Eric Berlow: Simplifying complexity

Translator: sann tint Reviewer: Skylar Swe

Do you ever feel completely overwhelmed

ရှုပ်ထွေးတဲ့ပြဿနာတစ်ခုနဲ့ရင်ဆိုင်ရတဲ့အခါ

when you're faced with a complex problem?

လုံးလုံးကြီးကို ဖိစီးခံရသလို ခံစားမိဖူးပါသလား။

ကောင်းပြီ၊ ဒါကို ၃မိနစ်တောင် မကြာတဲ့အချိန်အတွင်း

Well, I hope to change that in less than three minutes.

ပြောင်းလဲသွားစေမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်

ရှုပ်ထွေးခြင်းဆိုတာ အမြဲတမ်း

So, I hope to convince you that complex

ရှုပ်ယှက်ခတ်မှု မဟုတ်တာကို

doesn't always equal complicated.

ခင်ဗျားတို့ လက်ခံလာအောင် လုပ်ဖို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။

So for me, a well-crafted baguette, fresh out of the oven,

ကျွန်တော့အတွက် မုန့်ဖိုထဲက ထုတ်ပြီးစ အကျအနဖုတ်ထားတဲ့

is complex,

ပေါင်မုန့်ချောင်းဟာ ရှုပ်ထွေးပြီး

but a curry onion green olive poppy cheese bread

ကြက်သွန်နီမဆလာ သံလွင်သီးနဲ့ ဘိန်းစေ့ပါတဲ့

is complicated.

ဒိန်ခဲပေါင်မုန့်ကတော့ ရှုပ်ယှက်ခတ်နေပါတယ်။

ကျွန်တော်ဟာ ဂေဟဗေဒပညာရှင် တစ်ယောက်ဖြစ်ပြီး

I'm an ecologist, and I study complexity. I love complexity.

ရှုပ်ထွေးခြင်းကို လေ့လာပါတယ်။ ရှုပ်ထွေးခြင်းကို နှစ်သက်ပါတယ်။

ဒါကို သဘာဝလောကထဲမှာ လေ့လာပါတယ်၊

And I study that in the natural world, the interconnectedness of species.

မျိုးစိတ်တွေရဲ့ ပြန်လှန်ဆက်နွယ်မှုပေါ့။

So here's a food web,

ဒီတော့ အစားအစာ ဝက်ဘ်တစ်ခု၊ (သို့)

or a map of feeding links between species

California တောင်ပေါ်က Alpine ရေကန်တွေမှာ နေကြတဲ့

that live in Alpine Lakes in the mountains of California.

မျိုးစိတ်တွေအကြားက

စားသုံးခြင်းကွင်းဆက် မြေပုံပါ၊

ဒါကတော့ အဲဒီမှာအရင်က မနေဖူးတဲ့

And this is what happens to that food web

ဇာတိရင်းမဟုတ်တဲ့ ငါးတွေ နေလာတဲ့အခါ

when it's stocked with non-native fish that never lived there before.

အစားအစာကွန်ရက် ဖြစ်သွားပါပဲ။

မီးခိုးရောင် မျိုးစိတ်တွေ

All the grayed-out species disappear.

အားလုံးပျောက်သွားတယ်။

Some are actually on the brink of extinction.

တစ်ချို့ကတော့တကယ့်ကို

မျိုးတုန်းတော့မယ့် အခြေအနေမျိုးပါ။

And lakes with fish have more mosquitos, even though they eat them.

ငါးတွေက စားပစ်တာတောင်မှ

အဲဒီကန်တွေမှာ ခြင်တွေပိုများတယ်။

These effects were all unanticipated,

ဒီလိုဖြစ်လာမှာကို လုံးလုံး မျှော်လင့်မထားတာပါ။

and yet we're discovering they're predictable.

ဒါပေမဲ့ ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်တာကို တွေ့လာရပါတယ်။

So I want to share with you a couple key insights

ဒီတော့ ကျွန်တော် အခုမျှဝေချင်တာက

ရှုပ်ထွေးမှုတွေနဲ့ပတ်သက်တဲ့

about complexity we're learning from studying nature

အဓိကကျတဲ့ အတွင်းသဘော တစ်ခုနှစ်ခုလောက်ပါ၊

သဘာဝကိုလေ့လာခြင်းကနေ သိလာရတာဖြစ်ပြီး

that maybe are applicable to other problems.

အခြားပြဿနာတွေမှာလည်း အသုံးချနိုင်ကောင်းပါရဲ့။

ပထမတစ်ခုက ရှုပ်ထွေးမှုတွေကို ရှင်းပေးဖို့

First is the simple power of good visualization tools

မြင်အောင် လုပ်ပေးနိုင်တဲ့ ကိရိယာတွေရဲ့ စွမ်းပကားဖြင့်၊

to help untangle complexity

ခင်ဗျားတို့အရင်က မစဉ်းစားခဲ့ဖူးတဲ့ မေးခွန်းတွေကို

and just encourage you to ask questions you didn't think of before.

