတွေ စိတ်မဝင်စားမှုတွေကနေ

to the next level of citizen response,

နောက်တဆင့် နိုင်ငံသား တုံ့ပြန်မှုဖြစ်တဲ့

which is, effectively, recognition.

မှန်မှန်ကန်ကန် နားလည်သဘောပေါက်တဲ့ အဆင့် ကို ေ ့ရွှဖို ့ လိုပါတယ်။

And that recognition will sow fear --

ဒီနားလည်မှုက အကြောက်တရားတွေ ကို မွေးပေးပါလိမ့်မယ်

recognizing the seriousness of the situation.

အခြေအနေက ဘယ်လောက်ထိဆိုးဝါး နေပြီဆိုတာ နားလည် သိရှိမှုပါ။

But, fear is better than apathy

ဒါပေမယ့် ဒီအကြောက်တရားက ငြင်းကွယ်နေတာထက်တော့ ပိုကောင်းပါတယ်

because fear makes us do something.

ဘာလို ့ဆို အကြောက်တရားက ကျွန်တော််တို့ကို တစ်ခုခု လုပ်ခိုင်းတော့မှာ

Many people in Mexico

မက္ကဆီကိုမှာ ရှိတဲ့ လူအများစု ဟာ

are afraid today.

အခု ကြောက်နေကြပါတယ်။

We're very afraid.

ကျွန်တော်တို ့တွေ အရမ်းကြောက်နေပါတယ်။

And we're acting out of that fear.

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို ့တွေ မကြောက်ဟန်ဆောင်နေခဲ့ကြပါတယ်။

And let me tell you what the problem is

ဘယ်ဟာက ပြဿနာလဲ ဆိုတာ ကျွန်တော်ပြောမယ်

with acting out of fear --

မကြောက်ဟန် ဆောင်နေတဲ့ အတွက်ကြောင့်

and this is the second level of civil response:

ဒုတိယအဆင့် ပြည်သူတွေရဲ့ တုံ့ပြန်မှုဖြစ်တဲ့

fear.

အကြောက်တရားပါပဲ

Let's think about Mexican streets:

မက္ကကို နိုင်ငံ လမ်းတွေကို စဉ်းစား ကြည့်ရအောင်

they're unsafe because of violence,

အကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် လမ်းတွေဟာ မလုံခြုံပါဘူး။

so people stay at home.

ဒါကြောင့် လူတွေဟာ အိမ်မှာပဲ နေကြပါတယ်။

Does that make streets more or less safe?

ဒီလို နေခြင်းဟာ လမ်းတွေကို လုံခြံုမှု ပိုကောင်းစေတာလား ပိုနည်းစေတာလား?

Less safe!

လုံခြံုမှု ပိုနည်းစေပါတယ်။

So streets become more desolate and unsafe,

ဒါကြောင့်လမ်းတွေဟာ လူသူခြောက်ကပ်ပြီး မလုံခြံုမှု ပိုဖြစ်လာပါတယ်။

so we stay home more --

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို ့အိမ်မှာ ပိုနေကြတယ်

which makes streets even more desolate and unsafe,

ဒါကြောင့်လမ်းတွေဟာ လူသူခြောက်ကပ်ပြီး မလုံခြံုမှု ပိုပိုဖြစ်လေ

and we stay home even more.

ကျွန်တော်တို ့တွေကလဲ အိမ်မှာ ပိုပိုနေလာလေပဲ။

This vicious circle ends up with the whole population

ဒီလို သံသရာက တပြည်လုံးကလူတွေမှာ သွားဖြစ်ကုန်ရော

stuck inside their houses, scared to death --

အိမ်ထဲမှာပဲ နေပြီး လူတွေဟာ သေရမှာ ကြောက်နေကြပါတယ်။

even more afraid than when we were out on the streets.

ကျွန်တော်တို့တွေ လမ်းပေါ်မှာ သွားလာလှုပ်ရှားနေတုန်းကထက်တောင် ပိုကြောက်နေကြတယ်။

We need to confront this fear.

ဒီအကြောက်တရားကို ကျွန်တော်တို ့ရင်ဆိုင်ဖို ့လိုပြီ။

We need to move Mexican society,

ကျွန်တော်တို ့ မက္ကဆီကို လူ ့အဖွဲ့အစည်းကြီးကို ပြောင်းလဲလာအောင်လုပ်ဖို ့လိုပြီ။

the members of society who are at this level,

ဒီအဆင့်ရောက်လာပြီဆို လူတွေအားလုံးဟာ

to the next level, which is action.

