A civil response to violence (with English subtitles) | Emiliano Salinas

Emiliano Salinas: Phản ứng của công dân với sự bạo lực

Translator: Carolina Montero Reviewer: Sebastian Betti

Translator: Van Pham Reviewer: Duc Nguyen

My name is Emiliano Salinas

Xin chào. Tôi là Emiliano Salinas

and I'm going to talk about the role

và tôi sẽ nói về vai trò

we members of society play

của các thành viên trong xã hội

in the violent atmosphere

trong môi trường đầy tính bạo lực

this country is living in right now.

đang hiện diện trên đất nước này.

I was born in 1976.

Tôi sinh năm 1976

I grew up in a traditional Mexican family.

và lớn lên trong một gia đình đậm truyền thống Mexico.

As a child, I had a pretty normal life:

Khi còn nhỏ, cuộc sống của tôi bình thường như mọi người

I would go to school, play with my friends and cousins.

Tôi đi học, chơi với bạn bè và các anh chị em.

But then my father became President of Mexico

Nhưng sau đó, cha tôi trở thành Tổng thống của Mexico

and my life changed.

và cuộc sống của tôi thay đổi.

What I'm about to say,

Những gì tôi đang định nói

at least some of what I'm about to say,

hoặc ít nhất là một vài điều trong số đó

will cause controversy.

sẽ gây ra sự tranh cãi.

Firstly, because I'm the one who's going to say it.

Một là bởi vì tôi là người đầu tiên nói về chúng

And secondly, because what I'm going to say is true,

Hai là chúng đều là sự thật,

and it will make a lot of people nervous

và sẽ làm cho nhiều người hoang mang

because it's something we don't want to hear.

bởi vì có những điều mà chúng ta không muốn nghe tới.

But it's imperative that we listen

Nhưng chúng ta buộc phải lắng nghe

because it's undeniable and definitive.

bởi vì những điều đó là dứt khoát và không thể phủ nhận.

It will also make members of

Những điều này cũng sẽ khiến cho một số thành viên

criminal organizations nervous

của các tổ chức tội phạm hoang mang

for the same reasons.

cũng vì những lí do tương tự.

I'm going to talk about the role

Tôi sẽ nói về vai trò

we members of society play

mà các thành viên trong xã hội chúng ta đang đóng

in this phenomenon,

trong hiện tượng này,

and about four different response levels

và về bốn cấp độ phản ứng khác nhau của con người

we citizens have against violence.

nhằm chống lại bạo lực.

I know many will find it difficult to separate the fact

Tôi biết rằng có nhiều người sẽ thấy khó khăn để bỏ qua suy nghĩ

that I'm Carlos Salinas de Gortari's son

rằng tôi là con trai của Carlos Salinas de Gortari

from the fact that I'm a citizen

Nhưng hãy nhớ rằng, tôi cũng là một công dân

concerned about the country's current situation.

và cũng quan tâm tới thực trạng của đất nước mình.

Don't worry.

Vậy nên đừng bận tâm.

It's not necessary for understanding

Quý vị không nhất thiết phải hiểu

the importance of what I'm going to say.

tầm quan trọng của những thứ mà tôi sắp đề cập.

I think we have a problem in Mexico.

Nhưng tôi cho rằng Mexico đang tồn tại một vấn đề.

We have a big problem.

Nó thực sự nghiêm trọng.

I think there's consensus on this.

Tôi cho rằng có một sự nhất trí về việc này

No one argues --

Không ai phản đối --

we all agree there's a problem.

chúng ta đều đồng ý rằng xã hội thực sự đang có một vấn nạn.

What we don't agree on

Điều mà chúng ta không đồng tình với nhau

is what the problem actually is.

đó là vấn nạn đó thực sự là gì.

Is it the Zetas? The drug traffickers? The government?

Liệu đó là Zetas, những kẻ buôn lậu ma túy, hay là chính phủ?

Corruption? Poverty? Or is it something else?

Tham nhũng, đói nghèo, hay là một điều gì khác?

I think none of these is the problem.

Tôi cho rằng không điều nào trong số trên thực sự là vấn đề

I don't mean they don't deserve attention.

Tôi không có ý nói rằng chúng không đáng để để ý tới.

But we won't be able to take care of any of those things

Nhưng chúng ta không đủ khả năng để lo tới bất kì điều gì trong số đó

if we don't solve the real problem

nếu như trước tiên chúng ta không giải quyết vấn nạn thực sự

we have in Mexico first.

đang hiện diện ở Mexico.

The real problem we have is

Vấn đề đó là

most of us Mexicans, we believe we are victims

hầu hết các công dân Mexico chúng ta tin rằng mình là nạn nhân

of our circumstances.

của hoàn cảnh sống hiện nay.