မေးဖို့ ခင်ဗျားတို့ကို တိုက်တွန်းပေးဖို့ပါပဲ။

For example, you could plot the flow of carbon

ဥပမာ ပေါင်းစည်းထားတဲ့ ကုမ္ပဏီစနစ်တစ်ခုထဲက ပေါင်းစည်းထားတဲ့

ဂေဟစနစ် တစ်ခုထဲကနေဖြတ်လာတဲ့

through corporate supply chains in a corporate ecosystem,

ကာဗွန်စီးဆင်းမှုကို မှတ်သားနိုင်ပါတယ်၊

or the interconnections of habitat patches

ဒါမှမဟုတ် Yosemite အမျိုးသားဥယျာဉ်ထဲက

ဘေးသင့်နေတဲ့မျိုးစိတ်တွေ အတွက်

for endangered species in Yosemite National Park.

ကျက်စားရာနေရာအပိုင်းတွေရဲ့ အပြန်အလှန် ဆက်နွယ်မှုတွေပေါ့။

နောက်တစ်ခုက သင့်အနေနဲ့ မျိုးစိတ်တစ်ခုက

The next thing is that if you want to predict

နောက်တစ်ခုအပေါ် သက်ရောက်မှုကို ခန့်မှန်းချင်ရင်၊

the effect of one species on another,

ကွင်းဆက်ကိုပဲ အာရုံစိုက်ရင်တော့

ကျန်တာကို အမှောင်ချလိုက်တာပါ။

if you focus only on that link,

တကယ်တော့ ပိုလို့ကို ခန့်မှန်းနိုင်တဲ့နည်းက

နောက်ကို ဆုတ်လိုက်ပါ၊

and then you black box the rest,

စနစ်တစ်ခုလုံးကို ထည့်စဉ်းစားလိုက်ပါ၊

it's actually less predictable

မျိုးစိတ်အကုန်လုံး၊ ကွင်းဆက်အကုန်လုံး...

than if you step back, consider the entire system -- all the species, all the links --

အဲဒီနေရာကနေ

and from that place,

အဓိကအကျဆုံး သက်ရောက်မှုနယ်ပယ်ပေါ်မှာ

hone in on the sphere of influence that matters most.

အာရုံစိုက်လိုက်ပါ။

And we're discovering, with our research,

သုသေတနကနေ သိရှိလာနေတာက

မကြာခဏဆိုသလို ဒီဂရီတစ်ခု၊

that's often very local to the node you care about

နှစ်ခုအတွင်းက ခင်ဗျားဂရုစိုက်နေတဲ့

within one or two degrees.

ဆုံမှတ်ငယ်လေးတွေနဲ့ သက်ဆိုင်တာပါ။

ဒါကြောင့် နောက်ဆုတ်ပြီး

So the more you step back, embrace complexity,

ခက်ခဲနက်နဲမှုကို လက်ခံကြည့်လေ

the better chance you have of finding simple answers,

ရိုးရှင်းတဲ့အဖြတွေကို တွေ့ရှိဖို့ အခွင့်ပိုကောင်းလေပါ။

and it's often different than the simple answer that you started with.

သင်အစမှာ ရှာတွေ့ခဲ့တဲ့ ရိုးရှင်းတဲ့အဖြေနဲ့ ခြားနားတတ်ပါတယ်။

ဒီတော့ ဂီယာပြောင်းပြီး၊ အမေရိကန်အစိုးရက ကျေးဇူးပြုထားတဲ့

So let's switch gears and look at a really complex problem

တကယ့်ကိုရှုပ်ထွေးလှတဲ့ ပုစ္ဆာကို ကြည့်ကြရအောင်။

courtesy of the U.S. government.

ဒါကတာ့ အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ အမေရိကန်ရဲ့

This is a diagram of the U.S. counterinsurgency strategy in Afghanistan.

သောင်ကျန်းမှုချေမှုန်းရေး ဗျူဟာတစ်ခုပါ။

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁လ၊ ၂လလောက်က New York Times

It was front page of the New York Times a couple months ago.

သတင်းစာရဲ့ မျက်နှာဖုံးမှာပေါ့။

Instantly ridiculed by the media

စိတ်နောက်လောက်အောင် ရှုပ်ထွေးလွန်းလို့

ချက်ချင်းကိုပဲ မီဒီယာတွေရဲ့

for being so crazy complicated.

လှောင်ပြောင်မှုကို ခံလိုက်ရတယ်လေ။

And the stated goal was to increase popular support

​ကြေညာခဲ့တဲ့ရည်မှန်းချက်က အာဖဂန်အစိုးရကို

for the Afghan government.

ပြည်သူအများဖက်မှ ထောက်ခံမှု တိုးလာဖို့ပါ

Clearly a complex problem,

ရှုပ်ထွေးတဲ့ ပုစ္ဆာတစ်ခု ဆိုတာအရှင်းကြီးပါ။

but is it complicated?

ဒါပေမယ့် ဒါဟာ ရှုပ်ယှက်ခတ်ရောလား။

Well, when I saw this in the front page of the Times,

ကောင်းပြီ၊ ဒါကို Times ရဲ့ မျက်နှာဖုံး မှာတွေ့တော့

စဉ်းစားမိလိုက်တာက "ကောင်းပါ့ကွာ၊

I thought, "Great. Finally something I can relate to.