နောက်တဆင့်ဖြစ်တဲ့ လှုပ်ရှားမှု ဆိုတဲ့ အဆင့်ကို သွားဖို ့လိုပါတယ်။

We need to face our fears and take back our streets,

ကျွန်တော်တို ့ အကြောက်တရားတွေကို ကျွန်တော်တို ့ ပြန်ရင်ဆိုင်ရပါမယ်။ လမ်းတွေပေါ် ပြန်ထွက်ဖို ့လိုပါတယ်။

our cities, our neighborhoods.

မြို့တွေပေါ် ပြန်ထွက်ဖို ့လို ပါတယ်။ အိမ်နီးချင်းတွေ ဆီ ပြန်ထွက်ဖို ့လိုပါတယ်။

For many people, acting involves courage.

လူအများစုအတွက်တော့ လှုပ်ရှားမှု လုပ်တိုင်း ဒေါသတွေပါလာတတ်ပါတယ်

We go from fear to courage.

ဒါဆို ကျွန်တော်တို ့ အကြောက်တရားကနေ ဒေါသနဲ့လျှောက်လုပ်တဲ့ဆီကို ရောက်သွားပါတယ်

They say, "I can't take it anymore.

သူတို ့တွေပြောကြမယ်... "ငါ ဒါကို သည်းမခံနိုင်တော့ဘူး

Let's do something about it."

ဒီအတွက် ငါတို ့တခုုခုလုပ်ရအောင်" ပေါ့

Recently --

လတ်တလောမှာ

this is a sensitive figure --

ဒါဟာ သတိထားရမယ့် ကိန်းဂဏန်းပါ

35 public lynchings have been recorded

လူထုထဲမှာ ဥပဒေပြင်ပ အုပ်စုဖြင့် အပြစ်ပေးသတ်ဖြတ်မှု ၃၅ မှုကို

so far in 2010

၂၀၁၀ အတွင်း မှတ်တမ်း တင်ထားပါတယ်

in Mexico.

မက္ကဆီကို မှာပါ။

Usually it's one or two a year.

ပုံမှန်က ၁-နှစ်မှာ ၁-မှု ၂-မှု လောက် ရှိပါတယ်။

Now we're experiencing one every week.

အခုတော့ ကျွန်တော်တို ့ အပတ်တိုင်း ၁-မှုလောက် တွေ ကြံုနေရတယ်။

This shows that society is desperate

ဒါကဘာကို ပြလဲဆို လူ ့အဖွဲ ့အစည်းထဲမှာ ရမ်းကားမှုတွေ ရှိနေတယ်

and it's taking the law into its own hands.

ဥပဒေကို ကိုယ့်ဟာကိုယ် ပြဌာန်း ကျင့်သုံးနေကြပါတယ်

Unfortunately, violent action --

ကံဆိုးပါတယ်... အကြမ်းဖက်တုံ ့ပြန်မှုတွေ ဖြစ်နေတာပါ...

though action is better than no action --

လှုပ်ရှားတာဟာ လှုပ်ရှားမှုမရှိတာထက် ပိုကောင်းပေမယ့်

but taking part in it

ဒါပေမယ့် ဖြစ်ပွားနေတာတွေက

only disguises violence.

အကြမ်းဖက်မှု အသွင်ကိုပဲ ဆောင်နေပါတယ်

If I'm violent with you

ကိုယ်က သူများ ကို အကြမ်းဖက်ရင်

and you respond with violence,

သူများကလဲ ကိုယ့်ကို အကြမ်းဖက်မှုနဲ ့ တုံ ပြန်မှာ ပါပဲ။

you become part of the violence

ဒါဆို ကိုယ်လည်း အကြမ်းဖက်မှုရဲ့ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်လာပြီး

and you just disguise my violence.

ကိုယ်က သူ ့ရဲ့ အကြမ်းဖက်မှု အသွင်ကို ပြန်ယူလိုက်တာပါ

So civil action

ဒါကြောင့် လူထုရဲ့ လှုပ်ရှားမှု ပုံစံက

is vital,

အရေးကြီးပါတယ်။

but it's also vital to take people

ဒါ့အပြင် နောက်တစ်ခု အရေးကြီးတာက

who are at the level of courage

ဒေါသနဲ့လှုပ်ရှားတဲ့အဆင့် ရောက်နေတဲ့ လူတွေနဲ့

and violent action

အကြမ်းဖက်လှုပ်ရှားတဲ့အဆင့် ရောက်နေတဲ့ လူတွေကို

to the next level,

နောက်တစ်ဆင့်ဖြစ်တဲ့

which is non-violent action.