We are a country of victims.

Đây là một đất nước của những nạn nhân.

Historically, we've always acted as victims

Từ xưa, chúng ta đã luôn hành xử như thể mình là nạn nhân

of something or somebody.

của ai hay việc gì đó.

We were victims of the Spaniards.

Chúng ta từng là nạn nhân của người Tây Ban Nha.

Then we were victims of the French.

Rồi của Pháp.

Then we were victims of Don Porfirio.

Rồi của Don Porfirio.

Then we were victims of the PRI.

Tiếp đó là của PRI.

Even of Salinas.

Sau nữa là Salinas.

And of El Peje.

Và El Peje.

And now of the Zetas and the traffickers and the criminals and the kidnappers ...

Còn ngày nay thì là Zetas, những kẻ buôn người, tội phạm, bắt cóc, ...

Hold on! Wait a minute!

Gượm đã!

What if none of these things is the problem?

Sẽ như thế nào nếu tất cả bọn họ đều không phải là vấn đề thực sự?

The problem is not the things we feel victims of.

Vấn đề đáng nói không phải là ai khiến chúng ta lo sợ

The problem is that we play the role of victims.

Mà là chúng ta đang đóng vai là những nạn nhân.

We need to open our eyes and see that we are not victims.

Chúng ta phải tỉnh táo để nhận thức rằng chúng ta không phải là nạn nhân của họ.

If only we stopped feeling like victims,

Chỉ khi chúng ta chấm dứt cảm giác rằng mình là nạn nhân,

if we stopped acting as victims,

chỉ khi ta ngừng hành động như những nạn nhân,

our country would change so much!

thì khi đó đất nước chúng ta sẽ thay đổi rất nhiều!

I'm going to talk about how to go from a society

Tôi sẽ nói về việc tiến lên như thế nào từ một xã hội

that acts as a victim of circumstances

có xu hướng hành động như là nạn nhân của hoàn cảnh

to a responsible, involved society

đến một xã hội đầy trách nhiệm, mọi người đều tham gia

that takes the future of its country in its own hands.

để nắm trong tay tương lai của cả quốc gia.

I'm going to talk about four different levels

Giờ tôi sẽ nói về bốn cấp độ khác nhau

of civil response against violence,

của những phản ứng của công dân nhằm chống lại bạo lực,

from weakest

từ yếu nhất

to strongest.

đến mạnh mẽ nhất.

The first level, the weakest level of civil response against violence,

Mức 1, phản ứng nhẹ nhất

is denial and apathy.

là phủ nhận và lãnh đạm.

Today, much of Mexican society is in denial

Hiện nay có rất nhiều người Mexico chọn cách phủ nhận

of the situation we're going through.

tình cảnh mà chúng ta đang trải qua.

We want to go on with our daily life

Chúng ta muốn tiếp tục cuộc sống thường nhật

even though we are not living under normal circumstances.

cho dù không sống trong hoàn cảnh bình thường.

Daily life in our country is,

Cuộc sống thường nhật ở nước ta,

to say the least,

nói đơn giản nhất,

under extraordinary, exceptional circumstances.

là đầy những tình cảnh lạ lùng, khác thường.

It's like someone who has a serious illness

Nó giống như việc ai đó ốm rất nặng

and pretends it's the flu

nhưng lại giả vờ rằng chỉ là cảm cúm xoàng

and it will just go away.

và cho rằng nó sẽ tự khỏi.

We want to pretend that Mexico has the flu.

Chúng ta muốn giả vờ rằng Mexico đang bị cúm.

But it doesn't.

Nhưng thực tế không phải.

Mexico has cancer.

Mexico có một khối u.

And if we don't do something about it,

Và nếu chúng ta không chữa trị

the cancer will end up killing it.

sớm muộn nó cũng sẽ giết chết chúng ta.

We need to move Mexican society

Chúng ta cần thay đổi xã hội Mexico

from denial and apathy

từ sự phủ nhận và thờ ơ

to the next level of citizen response,

đến một mức tiếp theo của sự phản ứng

which is, effectively, recognition.

đó là sự thừa nhận một cách rõ ràng.

And that recognition will sow fear --

Và sự thừa nhận đó sẽ gieo rắc nỗi sợ hãi --

recognizing the seriousness of the situation.

khi chúng ta nhận ra mức độ nghiêm trọng của hoàn cảnh.

But, fear is better than apathy

Nhưng, sợ hãi còn tốt hơn là thờ ơ

because fear makes us do something.

vì sợ hãi sẽ thôi thúc chúng ta hành động.

