Eric Berlow: Simplifying complexity

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: Hanasa-hiwa foundation

Do you ever feel completely overwhelmed

ئایا هەرگیز هەستت کردووە نقوم بویت

when you're faced with a complex problem?

کاتێ روبەڕوی کێشەیەکی ئاڵۆز بویتەوە؟

Well, I hope to change that in less than three minutes.

باشە، هیوام وایە لە ماوەی کەمتر لە سێ خۆلەکدا ئەمە بگۆڕین

So, I hope to convince you that complex

هیوادارم قایلت بکەم بەوەی ئاڵۆز

doesn't always equal complicated.

هەمیشە مانای ئاڵۆسکاو ناگەیەنێت

So for me, a well-crafted baguette, fresh out of the oven,

بە لای منەوە، نانێکی باگێتی باش کە تازە لە فڕن دەرهێنرابێت

is complex,

شتێکی ئاڵۆزە

but a curry onion green olive poppy cheese bread

بەڵام نانێکی کاری و پیاز و زەیتونی سەوز و پەنیر

is complicated.

شتێکی ئاڵۆسکاوە.

I'm an ecologist, and I study complexity. I love complexity.

من کەسێکی ژینگەناسم و ئاڵۆزی دەخوێنم. من حەزم لە ئاڵۆزییە.

And I study that in the natural world, the interconnectedness of species.

و لێکۆڵینەوە لە ئاڵۆزییەکانی جیهانی سروشتیدا و لە پەیوەندییەکانی نێوان توخمەکاندا دەکەم.

So here's a food web,

ئەمە تۆڕی خۆراکە

or a map of feeding links between species

یاخود نەخشەی خۆراکی نێوان توخمەکان

that live in Alpine Lakes in the mountains of California.

کە لە دەریاچەکانی ئەلپاینی ناو چیاکانی کالیفۆرنیا دەژین.

And this is what happens to that food web

ئەو تۆڕی خۆراکەش بەم جۆرە دەگۆڕێت

when it's stocked with non-native fish that never lived there before.

کاتێ ماسییەکی بۆ زیاد بکرێ کە پێشتر لەو ژینگەیەدا نەبوبێت

All the grayed-out species disappear.

ئەو هەمو توخمە خۆڵەمێشییانە لەناودەچن

Some are actually on the brink of extinction.

هەندێکیان لە راستیدا لەسەر لێواری لەناوچونن.

And lakes with fish have more mosquitos, even though they eat them.

ئەو دەریاچانەی کە ماسییان هەیە مێشولەیان زۆرترە، هەرچەندە ماسییەکان دەیانخۆن.

These effects were all unanticipated,

ئەم کاریگەرییانە هەمویان نەزانراو بون.

and yet we're discovering they're predictable.

بەڵام ئێستا بۆمان دەرکەوتووە کە پێشبینیکراون.

So I want to share with you a couple key insights

ئێستا دەمەوێ چەند تێگەیشتنێکی گرنگتان بدەمێ

about complexity we're learning from studying nature

سەبارەت بەو ئاڵۆزییەی لە ئێمە لە لێکۆڵینەوەی ژینگەدا فێری بوین

that maybe are applicable to other problems.

کە رەنگە بە سەر کێشەکانی تریش دا بچەسپێت.

First is the simple power of good visualization tools

یەکەمیان بریتییە کە توانا سادەکەی ئامێرە باشەکانی بینین

to help untangle complexity

کە یارمەتیمان دەدەن ئاڵۆزییەکە رون بکەینەوە

and just encourage you to ask questions you didn't think of before.

و هانت دەدەن ئەو پرسیارانە بکەیت کە پێشتر نەتکردون

For example, you could plot the flow of carbon

بۆ نمونە، دەتوانیت بەرنامەی زیادکردنی کاربۆن دابنێیت

through corporate supply chains in a corporate ecosystem,

لە رێگەی زنجیرەی دابینکردنەکانی ناو ژینگەکەوە

or the interconnections of habitat patches

یاخود پەیوەندیییە ناوەکییەکانی ناو یەکەی ژینگەکانی

for endangered species in Yosemite National Park.

ئەو رەگەزانەی لەژێر مەترسی لەناوچوندان لە پارکی نەتەوەیی یۆسمیت دا.

The next thing is that if you want to predict

دوای ئەوە ئەگەر بتەوێت پێشبینی ئەوە بکەیت

the effect of one species on another,

کە کاریگەریی رەگەزێک چیە لەسەر رەگەزێکی تر

if you focus only on that link,

تەنیا ئەگەر تەرکیز بکەیتە سەر ئەو پەیوەندییە

and then you black box the rest,

و پاشان هەمو ئەوانی تر بشاریتەوە

it's actually less predictable

ئەوە لە راستیدا کەمتر پێشبینیکراوە

than if you step back, consider the entire system -- all the species, all the links --

وەک لەوەی بگەڕێیتەوە بۆ دواوە، و هەمو سیستمەکە لەبەرچاو بگریت - واتە هەمو رەگەزەکان و هەمو پەیوەندییەکان

and from that place,

و لەو جێگایەوە

hone in on the sphere of influence that matters most.

بایەخەکە لەسەر ئەو بازنەی کاریگەرییە دەبێت کە لە هەموی گرنگترە.

And we're discovering, with our research,

ئێمەش لە رێگەی لێکۆڵینەوەکانمان بۆمان دەرکەوتووە

that's often very local to the node you care about

کە زۆر جار نزیک لەو خاڵەوە کە بایەخی پێ دەدەیت

within one or two degrees.