အကြမ်းမဖက် လှုပ်ရှားမှု ဆီကို လမ်းညွှန်ခေါ်ဆောင်သွားဖို့ပါ

It's pacific, coordinated civil action,

ဒါဟာ ငြိမ်းချမ်းတဲ့၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့ လူထု လှုပ်ရှားမှုပါ

which doesn't mean passive action.

တစ်ခုခုကိုပြန်တုံ့ပြန်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုကို မဆိုလိုပါဘူး

It means it's determined and effective,

ခိုင်မာပြီး ထိရောက်တဲ့

but not violent.

ဒါပေမယ့် အကြမ်းမဖက်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုကိုဆိုလိုတာပါ

There are examples of this kind of action in Mexico.

ဒီလို လှုပ်ရှားမှု ဥပမာတွေ မက္ကဆီကို မှာ ရှိပါတယ်။

Two years ago, in Galena City, Chihuahua,

လွန်ခဲ့တဲ့ ၂-နှစ်က... ဂယ်လီနာ မြို ့ရဲ့ ချီဟွာဟွာ အရပ်မှာ

a member of the community was kidnapped,

လူမှုအဖွဲ ့အစည်းဝင် တစ်ယောက် ပြန်ပေးဆွဲခံရပါတယ်။

Eric Le Barón.

အဲရစ် လီ ဘာရွန် ပါ။

His brothers, Benjamín and Julián,

သူ ့ညီအကိုတွေ ဖြစ်တဲ့ ဘန်ဂျာမင် နှင့် ဂျူလီယန် ဟာ

got together with the rest of the community

ကျန်တဲ့ အဖွဲ ့အစည်းနဲ ့အတူ

to think of the best course of action:

အကောင်းဆုံး လှုပ်ရှားမှု လမ်ကြောင်းကို စဉ်းစားခဲ့ပါတယ်။

to pay the ransom,

ပြန်ပေးငွေ ပေးမလား...

to take up arms and go after the kidnappers

လက်နက်ဆွဲကိုင်ပြီး ပြန်ပေးသမားတွေ နောက်လိုက်ကြမလား...

or to ask the government for help.

အစိုးရ ဆီက အကူအညီတောင်းမလား...

In the end, Benjamín and Julián decided

အဆုံးမှာ တော့ ဘန်ဂျာမင် နှင့် ဂျူလီယန် တို ့ဟာ

the best thing they could do

သူတို ့လုပ်နိုင်တဲ့ အကောင်းဆုံးကို ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်

was to organize the community and act together.

ဒါကတော့ အဖွဲ့အစည်းအားလုံးကို စုစည်းပြီး အတူတကွ လှုပ်ရှားဖို့ပဲဖြစ်ပါတယ်

So what did they do?

ဒါဆို သူတို့ ဘာလုပ်ခဲ့သလဲပေါ့

They mobilized the whole community of Le Barón

သူတို ့တွေ လီဘာရွန် မှာရှိတဲ့ လူမှုအဖွဲ ့အစည်းတွေကို ဦးဆောင်ပြီး

to go to Chihuahua,

ချီဟွာဟွာ ကို သွားခဲ့ကြတယ်။

where they organized a sit-in

သူတို ့တွေ အားလုံး စုဝေးပြီး

in the central park of the city.

မြို ့လယ်ပန်းခြံမှာ နေရာယူ ဆန္ဒပြခဲ့ကြတယ်

They sent a message to the kidnappers:

ပြန်ပေးသမားတွေဆီ သူတို့ အကြောင်းကြားလိုက်တယ်။

"If you want your ransom come and get it.

"မင်းတို့ ပြန်ပေးငွေ လိုချင်ရင် လာယူလှဲ ့ပါ"

We'll be waiting for you right here."

"ငါတို ့တွေ ဒီနေရာကနေ စောင့်နေပါမယ်" ဆိုပြီးပေါ့

They stayed there.

သူတို ့တွေ အဲဒီနေရာမှာပဲ စုဝေးနေခဲ့ကြတယ်။

Seven days later, Eric was set free

၇ ရက်လဲ ကြာရော အဲရစ် လွတ်မြောက်လာပြီး

and was able to return home.