Many people in Mexico

Rất nhiều người Mexico

are afraid today.

đang sợ hãi.

We're very afraid.

Chúng ta rất sợ.

And we're acting out of that fear.

Và thể hiện nỗi sợ đó ra ngoài.

And let me tell you what the problem is

Tôi sẽ cho các bạn biết những vấn đề

with acting out of fear --

khi bộc lộ sự sợ hãi --

and this is the second level of civil response:

và đây chính là mức độ phản ứng thứ 2:

fear.

Sợ hãi.

Let's think about Mexican streets:

Hãy nghĩ đến đường phố ở Mexico:

they're unsafe because of violence,

Chúng không an toàn vì luôn có bạo lực,

so people stay at home.

vì thế mọi người đều ở trong nhà.

Does that make streets more or less safe?

Điều đó có làm cho đường phố an toàn hơn hay ít đi?

Less safe!

Ít đi!

So streets become more desolate and unsafe,

Chúng lại càng trở nên vắng vẻ và kém an toàn,

so we stay home more --

do đó chúng ta ở trong nhà nhiều hơn --

which makes streets even more desolate and unsafe,

và điều đó lại làm cho phố xá heo hút hơn

and we stay home even more.

và chúng ta lại ở nhà nhiều hơn nữa.

This vicious circle ends up with the whole population

Vòng tròn nguy hiểm ấy kết thúc với toàn bộ dân cư

stuck inside their houses, scared to death --

mắc kẹt trong nhà mình, sợ tới chết --

even more afraid than when we were out on the streets.

thậm chí còn sợ hãi hơn cả khi chúng ta ở ngoài đường.

We need to confront this fear.

Chúng ta phải đối diện với nỗi sợ đó.

We need to move Mexican society,

Chúng ta phải thay đổi xã hội Mexico,

the members of society who are at this level,

chuyển biến những thành viên xã hội đang ở mức độ này

to the next level, which is action.

đến mức cao hơn, đó là hành động.

We need to face our fears and take back our streets,

Chúng ta cần đối mặt với sự sợ hãi và lấy lại những con đường,

our cities, our neighborhoods.

những thành phố, những vùng lân cận.

For many people, acting involves courage.

Đối với nhiều người, hành động đòi hỏi sự giận dữ.

We go from fear to courage.

Chúng ta đi từ sợ hãi tới giận dữ.

They say, "I can't take it anymore.

Chúng ta nói: "Tôi không thể chịu được nữa.

Let's do something about it."

Hãy làm điều gì đó đi."

Recently --

Mới đây,

this is a sensitive figure --

một thông tin nhạy cảm được công bố

35 public lynchings have been recorded

có 35 vụ xử tử được ghi nhận

so far in 2010

trong năm 2010

in Mexico.

ở Mexico.

Usually it's one or two a year.

Thông thường, chỉ có 1 hoặc 2 vụ mỗi năm.

Now we're experiencing one every week.

Nhưng nay thì nó xảy ra hàng tuần.

This shows that society is desperate

Điều đó chứng tỏ rằng xã hội này đang tuyệt vọng

and it's taking the law into its own hands.

và nó đang thao túng luật pháp về tay mình.

Unfortunately, violent action --

Thật không may, những hành động bạo lực đó --

though action is better than no action --

mặc dù là có hành động còn hơn không --

but taking part in it

nhưng tham gia vào đó

only disguises violence.

chỉ giúp ngụy trang cho sự bạo lực.

If I'm violent with you

Nếu tôi dùng bạo lực với bạn,

and you respond with violence,

và bạn cũng đáp trả bằng bạo lực,

you become part of the violence

thì bạn trở thành một phần của sự bạo lực

and you just disguise my violence.

và bạn chỉ ngụy trang cho hành động bạo lực của tôi thôi.

So civil action

Vì thế, phản ứng của công dân

is vital,

là rất quan trọng,

but it's also vital to take people

nhưng cũng rất cần đưa những người

who are at the level of courage

đang ở mức độ giận dữ

and violent action

và hành động bạo lực

to the next level,

đến mức độ kế tiếp,

which is non-violent action.

đó là hành động phi bạo lực.

It's pacific, coordinated civil action,

Đó là những hành động mang tính hòa bình, được cân nhắc

which doesn't mean passive action.

mà không hề bị động.

It means it's determined and effective,

Nó có nghĩa là quyết đoán và hiệu quả

but not violent.

nhưng không bạo lực.

There are examples of this kind of action in Mexico.

Có một vài ví dụ về kiểu hành động này ở Mexico.