ဆက်စပ်ကြည့်လို့ရတာတစ်ခု၊

I can sink my teeth into this."

ဒီမှာနှစ်မြှုပ်ထားလို့ ရတာပေါ့"လို့ပါ။

So let's do it. So here we go for the first time ever,

ဒီတော့ လုပ်ကြရအောင်။

စနစ်တကျ ကွန်ရက်အဖြစ်နဲ့

a world premiere view of this spaghetti diagram as an ordered network.

ဒီspaghetti ကားချပ်ပေါ်မှာ

ကမ္ဘာ့ပွဲဦးထွက် ရှုထောင့်တစ်ခုပေါ့ဗျာ။

The circled node is the one we're trying to influence --

စက်ဝိုင်းပြထားတဲ့ ဆုံမှတ်လေးကတော့

ကျွန်တော်တို့ သက်ရောက်ချင်တဲ့နေရာ

popular support for the government.

အစိုးရကို ပြည်သူအများက ထောက်ခံမှုပါ။

And so now we can look one degrees, two degrees,

ဒီတော့ဗျာ အဲဒီဆုံမှတ်ကနေ

၁ဒီဂရီ၊ ၂ဒီဂရီ၊ ၃ဒီဂရီကို ကြည့်လို့ရပြီး

three degrees away from that node

ဩဇာလွှမ်း နယ်ပယ်အပြင်က

ကားချပ်ရဲ့ ၄ပုံ၃ပုံကို ဖယ်ရှားနိုင်ပါတယ်။

and eliminate three-quarters of the diagram outside that sphere of influence.

အဲဒီနယ်ပယ်ထဲမှာ ဆုံမှတ်အများစုဟာ

ဗျူဟာနဲ့မသက်ဆိုင်တဲ့အချက်တွေပါ

Within that sphere,

မြေပြင်အနေအထား ကြမ်းတမ်းခြင်းမျိုးလိုပေါ့

most of those nodes are not actionable, like the harshness of the terrain,

ပြီးတော့ အရမ်းသေးငယ်တဲ့ အရေအတွက်ကသာ

and a very small minority are actual military actions.

တကယ့် စစ်မက်ရေးရာတိုက်ခိုက်မှုတွေပါ။

အများစုဟာ အကြမ်းဖက်မဲ့ကဏ္ဍတွေဖြစ်ပြီး၊

Most are non-violent and they fall into two broad categories:

အကြမ်းဖျင်း ၂ မျိုးရှိပါတယ်။

လူမျိုးစုပြိုင်ဆိုင်မှုတွေနဲ့ ဘာသာရေးအယူဝါဒတွေမှာ

active engagement with ethnic rivalries and religious beliefs

တက်ကြွစွာ ပတ်သက်မှုနဲ့ မျှတပြီး၊

and fair, transparent economic development

ထင်သာတဲ့ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနဲ့

and provisioning of services.

ဝန်ဆောင်မှုထောက်ပံ့ပေးခြင်းပါ။

ဒီအကြောင်း ကျွန်တော်မသိဘူး၊

I don't know about this, but this is what I can decipher from this diagram

ဒါပေမဲ့ ဒါက ဒီကားချပ်ကနေ ၂၃ စက္ကန့်အတွင်း

in 24 seconds.

အဓိပ္ပါယ်ဖော်နိုင်တာပါ။

ဒီလိုကားချပ်ကို တွေ့တဲ့အခါ

When you see a diagram like this, I don't want you to be afraid.

ခင်ဗျားတို့ကို လန့်မသွားစေချင်ပါဘူး။

I want you to be excited. I want you to be relieved.

ခင်ဗျားတို့ကို စိတ်လှုပ်ရှားဟေလိုတာပါ။

စိတ်သက်သာရာ ရသွားစေချင်တာပါ။

Because simple answers may emerge.

ရိုးရှင်းတဲ့ အဖြေတွေ ပေါ်လာနိုင်လို့ပါ။

We're discovering in nature that simplicity often lies

သဘာဝထဲက ရိုးရှင်းမှုဟာ မကြာခဏဆိုသလို

on the other side of complexity.

ရှုပ်ထွေးမှုရဲ့အခြားတစ်ဖက်မှာ ကိန်းအောင်းနေလို့ပါ။

ဒါကြောင့် ဘယ်ပုစ္ဆာအတွက်မဆို

So for any problem, the more you can zoom out and embrace complexity,

ချဲ့ကြည့်နိုင်လေလေ၊ ရှုပ်ထွေးမှုကို လက်ခံထားလေလေ၊

the better chance you have of zooming in

အရေးကြီးဆုံး ရိုးရှင်းတဲ့အသေးစိတ်တွေကို

on the simple details that matter most.

အနီးကပ်ကြည့်နိုင်ဖို့ အခွင့်အလမ်း ကောင်းလာလေလေပါ။

Thank you.

ကျေဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)