သူအိမ်ကို ပြန်လာနိုင်ခဲ့ ပါတယ်။

This is an example of what an organized society can do,

ဒါဟာ လူထုတွေအားလုံးစုစည်းပြီး ဘာလုပ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ဥပမာပါပဲ။

a society that acts.

လှုပ်ရှားမှုရှိတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းပေါ့

Of course, criminals can respond.

ရာဇဝတ်မှု ပုံစံနဲ ့ တုံ ့ပြန်လာနိုင်တယ် ဆိုတာလဲ မှန်ပါတယ်။

And in this case, they did.

ဒီဖြစ်ရပ်မှာ ရာဇဝတ်ကောင်တွေကလည်း တုံ့ပြန်ခဲ့ကြပါတယ်

On July 7th, 2009,

၇ ရက်နေ ့ ဇူလိုင် ၂၀၀၉ မှာ

Benjamín Le Barón was murdered.

ဘန်ဂျာမင် လီ ဘာရွန် အသတ်ခံခဲ့ရပါတယ်။

But Julián Le Barón keeps working

ဒါပေမဲ့ ဂျူလီယန် လီ ဘာရွန် ကတော့ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နေဆဲပါ။

and he has been mobilizing communities in Chihuahua

သူ ချီဟွာဟွာမှာ ရှိတဲ့ လူ ့အဖွဲ ့အစည်း တွေဆီ လှည့်ပတ်ပြီး

for over a year.

၁နှစ်လောက် သွားနေခဲ့တယ်။

And for over a year he has known that a price has been put on his head.

တစ်နှစ်လောက်ကျော်လာတဲ့ အချိန်မှာ သူလဲ သူ ့ရဲ့ အသက်အန္တရာယ် နီးလာပြီဆိုတာ သိလာတယ်။

But he keeps fighting.

ဒါပေမဲ့ သူကတော့ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်တယ်။

He keeps organizing.

သူလူတွေကို ဆက်လက် စည်းရုံးတယ်။

He keeps mobilizing.

သူလူတွေထဲ ဆက်လက် သွားနေပါတယ်။

These heroic acts are present all over the country.

ဒီလို သူရဲကောင်းဆန်တဲ့ အပြုအမူတွေ ကျွန်တော်တို ့ နိုင်ငံ အနှံ့မှာ ဖြစ်နေပါတယ်။

With a thousand Juliáns working together,

ဂျူလီယန် လို လူတွေ ထောင်ချီပြီးသာ ပူပေါင်းလုပ်ဆောင်သွားရင်

Mexico would be a very different country.

မက္ကဆီကိုဟာ သိသာခြားနားတဲ့ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာမှာပါ။

And they're out there!

အဲဒီလို သူရဲ့ကောင်းတွေ အပြင်မှာ ရှိနေကြပါတယ်။

They just have to raise their hands.

သူတို့တွေ ပါ၀င်လှုပ်ရှားဖို့ လက်ထောင်ပြလိုက်ကြဖို့ပါပဲ

I was born in Mexico, I grew up in Mexico

ကျွန်တော် မက္ကဆီကိုမှာ မွေးတယ်... မက္ကဆီကိုမှာကြီးပြင်းပါတယ်...

and along the way, I learned to love Mexico.

ဒီတလျှောက်လုံး ကျွန်တော် မက္ကဆီကို နိုင်ငံကြီးကို ချစ်တတ်လာပါတယ်။

I think anyone who has stepped foot on this land --

ကျွန်တော်ထင်တယ် ဒီမြေကြီးပေါ်မှာ ရပ်တည်နေတဲ့ သူအားလုံးဟာ

not to mention all Mexican people --

မက္ကဆီကန်သားအားလုံး မပြောနဲ့

will agree that it's not difficult

မက္ကဆီကန်မဟုတ်တဲ့လူတွေအတွက်တောင်

to love Mexico.

မက္ကဆီကို ကို ချစ်ဖို့ မခဲယဉ်းဘူးဆိုတာ သဘောတူပါလိမ့်မယ်။

I've traveled a lot

ကျွန်တော် ခရီးတွေ အများကြီး သွားခဲ့ပါတယ်

and nowhere else have I found the passion Mexicans have.

မက္ကဆီကန်တွေမှာရှိတဲ့ ချစ်တတ်တဲ့စိတ်ကို ဘယ်နေရာမှာမှ ကျွန်တော်မတွေ့ဖူးသေးပါဘူး

That devotion we feel

ကျွန်တော်တို့ ဒီချစ်ခြင်းတရားကို

for the national football team.