Two years ago, in Galena City, Chihuahua,

Hai năm trước, ở thành phố Galena, Chihuahua,

a member of the community was kidnapped,

một người đã bị bắt cóc, tên là

Eric Le Barón.

Eric Le Barón.

His brothers, Benjamín and Julián,

Anh em trai của anh ấy, Benjamín and Julián,

got together with the rest of the community

đã cùng với mọi người trong cộng đồng

to think of the best course of action:

bàn bạc cách giải quyết hợp lý nhất:

to pay the ransom,

là nộp tiền chuộc,

to take up arms and go after the kidnappers

là trang bị vũ khí rồi theo dõi bọn bắt cóc,

or to ask the government for help.

hay là nhờ sự trợ giúp của chính quyền.

In the end, Benjamín and Julián decided

Cuối cùng, Benjamín and Julián quyết định

the best thing they could do

điều tốt nhất họ nên làm là

was to organize the community and act together.

tổ chức một tập thể và hành động cùng nhau.

So what did they do?

Họ đã làm gì?

They mobilized the whole community of Le Barón

Họ đã huy động toàn bộ người trong dòng họ Le Barón

to go to Chihuahua,

cùng đi tới Chihuahua,

where they organized a sit-in

nơi họ tổ chức một cuộc biểu tình ngồi

in the central park of the city.

ở công viên trung tâm thành phố.

They sent a message to the kidnappers:

Họ gửi tới những kẻ bắt cóc một thông điệp:

"If you want your ransom come and get it.

"Nếu các anh muốn tiền chuộc, hãy tới đây và lấy nó;

We'll be waiting for you right here."

Chúng tôi sẽ đợi ở đây."

They stayed there.

Họ đã ngồi đó.

Seven days later, Eric was set free

Và 7 ngày sau, Eric được trả tự do

and was able to return home.

và có thể trở về nhà.

This is an example of what an organized society can do,

Đây là một ví dụ mà một xã hội có tổ chức có thể làm,

a society that acts.

một xã hội hành động.

Of course, criminals can respond.

Dĩ nhiên là những tên tội phạm có thể trả thù.

And in this case, they did.

Và trong trường hợp này chúng đã làm như vậy.

On July 7th, 2009,

Vào ngày 7 tháng 7 năm 2009

Benjamín Le Barón was murdered.

Benjamín Le Barón đã bị ám sát.

But Julián Le Barón keeps working

Nhưng Julián Le Barón vẫn tiếp tục hành động,

and he has been mobilizing communities in Chihuahua

anh vẫn tiếp tục huy động

for over a year.

các gia tộc trong Chihuahua trong hơn một năm.

And for over a year he has known that a price has been put on his head.

Và trong suốt hơn một năm đó anh biết cái giá phải trả sẽ đặt lên đầu anh.

But he keeps fighting.

Nhưng anh ta vẫn tiếp tục đấu tranh.

He keeps organizing.

Anh vẫn tiếp tục tổ chức.

He keeps mobilizing.

Anh vẫn tiếp tục huy động.

These heroic acts are present all over the country.

Những nghĩa cử anh hùng này xuất hiện ở khắp mọi nơi trên đất nước.

With a thousand Juliáns working together,

Với một ngàn Julianes cùng hành động với nhau

Mexico would be a very different country.

thì Mexico sẽ trở thành một đất nước khác hẳn.

And they're out there!

Và họ có mặt ở ngoài kia!

They just have to raise their hands.

Họ chỉ cần giơ tay.

I was born in Mexico, I grew up in Mexico

Tôi sinh ra ở Mexico, trưởng thành ở Mexico,

and along the way, I learned to love Mexico.

và theo năm tháng, tôi đã học để yêu Mexico.

I think anyone who has stepped foot on this land --

Tôi nghĩ bất kỳ ai khi đặt chân lên mảnh đất này

not to mention all Mexican people --

-- tôi không nói là tất cả người Mexico --

will agree that it's not difficult

sẽ đồng ý rằng không khó

to love Mexico.

để yêu Mexico.

I've traveled a lot

Tôi đã du lịch nhiều nơi

and nowhere else have I found the passion Mexicans have.

và tôi thấy không đâu có thể có được tình yêu nồng nàn giống như của người Mexico.

That devotion we feel

Sự hiến dâng mà chúng ta

for the national football team.

dành cho đội bóng đá Quốc gia.

That devotion we show

Sự tận tụy hết lòng mà chúng ta đã bộc lộ

in helping victims of disasters,

khi cứu giúp những nạn nhân của thảm họa tự nhiên

such as the earthquake in 1985

như trong trận động đất năm 1985

or this year's floods.

hay như trong những đợt lũ năm nay.