لە ماوەی نێوان یەک یان دو پلە.

So the more you step back, embrace complexity,

کەواتە تا زیاتر بگەڕێیتەوە دواوە، ئاڵۆزی لە ئامێز بگریت

the better chance you have of finding simple answers,

هەلی زیاتر هەیە کە وەڵامە سادەکان بدۆزیتەوە

and it's often different than the simple answer that you started with.

کە هەمیشە لەو وەڵامە سادەیە جیاوازە کە بەوە دەستت پێ کردبو.

So let's switch gears and look at a really complex problem

با تەماشای کێشەیەکی زۆر ئاڵۆز بکەین

courtesy of the U.S. government.

لە رێگەی حکومەتی ئەمریکاوە

This is a diagram of the U.S. counterinsurgency strategy in Afghanistan.

ئەمە نەخشەی ستراتیجی روبەڕوبەنەوەی یاخیبونی ئەمریکایە لە ئەفغانستان

It was front page of the New York Times a couple months ago.

ئەمە چەند مانگێک لەمەوبەر لە لاپەڕەی یەکەمی نیویۆرک تایمزدا بو

Instantly ridiculed by the media

دەستبەجێ راگەیاندنەکان گاڵتەیان پێ کرد

for being so crazy complicated.

بەوەی کە بە شێوەیەکی شێتانە ئاڵۆزە.

And the stated goal was to increase popular support

و ئامانجەکە وەک باسکرابو بریتی بو لە زیادکردنی پشتگیری جەماوەری

for the Afghan government.

بۆ حکومەتی ئەفغانستان.

Clearly a complex problem,

ئاشکرایە کە کێشەیەکی ئاڵۆزە

but is it complicated?

بەڵام ئایا ئالۆسکاوە؟

Well, when I saw this in the front page of the Times,

کاتێ کە ئەمەم لەسەر لاپەڕەی یەکەمی تایمز بینی

I thought, "Great. Finally something I can relate to.

وتم "زۆر باشە، دواجار شتێکم بینی کە بتوانم پەیوەندی پێوە ببەستم

I can sink my teeth into this."

دەتوانم خۆمی پێوە سەرقاڵ بکەم."

So let's do it. So here we go for the first time ever,

باشە با دەست پێ بکەین. کەواتە بۆ یەکەمجار با دەستپێبکەین

a world premiere view of this spaghetti diagram as an ordered network.

یەکەم تێگەیشتنی جیهان لەسەر نەخشەی سپاگێتی وەک تۆڕێکی رێکخراو

The circled node is the one we're trying to influence --

ئەو خاڵەی بازنەی بە دەوردا کێشراوە ئەوەیە کە ئێمە هەوڵ دەدەین کاری تێ بکەین -

popular support for the government.

واتە پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەت.

And so now we can look one degrees, two degrees,

ئێستاش دەتوانین تەماشای بکەین، پلەیەک، دو پلە

three degrees away from that node

و تا سێ پلە لە خاڵەکە دور بکەوینەوە

and eliminate three-quarters of the diagram outside that sphere of influence.

و سێ بەشی نەخشەکە دەسڕینەوە کە دەکەوێتە دەرەوەی بازنەی کاریگەرییەکەوە

Within that sphere,

لەناو ئەو بازنەیەدا

most of those nodes are not actionable, like the harshness of the terrain,

زۆربەی ئەو خاڵانە کاریان لەسەر ناکرێت، بۆ نمونە نەگونجاوی زەوی ناوچەکە

and a very small minority are actual military actions.

و تەنیا بەشێکی زۆر کەمی لە کردەوەی سەربازی پێکهاتووە.

Most are non-violent and they fall into two broad categories:

زۆربەیان ناتوندوتیژن و بە گشتی دابەش دەکرێن بۆ دو جۆر:

active engagement with ethnic rivalries and religious beliefs

بەشداری چالاکانە لە کێبڕکێی رەگەزی و بیروباوەڕی ئایینی

and fair, transparent economic development

و گەشەیەکی رەوا و ئاشکرای ئابوری

and provisioning of services.

و دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان

I don't know about this, but this is what I can decipher from this diagram

من نازانم ئەمە چیە، بەڵام دەتوانم ئەمە لە نەخشەکە تێ بگەم

in 24 seconds.

لە ماوەی ٢٤ چرکەدا.

When you see a diagram like this, I don't want you to be afraid.

کاتێ تۆ نەخشەیەکی لەم جۆرە دەبینیت، دەمەوێت نەترسیت

I want you to be excited. I want you to be relieved.

دەمەوێت خۆشحاڵ بیت. دەمەوێت ئاسودە بیت.

Because simple answers may emerge.

چونکە رەنگە وەڵامی سادە دەربکەون.

We're discovering in nature that simplicity often lies

ئێمە لە سروشتەوە فێری ئەوە بوین کە زۆر جار سادەیی

on the other side of complexity.

دیوەکەی تری ئاڵۆزی پێکدەهێنێت.

So for any problem, the more you can zoom out and embrace complexity,

کەواتە بۆ هەمو کێشەیەک، تا زیاتر بگەڕێیتەوە بۆ دواوە و ئاڵۆزی قبوڵ بکەیت

the better chance you have of zooming in

هەلێکی باشترت دەبێت بۆ دوبارە نزیکبونەوە

on the simple details that matter most.

بۆ ناو ئەو وردەکارییە سادانە کە زۆرترین گرنگییان هەیە.

Thank you.

سوپاس

(Applause)

-چەپڵە