နိုင်ငံတော် ဘောလုံးအသင်းအတွက် မျှဝေခံစားကြတယ်

That devotion we show

ကျွန်တော်တို့ ဒီချစ်ခြင်းတရားကို

in helping victims of disasters,

ကပ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေကို ကူညီတဲ့နေရာမှာ ထုတ်ဖော်ပြသကြတယ်

such as the earthquake in 1985

၁၉၈၅ ခုနှစ်မှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ မြေငလျှင် နဲ့

or this year's floods.

ဒီနှစ် ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ရေကြီးမှု မှာကော ပေါ့

The passion with which we've been singing the national anthem

အဲဒီ ချစ််ခြင်းတရားနဲ့ပဲ နိုင်ငံတော်သီချင်းကိုဆိုလာနေခဲ့ကြတာ

since we were kids.

ကျွန်တော်တို့ ကလေးဘဝ ကတည်းကပါပဲ

When we thought Masiosare

မက်ဆီအိုစာ ကို ကျွန်တော်တို ့

was the strange enemy,

ထူးဆန်းတဲ့ ရန်သူတော်ကြီးလို ့ ထင်ခဲ့ကြရင်း

and we sang, with a childlike heart,

ကျွန်တော်တို ့ ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့ နှလုံးသားနဲ့

"a soldier in each son."

သားတစ်ယောက် စစ်သားတစ်ယောက်ဆို ပြီး သီဆို ခဲ့ကြတယ်။

I think the biggest insult,

ကျွန်တော်ထင်တယ် အကြီးဆုံး စော်ကားမှုလို့ဆိုရမယ့်

the worst way you can offend a Mexican

မက္ကဆီကန် တစ်ယောက်ကို အးဆိုးဝါးဆုံး စော်ကားမှုကတော့

is to insult their mother.

သူတို့ရဲ့မိခင် ကို စော်ကားတာဘဲ ဖြစ်ပါတယ်။

A mother is the most sacred thing in life.

မိခင်ဆိုတာ ဘဝမှာ အလေးအမြတ် အထားဆုံး အရာပါ။

Mexico is our mother and today she cries out for her children.

ကျွန်တော်တို ့မိခင် မက္ကဆီကို နိုင်ငံကြီးဟာ အခု သူ ့ကလေးတွေ ကြောင့် ငိုကြွေးနေရပါတယ်။

We are going through the darkest moment

ကျွန်တော်တို ့ရဲ့ လတ်တလော သမိုင်းမှာ ကျွန်တော်တို ့ဟာ

in our recent history.

အဆိုးဆုံး သမိုင်းကို ဖြတ်သန်းနေပါတယ်။

Our mother, Mexico, is being violated before our very eyes.

ကျွန်တော်တို ့မိခင် မက္ကဆီကို နိုင်ငံတော်ကြီးဟာ ကျွန်တော်တို ့ မျက်စိရှေ့မှာတင် အကြမ်းဖက်ခံနေရပါတယ်။

What are we going to do?

ကျွန်တော်တို ့ ဘာလုပ်ကြပါမလဲ

Masiosare, the strange enemy, is here.

မက်ဆီအိုစာ လို ရန်သူတော် အဆန်းကြီး အခု ဒီမှာရောက်နေပါပြီ

Where is the soldier in each son?

ဘယ်မှာလဲ သားတိုင်း စစ်သားတစ်ယောက်ဆိုတာ

Mahatma Gandhi,

မဟတ္တမ ဂန္ဒီ

one of the greatest civil fighters of all time, said,

သမိုင်းမှာ အကြီးမြတ်ဆုံး လူထုအခွင့်အရေး တိုက်ပွဲဝင်ကြီး က ပြောခဲ့ပါတယ်

"Be the change you wish to see in the world."

"ကမ္ဘာကြီးမှာ ကိုယ်မြင်တွေ ့ချင်တာတွေ မြင်ခွင့်ရအောင် ကိုယ့်ဟာကိုယ်ပြောင်းလဲပါ"

Today in Mexico we're asking for Gandhis.

ဒီကနေ့ မက္ကဆီကို မှာ ဂန္ဒီလို လူမျိုးတွေ အများကြီးလိုနေပါပြီ

We need Gandhis.

ဂန္ဒီတွေ အများကြီးလိုပါတယ်

We need men and women who love Mexico

ကျွန်တော်တို ့ မက္ကဆီကို ချစ်တဲ့ ယောင်္ကျား မိ်န်းမတွေ အများကြီးလိုပါတယ်

and who are willing to take action.