The passion with which we've been singing the national anthem

Tình cảm nồng nàn mà chúng ta thể hiện khi hát Quốc ca

since we were kids.

khi chúng ta vẫn còn là những đứa trẻ.

When we thought Masiosare

Khi mà chúng ta nghĩ Masiosare

was the strange enemy,

là một kẻ thù lạ.

and we sang, with a childlike heart,

Và chúng ta đã hát, với một trái tim trẻ thơ,

"a soldier in each son."

"trong mỗi một người con của đất nước là một người lính".

I think the biggest insult,

Tôi nghĩ rằng cách nhục mạ lớn nhất,

the worst way you can offend a Mexican

tồi tệ nhất để bạn xúc phạm một người Mexico

is to insult their mother.

là xúc phạm mẹ của họ.

A mother is the most sacred thing in life.

Người mẹ là điều thiêng liêng nhất trong cuộc sống.

Mexico is our mother and today she cries out for her children.

Mexico chính là mẹ của chúng ta và bà đang thét gọi những đứa con của bà.

We are going through the darkest moment

Chúng ta đang đi qua giai đoạn tăm tối nhất

in our recent history.

của lịch sử cận đại.

Our mother, Mexico, is being violated before our very eyes.

Đất mẹ Mexico của chúng ta đang bị bạo hành ngay chính trước mắt chúng ta.

What are we going to do?

Chúng ta sẽ làm gì?

Masiosare, the strange enemy, is here.

Masiosare, kẻ thù xa lạ, đang ở đây.

Where is the soldier in each son?

Những người lính trong mỗi đứa con đang ở đâu rồi?

Mahatma Gandhi,

Mahatma Gandhi,

one of the greatest civil fighters of all time, said,

một trong những nhà đấu tranh dân sự vĩ đại nhất của mọi thời đại, đã nói:

"Be the change you wish to see in the world."

"Hãy chính là sự thay đổi mà chúng ta mong muốn nhìn thấy ở thế giới".

Today in Mexico we're asking for Gandhis.

Hôm nay ở Mexico chúng ta đang đòi hỏi phải có những Gandhi.

We need Gandhis.

Chúng ta đang cần những Gandhi.

We need men and women who love Mexico

Chúng ta cần những người đàn ông và phụ nữ yêu Mexico

and who are willing to take action.

và sẵn sàng hành động.

This is a call for every true Mexican

Đây là lời kêu gọi tới tất cả những người Mexico chân chính

to join this initiative.

hãy cùng tham gia vai trò tiên phong này.

This is a call

Đây là một lời kêu gọi

so that every single thing we love about Mexico --

để cho những thứ đơn giản nhất mà chúng ta yêu quý về Mexico --

the festivals, the markets,

những festivals, các phiên chợ,

the restaurants, the cantinas,

các nhà hàng, các quán rượu nhỏ,

the tequila, the mariachis, the serenades,

rượu tequila, mariachis, những khúc nhạc chiều,

the posadas, El Grito, the Day of the Dead,

lễ posadas, El Grito, ngày lễ tưởng nhớ những người đã khuất,

San Miguel, the joy, the passion for life,

bia San Miguel, niềm vui, niềm đam mê cuộc sống,

the fight and everything it means to be Mexican --

những cuộc đấu tranh, và tất cả những gì đặc trưng cho người Mexico --

doesn't disappear from this world.

không biến mất khỏi thế giới này.

We're facing a very powerful opponent.

Chúng ta đang phải đối mặt với một đối thủ đầy sức mạnh.

But we are many more.

Nhưng chúng ta còn mạnh hơn thế.

They can take a man's life.

Chúng có thể cướp đi tính mạng một con người.

Anyone can kill me,

Chúng có thể giết tôi,

or you, or you.

hoặc bạn, hoặc bạn.

But no one can kill

Nhưng không ai có thể giết được

the spirit of true Mexicans.

tinh thần của những người Mexico chân chính.

The battle is won,

Chúng ta đã chiến thắng,

but we still have to fight it.

nhưng chúng ta vẫn tiếp tục phải chiến đấu.

2000 years ago, the Roman poet Juvenal

2000 năm trước, nhà thơ La Mã Juvenal

said something that today echoes

đã nói đến một cái gì đó mà ngày hôm nay đang vang lên

in the heart of every true Mexican.

trong trái tim của những người Mexico chân chính.

He said, "Count it the greatest sin

Ông nói: "Tội lỗi lớn nhất

to prefer life to honor,

là coi trọng tính mạng hơn danh dự,

and for the sake of living

và chỉ vì tham sống

to lose what makes life worth living."

mà đánh mất ý nghĩa thực sự của cuộc sống".

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)