ပြီးတော့ ဒီလူတွေဟာ လှုပ်ရှားမှုကို လုပ်ချင်စိတ်ရှိသူတွေ ဖြစ်ဖို ့လိုပါတယ်...

This is a call for every true Mexican

ဒါဟာ စစ်မှန်တဲ့ မက္ကဆီကန် နိုင်ငံသားတိုင်းအတွက်

to join this initiative.

ဒီ စတင်မှုကို ပါ၀င်ကြဖို့ မေတ္တာရပ်ခံချက်ပါ။

This is a call

ဒါဟာ မေတ္တာရပ်ခံချက်ပါ

so that every single thing we love about Mexico --

ဒါမှ ကျွန်တော်တို့ ချစ်တဲ့ မက္ကဆီကို ရဲ့ ချစ်စရာကောင်းတဲ့ အရာ တစ်ခုချင်းစီဖြစ်တဲ့

the festivals, the markets,

ပွဲတော်တွေ... စျေးတွေ...

the restaurants, the cantinas,

စားသောက်ဆိုင်တွေ ... ရိုးရာ ဘားတွေ

the tequila, the mariachis, the serenades,

တက်ကီလာအရက်.... မာရီယာချီ ဂီတ...စီရန်နေ့ဒ် ဂီတ...တွေ

the posadas, El Grito, the Day of the Dead,

လာပိုစာဒတ် ပွဲတော်...အယ်လ်ဂရီတို (လွတ်လပ်ရေးစစ်ပွဲနေ့)... အောက့်မေ့ခြင်းပွဲတော်တွေ

San Miguel, the joy, the passion for life,

စန်မင်ဂူးမြို့... နဲ ့ ပျော်ရွှင်မှုတွေ.. ဘဝကိုချစ်ခင်မှုတွေ..

the fight and everything it means to be Mexican --

ယှဉ်ပြိုင်တိုက်ခိုက်မှုတွေ.. မက္ကဆီကန်တွေ အတွက် အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့ အရာအားလုံး

doesn't disappear from this world.

ကမ္ဘာပေါ်က ပျောက်ကွယ်မသွားဖို့ပါ

We're facing a very powerful opponent.

ကျွန်တော်တို ့ဟာ ခွန်အားကြီးတဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ရန်သူကို ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်

But we are many more.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို ့ က အားသာပါတယ်

They can take a man's life.

သူတို ့ဟာ လူတစ်ယောက်ရဲ့ကို သတ်လို့ ရကောင်းရပါလိမ့်မယ်

Anyone can kill me,

ဘယ်သူမဆို ကျွန်တော့်ကို သတ်နိုင်ပါတယ်..

or you, or you.

သူလည်းဖြစ်နိုင်တယ် တခြားတစ်ယောက်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်...

But no one can kill

ဒါပေမဲ့ ဘယ်သူမှ သတ်လို့မရတာကတော့

the spirit of true Mexicans.

စစ်မှန်တဲ့ မက္ကဆီကန်တွေရဲ့စိတ်ဓာတ်ပါပဲ

The battle is won,

တိုက်ပွဲက နိုင်ပြီးသားပါ

but we still have to fight it.

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို ့ ဆက်တိုက်နေဖို ့လို ပါတယ်

2000 years ago, the Roman poet Juvenal

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀၀၀ က ရောမ ကဗျာဆရာ ဂျူဗီနယ်လ် က

said something that today echoes

စကား တစ်ခု ပြောခဲ့ပါတယ်

in the heart of every true Mexican.

အဲဒါဟာ ယနေ့အထိ စစ်မှန်တဲ့ မက္ကဆီကန်တွေရဲ့ နှလုံးသားမှာ ပဲ့တင်ထပ်နေပါတယ်

He said, "Count it the greatest sin

သူပြောခဲ့တာက "အကြီးမားဆုံးအပြစ်အနေနဲ့ မှတ်ယူရမှာက

to prefer life to honor,

ဂုဏ်သိက္ခာထက် အသက်ရှင်မှုကို ပိုဦးစားပေးတာရယ်

and for the sake of living

ပြီးတော့ အသက်ရှင် ရပ်တည်နေထိုင်ဖို ့အတွက်

to lose what makes life worth living."

ဘဝကို ထိုက်တန်စွာနေထိုင်သွားဖို့ ပြုလုပ်ပေးတဲ့အရာတွေကို ဆုံးရှုံးရခြင်းတို့ပါပဲ" တဲ့။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်...

(Applause)

လက်ခုပ်သံများ........